II SA/Go 610/13

Uzasadnienie

Decyzją z [...] grudnia 2012 r. nr [...] Prezydent Miasta nałożył na spółkę jawną "R A.S., B.K." karę pieniężną w kwocie 19.890,00 zł tytułem zajęcia bez zezwolenia części pasa drogowego.

Ww. decyzja została przez organ pierwszej instancji wysłana za pośrednictwem poczty na adres ww. spółki jawnej, przy czym przesyłka ta nie została przez spółką odebrana.

Pismem z [...] marca 2013 r., działający w imieniu strony jej wspólnik – B.K. złożył odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. We wniosku B.K. wskazał, że nie odebrał decyzji w terminie awizowanej przesyłki pocztowej z powodu choroby (grypa, zapalenie oskrzeli), przy czym nawet nie wiedział o tym, że doręczyciel pozostawił awizo. Odwołujący wskazał ponadto, że nie wziął zwolnienia lekarskiego, albowiem prowadzi działalność gospodarczą, wystawia faktury, itp., dlatego też zwolnienie lekarskie byłoby dla niego bezprzedmiotowe.

Zdaniem wnioskodawcy istotną okolicznością w tej sprawie jest fakt, że datą powtórnego awizo jest data 24 grudnia 2012 r., a zatem dzień świąteczny.

Na okoliczność potwierdzenia faktu choroby i przebywania w terminie awizowania przesyłki w domu a nadto faktycznego odebrania decyzji 8 marca 2013 r. odwołujący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie na rozprawie dowodu z zeznań świadków: E.S. i I.S..

Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej: SKO) postanowieniem z [...] kwietnia 2013 r. nr [...] odmówiła stronie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.

Uzasadniając decyzję SKO wskazało, że zgodnie z art. 129 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267, dalej: K.p.a) Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie. Zgodnie z art. 58 § 1 K.p.a w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin (art. 58 § 2 K.p.a).

SKO wskazało, że w sprawie należy przyjąć, że 7-dniowy termin do złożenia wniosku został zachowany jednakże organ odwoławczy uznał, że brak jest przesłanek do przywrócenia terminu. Bezspornym jest, że stroną postępowania nie jest B.K. jako osoba fizyczna, lecz firma "R A.S. B.K." spółka jawna, który to podmiot jest przedsiębiorcą i który ma siedzibę oraz adres doręczeń. Adres doręczeń ww. spółki jawnej to: [...], co wynika z odpisu KRS spółki (KRS [...]).

Zgodnie z treścią art. 45 K.p.a jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism. Pisma adresowane do wymienionych w art. 45 jednostek organizacyjnych doręcza się wyłącznie w lokalu siedziby. W odniesieniu do osób prawnych obowiązuje wyrażona w art. 41 K.c zasada, że siedzibą osoby pranej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowią inaczej. Siedzibę jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej ustala się na podstawie przepisów ustawowych określających zakres ich działania, organizację, itd. lub na podstawie przepisów regulaminów organizacyjnych, statutów i innych aktów tego typu. Pisma doręcza się osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej "w lokalu ich siedziby", a zatem na adres, pod którym znajduje się budynek (lokal), w którym ma siedzibę organ zarządzający, chyba, że co innego wynika z ustawy, statutu lub innego aktu prawnego. Osoby prawne, do których stosuje się przepisy o Krajowym Rejestrze Sądowym, są obowiązane we wniosku o wpis do rejestru wskazać nie tylko siedzibę, lecz adres (art. 38 pkt 6 lit. a ustawy o KRS). Należy domniemywać, że siedziba i adres osoby prawnej wpisanej do rejestru są prawdziwe (art. 17 ust. 1 ustawy o KRS). Do momentu ujawnienia w Krajowym Rejestrze Sądowym nowej siedziby spółki i adresu spółki doręczenie korespondencji następuje dotychczasowy adres, w razie braku informacji o innym adresie doręczeń, jest skuteczne (wyrok NSA z 12 lutego 2008 r., II FSK 1704/06, Lex nr 470988).

SKO zaznaczyło, że na osobie prawnej ciąży obowiązek takiej organizacji pracy, by doręczanie pism w lokalu ich siedziby było możliwe, a także, że osobę prawną obciążają takie zorganizowanie odbioru korespondencji, by odbioru dokonywała osoba upoważniona. Zaniedbania w tym zakresie obciążają podmiot, jeśli zatem nie ma osoby specjalnie upoważnionej do odbioru korespondencji, to za osobę upoważnioną należy uznać każdą osobę która ze względu na swą funkcję w strukturze organizacyjnej podmiotu odbioru takiego faktycznie dokonuje. Uprawnienie do odbioru korespondencji nie musi zatem być oparte na zasadzie udzielonego w tym zakresie pełnomocnictwa. Nadto, udzielane przez organ osoby prawnej, jest udzielane w imieniu tej osoby, nie organu, na jego istnienie nie ma zatem wpływu fakt organów. Utrata organów nie powoduje wszak wygaśnięcia stosunków prawnych nawiązanych przez podmiot (por. wyrok WSA w Gliwicach z 12.07.2010 r. II SA/Gl 117/10).

W ocenie SKO w niniejszym przypadku nie zachodzą przesłanki do przywrócenia stronie postępowania terminu do wniesienia odwołania. Z treści wniosku o przywrócenie terminu do tej czynności prawnej wynika, że wnioskodawcą był (osobą która uchybiła terminowi i ubiega się aktualnie o jego przywrócenie) jest B.K.. Tymczasem jest on jedynie jednym ze wspólników spółki jawnej działającej pod firmą "R A.S. B.K." spółka jawna.

W swoim wniosku o przywrócenie terminu B.K. w żadnym stopniu nie wyjaśnił dlaczego zaskarżona decyzja nie została odebrana w siedzibie spółki jawnej, czy też jakie przeszkody spowodowały, że nie odebrała decyzji wspólniczka B.K. – A.S.. Z tego też powodu SKO nie uznało za zasadne przeprowadzenie w tym przypadku rozprawy administracyjnej, czego domaga się B.K. oraz przeprowadzenia dowodu z zeznań wskazanych przez stronę świadków.

Wskazano, że przywrócenie terminu do czynności prawnej ma charakter wyjątkowy. Nie jest ono dopuszczalne, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa. O braku winy w niedopełnieniu obowiązku można mówić wyłącznie w przypadku stwierdzenia, że dopełnienie obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia. O braku winy można mówić tylko w przypadku, gdy strona w celu dochowania terminu zmuszona byłaby do podjęcia nadzwyczajnego wysiłku, przykładowo zagrażającego jej zdrowiu lub życiu albo narażającego ją na poważne straty (wyrok WSA w Lublinie z 8.01.2013 r. II SA/Lu 1003/12).

Przywrócenie terminu może mieć miejsce wtedy, gdy jego uchybienie nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Jako kryterium przy ocenie winy w uchybieniu terminu należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej o swoje interesy. Nie budzi zatem żadnych wątpliwości, iż ocena czy zachodzą przesłanki do zastosowania art. 58 K.p.a musi odbywać się z odwołaniem do okoliczności konkretnego przypadku (wyrok WSA w Kielcach z 10.10.2012 r. II SA/Ke 504/12).

Zasadniczą przesłanką przywrócenia uchybionego terminu jest uprawdopodobnienie przez zainteresowanego, że uchybienie nie nastąpiło bez jego winy. Oceniając brak winy przyjmuje się obiektywny miernik staranności, jakiej można oczekiwać od osoby należycie dbającej o własne interesy; o braku winy można mówić jedynie wówczas, gdy dopełnieniu obowiązku stanęła na przeszkodzie okoliczność nie do przezwyciężenia eliminująca nie tylko możliwość złożenia pisma procesowego w terminie ale wykluczającą w ogóle normalne działanie. Choroba usprawiedliwia niedotrzymanie terminu tylko wtedy gdy nastąpiła nagle i uniemożliwia dokonanie czynności, a strona nie ma możliwości wyręczenia się inną osobą. W odróżnieniu od nagłej choroby, która często nie pozwala na wyręczenie się inną osobą, długotrwała niedyspozycja nie stanowi podstawy do przywrócenia terminu do dokonania konkretnej czynności procesowej, ponieważ nie wyklucza możliwości sporządzenia oświadczenia na piśmie i nadania tego pisma przez pocztę – osobiście lub przez domownika (wyrok WSA w Warszawie z 6.07.2012 r. VI SA/Wa 449/12).

Skargą na powyższe postanowienie SKO złożyła spółka jawna "R A.S. B.K.", wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przywrócenie terminu do wniesienia odwołania.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że B.K. oprócz tego, że był chory, od 2011 r. nie zamieszkuje przy ul. [...], podobnie jak wspólniczka A.S.. Od lutego 2011 r. do września 2012 r. mieszkanie służyło jako biuro projektów, od października 2012 r. mieszkanie jest wynajęte prywatnej osobie. Na dowód tego spółka do skargi dołączyła kopię umowy najmu z [...].10.2012 r. Zaznaczono przy tym, że listy i awiza były przekazywane do skrytki pocztowej, do której miał tylko dostęp, tj. kluczyk, B.K., gdyż dotyczyły również kilku podmiotów, które prowadzi. Do skargi dołączono kopię umowy nr [...] z [...].02.2011 r.

W uzasadnieniu skargi wskazano także, że A.S. w okresie przedświątecznym wyjechała na 10-dniowy urlop wypoczynkowy na święta do [...] do swojej matki, w związku z czym również fizycznie nie mogła odebrać korespondencji (aczkolwiek nigdy wcześniej tego nie czyniła). Odwołujący nie mógł jej nawet o to prosić. Zaznaczono, że listów poleconych nie mógł także odebrać żaden z pracowników firmy, ponieważ żaden z nich nie posiada (zgodnie z regulaminem udostępniania skrytek i przegródek pocztowych) odpowiedniego upoważnienia.

Odpowiadając na skargę SKO wniosło o jej oddalenie, podtrzymując w całości argumenty podniesione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się nieuzasadniona.

Zgodnie z art. 129 § 2 K.p.a. odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie. Warunkiem skuteczności czynności procesowej - wniesienia odwołania – jest zatem zachowanie ustawowego terminu do jej dokonania. Złożenie odwołania po terminie powodować może różne skutki procesowe w zależności od tego czy odwołujący się złożył jednocześnie wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania (art. 58 § 1 i 2 K.p.a.) czy też z prośbą taką nie wystąpił. Jeżeli wraz z odwołaniem strona złożyła wniosek o przywrócenie terminu to wówczas organ odwoławczy jest zobowiązany w pierwszej kolejności wniosek ten rozpoznać, a następnie w zależności od oceny okoliczności i przyczyn wniesienia spóźnionego środka zaskarżenia, bądź to wydać postanowienie, w którym stwierdzi, iż odwołanie zostało wniesione z uchybieniem ustawowego terminu, bądź też, także w drodze postanowienia, przywrócić termin do złożenia odwołania i rozpoznać sprawę merytorycznie. Należy jeszcze wskazać, iż w myśl art. 58 § 2 K.p.a. prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Stosownie do § 1 cytowanego artykułu przywrócenie terminu jest jednak możliwe jedynie wówczas gdy strona uprawdopodobni, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy. W art. 58 § 1 i 2 K.p.a. ustanowione zostały zatem cztery przesłanki przywrócenia terminu, które muszą wystąpić kumulatywnie aby przywrócenie terminu było prawnie dopuszczalne. Należą do nich: uprawdopodobnienie przez stronę braku swojej winy w uchybieniu terminu, wniesienie przez stronę wniosku (prośby) o przywrócenie terminu, dochowanie 7-dniowego terminu do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu, liczonego od dnia ustania przeszkody oraz dopełnienie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu tej czynności, dla której był ustanowiony podlegający ewentualnemu przywróceniu termin.

Zgodnie z art. 45 K.p.a jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism. Skarżąca jest spółką jawną. Spółka jawna jako spółka prawa handlowego, nie posiada osobowości prawnej, ale status tzw. ułomnej osoby prawnej, wynikający z art. 8 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2000 r., nr 94, poz. 1037 ze zm.) w zw. z art. 22 § 1 tej ustawy. Spółka jawna jest więc jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Do powstania spółki jawnej wymagane jest wpisanie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Konieczne przy tym jest wskazanie siedziby spółki i jej adresu. Z odpisu z KRS znajdującego się w aktach sprawy wynika, że adres skarżącej spółki to: ul. [...]. Takim też adresem posługiwała się spółka składając organowi pierwszej instancji wszelkie pisma. Prawidłowo zatem organ pierwszej instancji przesyłkę zawierającą decyzję z [...] grudnia 2012 r. nakładającą karę za zajęcie części pasa drogowego, przesłał na ww. adres. Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru wynika, że z powodu niemożności doręczenia przesyłki adresatowi, przesyłkę pozostawiono na okres 14 dni do dyspozycji adresata w urzędzie pocztowym a zawiadomienie o przesyłce umieszczono w skrzynce pocztowej adresata.

Należy zgodzić się z poglądem zawartym w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 lipca 1999 r., I SA/Po 1829/98, LEX nr 37900, że to na osobie prawnej ciąży obowiązek takiej organizacji pracy, by doręczanie pism w lokalu ich siedziby było możliwe a także, że osobę prawną obciąża takie zorganizowanie odbioru korespondencji, by odbioru dokonywała osoba upoważniona. Zaniedbania w tym zakresie obciążają podmiot, jeśli zatem nie ma osoby specjalnie upoważnionej do odbioru korespondencji, to za osobę upoważnioną należy uznać każdą osobę, która ze względu na swa funkcję w strukturze organizacyjnej podmiotu odbioru takiego faktycznie dokonuje. Uprawnienie do odbioru korespondencji nie musi zatem być oparte na zasadzie udzielonego w tym zakresie pełnomocnictwa.

Słusznie wskazało SKO, że B.K., który złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania jest jedynie jednym ze wspólników spółki jawnej, a przy tym składając wniosek nie wyjaśnił dlaczego przesyłka zawierająca decyzję nie została odebrana w siedzibie spółki jawnej przez pracownika spółki, czy też jego wspólniczkę A.S. (okoliczność, iż wspólniczka wyjechała na urlop została podniesiona dopiero w skardze). Skarżący wskazał tylko, że sam nie mógł odebrać przesyłki w terminie awizowania z powodu choroby (grypa, zapalenie oskrzeli).

Okolicznością wskazującą na brak winy osoby zainteresowanej w dochowaniu terminu jest niewątpliwie choroba, czy to obłożna czy też nagła, uniemożliwiające stronie normalne funkcjonowanie. Choroba na którą powołał się B.K. nie miała takiego charakteru. Poza tym, mimo choroby, B.K., wykonywał czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (wystawiał faktury), co wynika z treści wniosku. Tym samym, w ocenie Sądu, słuszne jest stanowisko SKO, że choroba, na którą powołuje się B.K., nie uprawdopodabnia braku winy w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania.

W skardze podniesiono, że oprócz tego, że wspólnik spółki B.K. był chory, od lutego 2011 r. nie zamieszkuje on na ul. [...], podobnie jak jego wspólniczka. Pomijając fakt, że okoliczność ta podniesiona została dopiero w skardze, a zatem należy ocenić ją jako spóźnioną, ponownie należy wskazać, że organ pierwszej instancji prawidłowo, tj. zgodnie z odpisem z KRS wysłał przesyłkę na adres spółki określony właśnie w KRS. Odnosząc się natomiast do informacji, iż od lutego 2011 r. do września 2012 r. mieszkanie przy ul [...] służyło jako biuro projektów [...] a od października 2012 r. mieszkanie jest wynajęte prywatnej osobie, a także, że spółka założyła skrytkę pocztową, wskazać należy, że skarżąca spółka nigdy nie podała organowi innej formy doręczenia korespondencji niż kierowanie jej na adres spółki wynikający z KRS.

W konsekwencji poprawnie, zdaniem Sądu, organ II instancji zaskarżonym postanowieniem odmówił przywrócenia stronie terminu do wniesienia odwołania. Wobec bowiem nieuprawdopodobnienia przez stronę braku swojej winy w uchybieniu terminu jego przywrócenie było prawnie niedopuszczalne. Strona nie uwiarygodniła bowiem stosowną argumentacją swojej staranności przy dokonywaniu czynności procesowych oraz faktu, że przeszkoda w dokonaniu czynności była od niej niezależna.

W konsekwencji przedstawionych wyżej wywodów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. nie uwzględnił skargi i na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.