II SA/Gl 875/13

Uzasadnienie

We wniosku do Starostwa Powiatowego w T. z dnia 3 stycznia 2011 r. Komendant Wojewódzki Policji w K. powołując się na treść art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 ze zm., zwanej dalej Prawem o ruchu drogowym) wniósł o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji T. C. do kierowania pojazdami w ramach posiadanych przez niego uprawnień, z uwagi na wielokrotne naruszenie przez niego w okresie od 19 stycznia 2010 r. do 8 grudnia 2010 r. przepisów ruchu drogowego, z którego to tytułu otrzymał łącznie 25 punktów.

Po wszczęciu i przeprowadzeniu w tym przedmiocie postępowania Komendant Powiatowej Policji w T. decyzją z dnia [...] r. Nr [...] , I.dz. [...] , [...] wydaną na podstawie art. 124 ust. 1 pkt 2b Prawa o ruchu drogowym orzekł o skierowaniu T. C. na badania psychologiczne w związku z przekroczeniem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego.

W odwołaniu od tej decyzji T. C. uznał ją za krzywdzącą i stronniczą oraz "odbierającą prawo do obrony". Zarzucił, że mandatem za przekroczenie przepisów został ukarany w dniu 8 grudnia 2010 r. bezzasadnie. Sprawa tego mandatu nie została też przesądzona przez Sąd Rejonowy w T.

[...] Komendant Wojewódzki Policji w K. odwołania tego nie uwzględnił i zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa utrzymał orzeczenie organu pierwszej instancji w mocy. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia stwierdził, że przesłanką do wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie skierowania strony na badanie psychologiczne była informacja organu prowadzącego ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego o przekroczeniu przez T. C. liczby 24 punktów ujawnionych w ewidencji prowadzonej zgodnie z art. 130 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. Zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 obowiązującego w tym czasie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1998 ze zm.) organ prowadzący ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego występował do organu właściwego w sprawach wydawania prawa jazdy z wnioskiem o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji kierowcy, w zakresie wszystkich posiadanych przez niego kategorii prawa jazdy, w razie przekroczenia przez niego liczby 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego, a wniosek ten sporządzał wyłącznie na podstawie wpisów ostatecznych. Wpisu ostatecznego do ewidencji dokonywano zaś, jeżeli naruszenie zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, mandatem karnym albo orzeczeniem dyscyplinarnym w sprawie o naruszenie rozpatrywane w postępowaniu dyscyplinarnym.

Z treści uzasadnienia wniosku o sprawdzenie kwalifikacji wynika, że T. C. w okresie od dnia 19 stycznia 2010 r. do dnia 8 grudnia 2010 r. wielokrotnie naruszył przepisy ruchu drogowego, a mianowicie:

1. w dniu 19 stycznia 2010 r. w R., na ul. [...] kierując samochodem osobowym naruszył przepisy określające warunki oraz zakazy zatrzymania lub postoju, kod H04 – punktów 1,

2. w dniu 7 czerwca 2010 r. w M., kierując samochodem osobowym naruszył obowiązek używania pasów bezpieczeństwa, kod H09 – punktów 2,

3. w dniu 1 września 2010 r. w O. na ul. [...] , kierując samochodem osobowym przekroczył prędkość dopuszczalną od 31 – 40 km/h, kod E03 – punktów 6,

4. w dniu 5 września 2010 r. w K. na ul. [...] , kierując samochodem osobowym przekroczył prędkość dopuszczalną powyżej 50 km/h, kod E01 – punktów 10,

5. w dniu 8 grudnia 2010 r. w P. na ul. [...] ([...] ), kierując samochodem ciężarowym nie zastosował się do sygnałów świetlnych, kod C02 – punktów 6.

Dalej organ odwoławczy stwierdził, że mając na uwadze podniesione w odwołaniu argumenty i wnioski, w toku postępowania odwoławczego podjęto czynności zmierzające do ponownego zweryfikowania ostateczności wpisów będących podstawą faktyczną sporządzenia przez organ prowadzący ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego wniosku o sprawdzenie kwalifikacji odwołującego się. W oparciu o zestaw centralnych zbiorów informacji tworzących Krajowy System Informacyjny Policji ustalono, że wskazane powyżej wykroczenia zostały rozstrzygnięte odpowiednio:

1. mandatem karnym kredytowanym nr [...] w wysokości 100 zł,

2. mandatem karnym kredytowanym nr [...] w wysokości 100 zł,

3. mandatem karnym kredytowanym nr [...] w wysokości 200 zł,

4. mandatem karnym kredytowanym nr [...] w wysokości 500 zł,

5. mandatem karnym kredytowanym nr [...] w wysokości 300 zł.

Zagadnienie dotyczące nakładania grzywien w drodze mandatu karnego i uchylania prawomocnych mandatów karnych jest w głównej mierze uregulowane przez ustawę z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r., Nr 133, poz. 848 ze zm.). Zgodnie z treścią odpowiednio art. 98 § 3 i art. 101 tej ustawy mandat karny kredytowany, wydawany ukaranemu za potwierdzeniem odbioru, staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego i podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna. Jak wskazują zaś akta sprawy również mandat karny nr [...] nałożony na T. C. w dniu 8 grudnia 2010 r., którego zasadność nadal podważa – jest prawomocny. Bez znaczenia w tej sytuacji muszą pozostać zatem zdaniem organu motywy, jakimi kierował się T. C. potwierdzając jego odbiór oraz powody, dla których Sąd Rejonowy w T. uznał za bezskuteczny wniosek strony o uchylenie tegoż prawomocnego mandatu karnego.

W konsekwencji treść art. 124 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym zobowiązywała do wydania skierowania T. C. na badanie psychologiczne. Podkreślił też organ odwoławczy, że o wszczęciu z urzędu postępowania w przedmiocie skierowania na badanie psychologiczne z powodu przekroczenia liczby 24 punktów, organ pierwszej instancji powiadomił T. C. pismem z dnia 11 stycznia 2011 r. (karta nr 2), które zostało doręczone stronie w dniu 14 lutego 2011 r. (karta nr 4). W treści przesłanego zawiadomienia organ pouczył stronę o przysługujących jej w toku postępowania uprawnieniach. Przychylił się również do wniosku strony (karta 5) o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia kwestii wniosku o uchylenie prawomocnego mandatu karnego z dnia 8 grudnia 2010 r., który okazał się bezskuteczny. Wobec tego zawarte w odwołaniu zarzuty o stronniczości organów administracji nie znajdują zdaniem organu odwoławczego odzwierciedlenia w aktach sprawy.

We wniesionej w terminie skardze do sądu administracyjnego na powyższą decyzję [...] Komendanta Wojewódzkiego Policji w K., pełnomocnik T. C. wniósł o jej uchylenie i rozstrzygnięcie sprawy poprzez umorzenie postępowania względnie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Wniósł również o zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania. Zarzucił, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem art. 7, art. 10, art. 77 § 1, art. 81 i art. 107 § 3 kpa, które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W uzasadnieniu skargi podkreślono, że z naruszeniem procedury organy orzekające nie zbadały poprawności wystawionego mandatu kredytowanego o nr [...] z dnia 19 stycznia 2010 r., który był "przekreślony", gdy chodzi o nieprawidłowo wpisane pierwotnie nazwisko skarżącego. Przy przekreśleniu tym funkcjonariusz wypisujący mandat nie umieścił parafy świadczącej o dokonanej pomyłce. Na blankiecie mandatu nie zaznaczono też czy jest to mandat gotówkowy, kredytowany czy zaoczny. Mandat ten zawierał zatem oczywiste omyłki, a w tej sytuacji organ mandatowy Policji powinien polecić podjęcie czynności wyjaśniających przyczyny i okoliczności nieprawidłowości i wystąpić ewentualnie z wnioskiem o unieważnienie/anulowanie formularza mandatu. Zgodnie z praktyką błędnie lub nieczytelnie wypełniony druk mandatu może też został poprawiony przez osobę wystawiającą mandat na podstawie notatki służbowej wskazującej taką potrzebę, zatwierdzonej przez bezpośredniego przełożonego. W odniesieniu do spornego mandatu takiej notatki nie sporządzono i dlatego też mandat ten nie powinien być brany pod uwagę, co oznacza, że skarżący nie przekroczył 24 punktów. Ewentualnie organy Policji powinny wystąpić z urzędu do Sądu o uchylenie mandatu, czego nie uczyniły. W konsekwencji nie było określonej w art. 124 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym podstawy do kierowania skarżącego na badanie psychologiczne.

W odpowiedzi na skargę [...] Komendant Wojewódzki Policji wniósł o jej oddalenie. Podkreślił, że akta sprawy wskazują jednoznacznie, że mandaty karne: nr [...] nałożony w dniu 8 grudnia 2010 r. przez funkcjonariusza Policji z Komendy Miejskiej Policji w P., którego zasadność strona podważała na etapie postępowania odwoławczego i nr [...] , który w chwili obecnej neguje pełnomocnik strony – były i są rozstrzygnięciami prawomocnymi. Bez znaczenia zatem dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy muszą pozostać motywy jakimi kierował się skarżący potwierdzając odbiór prawomocnego mandatu karnego nr [...] , powody dla których Sąd Rejonowy w T. Wydział VI Karny Zamiejscowy w P. uznał za bezskuteczny wniosek T. C. o uchylenie tego mandatu i przyczyny potwierdzenia odbioru prawomocnego mandatu karnego nr [...] , nałożonego przez funkcjonariusza Straży Miejskiej w R.

Przyznał dalej organ odwoławczy, że prawomocny mandat karny nr [...] nałożony na T. C. w dniu 19 stycznia 2010 r. przez funkcjonariusza Straży Miejskiej w R. zawiera uchybienia formalne. Brak jest jednak podstaw prawnych i faktycznych do podzielenia formułowanych w skardze poglądów, iż uchybienia te mogą stanowić podstawę do uchylenia tegoż prawomocnego mandatu karnego, oraz że działania takie powinny podjąć organy Policji. Podstawę faktyczną do uchylenia prawomocnego mandatu karnego określa art. 101 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Przepis ten ma zastosowanie do prawomocnych mandatów karnych wydawanych ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył, kredytowanych – wydawanych ukaranemu za potwierdzeniem odbioru jak również zaocznych. Brak jest zatem podstaw do uznania, iż nieoznaczenie przez strażnika miejskiego czy był to mandat kredytowany, gotówkowy czy zaoczny miało jakiekolwiek znaczenie dla niniejszego postępowania. Zdaniem organu odwoławczego, wbrew twierdzeniom pełnomocnika strony, treść mandatu karnego nr [...] jest czytelna, wskazuje jednoznacznie kto, za jakie wykroczenie, kiedy i przez kogo został ukarany oraz liczbę punktów przewidzianych za to naruszenie przepisów o ruchu drogowym. Dokument ten nie pozostawia również wątpliwości, że ukarany – T. C. zgodził się z ustaleniami dokonanymi w dniu 19 stycznia 2010 r. przez funkcjonariusza Straży Miejskiej w R. i potwierdził te ustalenia własnoręcznym czytelnym podpisem.

W piśmie procesowym z dnia 3 września 2013 r. pełnomocnik skarżącego dodatkowo podniósł, że skarżący odbył w dniu 9 marca 2013 r. szkolenie, o którym mowa w art. 130 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym skutkujące zmniejszeniem o 6 liczby przypisanych mu punktów. Na dowód tego przedłożył też zaświadczenie wydane w trybie § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego. W konsekwencji zdaniem autora pisma skarżący nie ma przekroczonych 24 punktów i tym samym brak jest podstaw do kierowania go na badanie psychologiczne. W sprawie ma bowiem zastosowanie jednoznaczna treść art. 130 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym. Odmienna w tym względzie treść § 8 ust. 4 rozporządzenia MSWiA z dnia 20 grudnia 2002 r. nie powinna mieć w sprawie zastosowania jako sprzeczna z przepisem ustawowym. W tym względzie pełnomocnik skarżącego powołał się na przywołane w przedmiotowym piśmie procesowym orzecznictwo sądów administracyjnych.

Na rozprawie sądowej skarżący oświadczył, że wymierzonych mu mandatami kar dotychczas nie zapłacił.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie albowiem brak jest zdaniem Sądu podstaw do przyjęcia, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa dającym podstawę do jej wzruszenia na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., zwanej dalej ustawą p.p.s.a.).

Wbrew stanowisku skarżącego sprawa została należycie wyjaśniona i rozważona do końcowego jej rozstrzygnięcia, a wydana decyzja odpowiada obowiązującemu prawu materialnemu. Pozostaje poza sporem, że skarżący w okresie od dnia 19 stycznia 2010 r. do 8 grudnia 2010 r. został ukarany za naruszenie przepisów o ruchu drogowym pięcioma mandatami karnymi i w związku z tym przypisano mu w ewidencji prowadzonej zgodnie z art. 130 ust. 1 i 2 Prawa o ruchu drogowym oraz z obowiązującym wówczas w/w rozporządzeniem MSWiA z dnia 20 grudnia 2002 r. 25 punktów. Jak to przy tym wyjaśniono szczegółowo w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i w odpowiedzi na skargę wpisy o dokonanych naruszeniach przepisów o ruchu drogowym oraz przypisanych tym naruszeniom punktach są wpisami ostatecznymi i zostały dokonane w oparciu o prawomocne mandaty karne. W takiej zaś sytuacji organ prowadzący ewidencję oraz organy kontroli ruchu drogowego orzekające na podstawie art. 124 ust. 1 pkt 2 Prawa o ruchu drogowym były wynikającymi z ewidencji danymi związane. Jak to prawidłowo wyjaśnił organ odwoławczy, a co wynika z treści art. 98 § 3 ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenie mandat karny staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego, której to czynności również w odniesieniu do wymienionego w skardze mandatu z dnia 19 stycznia 2010 r. skarżący nie kwestionował. Wobec tego przedmiotowy mandat mógł być uchylony zgodnie z treścią art. 101 § 2 tego Kodeksu jedynie przez uprawniony do tego sąd karny a nie organ kierujący na sprawdzenie kwalifikacji. Organ właściwy w sprawie skierowania kierowcy na kontrolny egzamin sprawdzający jest związany danymi z ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. W zakresie objętych ewidencją danych organ ten nie może prowadzić samodzielnych ustaleń (tak np. NSA w wyroku z dnia 15 marca 2012 r., sygn. akt I OSK 413/11). Orzeczenie takiego sądu nie zostało zaś wydane. Podjęte w tym względzie przez skarżącego działania okazały się bezskuteczne. Organ odwoławczy w logiczny sposób ustosunkował się też do sformułowanych przez skarżącego zarzutów w przedmiocie formalnych nieprawidłowości w wypełnieniu tego mandatu.

W konsekwencji, również zdaniem Sądu, spełnione zostały wszystkie przesłanki do zastosowania w sprawie treści art. 124 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym. Należy przy tym podkreślić, że jak jednolicie przyjmuje się w orzecznictwie użycie w tym przepisie bezwarunkowego określenia "podlega" rodzi obowiązek poddania się sprawdzeniu kwalifikacji przez kierowcę, któremu przypisano skutecznie ponad 24 punkty karne z tytułu naruszenia zasad obowiązujących w ruchu drogowym. Jednocześnie rodzi też obciążający organ kontroli ruchu drogowego obowiązek wydania decyzji o skierowaniu takiego kierowcy na badanie psychologiczne, co też organy orzekające w niniejszej sprawie uczyniły.

Wbrew stanowisku pełnomocnika skarżącego wyrażonemu w jego piśmie procesowym z dnia 3 września 2013 r. obowiązków tych nie niweczy okoliczność odbycia przez skarżącego w dniu 9 marca 2013 r. szkolenia o jakim mowa w art. 130 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym. W tym względzie należy w pierwszej kolejności zważyć, że szkolenie to miało już miejsce po wydaniu decyzji zaskarżonej i dlatego przy ocenie jej legalności nie mogło być przez Sąd brane pod uwagę. Niezależnie od tego zdaniem Sądu odbycie takiego szkolenia nie powoduje zmniejszenia liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego o jakim mowa w art. 130 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym oraz w § 8 ust. 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 488), jeżeli miało ono miejsce już po przekroczeniu przez kierowcę 24 punktów. Jakkolwiek w tym względzie orzecznictwo sądów administracyjnych nie jest jednolite o czym świadczą powołane w powyższym piśmie procesowym wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych oraz wyrok NSA z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. akt I OSK 885/09, to zdecydowanie przeważa pogląd, akceptowany w całości również przez Sąd rozpoznający niniejszą skargę, że zmniejszenie ilości punktów w związku z odbytym szkoleniem o jakim mowa w art. 130 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym następuje jedynie w sytuacji, gdy ma ono miejsce przed przekroczeniem przez kierowcę 24 punktów ostatecznych podlegających wpisowi do ewidencji (tak m. in. NSA w wyrokach: z dnia 16 grudnia 2010 r., sygn. akt I OSK 275/10, z dnia 13 października 2011 r., sygn. akt I OSK 1721/10, z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt I OSK 73/11, z dnia 15 marca 2012 r., sygn. akt I OSK 413/11 i z dnia 7 września 2010 r., sygn. akt I OSK 1451/09 oraz wyrok WSA w Gliwicach z dnia 16 kwietnia 2012 r., sygn. alt II SA/Gl 58/12). Jak podkreśla się w tych orzeczeniach stanowisko takie wynika z celowościowej i funkcjonalnej wykładni art. 124 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym i dlatego bez znaczenia byłoby ewentualne stwierdzenie, że w tym zakresie § 8 ust. 6 w/w rozporządzenia z dnia 25 kwietnia 2012 r. (a wcześniej w § 8 ust. 6 rozporządzenia MSWiA z dnia 20 grudnia 2002 r.) wykracza poza delegację ustawową w oparciu o którą akt ten został wydany, co podnoszone jest przez pełnomocnika skarżącego.

Z tych wszystkich względów skarga jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 ustawy p.p.s.a.

mw