I SA/Kr 1720/11
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
2013-09-12Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Nina Półtorak /przewodniczący/
Paweł Dąbek
Urszula Zięba /sprawozdawca/Sentencja
|Sygn. akt I SA/Kr 1720/11 | W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 12 września 2013 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodnicząca Sędzia: WSA Nina Półtorak, Sędzia: WSA Paweł Dąbek, Sędzia: WSA Urszula Zięba (spr.), Protokolant: Aleksandra Osipowicz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 września 2013 r., sprawy ze skargi A.S., na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej, z dnia 3 sierpnia 2011 r. Nr [..], w przedmiocie rozłożenia na raty zaległości podatkowej w podatku od spadków i darowizn - skargę oddala -
Uzasadnienie
W dniu 13 stycznia 2011r. A.S. złożyła odwołanie od decyzji z dnia 28 grudnia 2010 r. nr [...], odmawiającej jej umorzenia zaległości w podatku od spadków i darowizn w kwocie 22.838,00 zł, w którym równocześnie zwróciła się z prośbą o rozłożenie na raty zaległości w podatku od spadków i darowizn, po zmarłym R.P., w kwocie 22.838,00 zł, płatne po 200,00 zł miesięcznie.
W uzasadnieniu, przedstawiając swą sytuację majątkową wnioskodawczyni wyjaśniła, że uzyskuje przychód miesięczny ze stosunku pracy - 1.317,00 zł (kwota brutto), rentę rodzinną na troje dzieci - 767,06 zł miesięcznie, zaś z drugiej strony na jej utrzymania składają się miesięczne stałe koszty utrzymania: w zimie - 1.548,04zł, w okresie letnim- 954,08 zł. Jednocześnie wnioskodawczyni posiada zadłużenie w postaci kredytu w Lukas Bank S.A. - z ratą miesięczną w kwocie 114,35zł (pozostało do spłaty 1.482,78 zł), raty miesięcznej za telewizor - 78,00 zł (pozostało do spłaty 312,00 zł), spłaty pożyczki - miesięcznie 214,83 zł (pozostało do spłaty 14.608,44 zł). Wnioskodawczyni wyjaśniła ponadto, że posiada rachunki bankowe w PKO S.A. i Pekao S.A. Na jej majątek nieruchomy składają się:
- dom przy ul. S. - współwłasność z dziećmi,
- działka wraz z budowanym budynkiem przy ul. S. - współwłasność z dziećmi,
- 1/2 części działki rolnej pod S.- współwłasność z dziećmi.
Jeśli zaś chodzi o oszczędności to wnioskodawczyni posiada:
- certyfikaty inwestycyjne 230 szt. po 97,00 zł - termin 11 maja 2011r.,
- certyfikaty depozytowe 15 szt. po 1.000,00 zł - termin 29 czerwca 2012 r.,
- superbasket na kwotę 5.000,00 zł - konwersacja 12 miesięcy.
Wnioskodawczyni wyjaśniła, że wcześniej zapłaciła już podatek po zmarłym mężu w kwocie 56.700zł, a pieniądze które otrzymała po śmierci ojca zainwestowała w budowę domu tak by zapewnić godne życie swym dzieciom. Dodatkowo, powołała się na fakt, że poniosła koszty związane z podziałem domu oraz działki przy ul. S. (2.400zł), zakupiła panele podłogowe (4.000zł), drzwi wejściowe i garażowe (8.500zł), montaż i zakup pieca CO + grzejniki (17.000zł) oraz 1/3 kwoty za zakup nagrobka dla zmarłego ojca (1.200zł).
W dniu 4 lutego 2011r. Naczelnik Urzędu Skarbowego, na podstawie art. 209 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity – Dz. U. z 2005r., nr 8, poz. 60 ze zm.) w związku z art. 18 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity - Dz. U. z 2010r., nr 80, poz. 526 ze zm.), przekazał opisany wniosek do Prezydenta Miasta K., celem wyrażenia stanowiska dotyczącego zastosowania wnioskowanej ulgi.
Postanowieniem z dnia 2 marca 2011r. nr [...] Prezydent Miasta K. nie wyraził zgody na rozłożenie na raty zaległości podatkowej w kwocie 22.838,00 zł.
Decyzją z dnia 12 kwietnia 2011r. nr [...] Naczelnik Urzędu Skarbowego działając na podstawie art. 207 § 1 i art. 67a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej odmówił wnioskodawczyni rozłożenia na raty zaległości w podatku od spadków i darowizn w wyżej wymienionej kwocie.
Organ podatkowy przypomniał, że rozpatruje złożony wniosek o rozłożenie na raty zaległości w podatku od spadków i darowizn w oparciu o wymienione w przepisie art. 67a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej przesłanki, tj. ze względu na ważny interes podatnika lub na ważny interes publiczny, czy też w oparciu o obydwie te przesłanki jednocześnie. Jednakże występowanie którejkolwiek z nich nie nakłada na organ podatkowy obowiązku pozytywnego rozstrzygnięcia, które podejmowane jest w ramach uznania administracyjnego.
Zaznaczył, że ustalając kryteria ważnego interesu podatnika oraz interesu publicznego istotnym jest zabezpieczenie co najmniej minimalnego bytu i warunków życiowych podatnika i członków jego rodziny wspólnie prowadzących gospodarstwo domowe. Faktem jest, że dla każdego podatnika właśnie jego sytuacja finansowa stwarza przekonanie o istnieniu sytuacji nadzwyczajnej, uzasadniającej umorzenie zaległości podatkowej, natomiast obowiązkiem organu podatkowego jest kierowanie się obiektywnymi kryteriami przy każdorazowej ocenie takiej sytuacji. Ponoszenie ciężarów podatkowych i innych świadczeń publicznoprawnych jest podstawowym obowiązkiem każdego podatnika. Gmina jako podmiot publicznoprawny, w interesie ogółu mieszkańców musi dbać o bieżące zabezpieczenie potrzeb miasta, finansując je z dochodów własnych, do których należy m.in. podatek od spadków i darowizn. Podatek ten należy do grupy podatków majątkowych i wynika z faktu przyjęcia spadku i przysporzenia wymiernych korzyści majątkowych z tytułu przeniesienia w drodze spadku prawa własności ze spadkodawcy na spadkobiercę.
Naczelnik Urzędu Skarbowego podzielając stanowisko Prezydenta Miasta K. oraz kierując się treścią art. 67a § 1 pkt 2, nie stwierdził istnienia przesłanek uzasadniających rozłożenie zaległości podatkowej na tak niskie raty (200,00 zł miesięcznie), w kontekście aktualnej sytuacji majątkowej podatniczki, gdyż byłoby, to sprzeczne z interesem publicznym. Organ uwzględnił również fakt posiadania przez wnioskodawczynię majątku o znacznej wartości, z tytułu odziedziczonego spadku, na który składają się:
- nieruchomość stanowiąca niezabudowaną działkę o wartości 387.900,00zł,
- jednostki uczestnictwa PIONEER PEKAO lnvestments o wartości 82.086,96zł,
- papiery wartościowe na koncie Biura Maklerskiego Banku BPH SA o wartości 335.495,80zł,
- certyfikaty depozytowe o wartości 332.000,00zł.
Organ podkreślił, że wnioskodawczyni nabyła 1/4 część z wymienionego spadku, o wartości 344.706,00 zł. Jednocześnie wartość odziedziczonego majątku zabezpiecza zobowiązanie podatkowe z tytułu nabytego spadku. Ponadto, w ocenie organu sytuacja materialna wnioskodawczyni jest stabilna, gdyż posiada stałe miesięczne dochody i oszczędności, które pozwalają na zapłatę zaległości podatkowej. Podstawowym obowiązkiem każdego podatnika jest natomiast regulowanie swoich zobowiązań podatkowych, dlatego w postępowaniu dotyczącym zastosowania ulgi w spłacie ważne jest wykazanie nadzwyczajności sytuacji, w której podatnik znalazł się niezależnie od swojego postępowania. Na pewno takiej sytuacji nie stanowi przeznaczenie środków finansowych na cele, o których wspomniała podatniczka w piśmie z dnia 13 stycznia 2011 r., tj. przeprowadzenie notarialnego podziału domu i działki przy ul. S., remont, czy pokrycie części kosztów zakupu nagrobka.
W odwołaniu od tej decyzji podatniczka wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy i udzielenie przedmiotowej ulgi. Strona nie zgodziła się ze stanowiskiem Prezydenta Miasta K. oraz uzasadnieniem zaskarżonej decyzji organu pierwszej instancji w kwestii odmowy rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej, zaznaczając, iż przedmiotowe rozstrzygnięcie jest dla niej krzywdzące. W uzasadnieniu zwróciła uwagę na brak konsekwencji organów. Skoro bowiem Prezydent w piśmie z dnia 12 listopada 2010r. był skłonny rozpatrzyć zapłatę podatku w dogodnych ratach – to dziwić musi fakt, że następnie nie wyraził zgody na rozłożenie podatku na raty. Końcowo zaznaczono, że umowa o pracę zawarta przez wnioskodawczynię na czas określony traci moc z dniem 31 sierpnia 2011r.
Decyzją z dnia 3 sierpnia 2011r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy zakwestionowane rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.
W uzasadnieniu wyjaśniono, że w postępowaniu odwoławczym organ był również zobowiązany respektować stanowisko Prezydenta Miasta K. i dlatego nie może powziąć innej decyzji, bowiem w zakresie podatków stanowiących w całości dochód gminy, a do takich należy podatek od spadków i darowizn, wyrażona negatywna opinia ze strony władz gminy nie daje organom podatkowym podstawy do udzielania ulg w spłacie należności podatkowych. W niniejszym postępowaniu Prezydent Miasta K. takiej zgody nie wyraził, uzasadniając swoje stanowisko m. in. brakiem wystąpienia przesłanek art. 67a § l pkt 2 Ordynacji podatkowej dających podstawę do rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej.
W ocenie organu odwoławczego zarzut dotyczący stanowiska wyrażonego w postanowieniu Prezydenta Miasta K. z dnia 2 marca 2011r. w związku z sugestią wynikającą z postanowienia tego organu z dnia 25 listopada 2010r. nie może być w tym przypadku uwzględniony. Zawarte w postanowieniu Prezydenta Miasta K. z dnia 25 listopada 2010r. stwierdzenie, na które powołuje się strona, a to o ewentualnej możliwości rozpatrzenia zapłaty zaległego podatku w dogodnych ratach po złożeniu stosownego wniosku, zostało przez nią zinterpretowane w sposób zbyt daleko idący. W uzasadnieniu postanowienia wskazano jedynie na możliwość podejmowania dalszych działań wobec odmowy umorzenia - a to złożenia przez stronę wniosku o rozłożenie na raty zaległości podatkowej, nie zaś przyrzeczenia pozytywnego rozstrzygnięcia.
Zdaniem organu również podana przez stronę okoliczność wygaśnięcia umowy o pracę z dniem 31 sierpnia 2011r. nie przesądza o przyznaniu żądanej ulgi z uwagi na ewentualną utratę źródła dochodów, z którego strona mogłaby dokonywać spłaty zaległości podatkowej, biorąc pod uwagę wartość odziedziczonej masy spadkowej i posiadany majątek.
W skardze na to rozstrzygnięcie (pismo bez daty zatytułowane "zażalenie") wnioskodawczyni stwierdziła, że rozstrzygnięcie organu jest dla niej krzywdzące. Jakkolwiek otrzymała majątek spadkowy po zmarłym ojcu i mężu – to jednak w jej ocenie zadośćuczyniła już związanym z tym zobowiązaniom publicznoprawnym. W ocenie skarżącej konieczność płacenia podatków od przedmiotów majątkowych nabytych tytułem spadku po najbliższych jest wyrazem okrucieństwa i znieczulicy. Organy podatkowe dochodząc zapłaty tych podatków w sposób nieludzki wykorzystują natomiast fakt nieświadomości skarżącej, iż zgłaszając nabycie majątku spadkowego mogła liczyć na zwolnienie z podatku.
W odpowiedzi na skargę organ podtrzymując w całości we dotychczasowe stanowisko w sprawie wniósł o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 1 ustawy z 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz w zw. z treścią art. 135 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity - Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm., powoływanej dalej jako "p.p.s.a."), kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów wymienionych w art. 3 § 2 p.p.s.a. sprawowana jest w oparciu o kryterium zgodności z prawem. W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145§1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a.), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte jest wadą nieważności (art. 145§1 pkt 2 p.p.s.a.). Sąd wydaje wyrok na podstawie akt sprawy (art. 133§1 p.p.s.a.) i rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). Ponadto, zgodnie z treścią art. 135 p.p.s.a., Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne do końcowego jej załatwienia.
Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji w oparciu o wyżej wskazane zasady Sąd orzekający w niniejszej sprawie stwierdził, że decyzja ta, jak i poprzedzająca decyzja organu pierwszej instancji nie naruszają przepisów prawa w sposób powodujący konieczność ich wyeliminowania z porządku prawnego, a zatem skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia organów obu instancji stanowił przepis art. 67a § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity - Dz. U z 2005r., nr 8, poz. 60 ze zm.). Zgodnie z nim organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b Ordynacji podatkowej w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a. Decyzje dotyczące wspomnianych ulg podejmowane są zatem w ramach tzw. uznania administracyjnego, a uwzględnienie wniosku podatnika i rozłożenie zaległości podatkowej na raty stanowi wyjątek od obowiązującej w polskim prawie zasady obowiązkowego płacenia podatków. Wyjątek od tej zasady ustawodawca przewidział w przepisie art. 67a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej poprzez dopuszczenie możliwości udzielania ulgi w postaci rozłożenia zaległości podatkowej na raty w wypadku zaistnienia ściśle określonych przesłanek, tj.: ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Każdy z tych warunków samodzielnie, albo też oba łącznie mogą stanowić podstawę zastosowania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Prawo organu do wydania decyzji w ramach uznania administracyjnego sprowadza się do tego, że nawet w wypadku zaistnienia którejkolwiek z przesłanek umorzenia zaległości podatkowej (a także obu łącznie) organ może odmówić uwzględnienia żądania strony. Użycie przez ustawodawcę ogólnych zwrotów: "ważny interes podatnika", "interes publiczny" stwarza konieczność dokonania przez organ szerokiej oceny różnych wartości, w tym również systemu ocen mieszczących się poza systemem prawa podatkowego, a nawet pozaprawnych. Granice swobodnego uznania wyznacza choćby interes publiczny, co wiąże się z koniecznością odpowiedzi na pytanie – czy w konkretnym przypadku domaganie się spełnienia obowiązku podatkowego nie będzie sprzeczne z tym interesem.
Oprócz opisanych wyżej dyrektyw wyboru w odniesieniu do stosowania ulg w podatku od spadków i darowizn pojawia się kolejna przesłanka materialnoprawna a mianowicie zgoda przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego wyrażana w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.
Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r., nr 80, poz. 526 ze zm., powoływanej dalej jako "u.d.j.s.t.") w przypadku pobieranych przez urząd skarbowy podatków i opłat stanowiących w całości dochody jednostek samorządu terytorialnego, naczelnik tego urzędu może umarzać, odraczać termin zapłaty lub rozkładać na raty należności oraz zwalniać płatnika z obowiązku pobrania bądź ograniczać pobór należności wyłącznie za zgodą (podkreślenie Sądu) przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 3 tej ustawy na postanowienie przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego nie przysługuje zażalenie.
Z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 kwietnia 2003 r. r. sygn. akt III SA 3530/01 wynika, że niewyrażenie zgody przez przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego skutkuje niemożnością wydania przez organ podatkowy decyzji pozytywnej dla podatnika (płatnika) z uwagi na brak jednej z przesłanek udzielenia ulgi (identycznie jak w przypadku braku ważnego interesu podatnika czy interesu publicznego). Podobnie wypowiedział się NSA w wyroku z 15 marca 2012 r. sygn. akt II FSK 1713/10. Sąd rozpoznający sprawę poglądy te podziela.
Jednocześnie, wprawdzie postanowienie przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego w przedmiocie ulgi podatkowej nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego, ale sąd administracyjny powinien jednak dokonać kontroli legalności tego postanowienia przy rozpoznawaniu skargi na decyzję dyrektora izby skarbowej, stosownie do art. 134 § 1 i art. 135 p.p.s.a. Pogląd ten potwierdza uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie siedmiu sędziów z dnia 1 marca 2010 r., II FPS 9/09 (treść uchwały wraz z uzasadnieniem dostępna na stronie: www.orzeczenia.nsa.gov.pl ).
Na tle tak zarysowanego stanu prawnego spornym w sprawie było czy sytuacja finansowa i osobista skarżącej, a także okoliczności powstania zaległości podatkowej stanowią ważny interes podatnika skutkujący umorzeniem zaległości podatkowej.
W ocenie Sądu organy dokonały dokładnego ustalenia sytuacji materialnej i osobistej podatnika, wnioskując końcowo, że nie spełniona została żadna z przesłanek zastosowania ulgi podatkowej, określonej w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej.
W uzasadnieniach rozstrzygnięć szczegółowo też odniesiono się do wszystkich, ujawnionych w toku postępowania, elementów umożliwiających ocenę sytuacji osobistej i finansowej skarżącej, w tym do wszystkich okoliczności wskazanych przez nią w skardze.
Rozpatrujący niniejszą sprawę skład orzekający podziela stanowisko organów, że w rozpatrywanym przypadku nie wystąpiła przesłanka interesu publicznego. Użyte przez ustawodawcę określenie "interes publiczny" należy postrzegać, jako dyrektywę postępowania nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak: sprawiedliwość, słuszność, zaufanie obywateli do organów władzy, równość itp. Ustalenie przez organ podatkowy kwestii istnienia przesłanki "interesu publicznego" wiąże się z koniecznością ważenia relacji w dwóch płaszczyznach: jedną płaszczyznę tworzy zasada, jaką jest terminowe płacenie podatków w pełnej wysokości, drugą - wyjątek od zasady, polegający na zastosowaniu indywidualnej ulgi podatkowej. Organ w danym przypadku winien ustalić, co jest korzystniejsze z punktu widzenia interesu publicznego (dochodzenie należności czy też zastosowanie ulgi). Oczywiście bywają sytuacje, w których sam rachunek ekonomiczny przemawia za zastosowaniem ulgi podatkowej (np. koszty postępowania mającego na celu ściągnięcie podatku będą większe niż możliwa do ściągnięcia kwota, albo też sam podatnik będzie zmuszony do korzystania z opieki społecznej).
Co do przesłanki "ważnego interesu" podatnika to jak już wskazano brak występowania tej przesłanki został wyeksponowany w uzasadnieniach decyzji obu instancji, a w uzasadnieniu rozstrzygnięcia organu odwoławczego bardzo szczegółowo podano powody, z uwagi na które istnienie tej przesłanki jest wykluczone. O istnieniu ważnego interesu podatnika, decydować powinny kryteria zobiektywizowane, zgodne z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości, w której wysoką rangę mają zdrowie i życie, a także możliwości zarobkowe w celu zdobycia środków utrzymania dla siebie i rodziny. W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się nadto pogląd, wskazujący, że skoro udzielenie ulgi jest instytucją nadzwyczajną, to tym samym wypadki społeczne i gospodarcze muszą posiadać tę samą cechę. Za jej przyznaniem przemawiać będą wypadki niezależne od sposobu postępowania podatnika, bądź spowodowane działaniem czynników, na które podatnik nie mógł mieć wpływu (por. np. wyrok WSA we Wrocławiu z 7 kwietnia 2004r. sygn. akt: I SA/Wr 735/02, Lex 129659). Ulgi w spłacie należności stanowią - aczkolwiek dopuszczone przez ustawodawcę i niezbędne z punktu widzenia kompletności systemu podatkowego – to jednak odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania. Dlatego też równie wyjątkowy charakter muszą mieć okoliczności uzasadniające umorzenie zaległości podatkowych, skutkujące wygaśnięciem zobowiązania podatkowego, co oznacza w istocie rezygnację Skarbu Państwa z należnych mu wpływów.
Rację przyznać należy organowi, który podniósł, że wbrew stanowisku skarżącej, do powstania zaległości nie doszło na skutek, szczególnych okoliczności, niezależnych od woli lub jej świadomości. Samo przeznaczenie środków nabytych w drodze spadkobrania na wykończenie nieruchomości w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych nie stanowi o zaistnieniu nadzwyczajnej sytuacji warunkującej przyznanie ulgi. Trudno dopatrzyć się w okolicznościach rozpoznawanej sprawy ważnego interesu podatnika, skoro przyczyną powstania zaległości podatkowej nie była niemożność jej zapłacenia, ale zaniechanie zgłoszenia nabycia spadku, warunkującego zwolnienie od podatku od spadków i darowizn. Skarżąca miała pełne prawo do zwolnienia z opodatkowania nabytego majątku, a to, że do tego nie doszło z przyczyn od niej zależnych (zaniechanie podjęcia określonych czynności) nie może usprawiedliwiać jej wniosku jako jednej z przesłanek ubiegania się o ulgę. Ogólna dostępność do informacji pochodzących od organów podatkowych (telefon, Internet) z łatwością pozwalały na uzyskanie stosownej informacji o zasadach uzyskania zwolnienia. Strona z tej możliwości nie skorzystała. Trudno zatem przerzucać na Skarb Państwa odpowiedzialność za nietrafne decyzje podejmowane przez podatnika.
W przedmiotowej sprawie organy wywiązały się z ciążących na nich obowiązków i prawidłowo rozstrzygnęły sprawę. Rozstrzygnięcie o odmowie rozłożenia na raty zostało podjęte w ramach uznania administracyjnego, po przeprowadzeniu postępowania, w którym Sąd nie dopatrzył się żadnych uchybień. W aktach sprawy znajdują się dokumenty świadczące o wszechstronnym zbadaniu sytuacji majątkowej, rodzinnej i finansowej wnioskodawcy. Ocenie poddane zostały wszystkie dowody związane ze sprawą, zarówno te - będące w posiadaniu organów, jak i dokumenty przedłożone przez Stronę w toku dwuinstancyjnego postępowania. Organy umożliwiły przy tym wnioskodawczyni czynny udział w prowadzonym postępowaniu. Przy podejmowaniu rozstrzygnięć dokonano prawidłowej wykładni przepisów prawa, a w toku postępowania w sposób prawidłowy zebrano w sprawie materiał dowodowy oraz zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów dokonano jego analizy, a także wyczerpująco i wszechstronnie uzasadnione rozstrzygnięcia. Z zachowaniem obowiązujących zasad przeprowadzono postępowanie wyjaśniające, zbadano sytuację materialną i poddano ocenie racje, na które powoływała się wnioskodawczyni. Ocenie tej nie można zarzucić dowolności, opiera się ona na przyjętej w orzecznictwie wykładni przepisów Ordynacji podatkowej dotyczących ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych i mieści się ona w ramach przyznawanego organom uznania administracyjnego. Jednocześnie ocena ta, dokonana w kontekście przesłanek warunkujących zastosowanie ulgi, jest zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.
Prawidłowo organy podatkowe uznały, że udzielenie ulgi w spłacie poprzez umorzenie zaległości podatkowej nie może być postrzegane jako rekompensata za popełniony błąd tym bardziej, że istnieją realne szanse na zadośćuczynienie zobowiązaniu gdy się ma na uwadze wartość posiadanego przez skarżącą majątku. Na majątek ten składają się nie tylko nieruchomości, lecz także środki pieniężne ulokowane w różnych produktach finansowych (certyfikaty inwestycyjne i depozytowe). Jednocześnie Sąd miał na uwadze brak możliwości spłaty zobowiązania podatkowego z bieżących dochodów. Źródłem utrzymania rodziny na dzień złożenia wniosku był bowiem dochód skarżącej ze stosunku pracy z wynagrodzeniem miesięcznym ok. 1317,00 zł brutto, a ponadto renta na troje małoletnich dzieci po zmarłym mężu w wysokości 767,06 zł miesięcznie. Z drugiej strony wnioskodawczyni deklarowała podstawowe koszty utrzymania mieszkania w okresie zimowym na kwotę 1548,04 zł, zaś w okresie letnim na 954,08 zł. Dodatkowo jeszcze obciążona jest ona płatnościami na poczet spłaty zaciągniętego kredytu oraz pożyczek. To zestawienie nie pozostawia zatem wątpliwości co do braku możliwość wygospodarowania wystarczających środków na dochowanie terminów płatności nawet proponowanego przez nią układu ratalnego. Dodatkowo jeszcze zakładającego uiszczanie po 200 zł miesięcznie, jakby tego chciała wnioskodawczyni, okres spłaty rozciągnąłby się na 10 lat, stąd bardziej pożądane wydawałoby się ewentualne odroczenie terminu płatności zaległości podatkowej choćby do czasu realizacji przysługujących wówczas skarżącej instrumentów finansowych. Podatniczka jednak takiego wniosku nie złożyła a mógłby on być zasadny w odniesieniu do stosunkowo bliskiego okresu realizacji tych produktów w stosunku do daty złożenia wniosku o rozłożenie zaległości podatkowej na raty. W czasie trwania postępowania w przedmiocie udzielenia ulgi terminy te i tak upłynęły.
Mając na względzie wskazane w poprzednim akapicie okoliczności Sąd podzielił także stanowisko organów, iż wprawdzie skarżąca znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, ale sytuacja taka nie uzasadnia automatycznie udzielenia ulgi. Sąd w składzie rozpoznającym nin. skargę w pełni podzielił zatem pogląd wyrażony w wyroku z dnia 9 kwietnia 2010 r. sygn. akt I SA/Kr 706/09 (dostępny w bazie orzeczeń pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl), iż trudna sytuacja materialna podatnika sama w sobie nie może być uznana za przesłankę umożliwiającą zastosowanie wnioskowanej ulgi, a tym bardziej nie można jej utożsamiać z ważnym interesem podatnika. W przeciwnym razie prowadziłoby to do absurdu. Zawsze bowiem ulga w spłacie zobowiązania podatkowego jest w interesie (faktycznym) podatnika.
Mając na uwadze przytoczone wyżej względy Sąd uznał wszystkie zarzuty skargi za nieuzasadnione i na zasadzie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Skład sądu
Nina Półtorak /przewodniczący/Paweł Dąbek
Urszula Zięba /sprawozdawca/
Sentencja
|Sygn. akt I SA/Kr 1720/11 | W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 12 września 2013 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodnicząca Sędzia: WSA Nina Półtorak, Sędzia: WSA Paweł Dąbek, Sędzia: WSA Urszula Zięba (spr.), Protokolant: Aleksandra Osipowicz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 września 2013 r., sprawy ze skargi A.S., na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej, z dnia 3 sierpnia 2011 r. Nr [..], w przedmiocie rozłożenia na raty zaległości podatkowej w podatku od spadków i darowizn - skargę oddala -
Uzasadnienie
W dniu 13 stycznia 2011r. A.S. złożyła odwołanie od decyzji z dnia 28 grudnia 2010 r. nr [...], odmawiającej jej umorzenia zaległości w podatku od spadków i darowizn w kwocie 22.838,00 zł, w którym równocześnie zwróciła się z prośbą o rozłożenie na raty zaległości w podatku od spadków i darowizn, po zmarłym R.P., w kwocie 22.838,00 zł, płatne po 200,00 zł miesięcznie.
W uzasadnieniu, przedstawiając swą sytuację majątkową wnioskodawczyni wyjaśniła, że uzyskuje przychód miesięczny ze stosunku pracy - 1.317,00 zł (kwota brutto), rentę rodzinną na troje dzieci - 767,06 zł miesięcznie, zaś z drugiej strony na jej utrzymania składają się miesięczne stałe koszty utrzymania: w zimie - 1.548,04zł, w okresie letnim- 954,08 zł. Jednocześnie wnioskodawczyni posiada zadłużenie w postaci kredytu w Lukas Bank S.A. - z ratą miesięczną w kwocie 114,35zł (pozostało do spłaty 1.482,78 zł), raty miesięcznej za telewizor - 78,00 zł (pozostało do spłaty 312,00 zł), spłaty pożyczki - miesięcznie 214,83 zł (pozostało do spłaty 14.608,44 zł). Wnioskodawczyni wyjaśniła ponadto, że posiada rachunki bankowe w PKO S.A. i Pekao S.A. Na jej majątek nieruchomy składają się:
- dom przy ul. S. - współwłasność z dziećmi,
- działka wraz z budowanym budynkiem przy ul. S. - współwłasność z dziećmi,
- 1/2 części działki rolnej pod S.- współwłasność z dziećmi.
Jeśli zaś chodzi o oszczędności to wnioskodawczyni posiada:
- certyfikaty inwestycyjne 230 szt. po 97,00 zł - termin 11 maja 2011r.,
- certyfikaty depozytowe 15 szt. po 1.000,00 zł - termin 29 czerwca 2012 r.,
- superbasket na kwotę 5.000,00 zł - konwersacja 12 miesięcy.
Wnioskodawczyni wyjaśniła, że wcześniej zapłaciła już podatek po zmarłym mężu w kwocie 56.700zł, a pieniądze które otrzymała po śmierci ojca zainwestowała w budowę domu tak by zapewnić godne życie swym dzieciom. Dodatkowo, powołała się na fakt, że poniosła koszty związane z podziałem domu oraz działki przy ul. S. (2.400zł), zakupiła panele podłogowe (4.000zł), drzwi wejściowe i garażowe (8.500zł), montaż i zakup pieca CO + grzejniki (17.000zł) oraz 1/3 kwoty za zakup nagrobka dla zmarłego ojca (1.200zł).
W dniu 4 lutego 2011r. Naczelnik Urzędu Skarbowego, na podstawie art. 209 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity – Dz. U. z 2005r., nr 8, poz. 60 ze zm.) w związku z art. 18 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity - Dz. U. z 2010r., nr 80, poz. 526 ze zm.), przekazał opisany wniosek do Prezydenta Miasta K., celem wyrażenia stanowiska dotyczącego zastosowania wnioskowanej ulgi.
Postanowieniem z dnia 2 marca 2011r. nr [...] Prezydent Miasta K. nie wyraził zgody na rozłożenie na raty zaległości podatkowej w kwocie 22.838,00 zł.
Decyzją z dnia 12 kwietnia 2011r. nr [...] Naczelnik Urzędu Skarbowego działając na podstawie art. 207 § 1 i art. 67a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej odmówił wnioskodawczyni rozłożenia na raty zaległości w podatku od spadków i darowizn w wyżej wymienionej kwocie.
Organ podatkowy przypomniał, że rozpatruje złożony wniosek o rozłożenie na raty zaległości w podatku od spadków i darowizn w oparciu o wymienione w przepisie art. 67a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej przesłanki, tj. ze względu na ważny interes podatnika lub na ważny interes publiczny, czy też w oparciu o obydwie te przesłanki jednocześnie. Jednakże występowanie którejkolwiek z nich nie nakłada na organ podatkowy obowiązku pozytywnego rozstrzygnięcia, które podejmowane jest w ramach uznania administracyjnego.
Zaznaczył, że ustalając kryteria ważnego interesu podatnika oraz interesu publicznego istotnym jest zabezpieczenie co najmniej minimalnego bytu i warunków życiowych podatnika i członków jego rodziny wspólnie prowadzących gospodarstwo domowe. Faktem jest, że dla każdego podatnika właśnie jego sytuacja finansowa stwarza przekonanie o istnieniu sytuacji nadzwyczajnej, uzasadniającej umorzenie zaległości podatkowej, natomiast obowiązkiem organu podatkowego jest kierowanie się obiektywnymi kryteriami przy każdorazowej ocenie takiej sytuacji. Ponoszenie ciężarów podatkowych i innych świadczeń publicznoprawnych jest podstawowym obowiązkiem każdego podatnika. Gmina jako podmiot publicznoprawny, w interesie ogółu mieszkańców musi dbać o bieżące zabezpieczenie potrzeb miasta, finansując je z dochodów własnych, do których należy m.in. podatek od spadków i darowizn. Podatek ten należy do grupy podatków majątkowych i wynika z faktu przyjęcia spadku i przysporzenia wymiernych korzyści majątkowych z tytułu przeniesienia w drodze spadku prawa własności ze spadkodawcy na spadkobiercę.
Naczelnik Urzędu Skarbowego podzielając stanowisko Prezydenta Miasta K. oraz kierując się treścią art. 67a § 1 pkt 2, nie stwierdził istnienia przesłanek uzasadniających rozłożenie zaległości podatkowej na tak niskie raty (200,00 zł miesięcznie), w kontekście aktualnej sytuacji majątkowej podatniczki, gdyż byłoby, to sprzeczne z interesem publicznym. Organ uwzględnił również fakt posiadania przez wnioskodawczynię majątku o znacznej wartości, z tytułu odziedziczonego spadku, na który składają się:
- nieruchomość stanowiąca niezabudowaną działkę o wartości 387.900,00zł,
- jednostki uczestnictwa PIONEER PEKAO lnvestments o wartości 82.086,96zł,
- papiery wartościowe na koncie Biura Maklerskiego Banku BPH SA o wartości 335.495,80zł,
- certyfikaty depozytowe o wartości 332.000,00zł.
Organ podkreślił, że wnioskodawczyni nabyła 1/4 część z wymienionego spadku, o wartości 344.706,00 zł. Jednocześnie wartość odziedziczonego majątku zabezpiecza zobowiązanie podatkowe z tytułu nabytego spadku. Ponadto, w ocenie organu sytuacja materialna wnioskodawczyni jest stabilna, gdyż posiada stałe miesięczne dochody i oszczędności, które pozwalają na zapłatę zaległości podatkowej. Podstawowym obowiązkiem każdego podatnika jest natomiast regulowanie swoich zobowiązań podatkowych, dlatego w postępowaniu dotyczącym zastosowania ulgi w spłacie ważne jest wykazanie nadzwyczajności sytuacji, w której podatnik znalazł się niezależnie od swojego postępowania. Na pewno takiej sytuacji nie stanowi przeznaczenie środków finansowych na cele, o których wspomniała podatniczka w piśmie z dnia 13 stycznia 2011 r., tj. przeprowadzenie notarialnego podziału domu i działki przy ul. S., remont, czy pokrycie części kosztów zakupu nagrobka.
W odwołaniu od tej decyzji podatniczka wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy i udzielenie przedmiotowej ulgi. Strona nie zgodziła się ze stanowiskiem Prezydenta Miasta K. oraz uzasadnieniem zaskarżonej decyzji organu pierwszej instancji w kwestii odmowy rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej, zaznaczając, iż przedmiotowe rozstrzygnięcie jest dla niej krzywdzące. W uzasadnieniu zwróciła uwagę na brak konsekwencji organów. Skoro bowiem Prezydent w piśmie z dnia 12 listopada 2010r. był skłonny rozpatrzyć zapłatę podatku w dogodnych ratach – to dziwić musi fakt, że następnie nie wyraził zgody na rozłożenie podatku na raty. Końcowo zaznaczono, że umowa o pracę zawarta przez wnioskodawczynię na czas określony traci moc z dniem 31 sierpnia 2011r.
Decyzją z dnia 3 sierpnia 2011r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy zakwestionowane rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.
W uzasadnieniu wyjaśniono, że w postępowaniu odwoławczym organ był również zobowiązany respektować stanowisko Prezydenta Miasta K. i dlatego nie może powziąć innej decyzji, bowiem w zakresie podatków stanowiących w całości dochód gminy, a do takich należy podatek od spadków i darowizn, wyrażona negatywna opinia ze strony władz gminy nie daje organom podatkowym podstawy do udzielania ulg w spłacie należności podatkowych. W niniejszym postępowaniu Prezydent Miasta K. takiej zgody nie wyraził, uzasadniając swoje stanowisko m. in. brakiem wystąpienia przesłanek art. 67a § l pkt 2 Ordynacji podatkowej dających podstawę do rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej.
W ocenie organu odwoławczego zarzut dotyczący stanowiska wyrażonego w postanowieniu Prezydenta Miasta K. z dnia 2 marca 2011r. w związku z sugestią wynikającą z postanowienia tego organu z dnia 25 listopada 2010r. nie może być w tym przypadku uwzględniony. Zawarte w postanowieniu Prezydenta Miasta K. z dnia 25 listopada 2010r. stwierdzenie, na które powołuje się strona, a to o ewentualnej możliwości rozpatrzenia zapłaty zaległego podatku w dogodnych ratach po złożeniu stosownego wniosku, zostało przez nią zinterpretowane w sposób zbyt daleko idący. W uzasadnieniu postanowienia wskazano jedynie na możliwość podejmowania dalszych działań wobec odmowy umorzenia - a to złożenia przez stronę wniosku o rozłożenie na raty zaległości podatkowej, nie zaś przyrzeczenia pozytywnego rozstrzygnięcia.
Zdaniem organu również podana przez stronę okoliczność wygaśnięcia umowy o pracę z dniem 31 sierpnia 2011r. nie przesądza o przyznaniu żądanej ulgi z uwagi na ewentualną utratę źródła dochodów, z którego strona mogłaby dokonywać spłaty zaległości podatkowej, biorąc pod uwagę wartość odziedziczonej masy spadkowej i posiadany majątek.
W skardze na to rozstrzygnięcie (pismo bez daty zatytułowane "zażalenie") wnioskodawczyni stwierdziła, że rozstrzygnięcie organu jest dla niej krzywdzące. Jakkolwiek otrzymała majątek spadkowy po zmarłym ojcu i mężu – to jednak w jej ocenie zadośćuczyniła już związanym z tym zobowiązaniom publicznoprawnym. W ocenie skarżącej konieczność płacenia podatków od przedmiotów majątkowych nabytych tytułem spadku po najbliższych jest wyrazem okrucieństwa i znieczulicy. Organy podatkowe dochodząc zapłaty tych podatków w sposób nieludzki wykorzystują natomiast fakt nieświadomości skarżącej, iż zgłaszając nabycie majątku spadkowego mogła liczyć na zwolnienie z podatku.
W odpowiedzi na skargę organ podtrzymując w całości we dotychczasowe stanowisko w sprawie wniósł o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 1 ustawy z 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz w zw. z treścią art. 135 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity - Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm., powoływanej dalej jako "p.p.s.a."), kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów wymienionych w art. 3 § 2 p.p.s.a. sprawowana jest w oparciu o kryterium zgodności z prawem. W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145§1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a.), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte jest wadą nieważności (art. 145§1 pkt 2 p.p.s.a.). Sąd wydaje wyrok na podstawie akt sprawy (art. 133§1 p.p.s.a.) i rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). Ponadto, zgodnie z treścią art. 135 p.p.s.a., Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne do końcowego jej załatwienia.
Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji w oparciu o wyżej wskazane zasady Sąd orzekający w niniejszej sprawie stwierdził, że decyzja ta, jak i poprzedzająca decyzja organu pierwszej instancji nie naruszają przepisów prawa w sposób powodujący konieczność ich wyeliminowania z porządku prawnego, a zatem skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia organów obu instancji stanowił przepis art. 67a § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity - Dz. U z 2005r., nr 8, poz. 60 ze zm.). Zgodnie z nim organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b Ordynacji podatkowej w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a. Decyzje dotyczące wspomnianych ulg podejmowane są zatem w ramach tzw. uznania administracyjnego, a uwzględnienie wniosku podatnika i rozłożenie zaległości podatkowej na raty stanowi wyjątek od obowiązującej w polskim prawie zasady obowiązkowego płacenia podatków. Wyjątek od tej zasady ustawodawca przewidział w przepisie art. 67a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej poprzez dopuszczenie możliwości udzielania ulgi w postaci rozłożenia zaległości podatkowej na raty w wypadku zaistnienia ściśle określonych przesłanek, tj.: ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Każdy z tych warunków samodzielnie, albo też oba łącznie mogą stanowić podstawę zastosowania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Prawo organu do wydania decyzji w ramach uznania administracyjnego sprowadza się do tego, że nawet w wypadku zaistnienia którejkolwiek z przesłanek umorzenia zaległości podatkowej (a także obu łącznie) organ może odmówić uwzględnienia żądania strony. Użycie przez ustawodawcę ogólnych zwrotów: "ważny interes podatnika", "interes publiczny" stwarza konieczność dokonania przez organ szerokiej oceny różnych wartości, w tym również systemu ocen mieszczących się poza systemem prawa podatkowego, a nawet pozaprawnych. Granice swobodnego uznania wyznacza choćby interes publiczny, co wiąże się z koniecznością odpowiedzi na pytanie – czy w konkretnym przypadku domaganie się spełnienia obowiązku podatkowego nie będzie sprzeczne z tym interesem.
Oprócz opisanych wyżej dyrektyw wyboru w odniesieniu do stosowania ulg w podatku od spadków i darowizn pojawia się kolejna przesłanka materialnoprawna a mianowicie zgoda przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego wyrażana w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.
Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r., nr 80, poz. 526 ze zm., powoływanej dalej jako "u.d.j.s.t.") w przypadku pobieranych przez urząd skarbowy podatków i opłat stanowiących w całości dochody jednostek samorządu terytorialnego, naczelnik tego urzędu może umarzać, odraczać termin zapłaty lub rozkładać na raty należności oraz zwalniać płatnika z obowiązku pobrania bądź ograniczać pobór należności wyłącznie za zgodą (podkreślenie Sądu) przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 3 tej ustawy na postanowienie przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego nie przysługuje zażalenie.
Z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 kwietnia 2003 r. r. sygn. akt III SA 3530/01 wynika, że niewyrażenie zgody przez przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego skutkuje niemożnością wydania przez organ podatkowy decyzji pozytywnej dla podatnika (płatnika) z uwagi na brak jednej z przesłanek udzielenia ulgi (identycznie jak w przypadku braku ważnego interesu podatnika czy interesu publicznego). Podobnie wypowiedział się NSA w wyroku z 15 marca 2012 r. sygn. akt II FSK 1713/10. Sąd rozpoznający sprawę poglądy te podziela.
Jednocześnie, wprawdzie postanowienie przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego w przedmiocie ulgi podatkowej nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego, ale sąd administracyjny powinien jednak dokonać kontroli legalności tego postanowienia przy rozpoznawaniu skargi na decyzję dyrektora izby skarbowej, stosownie do art. 134 § 1 i art. 135 p.p.s.a. Pogląd ten potwierdza uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie siedmiu sędziów z dnia 1 marca 2010 r., II FPS 9/09 (treść uchwały wraz z uzasadnieniem dostępna na stronie: www.orzeczenia.nsa.gov.pl ).
Na tle tak zarysowanego stanu prawnego spornym w sprawie było czy sytuacja finansowa i osobista skarżącej, a także okoliczności powstania zaległości podatkowej stanowią ważny interes podatnika skutkujący umorzeniem zaległości podatkowej.
W ocenie Sądu organy dokonały dokładnego ustalenia sytuacji materialnej i osobistej podatnika, wnioskując końcowo, że nie spełniona została żadna z przesłanek zastosowania ulgi podatkowej, określonej w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej.
W uzasadnieniach rozstrzygnięć szczegółowo też odniesiono się do wszystkich, ujawnionych w toku postępowania, elementów umożliwiających ocenę sytuacji osobistej i finansowej skarżącej, w tym do wszystkich okoliczności wskazanych przez nią w skardze.
Rozpatrujący niniejszą sprawę skład orzekający podziela stanowisko organów, że w rozpatrywanym przypadku nie wystąpiła przesłanka interesu publicznego. Użyte przez ustawodawcę określenie "interes publiczny" należy postrzegać, jako dyrektywę postępowania nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak: sprawiedliwość, słuszność, zaufanie obywateli do organów władzy, równość itp. Ustalenie przez organ podatkowy kwestii istnienia przesłanki "interesu publicznego" wiąże się z koniecznością ważenia relacji w dwóch płaszczyznach: jedną płaszczyznę tworzy zasada, jaką jest terminowe płacenie podatków w pełnej wysokości, drugą - wyjątek od zasady, polegający na zastosowaniu indywidualnej ulgi podatkowej. Organ w danym przypadku winien ustalić, co jest korzystniejsze z punktu widzenia interesu publicznego (dochodzenie należności czy też zastosowanie ulgi). Oczywiście bywają sytuacje, w których sam rachunek ekonomiczny przemawia za zastosowaniem ulgi podatkowej (np. koszty postępowania mającego na celu ściągnięcie podatku będą większe niż możliwa do ściągnięcia kwota, albo też sam podatnik będzie zmuszony do korzystania z opieki społecznej).
Co do przesłanki "ważnego interesu" podatnika to jak już wskazano brak występowania tej przesłanki został wyeksponowany w uzasadnieniach decyzji obu instancji, a w uzasadnieniu rozstrzygnięcia organu odwoławczego bardzo szczegółowo podano powody, z uwagi na które istnienie tej przesłanki jest wykluczone. O istnieniu ważnego interesu podatnika, decydować powinny kryteria zobiektywizowane, zgodne z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości, w której wysoką rangę mają zdrowie i życie, a także możliwości zarobkowe w celu zdobycia środków utrzymania dla siebie i rodziny. W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się nadto pogląd, wskazujący, że skoro udzielenie ulgi jest instytucją nadzwyczajną, to tym samym wypadki społeczne i gospodarcze muszą posiadać tę samą cechę. Za jej przyznaniem przemawiać będą wypadki niezależne od sposobu postępowania podatnika, bądź spowodowane działaniem czynników, na które podatnik nie mógł mieć wpływu (por. np. wyrok WSA we Wrocławiu z 7 kwietnia 2004r. sygn. akt: I SA/Wr 735/02, Lex 129659). Ulgi w spłacie należności stanowią - aczkolwiek dopuszczone przez ustawodawcę i niezbędne z punktu widzenia kompletności systemu podatkowego – to jednak odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania. Dlatego też równie wyjątkowy charakter muszą mieć okoliczności uzasadniające umorzenie zaległości podatkowych, skutkujące wygaśnięciem zobowiązania podatkowego, co oznacza w istocie rezygnację Skarbu Państwa z należnych mu wpływów.
Rację przyznać należy organowi, który podniósł, że wbrew stanowisku skarżącej, do powstania zaległości nie doszło na skutek, szczególnych okoliczności, niezależnych od woli lub jej świadomości. Samo przeznaczenie środków nabytych w drodze spadkobrania na wykończenie nieruchomości w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych nie stanowi o zaistnieniu nadzwyczajnej sytuacji warunkującej przyznanie ulgi. Trudno dopatrzyć się w okolicznościach rozpoznawanej sprawy ważnego interesu podatnika, skoro przyczyną powstania zaległości podatkowej nie była niemożność jej zapłacenia, ale zaniechanie zgłoszenia nabycia spadku, warunkującego zwolnienie od podatku od spadków i darowizn. Skarżąca miała pełne prawo do zwolnienia z opodatkowania nabytego majątku, a to, że do tego nie doszło z przyczyn od niej zależnych (zaniechanie podjęcia określonych czynności) nie może usprawiedliwiać jej wniosku jako jednej z przesłanek ubiegania się o ulgę. Ogólna dostępność do informacji pochodzących od organów podatkowych (telefon, Internet) z łatwością pozwalały na uzyskanie stosownej informacji o zasadach uzyskania zwolnienia. Strona z tej możliwości nie skorzystała. Trudno zatem przerzucać na Skarb Państwa odpowiedzialność za nietrafne decyzje podejmowane przez podatnika.
W przedmiotowej sprawie organy wywiązały się z ciążących na nich obowiązków i prawidłowo rozstrzygnęły sprawę. Rozstrzygnięcie o odmowie rozłożenia na raty zostało podjęte w ramach uznania administracyjnego, po przeprowadzeniu postępowania, w którym Sąd nie dopatrzył się żadnych uchybień. W aktach sprawy znajdują się dokumenty świadczące o wszechstronnym zbadaniu sytuacji majątkowej, rodzinnej i finansowej wnioskodawcy. Ocenie poddane zostały wszystkie dowody związane ze sprawą, zarówno te - będące w posiadaniu organów, jak i dokumenty przedłożone przez Stronę w toku dwuinstancyjnego postępowania. Organy umożliwiły przy tym wnioskodawczyni czynny udział w prowadzonym postępowaniu. Przy podejmowaniu rozstrzygnięć dokonano prawidłowej wykładni przepisów prawa, a w toku postępowania w sposób prawidłowy zebrano w sprawie materiał dowodowy oraz zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów dokonano jego analizy, a także wyczerpująco i wszechstronnie uzasadnione rozstrzygnięcia. Z zachowaniem obowiązujących zasad przeprowadzono postępowanie wyjaśniające, zbadano sytuację materialną i poddano ocenie racje, na które powoływała się wnioskodawczyni. Ocenie tej nie można zarzucić dowolności, opiera się ona na przyjętej w orzecznictwie wykładni przepisów Ordynacji podatkowej dotyczących ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych i mieści się ona w ramach przyznawanego organom uznania administracyjnego. Jednocześnie ocena ta, dokonana w kontekście przesłanek warunkujących zastosowanie ulgi, jest zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.
Prawidłowo organy podatkowe uznały, że udzielenie ulgi w spłacie poprzez umorzenie zaległości podatkowej nie może być postrzegane jako rekompensata za popełniony błąd tym bardziej, że istnieją realne szanse na zadośćuczynienie zobowiązaniu gdy się ma na uwadze wartość posiadanego przez skarżącą majątku. Na majątek ten składają się nie tylko nieruchomości, lecz także środki pieniężne ulokowane w różnych produktach finansowych (certyfikaty inwestycyjne i depozytowe). Jednocześnie Sąd miał na uwadze brak możliwości spłaty zobowiązania podatkowego z bieżących dochodów. Źródłem utrzymania rodziny na dzień złożenia wniosku był bowiem dochód skarżącej ze stosunku pracy z wynagrodzeniem miesięcznym ok. 1317,00 zł brutto, a ponadto renta na troje małoletnich dzieci po zmarłym mężu w wysokości 767,06 zł miesięcznie. Z drugiej strony wnioskodawczyni deklarowała podstawowe koszty utrzymania mieszkania w okresie zimowym na kwotę 1548,04 zł, zaś w okresie letnim na 954,08 zł. Dodatkowo jeszcze obciążona jest ona płatnościami na poczet spłaty zaciągniętego kredytu oraz pożyczek. To zestawienie nie pozostawia zatem wątpliwości co do braku możliwość wygospodarowania wystarczających środków na dochowanie terminów płatności nawet proponowanego przez nią układu ratalnego. Dodatkowo jeszcze zakładającego uiszczanie po 200 zł miesięcznie, jakby tego chciała wnioskodawczyni, okres spłaty rozciągnąłby się na 10 lat, stąd bardziej pożądane wydawałoby się ewentualne odroczenie terminu płatności zaległości podatkowej choćby do czasu realizacji przysługujących wówczas skarżącej instrumentów finansowych. Podatniczka jednak takiego wniosku nie złożyła a mógłby on być zasadny w odniesieniu do stosunkowo bliskiego okresu realizacji tych produktów w stosunku do daty złożenia wniosku o rozłożenie zaległości podatkowej na raty. W czasie trwania postępowania w przedmiocie udzielenia ulgi terminy te i tak upłynęły.
Mając na względzie wskazane w poprzednim akapicie okoliczności Sąd podzielił także stanowisko organów, iż wprawdzie skarżąca znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, ale sytuacja taka nie uzasadnia automatycznie udzielenia ulgi. Sąd w składzie rozpoznającym nin. skargę w pełni podzielił zatem pogląd wyrażony w wyroku z dnia 9 kwietnia 2010 r. sygn. akt I SA/Kr 706/09 (dostępny w bazie orzeczeń pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl), iż trudna sytuacja materialna podatnika sama w sobie nie może być uznana za przesłankę umożliwiającą zastosowanie wnioskowanej ulgi, a tym bardziej nie można jej utożsamiać z ważnym interesem podatnika. W przeciwnym razie prowadziłoby to do absurdu. Zawsze bowiem ulga w spłacie zobowiązania podatkowego jest w interesie (faktycznym) podatnika.
Mając na uwadze przytoczone wyżej względy Sąd uznał wszystkie zarzuty skargi za nieuzasadnione i na zasadzie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku.