I SA/Wa 400/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2013-09-11Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Dariusz Pirogowicz /sprawozdawca/
Emilia Lewandowska
Przemysław Żmich /przewodniczący/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Przemysław Żmich Sędziowie: WSA Emilia Lewandowska WSA Dariusz Pirogowicz (spr.) Protokolant specjalista Joanna Pleszczyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 września 2013 r. sprawy ze skargi F. A. na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa własności nieruchomości zajętej pod drogę publiczną oddala skargę.
Uzasadnienie
Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej decyzją z [...] grudnia 2012 r. nr [...], po rozpatrzeniu odwołania F. A., utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z [...] lipca 2011 r. nr [...] stwierdzającą nabycie z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat [...] własności nieruchomości położonej w K., oznaczonej jako działka nr [...] o pow. [...] m2 , zajętej pod drogę publiczną, tj. drogę powiatową – ul. [...].
W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że Wojewoda [...], działając na podstawie art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm.) decyzją z [...] stycznia 2011 r. orzekł o nabyciu z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat [...] prawa własności wyżej wymienionej działki, zajętej pod drogę publiczną, a stanowiącej w dniu 31 grudnia 1998 r. współwłasność J. A., F. A. i M. A., co potwierdza treść księgi wieczystej KW nr [...].
Przedmiotowa nieruchomość w dniu 31 grudnia 1998 r. zajęta były drogą publiczną – drogą wojewódzką. Do tej kategorii zaliczona ona została rozporządzeniem Ministra Komunikacji z dnia 14 lipca 1986 r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg wojewódzkich w województwach [...] (Dz.U. Nr 30 poz. 151). Z uwagi na niewymienienie jej w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie ustalenia wykazu dróg krajowych i wojewódzkich (Dz.U. Nr 160, poz. 1071), stała się ona, z mocy art. 103 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r., z dniem 1 stycznia 1999 r. drogą powiatową.
Sprawa potwierdzenia przejścia ex lege prawa własności zajętej drogą publiczną przedmiotowej nieruchomości na rzecz Powiatu [...] była trzykrotnie rozstrzygana przez Wojewodę [...]. Dwie pierwsze wydane w tym przedmiocie decyzje z [...] kwietnia 2006 r. i [...] czerwca 2009 r. były uchylane przez organ odwoławczy.
Podejmując po raz trzeci w dniu [...] lipca 2011 r. decyzję Wojewoda [...] ustalił, że stanowiąca współwłasność J. A., F. A. i M. A. działka nr [...] przed 1996 r. oznaczona była jako parcela gruntowa nr [...], która z kolei wydzielona została w roku 1973 z parceli nr [...] pod poszerzenie drogi – ul. [...]. Geodezyjne wydzielenie działki pod pas drogowy nastąpiło operatem z [...] listopada 1973 r. nr ew. [...], zatwierdzonym decyzją Wydziału Gospodarki Komunalnej, Przestrzennej, Ochrony Środowiska i Komunikacji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej z [...] października 1973 r. nr [...]. W odnowionej w 1996 r. ewidencji gruntów parcela [...] zmieniła oznaczenie na działkę nr [...], przy określeniu użytku "droga". Zatwierdzenie nowej ewidencji gruntów potwierdziło ustalenie linii rozgraniczającej ul. [...].
W tym stanie rzeczy, zdaniem Wojewody, od 1973 r. do chwili obecnej – a więc także 31 grudnia 1998 r. - działka nr [...] (uprzednio [...]) wchodzi w pas drogowy ul. [...]. Potwierdza to także opinia geodezyjna z [...] września 2010 r. sporządzona przez geodetę z firmy geodezyjnej, która wykonywała na zlecenie właścicieli nieruchomości [...] września 2010 r. projekt podziału przedmiotowej działki w ten sposób, że zaproponowano wydzielenie z niej działki nr [...] odpowiadającej jezdni ul. [...] oraz działkę nr [...] pokrywającą się z terenem zielonym położonym pomiędzy jezdnią a ogrodzeniem posesji ww. współwłaścicieli nieruchomości.
Wskazując na definicję pasa drogowego, zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60 ze zm.), organ wywodził, że pas drogi publicznej to nie tylko jezdnia, ale również pas zieleni przydrożnej. Pas zieleni położony w granicach działki nr [...], służył zarówno do odprowadzania wód opadowych z jezdni oraz składowania śniegu usuniętego z jezdni w okresie zimowym przed 1999 r. Spełniona została zatem, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego określona w art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. przesłanka zajęcie przedmiotowej działki drogą publiczną. W odniesieniu zaś do zawartej w tym przepisie przesłanki publicznoprawnego władania nieruchomością Wojewoda [...] wskazał na zawarte w dniu [...] czerwca 1991 r. pomiędzy Wojewodą [...] a Zarządem Miejskim w K. porozumienie Nr [...] w sprawie powierzenia przez Wojewodę [...] zdań w zakresie zarządzania drogami wojewódzkimi w granicach miasta K. W konsekwencji tego porozumienia, jak wynikało z wyjaśnień Burmistrza Gminy K. zawartych w piśmie z [...] października 2010 r. nr [...] Gmina K. prowadziła bieżące utrzymanie przedmiotowej drogi w pasie ustalonym liniami rozgraniczającymi drogę, odpowiadającym od strony północnej linii zabudowy ogrodzeń trwałych, w tym ogrodzenia działki nr [...]. Między innymi prowadzone były: utrzymanie zimowe, roboty remontowe, takie jak cząstkowe remonty nawierzchni, utrzymanie zieleni w pasie przydrożnym oraz inne związane z funkcjonowaniem pasa drogowego. Z uwagi na krótki okres przechowywania nie zachowały się wprawdzie wszystkie dokumenty potwierdzające wykonywanie tych prac, niemniej zarządca drogi przedłożył umowę zawartą [...] października 1996 r. pomiędzy Gminą a Przedsiębiorstwem Komunalnym "[...]" Sp. z o.o. w K. na świadczenie usług przy zimowym utrzymaniu dróg (w wykazie dróg objętych zimowym utrzymaniem na terenie miasta K. w poz. [...] dróg wojewódzkich wymieniona została ulica [...]), faktury z 1997 r. za obsługę akcji zimowej. Fakt władania tą nieruchomością potwierdzony także został oświadczeniem Zarządu Dróg Powiatowych w [...] z [...] marca 2011 r. znak: [...], w którym poinformowano, że przedmiotowa droga była administrowana do 31 grudnia 1998 r. przez Urząd Gminy w K., a od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2009 r. przez Zarząd Dróg Powiatowych w [...].
Powyższe zdaniem Wojewody wskazuje na spełnienie przesłanek z art. 73 ustawy z 13 października 1998 r. skutkujące przejściem z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. własności ww. nieruchomości na rzecz Powiatu [...].
Od decyzji tej F. A. wniósł odwołanie, kwestionując przede wszystkim publicznoprawne władanie nieruchomością w części obejmującej teren zieleni przyległy do jezdni, jak też sam fakt traktowania tego terenu jako wchodzącego w pas drogi publicznej.
W następstwie rozpoznania tego odwołania Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, decyzją z [...] grudnia 2012 r. utrzymał rozstrzygnięcie Wojewody [...] w mocy.
Przywołując treść art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. organ odwoławczy wywodził, że przy rozstrzyganiu o stwierdzeniu nabycia z mocy prawa nieruchomości w trybie tego przepisu organ bada jedynie czy spełnione zostały określone w przepisie przesłanki, tj. czy nieruchomość nie stanowiła w dacie 31 grudnia 1998 r. własności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, czy była wówczas zajęta droga publiczną oraz czy pozostawała we władaniu Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wskazywał jednocześnie, że przestrzenny zasięg działania powyższego przepisu w odniesieniu do zajęcia nieruchomości pod drogę publiczną determinowany jest możliwością zakwalifikowania danego stanu faktycznego z 31 grudnia 1998 r. do definicji pasa drogowego, jako urządzenia technicznego stanowiącego zorganizowana całość funkcjonalną, podporządkowaną utrzymaniu i eksploatacji ciągów ruchu pojazdów i pieszych. W przypadku dróg od dawna istniejących, granice te odpowiadają więc granicom jej urządzenia, a więc jezdni wraz poboczami, zatokami, ciągami dla pieszych, rowami odwadniającymi i pasem izolacyjnym.
Zdaniem Ministra, przestrzenne granice zajętości ww. drogą na koniec roku 1998 nieruchomości stanowiącej działkę nr [...] potwierdzają: mapa z projektem podziału nieruchomości przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu [...] września 2010r. pod nr [...], która obrazuje zajęcie działki nr [...] pod drogę; opinia geodezyjna z dnia [...] września 2010 r.; mapa ewidencyjna, która zawiera adnotację, że obrazuje granice pasa drogowego ul. [...] na dzień 31 grudnia 1998 r. Odnosząc się natomiast do kwestii władztwa publicznego wskazał, iż zgodnie z orzecznictwem sądowo-administracyjnym władanie polega na wykonywaniu prac związanych m.in. z utrzymaniem drogi, jej konserwacją, modernizacją, odśnieżaniem. Z materiału dowodowego wynika zaś, że ul. [...] w K. znajdowała się w wykazie dróg objętych zimowym utrzymaniem, potwierdzeniem czego jest umowa z [...] października 1996 r. zawarta pomiędzy Gminą K. a Przedsiębiorstwem Komunalnym "[...]" sp. z o.o. o świadczenie usług przy zimowym utrzymaniu dróg, faktura VAT nr [...] z [...] stycznia 1997 r. oraz nr [...] z [...] lutego 1997 r. za obsługę akcji zimowej. Odnosząc się natomiast do zawartych w odwołaniu argumentów o wykonywaniu na nieruchomości takich czynności pielęgnacyjnych jak koszenie trawy i utrzymywanie czystości, Minister uznał, że nie wyłącza to możliwości władania również przez podmiot publiczny. Pojęcie "władania" nieruchomością - w rozumieniu art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - nie należy bowiem utożsamiać z instytucją "posiadania" uregulowaną w kodeksie cywilnym. Winno ono być w tym wypadku rozumiane jako pozostawanie danego gruntu w faktycznym władztwie publicznoprawnym.
Na powyższą decyzję F. A. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, domagając się jej "unieważnienia" jak też "unieważnienia" poprzedzającej ją decyzji Wojewody [...]. Jego zdaniem decyzje te zostały podjęte z naruszeniem prawa, a w szczególności art. 7 k.p.a., art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. oraz art. 4 ustawy o drogach publicznych. Skarżący wskazywał, że pojęcie drogi zdefiniowane zostało w art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych i nie jest tożsame z pojęciem pasa drogowego, który definiowany jest w art. 4 pkt 2 tej ustawy. Nie można więc zastępować pojęcia drogi, o czym stanowi art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. szerszym pojęciem pasa drogowego. Niewłaściwy jest także dowód na władanie trawnikiem ze względu na odśnieżanie zimowe, gdyż odśnieżaniu podlegała droga, ale nie położony przy niej pas trawnika, porośnięty drzewami i krzewami. W ocenie skarżącego prawidłowa jest pierwsza wstępna ocena stanu faktycznego dokonana przez Wojewodę, wyrażona w piśmie skierowanym do Starosty Powiatu [...], mówiąca o tym, że granica części nieruchomości zajętej i niezajętej pod drogę przebiega wzdłuż krawędzią jezdni.
W odpowiedzi na skargę Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:
zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego. Oznacza to, że kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy organ administracji wydając zaskarżony akt nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.
Rozpoznając sprawę w ramach wskazanych kryteriów uznać należy, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym jej uchylenie.
Zaskarżoną decyzją Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z [...] lipca 2011 r. nr [...] stwierdzającą nabycie z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat [...] własności nieruchomości położonej w K., oznaczonej jako działka nr [...] o pow. [...] m2 , zajętej pod drogę publiczną, tj. drogę powiatową – ul. [...].
Materialnoprawną podstawą tej decyzji był art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), zgodnie z którym nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub własnością jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem.
Jak trafnie zauważył organ odwoławczy w uzasadnieniu kwestionowanej decyzji, powołany przepis określa trzy przesłanki, od spełnienia których uzależnione jest nabycie przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. prawa własności gruntów. Są to: zajęcie nieruchomości pod drogę publiczną w dniu 31 grudnia 1998 r., władanie nią w tej dacie przez Skarb Państwa lub właściwą jednostkę samorządu terytorialnego oraz nie przysługiwanie Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego prawa własności do nieruchomości.
W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostaje to, że ul. [...] w K. stanowi drogę publiczną (pierwotnie drogę wojewódzką, a od 1 stycznia 1999 r. drogę powiatową, zaś obecnie gminną), oraz że taki status miała ona na długo przed dniem 31 grudnia 1998 r. Nie jest również sporne, że działka nr [...] w ww. dacie stanowiła własność osób fizycznych. Okoliczności te nie budzą również wątpliwości Sądu i znajdują potwierdzenie w zgromadzonych w aktach sprawy dokumentach.
Istotą sporu jest natomiast to, czy w dniu 31 grudnia 1998 r. droga publiczna posadowiona była na całości tej działki i czy cała działka znajdowała się w faktycznym władaniu jednostki samorządu terytorialnego. Skarżący bowiem kwestionuje w tym zakresie ustalenia stanu faktycznego poczynione przez organy, jak też wartość dowodową dokumentów, w oparciu, o które został on ustalony, podnosząc że część tej działki – obejmująca trawnik, przyległy do jezdni – nie stanowiła drogi publicznej i nie była objęta publicznoprawnym władaniem.
Przestrzenne granice zajęcia nieruchomości pod drogę publiczną, do których odnosi się art. 73 ust. 1 powołanej ustawy, jak trafnie zauważył Minister, determinuje stan faktyczny istniejący na gruncie, a więc sposób jego zagospodarowania pozwalający na zakwalifikowanie go do definicji pasa drogowego w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. - o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 13 października 1998 r. Pasem drogi jest zaś zgodnie z tym przepisem wydzielony pas terenu, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz do ruchu pieszych, wraz z leżącymi w jego ciągu obiektami inżynierskimi, placami, zatokami postojowymi oraz znajdującymi się w wydzielonym pasie terenu chodnikami, ścieżkami rowerowymi, drogami zbiorczymi, drzewami i krzewami oraz urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu. Zważyć przy tym należy, że w świetle ww. przepisu analogicznie jak "pasa drogi" zdefiniowane zostało pojęcie "droga". Zatem stan faktyczny istniejący na gruncie w dniu 31 grudnia 1998 r. winien być oceniany przez pryzmat tej definicji, a nie, jak chciałby skarżący w świetle definicji "drogi" ujętej w aktualnym brzmieniu art. 4 pkt 2 ustawy o drogach publicznych – a więc jako "budowli wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym". Ta definicja wszak wprowadzona została do systemu prawnego dopiero nowelizacją ustawy o drogach publicznych dokonaną ustawą z 14 listopada 2003 r. - o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 200, poz. 1593). Nie może zatem być miarodajna dla dekodowania pojęć używanych w akcie normatywnym pochodzącym z roku 1998.
W rozpoznawanej sprawie dokumentami obrazującymi stan zajęcia nieruchomości drogą publiczną na dzień 31 grudnia 1998 r. są: wyrys z mapy ewidencyjnej zawierający adnotację stwierdzającą przebieg pasa drogowego ul. [...] w powyższej dacie (k.236); opinia geodezyjna z [...] września 2010 r. (k.261); mapa planu podziału realności [...] (należącej do rodziny A.) na działki budowlane przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego [...] listopada 1973 r. za nr [...], w której wyznaczone zostały linie rozgraniczające teren przeznaczony pod drogę – ul. [...] wraz z wydaną przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w [...] informacją o możliwości i warunkach realizacji inwestycji (k. 245-246), decyzja Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w [...] z [...] października 1973 r. zatwierdzająca podział działki nr [...] gm. katastralnej K. (k. 244); mapa uzupełniająca podziału realności gm. kat. K. przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego [...] listopada 1973 r. za nr [...] (k.243), w legendzie której wskazano, że parcela [...] stanowi drogę. Dokumenty te oceniane we wzajemnej łączności potwierdzają, zdaniem Sądu, zajętość na koniec 1998 r. nieruchomości w ramach normatywnie zdefiniowanego w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych, pasa drogowego drogi publicznej. Skoro bowiem linie rozgraniczające pas drogi ul. [...] (obejmujący tak trawnik jak i jezdnię) wytyczone były już w 1973 r. i pokrywają się z obszarem aktualnej działki nr [...], która wedle danych z ewidencji gruntów od daty jej założenie ( w 1996 r.) pod względem użytkowania opisana była jako droga, to nie sposób przyjąć, że pasem drogowym w 1998 r. zajęta była - jak twierdzi skarżący - jedynie jej część w granicach wyznaczonych linią krawędzi jezdni. Tym bardziej, że pas trawnika przylegający do jezdni (w granicach działki nr [...] jak też działek z nią sąsiadujących) był funkcjonalnie związany z infrastrukturą drogową drogi publicznej. Jak wyjaśnił to bowiem reprezentujący zarządcę drogi - Dyrektor Zarządu Dróg Powiatowych w [...] - w piśmie z [...] września 2007 r. (k. 83), "służył on jej odwodnieniu (przez rozsączanie), ponieważ droga nie posiadała kanalizacji opadowej". Z kolei znajdująca się w aktach sprawy metryka drogi (k. 254-259) i zawarty w niej plan orientacyjny w skali 1:10000, potwierdzają jednolity liniowy przebieg ul. [...] na całej jej długości. Dokument ten wskazuje także na ulokowanie w obrębie pasa drogi wjazdów do bram o łącznej powierzchni [...] m2. Wjazdy te usytuowane są zaś - jak wynika z treści map ewidencyjnych i dokumentacji fotograficznej znajdującej się w aktach – w obszarze pomiędzy krawędzią jezdni i ogrodzeniami poszczególnych działek (ulokowanych wzdłuż drogi).
Skoro więc na przedmiotowej działce w dniu 31 grudnia 1998 r., jak wynika z ww. dokumentów posadowione zostały elementy infrastruktury drogowej drogi wojewódzkiej – jezdnia, zabezpieczający prawidłowe jej funkcjonowanie pas zieleni oraz wjazdy do sąsiadujących z drogą posesji to nie budzi wątpliwości Sądu, że została spełniona przesłanka zajęcia przedmiotowych nieruchomości drogą publiczną, a podnoszone w tym względzie zarzuty skargi nie mają usprawiedliwionych podstaw.
Trafne jest również stanowisko organów, że w niniejszej sprawie została spełniona ostatnia z przesłanek z art. 73 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r., dotycząca władania gruntem przez jednostkę samorządu terytorialnego w dniu 31 grudnia 1981 r. Dla spełnienia tej przesłanki istotne jest bowiem jedynie to by jednostka ta (działająca w tym wypadku przez Zarząd Miejski w K. na mocy porozumienia zawartego w dniu [...] czerwca 1991 r. pomiędzy Wojewodą [...] a tym Zarządem) wykonywał faktyczne czynności w doniesieniu do nieruchomości zajętej pod drogę publiczną związane z utrzymaniem jej nawierzchni, zapewnieniem przejezdności, naprawami, remontami i.t.p., a nie posiadanie nieruchomości w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Taką wykładnie użytego w ww. przepisie zwrot normatywnego "pozostające we władaniu" konsekwentnie akceptuje orzecznictwo sądów administracyjnych (por. wyrok NSA z 21.08.2002 r. sygn. akt I SA 1441/00 Lex nr 137831; wyrok WSA w Warszawie z 22.05.2006 r. sygn. akt I SA/Wa 375/09, Lex nr 563402). Przy czym w przypadku urządzenia drogi na gruncie prywatnym, który to grunt nie został jednocześnie zagospodarowany przez właściciela w sposób uniemożliwiający realizacji czynności związanych z zarządem drogi (np. poprzez jego wygrodzenie – co w rozpoznawanej sprawie nie ma miejsca), istnieje domniemanie, że zarządca drogi wykonywał nad nią władztwo w formach określonych w ustawie o drogach publicznych. Nie może obalić tego domniemania sam fakt wykonywania sporadycznie na nieruchomości zajętej pasem drogowym (w jej części stanowiącej pas zieleni) przez właściciela gruntu prac pielęgnacyjnych polegających na koszeniu trawy czy sprzątaniu. Podejmowanie przez właściciela nieruchomości tego rodzaju prac w obrębie drogi publicznej, nie stanowi wszak samo w sobie przeszkody dla realizacji czynności zarządu drogi przez podmioty publicznoprawne. Wykonywanie zaś takich czynności przed 1999 r. przez zarządcę drogi – tu: terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej stopnia wojewódzkiego (działający na mocy ww. porozumienia przez organy Gminy K.) potwierdzają w realiach niniejszej sprawy znajdujące się w aktach dokumenty w postaci: umowy na zimowe utrzymanie dróg z dnia [...] października 1996 r. (k. 226) zawartej na trzy kolejne sezony zimowe i obejmującej m.in. ul. [...]; faktury dokumentujące opłaty ponoszone przez Gminę za te usługi (k. 229,230), informacja przedstawiona przez Burmistrza Gminy K. w piśmie z [...] października 2010 r. (k. 248) o wykonywaniu prac obejmujących m.in. utrzymanie zieleni w pasie przydrożnym, a także korespondująca z nią treść oświadczenia Dyrektora Zarządu Dróg Powiatowych w [...] z [...] marca 2011 r. (k.260), gdzie podał on, że przed 1 stycznia 1999 r. ul. [...] administrowana była przez Urząd Gminy w K. Powyższe dokumenty jednoznacznie wskazują, że to ten podmiot, a nie byli właściciele nieruchomości, był odpowiedzialny i zobowiązany - w myśl ustawy o drogach publicznych - za prawidłowe utrzymywanie zieleni umiejscowionej w pasie drogi, jak też koordynowanie wszelkich robót w tym pasie (por. art. 23 ust. 6 ustawy o drogach w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 1998 r.) oraz ich finansowanie.
Skoro zatem przedmiotowa działka, stanowiąca w dniu 31 grudnia 1989 r. własność osób fizycznych, zajęta była w tej dacie drogą publiczną – wojewódzką (która z dniem 1 stycznia 1999 r. uzyskała kategorię drogi powiatowej ) i pozostawała we władaniu publicznoprawnym, to stosownie do art. 73 ust. 1 powołanej ustawy stała się ona z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. własnością powiatu, na obszarze którego jest położona. Zaś sformułowany w skardze zarzut naruszenia tego przepisu uznać należy za niezasadny.
W toku rozpoznawania i rozstrzygania sprawy nie doszło również w ocenie Sądu do istotnego naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, stan faktyczny sprawy został bowiem, wbrew temu co sugeruje skarżący, wyjaśniony zgodnie z uregulowaną w art. 7 k.p.a. zasadą prawdy obiektywnej w sposób umożliwiający zastosowanie norm prawa materialnego, zaś sam materiał dowodowy zgromadzony w sprawie został poddany właściwej ocenie, co znalazło wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Mając powyższe na względzie Sąd, na podstawie art. 151 ustawy
z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Skład sądu
Dariusz Pirogowicz /sprawozdawca/Emilia Lewandowska
Przemysław Żmich /przewodniczący/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Przemysław Żmich Sędziowie: WSA Emilia Lewandowska WSA Dariusz Pirogowicz (spr.) Protokolant specjalista Joanna Pleszczyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 września 2013 r. sprawy ze skargi F. A. na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa własności nieruchomości zajętej pod drogę publiczną oddala skargę.
Uzasadnienie
Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej decyzją z [...] grudnia 2012 r. nr [...], po rozpatrzeniu odwołania F. A., utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z [...] lipca 2011 r. nr [...] stwierdzającą nabycie z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat [...] własności nieruchomości położonej w K., oznaczonej jako działka nr [...] o pow. [...] m2 , zajętej pod drogę publiczną, tj. drogę powiatową – ul. [...].
W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że Wojewoda [...], działając na podstawie art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm.) decyzją z [...] stycznia 2011 r. orzekł o nabyciu z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat [...] prawa własności wyżej wymienionej działki, zajętej pod drogę publiczną, a stanowiącej w dniu 31 grudnia 1998 r. współwłasność J. A., F. A. i M. A., co potwierdza treść księgi wieczystej KW nr [...].
Przedmiotowa nieruchomość w dniu 31 grudnia 1998 r. zajęta były drogą publiczną – drogą wojewódzką. Do tej kategorii zaliczona ona została rozporządzeniem Ministra Komunikacji z dnia 14 lipca 1986 r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg wojewódzkich w województwach [...] (Dz.U. Nr 30 poz. 151). Z uwagi na niewymienienie jej w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie ustalenia wykazu dróg krajowych i wojewódzkich (Dz.U. Nr 160, poz. 1071), stała się ona, z mocy art. 103 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r., z dniem 1 stycznia 1999 r. drogą powiatową.
Sprawa potwierdzenia przejścia ex lege prawa własności zajętej drogą publiczną przedmiotowej nieruchomości na rzecz Powiatu [...] była trzykrotnie rozstrzygana przez Wojewodę [...]. Dwie pierwsze wydane w tym przedmiocie decyzje z [...] kwietnia 2006 r. i [...] czerwca 2009 r. były uchylane przez organ odwoławczy.
Podejmując po raz trzeci w dniu [...] lipca 2011 r. decyzję Wojewoda [...] ustalił, że stanowiąca współwłasność J. A., F. A. i M. A. działka nr [...] przed 1996 r. oznaczona była jako parcela gruntowa nr [...], która z kolei wydzielona została w roku 1973 z parceli nr [...] pod poszerzenie drogi – ul. [...]. Geodezyjne wydzielenie działki pod pas drogowy nastąpiło operatem z [...] listopada 1973 r. nr ew. [...], zatwierdzonym decyzją Wydziału Gospodarki Komunalnej, Przestrzennej, Ochrony Środowiska i Komunikacji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej z [...] października 1973 r. nr [...]. W odnowionej w 1996 r. ewidencji gruntów parcela [...] zmieniła oznaczenie na działkę nr [...], przy określeniu użytku "droga". Zatwierdzenie nowej ewidencji gruntów potwierdziło ustalenie linii rozgraniczającej ul. [...].
W tym stanie rzeczy, zdaniem Wojewody, od 1973 r. do chwili obecnej – a więc także 31 grudnia 1998 r. - działka nr [...] (uprzednio [...]) wchodzi w pas drogowy ul. [...]. Potwierdza to także opinia geodezyjna z [...] września 2010 r. sporządzona przez geodetę z firmy geodezyjnej, która wykonywała na zlecenie właścicieli nieruchomości [...] września 2010 r. projekt podziału przedmiotowej działki w ten sposób, że zaproponowano wydzielenie z niej działki nr [...] odpowiadającej jezdni ul. [...] oraz działkę nr [...] pokrywającą się z terenem zielonym położonym pomiędzy jezdnią a ogrodzeniem posesji ww. współwłaścicieli nieruchomości.
Wskazując na definicję pasa drogowego, zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60 ze zm.), organ wywodził, że pas drogi publicznej to nie tylko jezdnia, ale również pas zieleni przydrożnej. Pas zieleni położony w granicach działki nr [...], służył zarówno do odprowadzania wód opadowych z jezdni oraz składowania śniegu usuniętego z jezdni w okresie zimowym przed 1999 r. Spełniona została zatem, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego określona w art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. przesłanka zajęcie przedmiotowej działki drogą publiczną. W odniesieniu zaś do zawartej w tym przepisie przesłanki publicznoprawnego władania nieruchomością Wojewoda [...] wskazał na zawarte w dniu [...] czerwca 1991 r. pomiędzy Wojewodą [...] a Zarządem Miejskim w K. porozumienie Nr [...] w sprawie powierzenia przez Wojewodę [...] zdań w zakresie zarządzania drogami wojewódzkimi w granicach miasta K. W konsekwencji tego porozumienia, jak wynikało z wyjaśnień Burmistrza Gminy K. zawartych w piśmie z [...] października 2010 r. nr [...] Gmina K. prowadziła bieżące utrzymanie przedmiotowej drogi w pasie ustalonym liniami rozgraniczającymi drogę, odpowiadającym od strony północnej linii zabudowy ogrodzeń trwałych, w tym ogrodzenia działki nr [...]. Między innymi prowadzone były: utrzymanie zimowe, roboty remontowe, takie jak cząstkowe remonty nawierzchni, utrzymanie zieleni w pasie przydrożnym oraz inne związane z funkcjonowaniem pasa drogowego. Z uwagi na krótki okres przechowywania nie zachowały się wprawdzie wszystkie dokumenty potwierdzające wykonywanie tych prac, niemniej zarządca drogi przedłożył umowę zawartą [...] października 1996 r. pomiędzy Gminą a Przedsiębiorstwem Komunalnym "[...]" Sp. z o.o. w K. na świadczenie usług przy zimowym utrzymaniu dróg (w wykazie dróg objętych zimowym utrzymaniem na terenie miasta K. w poz. [...] dróg wojewódzkich wymieniona została ulica [...]), faktury z 1997 r. za obsługę akcji zimowej. Fakt władania tą nieruchomością potwierdzony także został oświadczeniem Zarządu Dróg Powiatowych w [...] z [...] marca 2011 r. znak: [...], w którym poinformowano, że przedmiotowa droga była administrowana do 31 grudnia 1998 r. przez Urząd Gminy w K., a od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2009 r. przez Zarząd Dróg Powiatowych w [...].
Powyższe zdaniem Wojewody wskazuje na spełnienie przesłanek z art. 73 ustawy z 13 października 1998 r. skutkujące przejściem z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. własności ww. nieruchomości na rzecz Powiatu [...].
Od decyzji tej F. A. wniósł odwołanie, kwestionując przede wszystkim publicznoprawne władanie nieruchomością w części obejmującej teren zieleni przyległy do jezdni, jak też sam fakt traktowania tego terenu jako wchodzącego w pas drogi publicznej.
W następstwie rozpoznania tego odwołania Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, decyzją z [...] grudnia 2012 r. utrzymał rozstrzygnięcie Wojewody [...] w mocy.
Przywołując treść art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. organ odwoławczy wywodził, że przy rozstrzyganiu o stwierdzeniu nabycia z mocy prawa nieruchomości w trybie tego przepisu organ bada jedynie czy spełnione zostały określone w przepisie przesłanki, tj. czy nieruchomość nie stanowiła w dacie 31 grudnia 1998 r. własności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, czy była wówczas zajęta droga publiczną oraz czy pozostawała we władaniu Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wskazywał jednocześnie, że przestrzenny zasięg działania powyższego przepisu w odniesieniu do zajęcia nieruchomości pod drogę publiczną determinowany jest możliwością zakwalifikowania danego stanu faktycznego z 31 grudnia 1998 r. do definicji pasa drogowego, jako urządzenia technicznego stanowiącego zorganizowana całość funkcjonalną, podporządkowaną utrzymaniu i eksploatacji ciągów ruchu pojazdów i pieszych. W przypadku dróg od dawna istniejących, granice te odpowiadają więc granicom jej urządzenia, a więc jezdni wraz poboczami, zatokami, ciągami dla pieszych, rowami odwadniającymi i pasem izolacyjnym.
Zdaniem Ministra, przestrzenne granice zajętości ww. drogą na koniec roku 1998 nieruchomości stanowiącej działkę nr [...] potwierdzają: mapa z projektem podziału nieruchomości przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu [...] września 2010r. pod nr [...], która obrazuje zajęcie działki nr [...] pod drogę; opinia geodezyjna z dnia [...] września 2010 r.; mapa ewidencyjna, która zawiera adnotację, że obrazuje granice pasa drogowego ul. [...] na dzień 31 grudnia 1998 r. Odnosząc się natomiast do kwestii władztwa publicznego wskazał, iż zgodnie z orzecznictwem sądowo-administracyjnym władanie polega na wykonywaniu prac związanych m.in. z utrzymaniem drogi, jej konserwacją, modernizacją, odśnieżaniem. Z materiału dowodowego wynika zaś, że ul. [...] w K. znajdowała się w wykazie dróg objętych zimowym utrzymaniem, potwierdzeniem czego jest umowa z [...] października 1996 r. zawarta pomiędzy Gminą K. a Przedsiębiorstwem Komunalnym "[...]" sp. z o.o. o świadczenie usług przy zimowym utrzymaniu dróg, faktura VAT nr [...] z [...] stycznia 1997 r. oraz nr [...] z [...] lutego 1997 r. za obsługę akcji zimowej. Odnosząc się natomiast do zawartych w odwołaniu argumentów o wykonywaniu na nieruchomości takich czynności pielęgnacyjnych jak koszenie trawy i utrzymywanie czystości, Minister uznał, że nie wyłącza to możliwości władania również przez podmiot publiczny. Pojęcie "władania" nieruchomością - w rozumieniu art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - nie należy bowiem utożsamiać z instytucją "posiadania" uregulowaną w kodeksie cywilnym. Winno ono być w tym wypadku rozumiane jako pozostawanie danego gruntu w faktycznym władztwie publicznoprawnym.
Na powyższą decyzję F. A. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, domagając się jej "unieważnienia" jak też "unieważnienia" poprzedzającej ją decyzji Wojewody [...]. Jego zdaniem decyzje te zostały podjęte z naruszeniem prawa, a w szczególności art. 7 k.p.a., art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. oraz art. 4 ustawy o drogach publicznych. Skarżący wskazywał, że pojęcie drogi zdefiniowane zostało w art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych i nie jest tożsame z pojęciem pasa drogowego, który definiowany jest w art. 4 pkt 2 tej ustawy. Nie można więc zastępować pojęcia drogi, o czym stanowi art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. szerszym pojęciem pasa drogowego. Niewłaściwy jest także dowód na władanie trawnikiem ze względu na odśnieżanie zimowe, gdyż odśnieżaniu podlegała droga, ale nie położony przy niej pas trawnika, porośnięty drzewami i krzewami. W ocenie skarżącego prawidłowa jest pierwsza wstępna ocena stanu faktycznego dokonana przez Wojewodę, wyrażona w piśmie skierowanym do Starosty Powiatu [...], mówiąca o tym, że granica części nieruchomości zajętej i niezajętej pod drogę przebiega wzdłuż krawędzią jezdni.
W odpowiedzi na skargę Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:
zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego. Oznacza to, że kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy organ administracji wydając zaskarżony akt nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.
Rozpoznając sprawę w ramach wskazanych kryteriów uznać należy, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym jej uchylenie.
Zaskarżoną decyzją Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z [...] lipca 2011 r. nr [...] stwierdzającą nabycie z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat [...] własności nieruchomości położonej w K., oznaczonej jako działka nr [...] o pow. [...] m2 , zajętej pod drogę publiczną, tj. drogę powiatową – ul. [...].
Materialnoprawną podstawą tej decyzji był art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), zgodnie z którym nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub własnością jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem.
Jak trafnie zauważył organ odwoławczy w uzasadnieniu kwestionowanej decyzji, powołany przepis określa trzy przesłanki, od spełnienia których uzależnione jest nabycie przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. prawa własności gruntów. Są to: zajęcie nieruchomości pod drogę publiczną w dniu 31 grudnia 1998 r., władanie nią w tej dacie przez Skarb Państwa lub właściwą jednostkę samorządu terytorialnego oraz nie przysługiwanie Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego prawa własności do nieruchomości.
W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostaje to, że ul. [...] w K. stanowi drogę publiczną (pierwotnie drogę wojewódzką, a od 1 stycznia 1999 r. drogę powiatową, zaś obecnie gminną), oraz że taki status miała ona na długo przed dniem 31 grudnia 1998 r. Nie jest również sporne, że działka nr [...] w ww. dacie stanowiła własność osób fizycznych. Okoliczności te nie budzą również wątpliwości Sądu i znajdują potwierdzenie w zgromadzonych w aktach sprawy dokumentach.
Istotą sporu jest natomiast to, czy w dniu 31 grudnia 1998 r. droga publiczna posadowiona była na całości tej działki i czy cała działka znajdowała się w faktycznym władaniu jednostki samorządu terytorialnego. Skarżący bowiem kwestionuje w tym zakresie ustalenia stanu faktycznego poczynione przez organy, jak też wartość dowodową dokumentów, w oparciu, o które został on ustalony, podnosząc że część tej działki – obejmująca trawnik, przyległy do jezdni – nie stanowiła drogi publicznej i nie była objęta publicznoprawnym władaniem.
Przestrzenne granice zajęcia nieruchomości pod drogę publiczną, do których odnosi się art. 73 ust. 1 powołanej ustawy, jak trafnie zauważył Minister, determinuje stan faktyczny istniejący na gruncie, a więc sposób jego zagospodarowania pozwalający na zakwalifikowanie go do definicji pasa drogowego w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. - o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 13 października 1998 r. Pasem drogi jest zaś zgodnie z tym przepisem wydzielony pas terenu, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz do ruchu pieszych, wraz z leżącymi w jego ciągu obiektami inżynierskimi, placami, zatokami postojowymi oraz znajdującymi się w wydzielonym pasie terenu chodnikami, ścieżkami rowerowymi, drogami zbiorczymi, drzewami i krzewami oraz urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu. Zważyć przy tym należy, że w świetle ww. przepisu analogicznie jak "pasa drogi" zdefiniowane zostało pojęcie "droga". Zatem stan faktyczny istniejący na gruncie w dniu 31 grudnia 1998 r. winien być oceniany przez pryzmat tej definicji, a nie, jak chciałby skarżący w świetle definicji "drogi" ujętej w aktualnym brzmieniu art. 4 pkt 2 ustawy o drogach publicznych – a więc jako "budowli wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym". Ta definicja wszak wprowadzona została do systemu prawnego dopiero nowelizacją ustawy o drogach publicznych dokonaną ustawą z 14 listopada 2003 r. - o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 200, poz. 1593). Nie może zatem być miarodajna dla dekodowania pojęć używanych w akcie normatywnym pochodzącym z roku 1998.
W rozpoznawanej sprawie dokumentami obrazującymi stan zajęcia nieruchomości drogą publiczną na dzień 31 grudnia 1998 r. są: wyrys z mapy ewidencyjnej zawierający adnotację stwierdzającą przebieg pasa drogowego ul. [...] w powyższej dacie (k.236); opinia geodezyjna z [...] września 2010 r. (k.261); mapa planu podziału realności [...] (należącej do rodziny A.) na działki budowlane przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego [...] listopada 1973 r. za nr [...], w której wyznaczone zostały linie rozgraniczające teren przeznaczony pod drogę – ul. [...] wraz z wydaną przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w [...] informacją o możliwości i warunkach realizacji inwestycji (k. 245-246), decyzja Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w [...] z [...] października 1973 r. zatwierdzająca podział działki nr [...] gm. katastralnej K. (k. 244); mapa uzupełniająca podziału realności gm. kat. K. przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego [...] listopada 1973 r. za nr [...] (k.243), w legendzie której wskazano, że parcela [...] stanowi drogę. Dokumenty te oceniane we wzajemnej łączności potwierdzają, zdaniem Sądu, zajętość na koniec 1998 r. nieruchomości w ramach normatywnie zdefiniowanego w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych, pasa drogowego drogi publicznej. Skoro bowiem linie rozgraniczające pas drogi ul. [...] (obejmujący tak trawnik jak i jezdnię) wytyczone były już w 1973 r. i pokrywają się z obszarem aktualnej działki nr [...], która wedle danych z ewidencji gruntów od daty jej założenie ( w 1996 r.) pod względem użytkowania opisana była jako droga, to nie sposób przyjąć, że pasem drogowym w 1998 r. zajęta była - jak twierdzi skarżący - jedynie jej część w granicach wyznaczonych linią krawędzi jezdni. Tym bardziej, że pas trawnika przylegający do jezdni (w granicach działki nr [...] jak też działek z nią sąsiadujących) był funkcjonalnie związany z infrastrukturą drogową drogi publicznej. Jak wyjaśnił to bowiem reprezentujący zarządcę drogi - Dyrektor Zarządu Dróg Powiatowych w [...] - w piśmie z [...] września 2007 r. (k. 83), "służył on jej odwodnieniu (przez rozsączanie), ponieważ droga nie posiadała kanalizacji opadowej". Z kolei znajdująca się w aktach sprawy metryka drogi (k. 254-259) i zawarty w niej plan orientacyjny w skali 1:10000, potwierdzają jednolity liniowy przebieg ul. [...] na całej jej długości. Dokument ten wskazuje także na ulokowanie w obrębie pasa drogi wjazdów do bram o łącznej powierzchni [...] m2. Wjazdy te usytuowane są zaś - jak wynika z treści map ewidencyjnych i dokumentacji fotograficznej znajdującej się w aktach – w obszarze pomiędzy krawędzią jezdni i ogrodzeniami poszczególnych działek (ulokowanych wzdłuż drogi).
Skoro więc na przedmiotowej działce w dniu 31 grudnia 1998 r., jak wynika z ww. dokumentów posadowione zostały elementy infrastruktury drogowej drogi wojewódzkiej – jezdnia, zabezpieczający prawidłowe jej funkcjonowanie pas zieleni oraz wjazdy do sąsiadujących z drogą posesji to nie budzi wątpliwości Sądu, że została spełniona przesłanka zajęcia przedmiotowych nieruchomości drogą publiczną, a podnoszone w tym względzie zarzuty skargi nie mają usprawiedliwionych podstaw.
Trafne jest również stanowisko organów, że w niniejszej sprawie została spełniona ostatnia z przesłanek z art. 73 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r., dotycząca władania gruntem przez jednostkę samorządu terytorialnego w dniu 31 grudnia 1981 r. Dla spełnienia tej przesłanki istotne jest bowiem jedynie to by jednostka ta (działająca w tym wypadku przez Zarząd Miejski w K. na mocy porozumienia zawartego w dniu [...] czerwca 1991 r. pomiędzy Wojewodą [...] a tym Zarządem) wykonywał faktyczne czynności w doniesieniu do nieruchomości zajętej pod drogę publiczną związane z utrzymaniem jej nawierzchni, zapewnieniem przejezdności, naprawami, remontami i.t.p., a nie posiadanie nieruchomości w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Taką wykładnie użytego w ww. przepisie zwrot normatywnego "pozostające we władaniu" konsekwentnie akceptuje orzecznictwo sądów administracyjnych (por. wyrok NSA z 21.08.2002 r. sygn. akt I SA 1441/00 Lex nr 137831; wyrok WSA w Warszawie z 22.05.2006 r. sygn. akt I SA/Wa 375/09, Lex nr 563402). Przy czym w przypadku urządzenia drogi na gruncie prywatnym, który to grunt nie został jednocześnie zagospodarowany przez właściciela w sposób uniemożliwiający realizacji czynności związanych z zarządem drogi (np. poprzez jego wygrodzenie – co w rozpoznawanej sprawie nie ma miejsca), istnieje domniemanie, że zarządca drogi wykonywał nad nią władztwo w formach określonych w ustawie o drogach publicznych. Nie może obalić tego domniemania sam fakt wykonywania sporadycznie na nieruchomości zajętej pasem drogowym (w jej części stanowiącej pas zieleni) przez właściciela gruntu prac pielęgnacyjnych polegających na koszeniu trawy czy sprzątaniu. Podejmowanie przez właściciela nieruchomości tego rodzaju prac w obrębie drogi publicznej, nie stanowi wszak samo w sobie przeszkody dla realizacji czynności zarządu drogi przez podmioty publicznoprawne. Wykonywanie zaś takich czynności przed 1999 r. przez zarządcę drogi – tu: terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej stopnia wojewódzkiego (działający na mocy ww. porozumienia przez organy Gminy K.) potwierdzają w realiach niniejszej sprawy znajdujące się w aktach dokumenty w postaci: umowy na zimowe utrzymanie dróg z dnia [...] października 1996 r. (k. 226) zawartej na trzy kolejne sezony zimowe i obejmującej m.in. ul. [...]; faktury dokumentujące opłaty ponoszone przez Gminę za te usługi (k. 229,230), informacja przedstawiona przez Burmistrza Gminy K. w piśmie z [...] października 2010 r. (k. 248) o wykonywaniu prac obejmujących m.in. utrzymanie zieleni w pasie przydrożnym, a także korespondująca z nią treść oświadczenia Dyrektora Zarządu Dróg Powiatowych w [...] z [...] marca 2011 r. (k.260), gdzie podał on, że przed 1 stycznia 1999 r. ul. [...] administrowana była przez Urząd Gminy w K. Powyższe dokumenty jednoznacznie wskazują, że to ten podmiot, a nie byli właściciele nieruchomości, był odpowiedzialny i zobowiązany - w myśl ustawy o drogach publicznych - za prawidłowe utrzymywanie zieleni umiejscowionej w pasie drogi, jak też koordynowanie wszelkich robót w tym pasie (por. art. 23 ust. 6 ustawy o drogach w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 1998 r.) oraz ich finansowanie.
Skoro zatem przedmiotowa działka, stanowiąca w dniu 31 grudnia 1989 r. własność osób fizycznych, zajęta była w tej dacie drogą publiczną – wojewódzką (która z dniem 1 stycznia 1999 r. uzyskała kategorię drogi powiatowej ) i pozostawała we władaniu publicznoprawnym, to stosownie do art. 73 ust. 1 powołanej ustawy stała się ona z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. własnością powiatu, na obszarze którego jest położona. Zaś sformułowany w skardze zarzut naruszenia tego przepisu uznać należy za niezasadny.
W toku rozpoznawania i rozstrzygania sprawy nie doszło również w ocenie Sądu do istotnego naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, stan faktyczny sprawy został bowiem, wbrew temu co sugeruje skarżący, wyjaśniony zgodnie z uregulowaną w art. 7 k.p.a. zasadą prawdy obiektywnej w sposób umożliwiający zastosowanie norm prawa materialnego, zaś sam materiał dowodowy zgromadzony w sprawie został poddany właściwej ocenie, co znalazło wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Mając powyższe na względzie Sąd, na podstawie art. 151 ustawy
z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.