II SA/Po 363/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
2013-08-21Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Barbara Drzazga /przewodniczący/
Danuta Rzyminiak-Owczarczak /sprawozdawca/
Jakub ZielińskiSentencja
Dnia 21 sierpnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Drzazga Sędziowie Sędzia WSA Danuta Rzyminiak – Owczarczak (spr.) Sędzia WSA Jakub Zieliński Protokolant st. sekr. sąd. Monika Pancewicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2013 r. sprawy ze skarg "X" S. A. na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] grudnia 2012r nr SKO [...], SKO[...], SKO[...] w przedmiocie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych oddala skargi
Uzasadnienie
Trzema odrębnymi decyzjami z dnia [...] października 2012 r. znak [...], Prezydent Miasta P. stwierdził wygaśnięcie z dniem [...] października 2012 r. kolejno zezwolenia: nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa, nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości od 4,5% do 18% alkoholu, a także [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości powyżej 18% alkoholu. Wszystkie powyższe zezwolenia zostały uprzednio wydane na rzecz spółki "X" S. A. z siedzibą w K. przy ul. [...] (dalej jako "Spółka") i dotyczyły sprzedaży alkoholu w sklepie przy ul. [...] w P. (dalej jako "Sklep").
Powyższe decyzje zapadły na podstawie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 70 poz. 473, dalej jako "ustawa o wychowaniu w trzeźwości") oraz art. 162 § 1 pkt 2 i § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm., dalej jako "k.p.a.").
W uzasadnieniu powyższych decyzji organ I instancji podniósł, iż zgodnie z art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości w terminie do dnia 30 września 2012 r. przedsiębiorca był zobowiązany wnieść III ratę opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Wobec faktu niewypełnienia tego obowiązku oraz braku ustawowej możliwości przywrócenia terminu do wniesienia opłaty lub uznania wpłaty po terminie, orzeczono jak w sentencji.
Organ I instancji wskazał, że każda z decyzji stwierdzających wygaśnięcie jednego z powyższych zezwoleń ma charakter deklaratoryjny, a więc jedynie potwierdza skutek, który wystąpił z mocy ustawy. Pouczył również o możliwości wniesienia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji.
W dniu 12 listopada 2012 r. pełnomocnik Spółki wniósł w terminie odwołania od powyższych decyzji, zarzucając im:
1. naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 111 ust. 8 i 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, poprzez błędne przyjęcie, że zasadę uiszczenia opłat w trzech równych ratach i ściśle zakreślonych terminach (tj. do dnia: 31 stycznia, 31 maja i 30 września) wyrażoną w art. 111 ust. 7 tej ustawy stosuje się także w przypadku uiszczania opłat w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności - reguła określona w art. 111 ust. 8 tej ustawy, podczas, gdy są to dwie różne i niezależne od siebie podstawy wnoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu;
2. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7 k.p.a. w zw. z art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości oraz art. 162 § 1 pkt 2 i § 3 k.p.a. poprzez błędne orzeczenie na ich podstawie, podczas gdy przepisy te nie dają podstaw do podjęcia decyzji w przedmiocie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż alkoholu z powodu naruszenia art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości;
3. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez nieprzytoczenie i niewyjaśnienie właściwej podstawy prawnej decyzji, w szczególności dlaczego zastosowano terminy i sposób uiszczania opłat wskazany w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, skoro Spółka obowiązana była do uiszczenia opłaty proporcjonalnej wskazanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości;
4. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 77 i 80 k.p.a. poprzez pominięcie przy podejmowaniu decyzji faktu, iż odwołująca uiściła opłatę wskazaną w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a opłata ta została przyjęta i zaliczona przez właściwy organ na poczet należności związanych z korzystaniem z zezwolenia na sprzedaż alkoholu.
Wskazując na powyższe, pełnomocnik Spółki wniósł o:
1. przeprowadzenie dowodu z załączonych dokumentów;
2. przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka A. B. oraz W. K. na okoliczności wskazane w treści odwołania;
3. uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy albo uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania pierwszej instancji;
ewentualnie o
4. uchylenie zaskarżanej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.
W uzasadnieniu odwołań podniesiono, iż zaskarżone decyzje zostały wydane w oparciu o błędne ustalenia faktyczne organu pierwszej instancji z jednoczesnym naruszeniem powszechnie obowiązujących przepisów. Wskazano, że zezwolenia nr [...], nr [...] oraz nr [...] zostały udzielone na okres od dnia [...] października 2008 r. do [...] października 2012 r. Zgodnie z art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości organ w 2008 r. pobrał opłatę proporcjonalną (wyliczoną od dnia [...] października 2008 r. do 31 grudnia 2008 r.) za korzystanie z ww. zezwoleń. Podkreślono, iż w kolejnych latach, tj. w 2009, 2010 oraz 2011 r. Spółka uiszczała, zgodnie z art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości opłatę za korzystanie z zezwolenia w trzech równych ratach. Natomiast w 2012 r. Spółka zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości winna była uiścić opłatę proporcjonalną do końca okresu, na który udzielono zezwoleń. Zdaniem pełnomocnika Spółki, opłatę tą, z uwagi na niewłaściwą interpretację organu uiszczono w trzech (nierównych) częściach. Ostatecznie uregulowanie należności nastąpiło w październiku 2012 r. Zaznaczono, że zgodnie z treścią ustawy o wychowaniu w trzeźwości ustawodawca nie wskazuje terminu w jakim należałoby uiszczać opłatę proporcjonalną za wydane zezwolenie.
Pełnomocnik Spółki wskazał, że dnia [...] października 2012 r. odebrano decyzje Prezydenta Miasta P. stwierdzające wygaśnięcie zezwoleń na sprzedaż alkoholi, choć opłata za korzystanie z zezwoleń została uiszczona w całości, a wpłata uwzględniona i zaliczona przez organ na poczet tej opłaty. Zaznaczył, że pomimo przekonania o bezprawności decyzji o wygaśnięciu poprzedniego zezwolenia, Spółka wystąpiła w dniu [...] października 2012 r. z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wyprzedaż zapasu napojów alkoholowych w trybie art. 184 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Przedmiotowy wniosek dotyczący wyprzedaży został rozpatrzony pozytywnie i organ w dniu [...] października 2012 r. wydał w drodze decyzji stosowne zezwolenie na wyprzedaż zapasu napojów alkoholowych w Sklepie. Równolegle, Spółka wystąpiła dnia [...] i [...] października 2012 r. z wnioskiem o przeksięgowanie nadwyżki podatku od nieruchomości na poczet opłaty za korzystanie z koncesji na sprzedaż alkoholu w trybie § 18 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Dz. U. Nr 241 z 2010 r.). Wniosek ten został rozpatrzony odmownie.
W zarzutach odwołań podniesiono, iż organ I instancji w sposób rażący naruszył zasadę przewidzianą w art. 7 k.p.a., zgodnie z którą organy administracji publicznej obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa i w jego granicach. Wskazano, że Spółka nie była obowiązana w 2012 r. (a więc w roku utraty ważności zezwoleń) do uiszczenia opłat w terminach zakreślonych w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Podstawą naliczania należności w przedmiotowym przypadku był bowiem art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Zdaniem pełnomocnika Spółki są to dwie różne i niezależne od siebie regulacje. Zgodnie bowiem z art. 111 ust. 7 opłata wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem w trzech równych ratach w terminach do dnia 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego, a zatem zasada ratalnej zapłaty za korzystanie z zezwoleń dotyczy wyłącznie przypadków, gdy obejmują one cały rok kalendarzowy. Zasada ratalnej zapłaty za korzystanie z zezwoleń nie znajduje natomiast zastosowania w roku utraty ważności zezwolenia. W tym zakresie ustawodawca wprowadził bowiem zasadę zawartą w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, zgodnie z którym w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności, opłaty dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia, nie wskazując przy tym w jakim terminie winna nastąpić zapłata. W powyższym przypadku, zdaniem pełnomocnika Spółki, z pewnością nie stosuje się jednak terminów zakreślonych w ust. 7 art. 111 i ratalnego sposobu uiszczania opłat.
W odwołaniach powołano orzecznictwo sądowoadministracyjne, a mianowicie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2011 r. (sygn. akt II GSK 1068/10, publ. LEX nr 1151523) w którym stwierdzono, iż "należy podkreślić, że art. 111 ust. 1 cyt. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi stanowi jedynie normatywną podstawę pobierania opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, zaś art. 111 ust 8 cyt ustawy wprowadza wyjątek od zasady, iż wysokość tej opłaty jest ustalana według ustawowego wzorca zawartego w ust 1 do 5 tego artykułu - na cały rok kalendarzowy - bowiem w przypadku, gdy okres ważności zezwolenia jest krótszy niż cały rok kalendarzowy, to opłaty dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do tego okresu", jak również wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 września 2005 r. (sygn. akt II GSK 149/05, publ. LEX nr 177169) w którym stwierdzono, iż "obowiązek uiszczenia opłat za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych ma charakter publicznoprawny. Ustawa wprowadziła zasadę, że wnoszenie opłat następuje z góry - przed wydaniem zezwolenia. Nie budzi wątpliwości, że w chwili uiszczania opłaty była ona należna. Skarżąca wniosła w dniu [...] stycznia 2003 r. opłatę proporcjonalną do ważności zezwolenia w 2003 r.,, tj. za okres od [...] stycznia 2003 r. do [...] grudnia 2003 r., do której nie mają zastosowania zasady opłat ratalnych".
Reasumując zarzuty odwołań podniesiono, że podjęcie decyzji o wygaszeniu zezwoleń na sprzedaż alkoholu w trybie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości z powodu spóźnionej zapłaty ostatniej raty (a wiec naruszenia art. 111 ust. 7 tej ustawy) podczas, gdy skarżąca obowiązana była do uregulowania opłaty proporcjonalnej w trybie art. 111 ust. 8 przedmiotowej ustawy, co notabene (choć w częściach) uczyniła - jest nieprawidłowe. Wskazano na niekonsekwencję organu I instancji, który zasadę proporcjonalności uiszczania opłat zastosował całkowicie dowolnie, przez co wprowadził chaos i przede wszystkim postąpił niezgodnie z prawem.
Pełnomocnik Spółki podniósł ponadto, że organ administracji publicznej nie wyjaśnił w uzasadnieniu zaskarżanych decyzji na jakiej podstawie i dlaczego zastosował terminy i sposób uiszczania opłat wskazany w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, skoro Spółka w 2012 r. (utrata ważności zezwolenia) obowiązana była do uiszczenia opłaty proporcjonalnej wskazanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Nie wyjaśnił też dlaczego w zaskarżanej decyzji przytoczył art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości skoro ustawodawca w tym przepisie nie wymienia art. 111 ust. 8 tej ustawy, jako podstawy wygaszenia decyzji z mocy prawa. Zdaniem pełnomocnika Spółki, organ administracji publicznej podejmując decyzje o wygaszeniu zezwoleń w sposób ewidentny naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów oraz nie rozpatrzył całego materiału dowodowego w sposób wyczerpujący. Spółka uiściła bowiem opłatę za 2012 r. wskazaną w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a opłata ta została przyjęta i zaliczona przez organ na poczet należności związanych z korzystaniem z zezwolenia na sprzedaż alkoholu proporcjonalnie do [...] października 2012 r. Skoro zatem opłata została wniesiona to warunki prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych zostały dochowane. Nie ma zatem żadnych podstaw do wygaszenia zezwoleń z innego, niż wskazany w art. 18 ust. 12 pkt 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, powodu (upływ terminu ważności zezwolenia).
Do powyższych odwołań załączono m.in. pismo Wydziału Finansowego Urzędu Miasta P. (dalej jako "WFUMP") z dnia [...] października 2012 r. W piśmie tym, WFUMP poinformował Spółkę, iż wpłaty dokonane w miesiącu wrześniu (sześć przelewów) na łączną kwotę [...] zł, zawierały następującą dyspozycję np.: "[...]", co oznacza, że dotyczą podatku od nieruchomości za miesiąc wrzesień i tak też zostały zaksięgowane zgodnie z art. 62 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2012 poz. 749).
Jednocześnie WFUMP poinformował Spółkę, iż w miesiącu październiku dokonała ona wpłat na łączną kwotę [...] zł., w tym jeden przelew na kwotę [...] zł opisany został jako podatek od nieruchomości za IX/2012. Z uwagi na fakt, iż podatek za miesiąc wrzesień został zapłacony w terminie, powyższa wpłata, zgodnie z art. 76 § 1 podlegała zaliczeniu z urzędu na poczet bieżących zobowiązań podatkowych (została zaliczona na poczet raty listopadowej). Podniesiono, iż bieżące zobowiązania to te, które już powstały (wynikają ze złożonej deklaracji na podatek od nieruchomości), ale nie upłynął jeszcze ich termin płatności. Bieżące zobowiązania to również zaliczki na podatek i raty wynikające z konstrukcji podatku. Wskazano, iż w przypadku Spółki wpłaty zostały starannie opisane, więc nie można mówić o pomyłce skoro obowiązek zapłaty zobowiązania podatkowego wynika z prawidłowo złożonej deklaracji na podatek od nieruchomości. Jak również na koncie nie figuruje aktualnie kwota, która stanowiłaby nadpłatę i podlegała zwrotowi z urzędu zgodnie z cyt. art. 76 § 1 lub przeksięgowaniu na wniosek strony.
Decyzjami z dnia [...] grudnia 2012 r. Nr [...], Nr [...] oraz Nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. orzekło o utrzymaniu w mocy zaskarżonych decyzji.
W uzasadnieniu powyższych decyzji podniesiono, że w przedmiotowej sprawie opłata z tytułu korzystania z zezwoleń na sprzedaż alkoholi (III rata) nie wpłynęła w ustawowym terminie na konto Gminy, co musiało skutkować wygaśnięciem zezwoleń zgodnie z art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Kolegium wskazało, że III rata w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwoleń (zezwolenia ważne do dnia [...] października 2012 r.) została uiszczona dopiero w dniu [...] października 2012 r., tj. [...] dni po ustawowym terminie. Z wyjaśnień przedstawionych przez WFUMP w piśmie z dnia [...] października 2012 r. wynika natomiast, że wpłata jakiej dokonała Spółka wpłacona była z wyraźną dyspozycją na poczet zobowiązań podatkowych. Dlatego też twierdzenie Spółki, że opłata z tytułu korzystania z zezwoleń została wniesiona na konto Gminy - jest błędne.
Kolegium podniosło również, że przedmiotowe zezwolenia wygasły z mocy prawa. Decyzje organu I instancji są decyzjami deklaratoryjnymi, określającymi jedynie zaistniały stan prawny. Zarówno termin do złożenia oświadczenia o wielkości sprzedaży alkoholu w roku poprzednim, jak i dokonania opłaty za korzystanie z zezwolenia jest terminem materialnym, stąd jest on nieprzywracalny, a nawet jego niewielkie uchybienie skutkować musi wydaniem decyzji stwierdzającej wygaśnięcie zezwolenia.
Skargi na powyższe decyzje Kolegium w dniu [...] lutego 2013 r. wniósł w terminie pełnomocnik Spółki. Zaskarżonej decyzji zarzucił:
1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 111 ust. 8 i 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości poprzez błędne przyjęcie, że Spółka obowiązana była do uiszczenia opłaty z tytułu korzystania z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych w trzech równych ratach do dnia 31 stycznia, 31 maja i 30 września również w roku nabycia lub utraty ważności zezwolenia, podczas, gdy skarżąca w takim przypadku zobowiązana była do uiszczenia tzw. opłaty proporcjonalnej (art. 111 ust.8);
2. naruszenie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie skutkujące uznaniem, że stanowił on prawidłową postawę do podjęcia decyzji o wygaśnięciu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych z powodu nieuiszczenia opłaty proporcjonalnej uregulowanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, podczas, gdy art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości odwołuje się jedynie do art. 111 ust. 7 tej ustawy, a więc nie daje żadnych podstaw do podjęcia decyzji w przedmiocie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych z powodu naruszenia art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości;
3. naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez nieprzytoczenie i niewyjaśnienie na jakiej podstawie i w jakim zakresie do uiszczania opłaty proporcjonalnej wskazanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, stosuje się terminy i sposób uiszczania opłat wskazany w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości oraz dlaczego prawidłowe było powołanie się przez organ I Instancji na art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości skoro ustawodawca w tym przepisie nie wymienia art. 111 ust. 8 tej ustawy, jako podstawy wygaszenia decyzji z mocy praw;
4. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 77 i 80 k.p.a. poprzez pominięcie przy podejmowaniu decyzji faktu, iż skarżąca uiściła w całości opłatę wskazaną w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a opłata ta została przyjęta i zaliczona przez Prezydenta Miasta P. na poczet należności związanych z korzystaniem z zezwolenia na sprzedaż alkoholu.
5. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 78 k.p.a. przez pominięcie dowodów z przesłuchania świadków A. B. i W. K., na okoliczności mające znaczenie dla sprawy,
Jednocześnie pełnomocnik Spółki wniósł o: uchylenie zaskarżonych decyzji w całości oraz zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych.
W uzasadnieniu skarg podniesiono argumenty, które zostały wcześniej zawarte w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Podkreślono więc, że w 2012 r. Spółka zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości winna była uiścić opłatę proporcjonalna do końca okresu, na który udzielono zezwoleń na sprzedaż alkoholi. Opłatę tą, z uwagi na niewłaściwą interpretację przepisów prawnych organu, uiszczono w trzech (nierównych) częściach. I tak, pierwsza część została opłacona w dniu [...] stycznia 2012 r., druga część [...] maja 2012 r., a ostatnia część w dniu [...] października 2012r. Podkreślono, iż ustawodawca nie wskazuje terminu w jakim należałoby uiszczać opłatę proporcjonalną za korzystanie z zezwoleń oraz ponownie zaznaczono, że Spółka w 2012 r. (a więc roku utraty ważności zezwoleń) nie była obowiązana do uiszczenia opłat w terminach zakreślonych w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a podstawą naliczania należności w przedmiotowym przypadku powinien być art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Zdaniem pełnomocnika Spółki, zasady ponoszenia opłat uregulowane w art. 111 ust. 7 oraz art. 111 ust. 8 stanowią dwie różne i niezależne od siebie podstawy uiszczania opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu, których nie można łączyć, tworząc nieznane w tej ustawie konstrukcje prawne. Gdyby bowiem wolą ustawodawcy było uiszczanie opłat wyłącznie w ratach, a ostatniej III raty w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia (w przypadku gdy koncesja nie obejmuje pełnego roku kalendarzowego) to wyraźnie obowiązek taki zostałby zawarty w przepisach prawa. Błędne zaś interpretacje regulacji prawnych przez organ nie mogą być podstawą niekorzystnych dla podmiotów gospodarczych rozstrzygnięć, gdyż narusza to zasadę zaufania do organów administracji publicznej.
Skargi na powyższe decyzje zostały zarejestrowane w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu pod sygnaturami: II SA/Po 363/13, II SA/Po 364/13 oraz II SA/Po 365/13.
W odpowiedzi na skargi, pismami z dnia [...] marca 2013 r. Samorządowe kolegium Odwoławcze w P. wniosło o ich oddalenie.
W uzasadnieniu powyższych pism podtrzymano wcześniej przedstawione argumenty. Wskazano ponadto, że przedmiotowe zezwolenia na sprzedaż alkoholi wygasły z mocy prawa. Decyzja organu I instancji jest bowiem decyzją deklaratoryjną i określa jedynie zaistniały stan prawny. Zarówno termin do złożenia oświadczenia o wielkości sprzedaży alkoholu w roku poprzednim, jak i dokonania opłaty za korzystanie z zezwolenia jest terminem materialnym, stąd jest on nieprzywracalny. Nawet niewielkie uchybienie powyższego terminu skutkować musi wydaniem decyzji stwierdzającej wygaśnięcie zezwolenia.
Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu połączył sprawy zainicjowane wniesieniem trzech skarg w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, gdyż pozostają ze sobą w związku.
Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił Spółce kwotę [...] zł tytułem nadpłaconego wpisu od skarg.
Na rozprawie przeprowadzonej przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w dniu 21 sierpnia 2013 r. stawił się pełnomocnik Spółki, wywodząc jak dotychczas.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.
Skarga nie jest zasadna.
Stosownie do treści art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, że zadaniem sądu administracyjnego jest jedynie sprawdzenie, czy zaskarżona decyzja została wydana zgodnie z przepisami prawa materialnego oraz czy przy jej podejmowaniu nie zostały naruszone w sposób istotny przepisy postępowania administracyjnego. Natomiast stosownie do treści art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy i nie jest związany zarzutami oraz wnioskami skargi, a także powołaną podstawą prawną.
Przedmiotem niniejszego postępowania sądowoadministracyjnego jest kwestia oceny prawidłowości rozstrzygnięć Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P., którymi utrzymano w mocy decyzje Prezydenta Miasta P. stwierdzające wygaśnięcie z dniem [...] października 2012 r. kolejno zezwoleń: nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa, nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości od 4,5% do 18% alkoholu, a także nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości powyżej 18% alkoholu, które to zezwolenia zostały wydane na rzecz spółki "X" S. A. i dotyczyły sprzedaży alkoholu w sklepie przy ul. [...] w P.
Zagadnieniem kluczowym na gruncie przedmiotowej sprawy jest zatem kwestia legalności stwierdzenia wygaśnięcia ww. zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych - wobec braku dokonania przez skarżącą Spółkę wpłaty III raty opłaty za korzystanie z tych zezwoleń w 2012 r. w zakreślonym ustawowo terminie.
Stosownie do przepisu art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 70 poz. 473), gminy pobierają opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Opłata, o której mowa w tym przepisie, winna być wnoszona na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem, w trzech równych ratach w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego, co wynika wprost z art. 111 ust. 7 powołanej ustawy.
Z art. 18 ust. 12 pkt 5 powołanej ustawy wynika natomiast, że zezwolenie wygasa w przypadku niedokonania opłaty w terminach, o których mowa w art. 111 ust. 7. W związku z wygaśnięciem zezwolenia na podstawie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, przedsiębiorca może wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego zezwolenia, jednakże nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia wydania decyzji o wygaśnięciu zezwolenia (art. 18 ust. 13 przedmiotowej ustawy).
Powyższe przepisy prawa materialnego prowadzą do wniosku, że wydanie decyzji deklaratywnej, o której mowa w art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, wymaga ustalenia podstawowego faktu, jakim jest data wniesienia przez skarżącą Spółkę III raty przedmiotowej opłaty. W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną jest, iż III rata powyższej opłaty wpłynęła na rachunek Urzędu Miejskiego w P. w dniu [...] października 2012 r., a więc po terminie określonym w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Graniczne terminy płatności każdej raty określone zostały w art. 111 ust. 7 ustawy przez konkretny dzień kalendarzowy, co oznacza, że mamy w takim przypadku do czynienia z terminem prawa materialnego, przez który należy rozumieć ustanowiony przepisem prawa materialnego termin do dokonania określonej czynności niezwiązanej z toczącym się postępowaniem administracyjnym. Jak przyjmuje się w doktrynie, uchybienie terminu prawa materialnego wywołuje skutek prawny wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnym (B. Adamiak [w] Kodeks postępowania administracyjnego, komentarz, C.H. Beck, 6 wyd., str. 321). Powyższe zostało potwierdzone w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyrok NSA z dnia 31 marca 2009 r., sygn. II GSK 817/08 oraz wyrok NSA z dnia 4 marca 2011 r., sygn. akt II GSK 71/10 - dostępne w Internecie pod adresem: http://orzeczenia.nsa.gov.pl)
W konsekwencji, nieuiszczenie opłaty w zakreślonym terminie skutkować musi sankcją w postaci wygaśnięcia udzielonego zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Podkreślić bowiem trzeba, że sankcja z art. 18 ust. 12 pkt 5 powołanej ustawy w postaci wygaśnięcia konkretnego typu zezwoleń jest przewidzianą wprost przez prawo bezwarunkową i bezwzględną konsekwencją niedotrzymania terminów dokonywania opłaty za korzystanie z przyznanych zezwoleń (por. wyrok NSA z dnia 27 października 2009 r. sygn. akt II GSK 81/09 – orzeczenie dostępne jw.). Obowiązek uiszczenia opłaty oraz skorelowana z nim sankcja w postaci wygaśnięcia posiadanego zezwolenia ma bowiem konstrukcję obowiązku wynikającego bezpośrednio z mocy ustawy. Oznacza to, że niezrealizowanie obowiązku dokonania opłaty przez podmiot uprawniony powoduje powstanie po stronie organu administracji obowiązku wydania decyzji o wygaśnięciu posiadanego zezwolenia.
W skardze podniesiono jednak, że w 2012 r., kiedy kończyła się ważność zezwoleń na sprzedaż alkoholu, Spółka nie była obowiązana do uiszczenia stosownej opłaty w terminach zakreślonych w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Wskazano, iż zasada ratalnej zapłaty za korzystanie z zezwoleń dotyczy wyłącznie przypadków, gdy zezwolenia obejmują cały rok kalendarzowy, a więc zasada ta nie znajduje zastosowania w roku utraty ważności zezwolenia. Zdaniem pełnomocnika skarżącej Spółki ustawodawca wprowadził w tym zakresie zasadę zawartą w art. 111 ust. 8 przedmiotowej ustawy, nie wskazując przy tym w jakim terminie winna nastąpić zapłata.
Powyższe zarzuty skargi nie są jednak trafne. Powołany przez pełnomocnika skarżącej Spółki art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości stanowi, że w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności, opłaty za zezwolenie dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia. Należy więc zauważyć, iż przedmiotowy przepis odnosi się jedynie do wysokości (kwoty) wnoszonej opłaty, natomiast nie odnosi się do terminu jej płatności. W zakresie terminu płatności zobowiązania, skutki prawne wywiera w dalszym ciągu ust. 7 powyższego artykułu, który wyraźnie ustanawia obowiązek wniesienia opłaty w trzech równych ratach.
Wyjątkiem od powyższej reguły (wnoszenia opłaty w trzech równych ratach) jest przepis art. 111 ust. 2 w zw. z art. 111 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, który ustanawia termin wniesienia opłaty w roku nabycia zezwolenia. I tak, w związku z korzystaniem z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych - opłatę wnosi się na rachunek gminy przed wydaniem zezwolenia. Ustawodawca zastrzegł jednak, że powyższa reguła dotyczy jedynie przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych (art. 111 ust. 3), a więc reguła ta nie może dotyczyć sytuacji skarżącej Spółki.
Wobec powyższego, zarzuty skargi, iż w roku nabycia bądź utraty zezwolenia na sprzedaż alkoholi, ustawodawca nie wskazuje, w jakim terminie winna nastąpić opłata za zezwolenie - należy uznać za niezasadne. W przypadku nabycia zezwolenia przez przedsiębiorcę rozpoczynającego działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży alkoholu, opłatę wnosi się przed wydaniem zezwolenia (w kwocie proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia). Natomiast w innych przypadkach opłaty wnosi się w trzech równych ratach, w określonych ustawowo terminach (w ostatnim roku obowiązywania zezwolenia - w kwocie proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia).
Należy również zwrócić uwagę na niekonsekwentne postępowanie skarżącej Spółki. Otóż w roku utraty ważności zezwoleń (2012 r.) dokonała ona płatności właśnie w trzech równych ratach, a więc w sposób, który został przez pełnomocnika strony skarżącej określony jako nieprawidłowy. W związku z opłatą za zezwolenia na sprzedaż alkoholu, w 2012 r. skarżąca Spółka dokonała następujących płatności: I rata została opłacona w dniu [...] stycznia 2012 r., II rata w dniu [...] maja 2012 r., a ostatnia – III rata, w dniu [...] października 2012r.
Należy podkreślić, że fakt niedokonania przez Spółkę wpłaty III raty opłaty za korzystanie z omawianych zezwoleń w 2012 r. w terminie do dnia 30 września 2012 r. jest w przedmiotowej sprawie bezsporny. Pełnomocnik skarżącej Spółki nie kwestionował zresztą, iż III rata opłaty za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych wpłynęła na rachunek Urzędu Miejskiego w P. w dniu [...] października 2012 r., a więc po terminie określonym w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Odnosząc się do argumentacji skarżącej Spółki, iż uiszczono w terminie opłatę za 2012 r., bowiem na rachunku Urzędu Miasta P. w miesiącu wrześniu 2012 r. znalazła się nadpłacona kwota podatku od nieruchomości należy zauważyć, że wpłaty te zostały starannie opisane jako podatek od nieruchomości. W konsekwencji zaliczono je na poczet wymagalnych we wrześniu rat podatku od nieruchomości, a stwierdzoną nadpłatę zaksięgowano na poczet raty tego podatku płatnej w listopadzie 2012 r. Organ podniósł, iż zgodnie z przepisami art. 62 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749), jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z różnych tytułów, dokonaną wpłatę zalicza się na poczet podatku, począwszy od zobowiązania z najwcześniejszym terminie płatności, chyba że podatnik wskaże, na poczet którego zobowiązania dokonuje wpłaty.
Skarżąca Spółka w dniach [...] i [...] października 2012 r. wystąpiła do Wydziału Finansowego Urzędu Miasta P. z wnioskami o przeksięgowanie nadwyżki podatku od nieruchomości na poczet opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu w trybie § 18 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Dz. U. Nr 241 z 2010 r.). Przedmiotowy wniosek, złożony po terminie wymagalności III raty przedmiotowej opłaty, został rozpatrzony odmownie. Na dzień wydania zaskarżonych decyzji organ dysponował wiedzą, iż wpłaty wrześniowe dokonane na rachunek Urzędu Miasta P. zaksięgowano zgodnie z dyspozycją, na poczet podatku od nieruchomości, a nadwyżkę na poczet raty tego podatku płatnej w listopadzie 2012 r., zgodnie z art. 62 §1 ustawy Ordynacja podatkowa. W tym miejscu wskazać należy, iż w świetle wykładni językowej art. 62 § 1 i § 3 Ordynacji podatkowej podatnikowi niewątpliwie przysługuje uprawnienie do wskazania, na poczet której zaległości podatkowej powinna być zaliczona dokonana przez niego wpłata. Jednocześnie przez pojęcie "różne tytuły", wyrażone w art. 62 § 1 Ordynacji podatkowej należy bowiem rozumieć zarówno tytuły w różnych podatkach, jak i w tym samym podatku. W konsekwencji, w sytuacji gdy zobowiązany dokonuje wpłaty na rzecz organu podatkowego, ma prawo do wiążącego wskazania, na poczet którego z podatków dokonywana jest wpłata i to niezależnie od tego czy ciążą na nim zobowiązania z kilku podatków, czy też w tym samym podatku. Brak wskazania podatnika powoduje, że organ podatkowy działa z urzędu, zgodnie z regułami określonymi w art. 62 § 1 Ordynacji podatkowej (por. wyrok NSA z 16 września 2008 r. sygn. akt II FSK 841/07 Lex nr 495148), co miało miejsce w przypadku wpłat dokonanych przez skarżącą Spółkę we wrześniu 2012 r. na poczet podatku od nieruchomości. Z akt sprawy nie wynika, iż Spółka formalnie zainicjowała postępowanie w trybie art. 76a § 1 Ordynacji podatkowej i że zostało wydane postanowienie o zaliczeniu nadpłaty raty podatku od nieruchomości na poczet innej daniny o charakterze publicznoprawnym. Dopiero postanowienie uwzględniające ewentualny wniosek Spółki w tym przedmiocie nakazywałoby zastosować art. 76a § 2 Ordynacji, zgodnie z którym w przypadkach, o których mowa w art. 73 § 1 pkt 1-3 i 5 oraz § 2 zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych następuje z dniem powstania nadpłaty. W tych okolicznościach nie można uznać, iż przed dniem 30 września 2012 r. na rachunek Urzędu Miasta P. wpłynęła III rata opłaty od zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.
Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) orzekł jak w sentencji wyroku.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Barbara Drzazga /przewodniczący/Danuta Rzyminiak-Owczarczak /sprawozdawca/
Jakub Zieliński
Sentencja
Dnia 21 sierpnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Drzazga Sędziowie Sędzia WSA Danuta Rzyminiak – Owczarczak (spr.) Sędzia WSA Jakub Zieliński Protokolant st. sekr. sąd. Monika Pancewicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2013 r. sprawy ze skarg "X" S. A. na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] grudnia 2012r nr SKO [...], SKO[...], SKO[...] w przedmiocie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych oddala skargi
Uzasadnienie
Trzema odrębnymi decyzjami z dnia [...] października 2012 r. znak [...], Prezydent Miasta P. stwierdził wygaśnięcie z dniem [...] października 2012 r. kolejno zezwolenia: nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa, nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości od 4,5% do 18% alkoholu, a także [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości powyżej 18% alkoholu. Wszystkie powyższe zezwolenia zostały uprzednio wydane na rzecz spółki "X" S. A. z siedzibą w K. przy ul. [...] (dalej jako "Spółka") i dotyczyły sprzedaży alkoholu w sklepie przy ul. [...] w P. (dalej jako "Sklep").
Powyższe decyzje zapadły na podstawie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 70 poz. 473, dalej jako "ustawa o wychowaniu w trzeźwości") oraz art. 162 § 1 pkt 2 i § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm., dalej jako "k.p.a.").
W uzasadnieniu powyższych decyzji organ I instancji podniósł, iż zgodnie z art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości w terminie do dnia 30 września 2012 r. przedsiębiorca był zobowiązany wnieść III ratę opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Wobec faktu niewypełnienia tego obowiązku oraz braku ustawowej możliwości przywrócenia terminu do wniesienia opłaty lub uznania wpłaty po terminie, orzeczono jak w sentencji.
Organ I instancji wskazał, że każda z decyzji stwierdzających wygaśnięcie jednego z powyższych zezwoleń ma charakter deklaratoryjny, a więc jedynie potwierdza skutek, który wystąpił z mocy ustawy. Pouczył również o możliwości wniesienia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji.
W dniu 12 listopada 2012 r. pełnomocnik Spółki wniósł w terminie odwołania od powyższych decyzji, zarzucając im:
1. naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 111 ust. 8 i 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, poprzez błędne przyjęcie, że zasadę uiszczenia opłat w trzech równych ratach i ściśle zakreślonych terminach (tj. do dnia: 31 stycznia, 31 maja i 30 września) wyrażoną w art. 111 ust. 7 tej ustawy stosuje się także w przypadku uiszczania opłat w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności - reguła określona w art. 111 ust. 8 tej ustawy, podczas, gdy są to dwie różne i niezależne od siebie podstawy wnoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu;
2. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7 k.p.a. w zw. z art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości oraz art. 162 § 1 pkt 2 i § 3 k.p.a. poprzez błędne orzeczenie na ich podstawie, podczas gdy przepisy te nie dają podstaw do podjęcia decyzji w przedmiocie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż alkoholu z powodu naruszenia art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości;
3. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez nieprzytoczenie i niewyjaśnienie właściwej podstawy prawnej decyzji, w szczególności dlaczego zastosowano terminy i sposób uiszczania opłat wskazany w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, skoro Spółka obowiązana była do uiszczenia opłaty proporcjonalnej wskazanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości;
4. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 77 i 80 k.p.a. poprzez pominięcie przy podejmowaniu decyzji faktu, iż odwołująca uiściła opłatę wskazaną w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a opłata ta została przyjęta i zaliczona przez właściwy organ na poczet należności związanych z korzystaniem z zezwolenia na sprzedaż alkoholu.
Wskazując na powyższe, pełnomocnik Spółki wniósł o:
1. przeprowadzenie dowodu z załączonych dokumentów;
2. przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka A. B. oraz W. K. na okoliczności wskazane w treści odwołania;
3. uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy albo uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania pierwszej instancji;
ewentualnie o
4. uchylenie zaskarżanej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.
W uzasadnieniu odwołań podniesiono, iż zaskarżone decyzje zostały wydane w oparciu o błędne ustalenia faktyczne organu pierwszej instancji z jednoczesnym naruszeniem powszechnie obowiązujących przepisów. Wskazano, że zezwolenia nr [...], nr [...] oraz nr [...] zostały udzielone na okres od dnia [...] października 2008 r. do [...] października 2012 r. Zgodnie z art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości organ w 2008 r. pobrał opłatę proporcjonalną (wyliczoną od dnia [...] października 2008 r. do 31 grudnia 2008 r.) za korzystanie z ww. zezwoleń. Podkreślono, iż w kolejnych latach, tj. w 2009, 2010 oraz 2011 r. Spółka uiszczała, zgodnie z art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości opłatę za korzystanie z zezwolenia w trzech równych ratach. Natomiast w 2012 r. Spółka zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości winna była uiścić opłatę proporcjonalną do końca okresu, na który udzielono zezwoleń. Zdaniem pełnomocnika Spółki, opłatę tą, z uwagi na niewłaściwą interpretację organu uiszczono w trzech (nierównych) częściach. Ostatecznie uregulowanie należności nastąpiło w październiku 2012 r. Zaznaczono, że zgodnie z treścią ustawy o wychowaniu w trzeźwości ustawodawca nie wskazuje terminu w jakim należałoby uiszczać opłatę proporcjonalną za wydane zezwolenie.
Pełnomocnik Spółki wskazał, że dnia [...] października 2012 r. odebrano decyzje Prezydenta Miasta P. stwierdzające wygaśnięcie zezwoleń na sprzedaż alkoholi, choć opłata za korzystanie z zezwoleń została uiszczona w całości, a wpłata uwzględniona i zaliczona przez organ na poczet tej opłaty. Zaznaczył, że pomimo przekonania o bezprawności decyzji o wygaśnięciu poprzedniego zezwolenia, Spółka wystąpiła w dniu [...] października 2012 r. z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wyprzedaż zapasu napojów alkoholowych w trybie art. 184 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Przedmiotowy wniosek dotyczący wyprzedaży został rozpatrzony pozytywnie i organ w dniu [...] października 2012 r. wydał w drodze decyzji stosowne zezwolenie na wyprzedaż zapasu napojów alkoholowych w Sklepie. Równolegle, Spółka wystąpiła dnia [...] i [...] października 2012 r. z wnioskiem o przeksięgowanie nadwyżki podatku od nieruchomości na poczet opłaty za korzystanie z koncesji na sprzedaż alkoholu w trybie § 18 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Dz. U. Nr 241 z 2010 r.). Wniosek ten został rozpatrzony odmownie.
W zarzutach odwołań podniesiono, iż organ I instancji w sposób rażący naruszył zasadę przewidzianą w art. 7 k.p.a., zgodnie z którą organy administracji publicznej obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa i w jego granicach. Wskazano, że Spółka nie była obowiązana w 2012 r. (a więc w roku utraty ważności zezwoleń) do uiszczenia opłat w terminach zakreślonych w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Podstawą naliczania należności w przedmiotowym przypadku był bowiem art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Zdaniem pełnomocnika Spółki są to dwie różne i niezależne od siebie regulacje. Zgodnie bowiem z art. 111 ust. 7 opłata wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem w trzech równych ratach w terminach do dnia 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego, a zatem zasada ratalnej zapłaty za korzystanie z zezwoleń dotyczy wyłącznie przypadków, gdy obejmują one cały rok kalendarzowy. Zasada ratalnej zapłaty za korzystanie z zezwoleń nie znajduje natomiast zastosowania w roku utraty ważności zezwolenia. W tym zakresie ustawodawca wprowadził bowiem zasadę zawartą w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, zgodnie z którym w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności, opłaty dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia, nie wskazując przy tym w jakim terminie winna nastąpić zapłata. W powyższym przypadku, zdaniem pełnomocnika Spółki, z pewnością nie stosuje się jednak terminów zakreślonych w ust. 7 art. 111 i ratalnego sposobu uiszczania opłat.
W odwołaniach powołano orzecznictwo sądowoadministracyjne, a mianowicie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2011 r. (sygn. akt II GSK 1068/10, publ. LEX nr 1151523) w którym stwierdzono, iż "należy podkreślić, że art. 111 ust. 1 cyt. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi stanowi jedynie normatywną podstawę pobierania opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, zaś art. 111 ust 8 cyt ustawy wprowadza wyjątek od zasady, iż wysokość tej opłaty jest ustalana według ustawowego wzorca zawartego w ust 1 do 5 tego artykułu - na cały rok kalendarzowy - bowiem w przypadku, gdy okres ważności zezwolenia jest krótszy niż cały rok kalendarzowy, to opłaty dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do tego okresu", jak również wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 września 2005 r. (sygn. akt II GSK 149/05, publ. LEX nr 177169) w którym stwierdzono, iż "obowiązek uiszczenia opłat za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych ma charakter publicznoprawny. Ustawa wprowadziła zasadę, że wnoszenie opłat następuje z góry - przed wydaniem zezwolenia. Nie budzi wątpliwości, że w chwili uiszczania opłaty była ona należna. Skarżąca wniosła w dniu [...] stycznia 2003 r. opłatę proporcjonalną do ważności zezwolenia w 2003 r.,, tj. za okres od [...] stycznia 2003 r. do [...] grudnia 2003 r., do której nie mają zastosowania zasady opłat ratalnych".
Reasumując zarzuty odwołań podniesiono, że podjęcie decyzji o wygaszeniu zezwoleń na sprzedaż alkoholu w trybie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości z powodu spóźnionej zapłaty ostatniej raty (a wiec naruszenia art. 111 ust. 7 tej ustawy) podczas, gdy skarżąca obowiązana była do uregulowania opłaty proporcjonalnej w trybie art. 111 ust. 8 przedmiotowej ustawy, co notabene (choć w częściach) uczyniła - jest nieprawidłowe. Wskazano na niekonsekwencję organu I instancji, który zasadę proporcjonalności uiszczania opłat zastosował całkowicie dowolnie, przez co wprowadził chaos i przede wszystkim postąpił niezgodnie z prawem.
Pełnomocnik Spółki podniósł ponadto, że organ administracji publicznej nie wyjaśnił w uzasadnieniu zaskarżanych decyzji na jakiej podstawie i dlaczego zastosował terminy i sposób uiszczania opłat wskazany w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, skoro Spółka w 2012 r. (utrata ważności zezwolenia) obowiązana była do uiszczenia opłaty proporcjonalnej wskazanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Nie wyjaśnił też dlaczego w zaskarżanej decyzji przytoczył art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości skoro ustawodawca w tym przepisie nie wymienia art. 111 ust. 8 tej ustawy, jako podstawy wygaszenia decyzji z mocy prawa. Zdaniem pełnomocnika Spółki, organ administracji publicznej podejmując decyzje o wygaszeniu zezwoleń w sposób ewidentny naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów oraz nie rozpatrzył całego materiału dowodowego w sposób wyczerpujący. Spółka uiściła bowiem opłatę za 2012 r. wskazaną w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a opłata ta została przyjęta i zaliczona przez organ na poczet należności związanych z korzystaniem z zezwolenia na sprzedaż alkoholu proporcjonalnie do [...] października 2012 r. Skoro zatem opłata została wniesiona to warunki prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych zostały dochowane. Nie ma zatem żadnych podstaw do wygaszenia zezwoleń z innego, niż wskazany w art. 18 ust. 12 pkt 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, powodu (upływ terminu ważności zezwolenia).
Do powyższych odwołań załączono m.in. pismo Wydziału Finansowego Urzędu Miasta P. (dalej jako "WFUMP") z dnia [...] października 2012 r. W piśmie tym, WFUMP poinformował Spółkę, iż wpłaty dokonane w miesiącu wrześniu (sześć przelewów) na łączną kwotę [...] zł, zawierały następującą dyspozycję np.: "[...]", co oznacza, że dotyczą podatku od nieruchomości za miesiąc wrzesień i tak też zostały zaksięgowane zgodnie z art. 62 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2012 poz. 749).
Jednocześnie WFUMP poinformował Spółkę, iż w miesiącu październiku dokonała ona wpłat na łączną kwotę [...] zł., w tym jeden przelew na kwotę [...] zł opisany został jako podatek od nieruchomości za IX/2012. Z uwagi na fakt, iż podatek za miesiąc wrzesień został zapłacony w terminie, powyższa wpłata, zgodnie z art. 76 § 1 podlegała zaliczeniu z urzędu na poczet bieżących zobowiązań podatkowych (została zaliczona na poczet raty listopadowej). Podniesiono, iż bieżące zobowiązania to te, które już powstały (wynikają ze złożonej deklaracji na podatek od nieruchomości), ale nie upłynął jeszcze ich termin płatności. Bieżące zobowiązania to również zaliczki na podatek i raty wynikające z konstrukcji podatku. Wskazano, iż w przypadku Spółki wpłaty zostały starannie opisane, więc nie można mówić o pomyłce skoro obowiązek zapłaty zobowiązania podatkowego wynika z prawidłowo złożonej deklaracji na podatek od nieruchomości. Jak również na koncie nie figuruje aktualnie kwota, która stanowiłaby nadpłatę i podlegała zwrotowi z urzędu zgodnie z cyt. art. 76 § 1 lub przeksięgowaniu na wniosek strony.
Decyzjami z dnia [...] grudnia 2012 r. Nr [...], Nr [...] oraz Nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. orzekło o utrzymaniu w mocy zaskarżonych decyzji.
W uzasadnieniu powyższych decyzji podniesiono, że w przedmiotowej sprawie opłata z tytułu korzystania z zezwoleń na sprzedaż alkoholi (III rata) nie wpłynęła w ustawowym terminie na konto Gminy, co musiało skutkować wygaśnięciem zezwoleń zgodnie z art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Kolegium wskazało, że III rata w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwoleń (zezwolenia ważne do dnia [...] października 2012 r.) została uiszczona dopiero w dniu [...] października 2012 r., tj. [...] dni po ustawowym terminie. Z wyjaśnień przedstawionych przez WFUMP w piśmie z dnia [...] października 2012 r. wynika natomiast, że wpłata jakiej dokonała Spółka wpłacona była z wyraźną dyspozycją na poczet zobowiązań podatkowych. Dlatego też twierdzenie Spółki, że opłata z tytułu korzystania z zezwoleń została wniesiona na konto Gminy - jest błędne.
Kolegium podniosło również, że przedmiotowe zezwolenia wygasły z mocy prawa. Decyzje organu I instancji są decyzjami deklaratoryjnymi, określającymi jedynie zaistniały stan prawny. Zarówno termin do złożenia oświadczenia o wielkości sprzedaży alkoholu w roku poprzednim, jak i dokonania opłaty za korzystanie z zezwolenia jest terminem materialnym, stąd jest on nieprzywracalny, a nawet jego niewielkie uchybienie skutkować musi wydaniem decyzji stwierdzającej wygaśnięcie zezwolenia.
Skargi na powyższe decyzje Kolegium w dniu [...] lutego 2013 r. wniósł w terminie pełnomocnik Spółki. Zaskarżonej decyzji zarzucił:
1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 111 ust. 8 i 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości poprzez błędne przyjęcie, że Spółka obowiązana była do uiszczenia opłaty z tytułu korzystania z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych w trzech równych ratach do dnia 31 stycznia, 31 maja i 30 września również w roku nabycia lub utraty ważności zezwolenia, podczas, gdy skarżąca w takim przypadku zobowiązana była do uiszczenia tzw. opłaty proporcjonalnej (art. 111 ust.8);
2. naruszenie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie skutkujące uznaniem, że stanowił on prawidłową postawę do podjęcia decyzji o wygaśnięciu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych z powodu nieuiszczenia opłaty proporcjonalnej uregulowanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, podczas, gdy art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości odwołuje się jedynie do art. 111 ust. 7 tej ustawy, a więc nie daje żadnych podstaw do podjęcia decyzji w przedmiocie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych z powodu naruszenia art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości;
3. naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez nieprzytoczenie i niewyjaśnienie na jakiej podstawie i w jakim zakresie do uiszczania opłaty proporcjonalnej wskazanej w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, stosuje się terminy i sposób uiszczania opłat wskazany w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości oraz dlaczego prawidłowe było powołanie się przez organ I Instancji na art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości skoro ustawodawca w tym przepisie nie wymienia art. 111 ust. 8 tej ustawy, jako podstawy wygaszenia decyzji z mocy praw;
4. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 77 i 80 k.p.a. poprzez pominięcie przy podejmowaniu decyzji faktu, iż skarżąca uiściła w całości opłatę wskazaną w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a opłata ta została przyjęta i zaliczona przez Prezydenta Miasta P. na poczet należności związanych z korzystaniem z zezwolenia na sprzedaż alkoholu.
5. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 78 k.p.a. przez pominięcie dowodów z przesłuchania świadków A. B. i W. K., na okoliczności mające znaczenie dla sprawy,
Jednocześnie pełnomocnik Spółki wniósł o: uchylenie zaskarżonych decyzji w całości oraz zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych.
W uzasadnieniu skarg podniesiono argumenty, które zostały wcześniej zawarte w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Podkreślono więc, że w 2012 r. Spółka zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości winna była uiścić opłatę proporcjonalna do końca okresu, na który udzielono zezwoleń na sprzedaż alkoholi. Opłatę tą, z uwagi na niewłaściwą interpretację przepisów prawnych organu, uiszczono w trzech (nierównych) częściach. I tak, pierwsza część została opłacona w dniu [...] stycznia 2012 r., druga część [...] maja 2012 r., a ostatnia część w dniu [...] października 2012r. Podkreślono, iż ustawodawca nie wskazuje terminu w jakim należałoby uiszczać opłatę proporcjonalną za korzystanie z zezwoleń oraz ponownie zaznaczono, że Spółka w 2012 r. (a więc roku utraty ważności zezwoleń) nie była obowiązana do uiszczenia opłat w terminach zakreślonych w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, a podstawą naliczania należności w przedmiotowym przypadku powinien być art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Zdaniem pełnomocnika Spółki, zasady ponoszenia opłat uregulowane w art. 111 ust. 7 oraz art. 111 ust. 8 stanowią dwie różne i niezależne od siebie podstawy uiszczania opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu, których nie można łączyć, tworząc nieznane w tej ustawie konstrukcje prawne. Gdyby bowiem wolą ustawodawcy było uiszczanie opłat wyłącznie w ratach, a ostatniej III raty w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia (w przypadku gdy koncesja nie obejmuje pełnego roku kalendarzowego) to wyraźnie obowiązek taki zostałby zawarty w przepisach prawa. Błędne zaś interpretacje regulacji prawnych przez organ nie mogą być podstawą niekorzystnych dla podmiotów gospodarczych rozstrzygnięć, gdyż narusza to zasadę zaufania do organów administracji publicznej.
Skargi na powyższe decyzje zostały zarejestrowane w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu pod sygnaturami: II SA/Po 363/13, II SA/Po 364/13 oraz II SA/Po 365/13.
W odpowiedzi na skargi, pismami z dnia [...] marca 2013 r. Samorządowe kolegium Odwoławcze w P. wniosło o ich oddalenie.
W uzasadnieniu powyższych pism podtrzymano wcześniej przedstawione argumenty. Wskazano ponadto, że przedmiotowe zezwolenia na sprzedaż alkoholi wygasły z mocy prawa. Decyzja organu I instancji jest bowiem decyzją deklaratoryjną i określa jedynie zaistniały stan prawny. Zarówno termin do złożenia oświadczenia o wielkości sprzedaży alkoholu w roku poprzednim, jak i dokonania opłaty za korzystanie z zezwolenia jest terminem materialnym, stąd jest on nieprzywracalny. Nawet niewielkie uchybienie powyższego terminu skutkować musi wydaniem decyzji stwierdzającej wygaśnięcie zezwolenia.
Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu połączył sprawy zainicjowane wniesieniem trzech skarg w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, gdyż pozostają ze sobą w związku.
Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił Spółce kwotę [...] zł tytułem nadpłaconego wpisu od skarg.
Na rozprawie przeprowadzonej przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w dniu 21 sierpnia 2013 r. stawił się pełnomocnik Spółki, wywodząc jak dotychczas.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.
Skarga nie jest zasadna.
Stosownie do treści art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, że zadaniem sądu administracyjnego jest jedynie sprawdzenie, czy zaskarżona decyzja została wydana zgodnie z przepisami prawa materialnego oraz czy przy jej podejmowaniu nie zostały naruszone w sposób istotny przepisy postępowania administracyjnego. Natomiast stosownie do treści art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy i nie jest związany zarzutami oraz wnioskami skargi, a także powołaną podstawą prawną.
Przedmiotem niniejszego postępowania sądowoadministracyjnego jest kwestia oceny prawidłowości rozstrzygnięć Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P., którymi utrzymano w mocy decyzje Prezydenta Miasta P. stwierdzające wygaśnięcie z dniem [...] października 2012 r. kolejno zezwoleń: nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa, nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości od 4,5% do 18% alkoholu, a także nr [...] na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości powyżej 18% alkoholu, które to zezwolenia zostały wydane na rzecz spółki "X" S. A. i dotyczyły sprzedaży alkoholu w sklepie przy ul. [...] w P.
Zagadnieniem kluczowym na gruncie przedmiotowej sprawy jest zatem kwestia legalności stwierdzenia wygaśnięcia ww. zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych - wobec braku dokonania przez skarżącą Spółkę wpłaty III raty opłaty za korzystanie z tych zezwoleń w 2012 r. w zakreślonym ustawowo terminie.
Stosownie do przepisu art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 70 poz. 473), gminy pobierają opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Opłata, o której mowa w tym przepisie, winna być wnoszona na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem, w trzech równych ratach w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego, co wynika wprost z art. 111 ust. 7 powołanej ustawy.
Z art. 18 ust. 12 pkt 5 powołanej ustawy wynika natomiast, że zezwolenie wygasa w przypadku niedokonania opłaty w terminach, o których mowa w art. 111 ust. 7. W związku z wygaśnięciem zezwolenia na podstawie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, przedsiębiorca może wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego zezwolenia, jednakże nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia wydania decyzji o wygaśnięciu zezwolenia (art. 18 ust. 13 przedmiotowej ustawy).
Powyższe przepisy prawa materialnego prowadzą do wniosku, że wydanie decyzji deklaratywnej, o której mowa w art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, wymaga ustalenia podstawowego faktu, jakim jest data wniesienia przez skarżącą Spółkę III raty przedmiotowej opłaty. W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną jest, iż III rata powyższej opłaty wpłynęła na rachunek Urzędu Miejskiego w P. w dniu [...] października 2012 r., a więc po terminie określonym w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Graniczne terminy płatności każdej raty określone zostały w art. 111 ust. 7 ustawy przez konkretny dzień kalendarzowy, co oznacza, że mamy w takim przypadku do czynienia z terminem prawa materialnego, przez który należy rozumieć ustanowiony przepisem prawa materialnego termin do dokonania określonej czynności niezwiązanej z toczącym się postępowaniem administracyjnym. Jak przyjmuje się w doktrynie, uchybienie terminu prawa materialnego wywołuje skutek prawny wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnym (B. Adamiak [w] Kodeks postępowania administracyjnego, komentarz, C.H. Beck, 6 wyd., str. 321). Powyższe zostało potwierdzone w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyrok NSA z dnia 31 marca 2009 r., sygn. II GSK 817/08 oraz wyrok NSA z dnia 4 marca 2011 r., sygn. akt II GSK 71/10 - dostępne w Internecie pod adresem: http://orzeczenia.nsa.gov.pl)
W konsekwencji, nieuiszczenie opłaty w zakreślonym terminie skutkować musi sankcją w postaci wygaśnięcia udzielonego zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Podkreślić bowiem trzeba, że sankcja z art. 18 ust. 12 pkt 5 powołanej ustawy w postaci wygaśnięcia konkretnego typu zezwoleń jest przewidzianą wprost przez prawo bezwarunkową i bezwzględną konsekwencją niedotrzymania terminów dokonywania opłaty za korzystanie z przyznanych zezwoleń (por. wyrok NSA z dnia 27 października 2009 r. sygn. akt II GSK 81/09 – orzeczenie dostępne jw.). Obowiązek uiszczenia opłaty oraz skorelowana z nim sankcja w postaci wygaśnięcia posiadanego zezwolenia ma bowiem konstrukcję obowiązku wynikającego bezpośrednio z mocy ustawy. Oznacza to, że niezrealizowanie obowiązku dokonania opłaty przez podmiot uprawniony powoduje powstanie po stronie organu administracji obowiązku wydania decyzji o wygaśnięciu posiadanego zezwolenia.
W skardze podniesiono jednak, że w 2012 r., kiedy kończyła się ważność zezwoleń na sprzedaż alkoholu, Spółka nie była obowiązana do uiszczenia stosownej opłaty w terminach zakreślonych w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Wskazano, iż zasada ratalnej zapłaty za korzystanie z zezwoleń dotyczy wyłącznie przypadków, gdy zezwolenia obejmują cały rok kalendarzowy, a więc zasada ta nie znajduje zastosowania w roku utraty ważności zezwolenia. Zdaniem pełnomocnika skarżącej Spółki ustawodawca wprowadził w tym zakresie zasadę zawartą w art. 111 ust. 8 przedmiotowej ustawy, nie wskazując przy tym w jakim terminie winna nastąpić zapłata.
Powyższe zarzuty skargi nie są jednak trafne. Powołany przez pełnomocnika skarżącej Spółki art. 111 ust. 8 ustawy o wychowaniu w trzeźwości stanowi, że w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności, opłaty za zezwolenie dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia. Należy więc zauważyć, iż przedmiotowy przepis odnosi się jedynie do wysokości (kwoty) wnoszonej opłaty, natomiast nie odnosi się do terminu jej płatności. W zakresie terminu płatności zobowiązania, skutki prawne wywiera w dalszym ciągu ust. 7 powyższego artykułu, który wyraźnie ustanawia obowiązek wniesienia opłaty w trzech równych ratach.
Wyjątkiem od powyższej reguły (wnoszenia opłaty w trzech równych ratach) jest przepis art. 111 ust. 2 w zw. z art. 111 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, który ustanawia termin wniesienia opłaty w roku nabycia zezwolenia. I tak, w związku z korzystaniem z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych - opłatę wnosi się na rachunek gminy przed wydaniem zezwolenia. Ustawodawca zastrzegł jednak, że powyższa reguła dotyczy jedynie przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych (art. 111 ust. 3), a więc reguła ta nie może dotyczyć sytuacji skarżącej Spółki.
Wobec powyższego, zarzuty skargi, iż w roku nabycia bądź utraty zezwolenia na sprzedaż alkoholi, ustawodawca nie wskazuje, w jakim terminie winna nastąpić opłata za zezwolenie - należy uznać za niezasadne. W przypadku nabycia zezwolenia przez przedsiębiorcę rozpoczynającego działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży alkoholu, opłatę wnosi się przed wydaniem zezwolenia (w kwocie proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia). Natomiast w innych przypadkach opłaty wnosi się w trzech równych ratach, w określonych ustawowo terminach (w ostatnim roku obowiązywania zezwolenia - w kwocie proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia).
Należy również zwrócić uwagę na niekonsekwentne postępowanie skarżącej Spółki. Otóż w roku utraty ważności zezwoleń (2012 r.) dokonała ona płatności właśnie w trzech równych ratach, a więc w sposób, który został przez pełnomocnika strony skarżącej określony jako nieprawidłowy. W związku z opłatą za zezwolenia na sprzedaż alkoholu, w 2012 r. skarżąca Spółka dokonała następujących płatności: I rata została opłacona w dniu [...] stycznia 2012 r., II rata w dniu [...] maja 2012 r., a ostatnia – III rata, w dniu [...] października 2012r.
Należy podkreślić, że fakt niedokonania przez Spółkę wpłaty III raty opłaty za korzystanie z omawianych zezwoleń w 2012 r. w terminie do dnia 30 września 2012 r. jest w przedmiotowej sprawie bezsporny. Pełnomocnik skarżącej Spółki nie kwestionował zresztą, iż III rata opłaty za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych wpłynęła na rachunek Urzędu Miejskiego w P. w dniu [...] października 2012 r., a więc po terminie określonym w art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Odnosząc się do argumentacji skarżącej Spółki, iż uiszczono w terminie opłatę za 2012 r., bowiem na rachunku Urzędu Miasta P. w miesiącu wrześniu 2012 r. znalazła się nadpłacona kwota podatku od nieruchomości należy zauważyć, że wpłaty te zostały starannie opisane jako podatek od nieruchomości. W konsekwencji zaliczono je na poczet wymagalnych we wrześniu rat podatku od nieruchomości, a stwierdzoną nadpłatę zaksięgowano na poczet raty tego podatku płatnej w listopadzie 2012 r. Organ podniósł, iż zgodnie z przepisami art. 62 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749), jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z różnych tytułów, dokonaną wpłatę zalicza się na poczet podatku, począwszy od zobowiązania z najwcześniejszym terminie płatności, chyba że podatnik wskaże, na poczet którego zobowiązania dokonuje wpłaty.
Skarżąca Spółka w dniach [...] i [...] października 2012 r. wystąpiła do Wydziału Finansowego Urzędu Miasta P. z wnioskami o przeksięgowanie nadwyżki podatku od nieruchomości na poczet opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu w trybie § 18 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Dz. U. Nr 241 z 2010 r.). Przedmiotowy wniosek, złożony po terminie wymagalności III raty przedmiotowej opłaty, został rozpatrzony odmownie. Na dzień wydania zaskarżonych decyzji organ dysponował wiedzą, iż wpłaty wrześniowe dokonane na rachunek Urzędu Miasta P. zaksięgowano zgodnie z dyspozycją, na poczet podatku od nieruchomości, a nadwyżkę na poczet raty tego podatku płatnej w listopadzie 2012 r., zgodnie z art. 62 §1 ustawy Ordynacja podatkowa. W tym miejscu wskazać należy, iż w świetle wykładni językowej art. 62 § 1 i § 3 Ordynacji podatkowej podatnikowi niewątpliwie przysługuje uprawnienie do wskazania, na poczet której zaległości podatkowej powinna być zaliczona dokonana przez niego wpłata. Jednocześnie przez pojęcie "różne tytuły", wyrażone w art. 62 § 1 Ordynacji podatkowej należy bowiem rozumieć zarówno tytuły w różnych podatkach, jak i w tym samym podatku. W konsekwencji, w sytuacji gdy zobowiązany dokonuje wpłaty na rzecz organu podatkowego, ma prawo do wiążącego wskazania, na poczet którego z podatków dokonywana jest wpłata i to niezależnie od tego czy ciążą na nim zobowiązania z kilku podatków, czy też w tym samym podatku. Brak wskazania podatnika powoduje, że organ podatkowy działa z urzędu, zgodnie z regułami określonymi w art. 62 § 1 Ordynacji podatkowej (por. wyrok NSA z 16 września 2008 r. sygn. akt II FSK 841/07 Lex nr 495148), co miało miejsce w przypadku wpłat dokonanych przez skarżącą Spółkę we wrześniu 2012 r. na poczet podatku od nieruchomości. Z akt sprawy nie wynika, iż Spółka formalnie zainicjowała postępowanie w trybie art. 76a § 1 Ordynacji podatkowej i że zostało wydane postanowienie o zaliczeniu nadpłaty raty podatku od nieruchomości na poczet innej daniny o charakterze publicznoprawnym. Dopiero postanowienie uwzględniające ewentualny wniosek Spółki w tym przedmiocie nakazywałoby zastosować art. 76a § 2 Ordynacji, zgodnie z którym w przypadkach, o których mowa w art. 73 § 1 pkt 1-3 i 5 oraz § 2 zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych następuje z dniem powstania nadpłaty. W tych okolicznościach nie można uznać, iż przed dniem 30 września 2012 r. na rachunek Urzędu Miasta P. wpłynęła III rata opłaty od zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.
Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) orzekł jak w sentencji wyroku.
