IV SA/Wr 379/13

Uzasadnienie

Naczelnik Wydziału Spraw Obywatelskich działający z upoważnienia Prezydenta Miasta Ś. na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139 poz. 993 ze zm.) - dalej ustawa oraz art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98 poz. 1071 ze zm.) - dalej k.p.a. po rozpatrzeniu sprawy o wymeldowanie A. G. z pobytu stałego w Ś. przy ul. W.[...] orzekł o jego wymeldowaniu.

W uzasadnieniu podano, że postępowanie administracyjne w niniejszej sprawie zostało wszczęte z urzędu w dniu 3 listopada 2010 r. w związku z wnioskiem Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Ś., który stwierdził, że w toku prowadzonego postępowania przeciwko A. G. ustalono, że nie mieszka on pod wskazanym adresem. W związku z tym zawieszone zostało prowadzone przeciwko niemu postępowanie przygotowawcze i wszczęto za nim poszukiwania ogólnokrajowe.

A. G. jest zameldowany na pobyt stały w Ś. od dnia 14 maja

1996 r., zaś w K. R. przy ul. S. na pobyt czasowy od dnia 20 maja 2010 r. do dnia 20 maja 2013 r. Najemcą mieszkania przy ul. W. w Ś. jest W. G., babcia A. G. Tylko te dwie osoby są zameldowane w spornym mieszkaniu.

W toku postępowania administracyjnego przesłuchano świadków A. K. i M. D. Pierwsza ze świadków zeznała w dniu 23 grudnia 2010 r., że A. G. był jej konkubentem, lokal w Ś. opuścił trwale i dobrowolnie. Od około roku przebywa za granicą. Druga świadek zeznała, że jest przyrodnią siostrą zainteresowanego, nie utrzymuje z nim kontaktów, nie zna jego obecnego miejsca pobytu.

Z. B. złożyła pisemne oświadczenie, w którym podała, że nie widuje A. G. w lokalu mieszkalnym w Ś. przy ul. W.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Ś. sygn. akt [...] z dnia

[...] stycznia 2011 r. wyznaczono dla nieobecnej strony przedstawiciela w osobie pracownika Urzędu Miejskiego.

Organ stwierdził, że art. 15 ust. 1 ustawy nakłada na osobę, która opuszcza miejsce pobytu stałego, obowiązek wymeldowania się w organie gminy właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca.

W stosunku zaś do osoby, która nie uregulowała swojej sprawy meldunkowej, organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję z sprawie wymeldowania osoby badając przy tym czy opuszczenie miało charakter dobrowolny i trwały.

W toku postępowania administracyjnego ustalono, że zainteresowany nie mieszka w miejscu stałego pobytu, lokal ten opuścił trwale i dobrowolnie. Od około roku przebywa za granicą i nie jest znany jego dokładny adres pobytu.

Wskazano też, że art. 6 ust. 1 wskazanej ustawy stanowi, że pobytem stałym jest zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod wskazanym adresem z zamiarem stałego przebywania. Powołano także art. 9 ust. 2 zgodnie z którym zameldowanie służy celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w danym lokalu.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła W. G. Stwierdziła, że decyzja pozbawiła ją nadziei na to, że wnuk będzie kiedykolwiek mógł z nią zamieszkać, a jego pozbawiono miejsca, do którego w każdej chwili mógłby wrócić i czuć się bezpiecznie.

Opiekowała się nim prawie od urodzenia i stworzyła mu dom rodzinny, którego pozbawili go rodzice. Podała, że jest z wnukiem bardzo emocjonalnie związana, jest dla niej bardzo dobry. Dlatego prosi o odstąpienie od wymeldowania. Uznała, że decyzja organu jest karą, a został już ukarany przez swoich rodziców. Decyzją odebrano to co kocha najbardziej – wnuka.

Wojewoda D. decyzją z dnia [...] maja 2011 r. utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie dokonał ustaleń stanu faktycznego sprawy odpowiadającym ustaleniom organu I instancji. Dodatkowo wskazano na pismo odwołującej się kierowane do Urzędu Miejskiego z dnia 16 lutego 2011 r., w którym zwróciła się z prośbą o odstąpienie od wymeldowania zainteresowanego. Oświadczyła, że prawie całe życie opiekowała się nim, lecz związał się z nieodpowiednim towarzystwem i ma problemy z prawem.

Dokonując rozważań prawnych organ stwierdził, że w sprawie o wymeldowanie obowiązkiem organów jest nie budzące wątpliwości ustalenie istnienia lub nieistnienia przesłanek do wymeldowania określonych w art. 15 ust. 2 omawianej ustawy. Obowiązek ten wynika z zasad wyznaczonych w art. 7 (zasada prawdy obiektywnej)

art. 77 ust. 1 i art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. t.j. Nr 98 z 2000 r. poz. 1011 ze zm.).

W art. 15 ust. 1 wskazano, że opuszczenie lokalu jest podstawową przesłanką, której zaistnienie rodzi obowiązek danej osoby wymeldowania się lub może doprowadzić do wymeldowania na skutek wniosku innej osoby lub z urzędu. Brak jest ustawowej definicji opuszczenia. Judykatura i doktryna przyjęły stanowisko iż przy ustaleniu, czy nastąpiło opuszczenie lokalu w rozumieniu powołanego art. 15 ust. 1 ustawy należy badać przede wszystkim zamiar osoby, która ma być wymeldowana, dobrowolność podjęcia decyzji i trwałość tego zamiaru.

Według organu zebrany materiał dowodowy w niniejszej sprawie wykazał jednoznacznie, że zainteresowany nie mieszka w miejscu stałego zameldowania. Potwierdza ten fakt przede wszystkim odwołująca się, która potwierdza, że popadł w konflikt z prawem a wymeldowanie spowoduje, że będzie bezdomny.

Organ podkreślił też, że zameldowanie/wymeldowanie ma charakter ewidencyjny i jest zgodne z konstytucyjną instytucją wynikającą z klauzuli ochrony porządku publicznego mającą także związek z ochroną praw i interesów jednostki.

Wskazał, że stosownie do art. 10 w związku z art. 6 ust. 1 ustawy pobytem stałym jest zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania, z definicji tej wynika, że aby uznać pobyt danej osoby za pobyt stały, należy fizycznie zamieszkiwać pod wskazanym adresem i mieć wolę stałego w nim przebywania, czyli koncentracji spraw życiowych – na co wskazuje wyrok WSA z dnia 5 lutego 2009 r. nr III SA/Lu 345/08).

Według organu z zebranego materiału dowodowego wynika bezsprzecznie, że strona żadnej z tych czynności nie wykonuje w miejscu zameldowania, co prowadzi do wniosku, że gdzie indziej skoncentrowała szereg spraw życiowych. Prawdopodobnie nie dopełniła obowiązku wymeldowania w związku z tym, że jest poszukiwana. Stwierdził, że żaden artykuł wskazanych przepisów nie może sprawić, by osoba ujęta w decyzji stała się bezdomna, zainteresowany nie mieszka w miejscu zameldowania zatem meldunek jest fikcją. W przypadku gdy osoba wymeldowana zamieszka w mieszkaniu i będzie spełniać przesłanki stanowiące, że pobyt ten jest stały i trwały może ponownie dokonać zameldowania. Póki co jednak zameldowanie strony stanowi fikcję meldunkową, niedopuszczalną przepisami omawianej ustawy.

Podał, że w orzeczeniach sądów administracyjnych utrwalony jest pogląd, że przesłanka opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego jest spełniona w rozumieniu omawianej ustawy, gdy opuszczenie ma charakter trwały i dobrowolny. Zatem konieczne jest przebywanie w innych miejscach niż miejsce zameldowania i zamiar stałego związania się z tym innym miejscem, urządzenia w nim trwałego celu życiowego.

W aktach sprawy znajduje się informacja, że zainteresowany może przebywać za granicą, wobec czego, według obecnego stanowiska sądów administracyjnych, osoba, która bez uprzedniego wymeldowania przebywa od wielu lat poza granicami Polski nie przechowuje w lokalu własnych przedmiotów, ani sprzętów oraz nie czyni żadnych starań o zapewnienie sobie w tym lokalu dalszego pobytu jest osobą, która dobrowolnie i w sposób trwały opuściła lokal. Zachodzą więc podstawy do jej wymeldowania w oparciu o art. 15 ust. 2 ustawy (wyrok NSA z 24 lutego 2006 r., II OSK 561/05).

Skargę na powyższą decyzję złożyła W. G. Podała, że nikomu nie zarzuciła nieznajomości przepisów. Zwróciła się jedynie z prośbą o rozważenie możliwości odstąpienia od podjęcia decyzji o wymeldowaniu wnuka uzasadniając to względami humanitarnymi, czysto ludzkimi. Podkreślała swoje przywiązanie do wnuka oraz to, że go wychowywała sama, ponieważ rodzice pozbawili go miłości. Pragnie aby wnuk wrócił i czuł się bezpiecznie w swoim domu.

W związku z powyższym zwróciła się o wnikliwe rozpatrzenie sprawy i wydanie przychylnej dla niej decyzji, umożliwiającej odstąpienie od wymeldowania wnuka z jej mieszkania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Kontrola ta sprowadza się do badania aktów (decyzji, postanowień) lub czynności z zakresu administracji publicznej z punktu widzenia ich zgodności z prawem materialnym i przepisami prawa procesowego. Kontrola nie jest dokonywania z punktu widzenia słuszności. Ponadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwaną dalej p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Dokonana we wskazanym zakresie ocena daje podstawę do stwierdzenia, że zaskarżona decyzja nie zawiera istotnych uchybień, które uzasadniłyby jej uchylenie (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.).

Materialnoprawną podstawą do rozpoznania skargi jest ustawa z dnia

10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006r., Nr 139, poz. 993 ze zm.), w szczególności art. 15 ust. 2 tej ustawy.

Przepis ten brzmi: "organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się".

Wynika z niego, że przesłanką do wymeldowania osoby jest fakt opuszczenia przez nią miejsca pobytu stałego lub czasowego, trwającego ponad 3 miesiące.

Na tle omawianego art. 15 ustawy o ludności i dowodach osobistych praktyka wypracowała jednolity pogląd, według, którego opuszczenie, o którym mówi ten przepis musi mieć charakter dobrowolny i trwały (wyrok NSA z dnia 17 czerwca 2003 r.

sygn. akt V SA 2323/02 Lex nr 159183) a także, że za równoznaczne z opuszczeniem lokalu w rozumieniu powołanego art. 15 ust. 2 omawianej ustawy, należy traktować nie tylko dobrowolne zmiany miejsca pobytu, ale także sytuację, w której osoba dotychczas zameldowana została usunięta z lokalu i do niego niedopuszczona a nie skorzystała we właściwym czasie z przysługujących jej środków prawnych umożliwiających powrót do lokalu.

Podstawową kwestią jest zbadanie zamiaru osoby, która ma być wymeldowana, czy nastąpiło opuszczenie lokalu w rozumieniu art. 15 ust. 2 cytowanej ustawy.

Ocena tego zamiaru nie może polegać na przyjęciu oświadczeń osoby dotyczących jej woli wewnętrznej z pominięciem czynników obiektywnych. Przez zamiar należy rozumieć nie tylko wolę wewnętrzną, ale wolę dającą się określić na podstawie obiektywnych, możliwych do stwierdzenia okoliczności.

Według Sądu dla oceny zamiaru istotne znaczenie będzie mieć, czy okoliczności istniejące w sprawie potwierdzają wolę wewnętrzną zainteresowanej osoby, czy też pozostają z nią w sprzeczności. Do okoliczności takich należeć będzie między innymi: koncentracja interesów życiowych w danym miejscu, a także obiektywna możliwość realizacji woli przebywania w nim. Stwierdzić bowiem należy, że sam zamiar stałego pobytu pod oznaczonym adresem nie stanowi jeszcze o zamieszkaniu tam osoby, ale musi być połączony z przebywaniem, które polega na skoncentrowaniu w nim swoich osobistych i majątkowych interesów (wyrok NSA z dnia 19 marca 1981 r. SA 314/81, ONSA 1981/1/24; wyrok NSA z dnia 6 lutego 2002 r. SA/Sz 1278/00, wyrok NSA z dnia 7 października 1998 r. SA/Rz 308/96).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy – należy uznać, że decyzja organu odwoławczego - Wojewody D. z dnia

[...] maja 2011 r. w świetle zaistniałych okoliczności właściwie oceniła "zamiar" opuszczenia lokalu przez skarżącego.

W tym miejscu stwierdzić należy, że w orzeczeniach ugruntował się pogląd, że o opuszczeniu miejsca stałego pobytu w rozumieniu omawianego art. 15 ust. 2, ustawy można mówić wówczas gdy osoba, której postępowanie dotyczy, fizycznie nie przebywa w lokalu, w którym uprzednio miała zorganizowane centrum życiowe oraz gdy nieprzebywanie w tym lokalu jest wynikiem woli, zamiaru tej osoby (wyrok NSA z dnia 14 maja 2001 r. sygn. akt SA 1496/00 Lex nr 54454). Za miejsce stałego pobytu uważa się miejsca, w którym zainteresowana osoba stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe. O istnieniu przesłanki opuszczenia można mówić wtedy gdy całokształt zachowań zainteresowanej osoby będzie wskazywał, iż lokal, w którym była na stałe zameldowana nie jest nadal miejscem koncentracji jej interesów życiowych.

W ocenie Sądu zebrany materiał dowodowy jest jednoznaczny, zainteresowany jest zameldowany na pobyt stały w Ś. ul. W. od 14 maja 1996 r., zaś w K. R. przy ul. S. od dnia 20 maja 2010 r. do 20 maja 2013 r.

Z informacji o osobie z Krajowego Rejestru Karnego wynika, że został on prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Ś. z dnia [...] 2006 r. sygn. akt [...] skazany na rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Karę odbywał w okresie: 4 sierpnia 2006 r. – 7 grudnia 2006 r. i 9 stycznia 2009 r. do 31 lipca 2009 r., przerwa w odbywaniu kary nastąpiła w dniu 31 lipca 2009 r.

Zeznająca w charakterze świadka A. K. w dniu 23 grudnia 2010 r., wyjaśniła, że od maja roku w którym składała zeznania, zainteresowany przebywa za granicą. Podała, że zamieszkiwał on jako konkubent w K. R. Stałe miejsce zameldowania opuścił dobrowolnie i trwale.

Wniosek Prokuratury Rejonowej w Ś. o wymeldowanie A. G. z miejsca stałego zameldowania nosi datę 3 listopada 2010 r., wpłynął 4 listopada 2010 r. Podano w nim, że miejsce pobytu strony nie jest znane, w tej sytuacji, wszczęte wobec niego postępowanie przygotowawcze zostało w dniu 30 września 2010 r. zawieszone. Za wskazanym wszczęto poszukiwania ogólnokrajowe.

Powyższe fakty Sąd powołał w związku z orzeczeniami Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych, które sprowadzają się do twierdzeń, że dopóki czasowe zameldowanie nie zostanie uznane za niezgodne z ustawą o ewidencji ludności, tak długo nie może być kwestionowane zameldowanie na pobyt stały, z którego nastąpiło czasowe wymeldowanie się do innego lokalu

(wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2007 r., sygn. akt II OSK 263/06, wyrok w Opolu z dnia

9 czerwca 2005 r., sygn. akt II SA/Op 255/04, wyrok WSA w Białymstoku z dnia

8 listopada 2007 r., sygn. akt II SA/Bk 481/07).

Według Sądu takie stanowisko nie może mieć charakter bezwzględny, nie zależnie od występujących okoliczności.

W ocenie Sądu fakty, które zaistniały, a które przywołano wyżej dają podstawę do uznania wniosku Prokuratury za uzasadniony.

Przede wszystkim z wypowiedzi świadka A. K. wynika, że przed majem 2010 r. strona mieszkała ze świadkiem w K. R., tworzyli rodzinę, z tego związku jest troje małoletnich dzieci. Świadek podała też, że miejsce stałego zameldowania zainteresowany opuścił trwale i dobrowolnie.

W zasadzie jest to jedyna osoba, która posiadała wiedzę w przedmiocie zamieszkiwania strony. Pozostali świadkowie przesłuchani na powyższe fakty żadnych informacji w tej sprawie nie wnieśli. Zatem jeszcze przed miesiącem majem 2010 r. strona mieszkała poza stałym miejscem zameldowania również poza czasowym miejscem zameldowania (M. D., oświadczenie B. G.). Fakt nie przebywania strony w miejscu stałego zameldowania potwierdza skarżąca w piśmie kierowanym do Prokuratury Rejonowej w Ś. z dnia 10 marca 2011 r. Mówi w nim, że nie wie gdzie przebywa obecnie ale bardzo stara się utrzymać swoją rodzinę troje małych dzieci i niepracującą konkubinę.

Również w piśmie z dnia 29 sierpnia 2011 r. kierowanym do tut. Sądu przyznaje, że pracuje czasowo poza Ś., choć twierdzi, że przyjeżdża co najmniej raz w miesiącu. W związku z poszukiwaniami listem gończym przez Prokuraturę – trudno dać wiarę tym ostatnim twierdzeniom. Nawet jeśli przyjeżdżał do miejsca stałego zameldowania, to nie miało ono charakteru zamieszkiwania.

W świetle zeznań A. K. oraz wymienionych wyżej pism skarżącej należy ocenić twierdzenia skarżącej złożone do protokołu na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2013 r., że wnuk z nią mieszkał do dnia wyjazdu za granicę, jako nieprawdziwe.

Ostatecznie należy uznać, że skarżący nie mieszkał nie tylko w miejscu stałego zameldowania, ale również w miejscu czasowego zameldowania, zameldował się bowiem w maju 2010 r. i w maju 2010 wyjechał za granicę.

W ocenie Sądu w tak wskazanych okolicznościach czasowe miejsce zameldowania (okres czasowego zameldowania upłynął w maju 2013 r.) nie może "chronić" skarżącego i stanowić podstawę do odmowy wymeldowania z pobytu stałego. Strona bowiem przebywa poza miejscami zameldowania – co ostatecznie sprowadza się do uznania, że została spełniona przesłanka opuszczenia stałego miejsca zameldowania, o której stanowi art. 15 ust. 2 omawianej ustawy.

Zatem na podstawie art. 151 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należało orzec jak wyżej.

PM 23.08.2013 r.