II SA/Gl 354/13

Uzasadnienie

Na wniosek A. Z. (wówczas: M.) decyzją Wojewody [...] Nr [...] z dnia [...] r. zostało zmienione jej nazwisko – z M. na Z.. We wrześniu [...] r. wydany został przez Prezydenta Miasta K. książeczkowy dowód osobisty, który nie posiadał wypełnionej rubryki: nazwisko rodowe. Następnie w [...] r. A. Z. złożyła wniosek o wydanie nowego dowodu w miejsce książeczkowego, w którym to wniosku, przy weryfikacji danych, pracownik urzędu wpisał w niewypełnionej rubryce nazwisko rodowe: nazwisko Z., po czym został wydrukowany nowy dowód osobisty. Strona jednak odmówiła jego odbioru, nie zgadzając się z wypełnieniem rubryki: nazwisko rodowe.

W dniu 22 lutego 2012 r. A. Z. zwróciła się do Burmistrza Z. o wszczęcie postępowania w sprawie uchylenia wpisu nazwiska rodowego w przygotowanym w [...] r. dowodzie osobistym, domagając się jego sprostowania i wydania dowodu osobistego, bez wpisu nazwiska rodowego.

Decyzją Nr [...] z dnia [...] r. Burmistrz Z. odmówił wydania dowodu osobistego z uwagi na to, że strona nie wskazała swojego nazwiska rodowego.

Od tej decyzji strona złożyła odwołanie, w wyniku którego decyzją Nr [...] z dnia [...] r. Wojewoda [...] uchylił ww. decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, Burmistrz Z. decyzją nr [...] z dnia [...] r. powtórnie orzekł o odmowie wydania dowodu osobistego, stwierdzając w uzasadnieniu, że nie ma możliwości wydania tego dokumentu, bez wpisania nazwiska rodowego, zaś strona pomimo wezwania, odmówiła uzupełnienia wniosku o wpis nazwiska rodowego.

W odwołaniu A. Z. wniosła o uchylenie decyzji, domagając się sprostowania sporządzonego już dowodu osobistego, polegającego na uchyleniu wpisu w rubryce: nazwisko rodowe – nazwiska Z. i nie wpisania także nazwiska rodowego M. (noszonego do [...] r.) oraz wydania dowodu osobistego bez wpisu nazwiska rodowego, jak na poprzednim dowodzie książeczkowym. Strona stwierdziła, że obecnie nazwiska rodowego nie posiada, a jedynym jej nazwiskiem jest nazwisko aktualnie noszone: Z.. Stwierdziła także, iż z opisu zupełnego aktu urodzenia nie wynika, aby jej nazwiskiem rodowym było nazwisko Z., a w decyzji o zmianie nazwiska z [...] r. nie ma mowy o nazwisku rodowym, przy czym zmiana taka mogła nastąpić jedynie na jej wniosek.

Zaskarżoną decyzją podjętą z up. Wojewody [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 kpa oraz art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.) orzeczono o uchyleniu decyzji Burmistrza Z. nr [...] z dnia [...] r. i odmowie wydania A. Z. dowodu osobistego o żądanej treści, tj. bez wpisu nazwiska rodowego.

W uzasadnieniu organ odwoławczy po zrelacjonowaniu przebiegu dotychczasowego postępowania wyjaśnił, że rozpatrując żądanie strony, należy zauważyć, że na jej wniosek zmieniono jej nazwisko z "M." na "Z.", a ponieważ nie posiadała ona innego nazwiska, mogła jedynie wnioskować o zmianę nazwiska rodowego, gdyż tylko takie posiadała. W akcie stanu cywilnego – akcie urodzenia, nazwisko odwołującej brzmi: Z. i brzmienie to jest zgodne z decyzją administracyjną Nr [...] z dnia [...]r., którą to A. M. zmieniono nazwisko na Z.. Zdaniem organu, skutkiem zmiany nazwiska w drodze decyzji administracyjnej, stosownie do przepisu art. 18 dekretu z dnia 8 czerwca 1955 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z dnia 30 czerwca 1955 r.), który to akt obowiązywał w czasie zmiany nazwiska przez odwołującą, jest wpisanie do aktów stanu cywilnego odpowiednich zmian w formie wzmianki dodatkowej. Istotą zmiany nazwiska w drodze decyzji administracyjnej w trybie przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk (Dz. U. Nr 56, poz. 254), jest odnotowanie tej zmiany w aktach stanu cywilnego i m. in. w rejestrach organów prowadzących ewidencję ludności, a także w następczo wystawianych na podstawie tych danych dokumentach urzędowych. Nowelizacja ustawy o zmianie imion i nazwisk z dnia 17 października 2008 r. (Dz. U. Nr 220, poz. 1414) w art. 7 wprowadziła rozróżnienie, że zmiana nazwiska może dotyczyć nazwiska rodowego i nazwiska noszonego aktualnie. W czasie zmiany nazwiska A. Z. przepisy takiego rozróżnienia nie przewidywały. Jedyne nazwisko, które nosiła strona było nazwiskiem rodowym, oczywistym jest więc, że zmienione zostało nazwisko rodowe. W ocenie organu, za prawidłowe zatem należy uznać odpisy aktu urodzenia odwołującej wydane po decyzji z [...] r., w których brzmienie nazwiska jest oznaczone jako Z..

Organ odwoławczy wskazał, że zgodnie z przepisem art. 37 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 993 z późn. zm.) – w dowodzie osobistym zamieszcza się następujące dane: nazwisko, nazwisko rodowe i imię (imiona), imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia, adres miejsca zameldowania na pobyt stały, a w razie jego braku zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, (przypadku braku zameldowania na pobyt stały albo czasowy trwający ponad 3 miesiące danych o adresie nie zamieszcza się), płeć, wzrost w centymetrach i kolor oczu, numer PESEL, nazwę organu wydającego dowód osobisty, datę wydania i termin ważności oraz serię i numer dowodu osobistego. Są to dane obligatoryjne. W przypadku braku wypełnienia pola zwartego we wniosku nie ma możliwości przesłania ww. wniosku do Centrum Personalizacji Dokumentów MSW w W., celem wyrobienia dowodu osobistego, o czym strona została pouczona przez organ I instancji.

Zatem ponownie rozpatrując przedmiotową sprawę, organ I instancji prawidłowo ustalił, iż doszło do zmiany nazwiska rodowego. Zaskarżona decyzja jest jednak błędnym rozstrzygnięciem, gdyż pozbawia stronę prawa do posiadania dowodu tożsamości. Organ wskazał, że we wniosku z dnia 22 lutego 2012 r. o wydanie dowodu osobistego A. Z. wniosła o wydanie dokumentu oznaczonej treści – bez wpisu nazwiska rodowego. Także w piśmie skierowanym do Burmistrza Z. o sprostowanie danych w dowodzie osobistym wydanym w [...] roku, stanowiącym jednocześnie formalny wniosek o wydanie dowodu osobistego, wniosła o "nie wpisywanie" w dowodzie osobistym nazwiska rodowego. Organ odwoławczy przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia, wskazał wyraźnie organowi I instancji na przedmiot żądania strony. Z powyższego wynika, że żądanie strony w przedmiocie wydania dowodu osobistego o określonej treści, tj. bez nazwiska rodowego – tak jak w dotychczasowym książeczkowym dokumencie tożsamości, nie zostało przez organ I instancji właściwie rozstrzygnięte, co wymagało wydania decyzji z art. 138 § 1 pkt 2 kpa.

W skardze do sądu administracyjnego A. Z. zakwestionowała decyzję organu odwoławczego w części dotyczącej orzeczenia o odmowie sprostowania i wydania dowodu osobistego o żądanej treści w części dotyczącej nazwiska rodowego. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie prawa, a to:

– § 8 i § 9 pkt 1 i 2 w związku z § 23, § 12 pkt 1 i 2 rozp. RM z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich unieważniania, wymiany, zwrotu lub utraty (Dz. U. Nr 47 z 2009 r. poz. 384),

– art. 1 ust. 1, ust. 3, art. 2 ustawy z dnia 15 listopada 1996 r. o zmianie imion i nazwisk (t.j. Dz. U. Nr 233 z 2005 r., poz. 1992),

– art. 26 § 2 projektu księgi pierwszej nowego Kodeksu cywilnego,

– art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz. U. Nr 139 z 2006 r., poz. 993 z późn. zm.),

– art. 18 – bezpodstawnie powołanie znowelizowanej ustawy o zmianie imion i nazwisk (Dz. U. Nr 220 z 2008 r., poz. 1414), która nie ma mocy wstecznej,

– wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 10 listopada 2009 r., sygn. III SA/Wr 405/09 w sprawie sprostowania dowodu osobistego.

Na tej podstawie skarżąca wniosła o:

– uchylenie decyzji w zaskarżonej części,

– zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania sądowego.

W uzasadnieniu skarżąca podała , że pismem z dnia 22 lutego 2012 r. wniosła do Burmistrza Miasta w Z. ponownie komplet dokumentów wraz z formalnym wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie sporządzonego w [...] r. dowodu osobistego, którego nie odebrała, w części dotyczącej uchylenia wpisanego w nim nazwiska rodowego Z.", nie wpisania w nim nazwiska rodowego "M.", noszonego do dnia [...] r., co jest tożsame z domaganiem się sprostowania dowodu osobistego, zgodnie z danymi zawartymi w przedłożonym książkowym dowodem tożsamości z [...] r.

Wyjaśniła, że ponowne przedłożenie dokumentów wraz z formalnym wnioskiem o wydanie sprostowanego dowodu osobistego, uznała za konieczność ze względu na to, iż w pozycji "5" wniosku "nazwisko rodowe" – "Z." zostało dopisane przez pracownika Urzędu Miejskiego w Z.

Zdaniem skarżącej, organ I i II instancji, nazwiska rodowego "Z." narzucać jej nie może, gdyż jest wyłącznie nazwiskiem noszonym, zaś o zmianę nazwiska rodowego nie występowała.

Jej zdaniem, ustawodawca w przepisie art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, mówiąc o "nazwisku rodowym" ma na myśli nazwiska rodowe wyniesione z domu – ustalonego pochodzenia.

Tak więc, w jej przypadku nazwiskiem rodowym musiałoby być nazwisko "M.", które nie mogło być zachowane, bowiem z dokumentów osobistych wynikałoby, iż zawierała związek małżeński z ojcem dziecka.

Zarzuciła, że organ I instancji wpisując w dowodzie osobistym nazwisko rodowe "Z.", naruszył prawo (przepis art. 1 ust. 3 ustawy o zmianie imion i nazwisk), czego organ odwoławczy nie rozpatrzył i nie uchylił.

Jej zdaniem, treść przepisu art. 7 ust. 2 ustawy z 2008 r., jest tożsama z treścią przepisu art. 1 ust. 3 ustawy o zmianie imion i nazwisk, obowiązującej do dnia 12 czerwca 2009 r., bowiem potwierdza, że, aby przyjąć nazwisko "Z." również za rodowe, musiałaby być uprzednio zamężna.

Błędne jest też stanowisko organu odwoławczego twierdzącego, że jedyne nazwisko, które nosiła było nazwiskiem rodowym, które zostało zmienione. Przed zmianą nazwiska posiadała bowiem 2 nazwiska, nazwisko noszone i nazwisko rodowe, które były tożsame z brzmieniem "M.".

Z przedłożonych dokumentów – dowodów, to jest:

– prawomocnej decyzji z [...] r. o zmianie nazwiska,

– odpisu zupełnego aktu urodzenia i w konsekwencji

– książkowego dowodu tożsamości z [...] r.

wynika, iż posiada jedno nazwisko "Z.", które jest wyłącznie nazwiskiem noszonym.

Nie ma w tych dokumentach określonego nazwiska rodowego, które musiałoby być potwierdzone w odrębnym zdaniu (stwierdzeniu) – tak jak stanowi przepis art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, iż w dokumentach najpierw określa się nazwisko jako nazwisko noszone, a w następnej kolejności nazwisko rodowe.

Skarżąca podniosła też, że organ odwoławczy nie wziął również pod uwagę przepisu § 8 i § 9 pkt 1 w związku z § 23 rozp. RM w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania..., stanowiących, iż wpisy w dowodzie osobistym mają charakter wtórny i rejestracyjny, winny być – także przy wymianie dowodu osobistego, zgodne z dokumentami, rejestrami i ewidencjami gromadzącymi dane tej osoby.

Ze względu na rozbieżność pomiędzy tymi dokumentami, istnieje uzasadniona konieczność sprostowania i dostosowania dowodu osobistego do pierwowzoru. Stąd też domagała się anulowania sporządzonego w [...] r. dowodu osobistego, jego sprostowania i dostosowania do przedłożonych dokumentów – dowodów, a przede wszystkim książkowego dowodu tożsamości z [...] r.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko i argumentację.

W związku z treścią odpowiedzi na skargę w kolejnym piśmie z dnia 22 marca 2013 r. skarżąca powołując się na dołączony odpis zupełny aktu urodzenia syna M. Z. i kserokopię dowodu osobistego książeczkowego podtrzymała stanowisko, że nie ma nazwiska rodowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest uzasadniona.

Zaskarżona decyzja o odmowie wydania dowodu osobistego o żądanej treści (bez wpisu nazwiska rodowego), nie narusza bowiem prawa materialnego, ani też organy administracji nie naruszyły reguł procedury w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, bądź skutkującym wznowieniem tego postępowania. W pierwszym rzędzie wskazać przyjdzie, że decyzja w tym przedmiocie nie zapada na zasadzie tzw. uznania administracyjnego, a więc argumenty natury osobistej, czy społecznej, nie mogły prowadzić do uwzględnienia żądania skarżącej.

Niniejsze postępowanie zostało zainicjowane wnioskiem skarżącej z dnia 22 lutego 2012 r. o wydanie dowodu osobistego (k. 73 akt adm.). We wniosku tym nie została wypełniona rubryka "nazwisko rodowe". W tym stanie rzeczy organ I instancji pismem z dnia 18 kwietnia 2012 r. wezwał skarżącą do uzupełnienia wniosku o nazwisko rodowe (k. 58 akt adm.). W odpowiedzi skarżąca odmówiła uzupełnienia wniosku w żądanym zakresie (k. 59 akt adm.). Zatem wbrew zarzutom skargi, organy administracji prawidłowo określiły przedmiot niniejszego postępowania i trafnie organ odwoławczy zaskarżoną decyzją orzekł o odmowie wydania skarżącej dowodu osobistego o żądanej treści, tj. bez wpisu nazwiska rodowego. Na taki właśnie tryb wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w motywach wyroku z dnia 10 listopada 2009 r. sygn. akt II SA/Wr 405/09, powołanego przez skarżącą w toku postępowania administracyjnego i w skardze do sądu, tyle że wówczas spór dotyczył nazwiska rodowego, a w niniejszej sprawie skarżąca nie wpisała żadnego nazwiska w rubryce "nazwisko rodowe", domagając się wydania dowodu osobistego o takiej treści. W motywach wyroku WSA we Wrocławiu jednoznacznie wskazano, że pomimo nazwania przez stronę jej pisma "wniosek o sprostowanie danych w dowodzie osobistym", żądanie strony dotyczyło wydania dokumentu tożsamości o określonej treści, przy czym zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, nazwisko rodowe podlega zamieszczeniu w dowodzie osobistym.

Zatem wbrew poglądom skarżącej, przywołany przez nią wyrok, potwierdza zgodność z prawem zaskarżonej decyzji. Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela stanowisko, że wszystkie elementy wskazane w art. 37 ust. 1 ustawy, wyżej powołanej, podlegają wpisowi do dowodu osobistego. Tak więc, w dowodzie osobistym zamieszcza się m. in. nazwisko oraz nazwisko rodowe i to niezależnie od stanu cywilnego oraz faktu, czy i w jakim trybie dochodziło do zmiany nazwiska (nazwiska rodowego). Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie ma zaś znaczenia fakt, jak brzmi nazwisko rodowe skarżącej, bowiem kwestia ta nie ma wpływu na wynik sprawy.

Faktem jest, że takie same dane zamieszczało się w dowodzie osobistym od daty wejścia w życie ustawy z 1974 r. (pomimo innej redakcji przepisu), zaś w wydanym skarżącej dowodzie osobistym książeczkowym, w rubryce "nazwisko rodowe" figurowało skreślenie (-). Jednak dokument ten utracił ważność i nie mógł stanowić jedynej podstawy wydania skarżącej nowego dokumentu tożsamości. W szczególności, z mocy § 8 przywołanego wyżej rozporządzenia, organ gminy właściwy do wydania dowodu osobistego, zobligowany był do sprawdzenia zgodności danych zawartych we wniosku z danymi zawartymi w dostępnych dokumentach, rejestrach i ewidencjach gromadzących dane tej osoby. W żadnym wypadku nie można zaś przyjąć, że skarżąca nie posiada żadnego nazwiska rodowego. Wniosek taki w szczególności nie wynika z decyzji z [...] r. o zmianie nazwiska. O fakcie wydania tej decyzji uczyniono wzmiankę na akcie zupełnym urodzenia skarżącej. Zatem te dokumenty winny stanowić podstawę badania złożonego przez skarżącą wniosku o wydanie dowodu osobistego. W ramach niniejszego postępowania sądowego brak jednak podstawy do rozstrzygnięcia sporu, czy nazwisko rodowe skarżącej po decyzji z [...] r. brzmi "M.", czy też "Z.", skoro skarżąca w rubryce "nazwisko rodowe" nie wpisała żadnych danych. Wątpliwości skarżącej co do brzmienia jej nazwiska rodowego w związku z treścią art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk, obowiązującej w dacie wydania decyzji z [...] r. o zmianie nazwiska skarżącej z "M." na "Z.", mogą być zaś rozstrzygnięte na jej wniosek w trybie wykładni tej decyzji na podstawie art. 111 § 2 kpa. Wyjaśnienia wątpliwości decyzji dokonuje organ, który ją wydał (w tym wypadku Wojewoda [...]) w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie (§ 3), a następnie skarga do sądu administracyjnego. Zatem możliwe jest rozstrzygnięcie sporu na tle brzmienia nazwiska rodowego skarżącej po wydaniu decyzji z [...] r., lecz winno to nastąpić w odrębnym trybie. Inaczej przedstawiałaby się sytuacja, gdyby na wezwanie organu do uzupełnienia wniosku, skarżąca w rubryce "nazwisko rodowe" wpisała "M.", zaś organy administracji uznały, że nazwisko rodowe brzmi "Z." i z tej przyczyny odmówiono wydania dowodu osobistego o żądanej treści. Wówczas niezbędne byłoby rozstrzygnięcie tej kwestii w ramach tak sprecyzowanej sprawy.

W konsekwencji, nie mógł odnieść skutku zarzut błędnej wykładni ustaw o zmianie imion i nazwisk z 1956 r. oraz z 2008 r. Bez znaczenia jest też treść dokumentu w postaci aktu urodzenia zupełnego syna skarżącej, który został sporządzony przed wydaniem decyzji o zmianie nazwiska skarżącej, a zmiana nazwiska dotyczyła tylko jednego z rodziców (art. 5 ust. 2 ustawy z 1956 r.).

Chybiony jest też zarzut naruszenia § 9, § 12 i § 23 rozp. z 2009 r. Unieważniony dowód książeczkowy wydany został skarżącej w [...] r. po zmianie nazwiska, w którym dokonano przekreślenia w rubryce "nazwisko rodowe". Do wniosku z dnia 22 lutego 2012 r. skarżąca dołączyła także decyzję o zmianie nazwiska oraz odpisy aktu urodzenia – zupełny i skrócony, które to dokumenty winny być źródłem danych osobowych, podlegających wpisowi w dowodzie osobistym. Zarówno treść tych dokumentów, jak i obowiązujący stan prawny, nie pozostawiają też wątpliwości, że skarżąca posiada nazwisko rodowe, a przyczyny, dla których nie chce jego ujawnienia w dowodzie osobistym, nie mają znaczenia prawnego. Pominięcie w dowodzie osobistym elementu wskazanego w art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, skutkowałoby nieważnością dokumentu tożsamości. Sankcja ta nie dotyczy dowodu z [...] r., gdyż dokument ten utracił ważność z innych przyczyn. Wyjaśnić też przyjdzie, że dowodem zawarcia małżeństwa jest akt stanu cywilnego, a nie – noszone nazwisko, czy nazwisko rodowe.

Z tych wszystkich względów skarga nie mogła odnieść skutku i jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).

sw