I SA/Wr 309/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu
2013-07-23Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Barbara Ciołek
Daria Gawlak-Nowakowska
Tomasz Świetlikowski /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Tomasz Świetlikowski (sprawozdawca), Sędziowie: Sędzia WSA Barbara Ciołek, Sędzia WSA Daria Gawlak-Nowakowska, Protokolant: Ewelina Bedyńska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 23 lipca 2013 r. sprawy ze skargi A. B. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej we W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie wydania postanowienia o odrzuceniu wniosku komornika sądowego dotyczącego zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r. oddala skargę.
Uzasadnienie
Przystępując do rozstrzygania, Sąd przyjął stan faktyczny i prawny sprawy j/n.
Skarżonym postanowieniem z [...] stycznia 2013 r. nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej we W. (dalej: Dyrektor IS), działając na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 w zw. z art. 239 oraz art. 165a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm. - dalej: O.p.), utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. (dalej: Naczelnik US) z [...] listopada 2012 r. nr [...], którym odmówiono A. B. (dalej: strona, skarżący) wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie odrzucenia wniosku komornika sądowego z dnia [...] lipca 2012 r., dotyczącego zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r.
W piśmie z dnia 24 lipca 2013 r., uzupełnionym 31 października 2013 r., strona zażądała odrzucenia w/w wniosku komornika sądowego. Uzasadniała, że O.p. nie przewiduje przekazania nadpłaty podatku na poczet zajęć komorniczych.
Powołanym wyżej postanowieniem z [...] listopada 2012 r. Naczelnik US, działając na podstawie art. 165a § 1 O.p., odmówił wszczęcia postępowania podatkowego w żądanym przez stronę zakresie wskazując, że brak jest podstaw do rozpoznania tego żądania w trybie postępowania podatkowego.
W zażaleniu, strona wniosła o uchylenie w/w postanowienia, stawiając zarzuty naruszenia art. 120 i 165a § 1 O.p. W motywach wskazała na brak oceny zasadności wniosku komornika o przekazanie nadpłaty podatku, która to nadpłata - jej zdaniem - nie podlega egzekucji komorniczej. Podkreśliła, że O.p. nie pozwala na przekazanie nadpłaty podatku na poczet zajęć komorniczych. Dodała, że organ podatkowy próbuje wyeliminować ją z postępowania w sprawie, jako niebędącą stroną tego postępowania.
Spornym postanowieniem, Dyrektor IS postanowienie organu I instancji utrzymał w mocy. Na wstępie wskazał, że strona jest osobą uprawnioną do złożenia wniosku, jako strona postępowania podatkowego, a zatem w sprawie nie zachodzi pierwsza
z podanych w art. 165a § 1 O.p. przyczyn niedopuszczalności wszczęcia postępowania. Wyjaśnił, że O.p., ani inne przepisy (prawa materialnego), nie przewidują możliwości wszczęcia przez organ podatkowy postępowania podatkowego w zakresie odrzucenia wniosku komornika sądowego dotyczącego zajęcia wierzytelności i wydania w tym zakresie postanowienia, gdyż obszar działań komornika sądowego wykracza poza kompetencje organu podatkowego. Następnie, powołując art. 763, art. 767, art. 776, art. 777 § 1 pkt 1, art. 886 § 3, art. 896, art. 900, art. 901 § 2 i art. 902 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. nr 43, poz. 296 ze zm.- dalej: K.p.c.), podkreślił, że z wymienionych przepisów jednoznacznie wynika, że Naczelnik US, z chwilą otrzymania zajęcia wierzytelności opatrzonego klauzulą wykonalności, stał się dłużnikiem tej wierzytelności. Miał zatem obowiązek, zgodnie z treścią otrzymanego zajęcia, dokonać przelewu na wskazane przez komornika sądowego konto bankowe. Organ zauważył, że w momencie zajęcia wierzytelności przez komornika, stając się dłużnikiem zajętej wierzytelności, Naczelnik US podlegał rygorom z K.p.c. Oznacza to, że dłużnik zajętej wierzytelności, który dokona wypłaty tej wierzytelności, odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę. Dyrektor IS zaznaczył, że organ podatkowy, jako dłużnik zajętej wierzytelności, winien zastosować się do wezwania komornika.
Wobec braku podstaw faktycznych i prawnych do merytorycznego rozpoznania żądania strony, organ odwoławczy za trafne uznał rozstrzygnięcie organu I instancji
o odmowie wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie.
W skardze, skarżący domagał się uchylenia spornego postanowienia, podnosząc zarzut rażącego naruszenia art. 1, art. 120 i art.165a § 1 O.p. oraz art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2012 r., poz. 361 ze zm. - dalej: u.p.d.o.f.). W uzasadnieniu, autor skargi powielił argumenty zawarte w zażaleniu, dotyczące braku rozważenia przez organy zasadności wniosku komornika i przekazania nadpłaty podatku pomimo niepodlegania przez nią egzekucji komorniczej. Podkreślił, że O.p. nie dopuszcza przekazania nadpłaty podatku na poczet zajęć komorniczych. Na poparcie swojego stanowiska powołał uchwałę Sądu Najwyższego (dalej: SN) i wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA).
W odpowiedzi na skargę Dyrektor IS wniósł o jej oddalenie.
W piśmie procesowym z 10 czerwca 2013 r. skarżący wskazał, że egzekucji podlega wierzytelność będąca nadpłatą, która powstała przed dokonaniem zajęcia. Stwierdził, że w sprawie - w chwili przekazywania komornikowi sądowemu spornej wierzytelności - brak było pewności organu, co do jej (nadpłaty) istnienia, a tym bardziej jej wysokości. Zatem - według skarżącego - organ powinien odmówić komornikowi zapłaty, zgodnie z art. 896 § 2 K.p.c. Skarżący uznał, że decyzja organu o przekazaniu nadpłaty podatku komornikowi była chybiona zaś zajęcie komornicze bezskuteczne. Poinformował, że obecnie toczy się, zainicjowane przez niego, postępowanie w sprawie stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2011 r.
W odpowiedzi na w/w pismo procesowe organ podniósł, że w sprawie nie było kwestionowane zeznanie podatkowe strony ani też wykazana w nim nadpłata, zatem organ nie był obowiązany do wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę zgodnie z art. 75 § 4 O.p., będąc obowiązany do dokonania wypłaty świadczenia z zajętej wierzytelności (niewątpliwej nadpłaty podatku w wysokości [...] zł) komornikowi sądowemu. Wskazał, że - wbrew twierdzeniu skarżącego - w chwili zajęcia, nie toczyło się postępowanie
w sprawie stwierdzenia nadpłaty, nadpłata istniała i nie budziła wątpliwości organu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna albowiem sporne postanowienie nie narusza prawa.
Dokonując oceny zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia, należy
w punkcie wyjścia przypomnieć, że zgodnie z art. 165 § 3 O.p. datą wszczęcia postępowania podatkowego na żądanie strony jest dzień doręczenia tego żądania organowi podatkowemu, z zastrzeżeniem art. 165a tej ustawy. Ostatni ze wskazanych przepisów - w § 1 - stanowi, że organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, gdy żądanie zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub gdy z innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte.
W sprawie nie zachodzi pierwsza z w/w przyczyn odmowy, gdyż niewątpliwie - wbrew zarzutom skargi - organ podatkowy uznał, że skarżący posiada przymiot strony postępowania podatkowego. Rozważenia wymaga natomiast druga z podstaw do wydania rozstrzygnięcia przewidzianego w art. 165a O.p., a więc, czy żądane przez skarżącego postępowanie z jakichkolwiek innych przyczyn nie mogło być wszczęte.
Trudności może budzić interpretacja zwrotu "nie może być wszczęte". Skład orzekający, który rozpoznał niniejszą sprawę, akceptuje wyrażony w orzecznictwie sądowym pogląd, że użyte w powołanym wyżej przepisie wyrażenie "nie może być wszczęte" należy odnieść do sytuacji, gdy wszczęciu postępowania podatkowego stoi na przeszkodzie przepis prawa bądź poszczególne jego przepisy, których wykładnia uniemożliwia prowadzenie tego postępowania i rozpatrzenie treści żądania w sposób merytoryczny (por.: teza wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 3288/06, Lex nr 317285). Oznacza to, że wszczęcie postępowania na żądanie strony nastąpić może wówczas, gdy przepis prawa normuje możliwość żądania określonego zachowania organu administracji.
Sąd stwierdza, że żaden przepis prawa nie umożliwia organowi podatkowemu wydania postanowienia o odrzuceniu wniosku komornika sądowego dotyczącego zajęcia wierzytelności (nadpłaty podatku). Organ podatkowy nie jest uprawniony do kontrolowania legalności postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego, ani też kwestionowania tytułu wykonawczego, w oparciu o który dokonano zajęcia. W sytuacji skierowania egzekucji do wierzytelności należnych podatnikowi
z tytułu rozliczeń podatkowych, organ podatkowy, jako dłużnik zajętej wierzytelności, ma obowiązek zastosować się do wezwań komornika i do obowiązków wynikających
z zajęcia. Zgodnie z art. 902 K.p.c., do skutków niezastosowania się do wezwań komornika i do obowiązków wynikających z zajęcia odpowiednie zastosowanie znajduje art. 886 K.p.c. Zatem dłużnik zajętej wierzytelności, który dokonałby wypłaty zajętej wierzytelności dłużnikowi (taką czynnością byłby w sprawie zwrot nadpłaty stronie), odpowiadałby za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę (patrz: wyrok NSA
w Bydgoszczy z dnia 14 maja 2003 r., sygn. akt SA/Bd 555/03, LEX nr 102370).
Stosownie do art. 767 § 1 K.p.c., na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sporne w sprawie czynności komornika skarżący mógł zatem kwestionować w innym trybie, wykraczającym poza granice niniejszej sprawy.
W świetle powyższego należy dojść do wniosku, że ocena zasadności zajęcia wierzytelności dłużnika nie należy do kompetencji organów podatkowych. Tym samym, jakiekolwiek rozważania w tej mierze są wyłączone z rozpoznawanej sprawy.
Godzi się podkreślić, że - wbrew stanowisku skarżącego - kwota zwrotu z tytułu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych nie podlega wyłączeniu spod egzekucji. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 8 listopada 2005 r. (sygn. akt I CK 167/05): "Stosownie do art. 831 § 1 pkt 3 K.p.c. egzekucji nie podlegają prawa niezbywalne, tj. takie, które nie mogą być skutecznie przeniesione na inną osobę. Jeżeli natomiast na podstawie takiego prawa dłużnik otrzymał już konkretne świadczenia majątkowe (np. pieniądze), to egzekucja z przedmiotu tego świadczenia jest dopuszczalna. Egzekucję należy uznać za dopuszczalną i wtedy, gdy dłużnik wprawdzie świadczenia jeszcze nie otrzymał, ale mu je przyznano, albo też dłużnik na podstawie prawa niezbywalnego wystąpił już z roszczeniem o pewne świadczenie majątkowe". Z podobną sytuacją mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie, gdyż - jak wynika z akt sprawy - na skutek złożenia zeznania podatkowego PIT-36 (korekta) za 2011 r. powstała
u skarżącego (dłużnika) nadpłata w podatku dochodowym od osób fizycznych wykazana w tym zeznaniu ([...] zł).
Warto dodać, że zajęcie wierzytelności pieniężnych w ramach egzekucji z innych wierzytelności, uregulowane w art. 895 i nast. K.p.c., jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności (art. 900 § 1 K.p.c.), czyli tak, aby należnego od niego świadczenia nie uiszczał on dłużnikowi i złożył je komornikowi do depozytu.
Egzekucji komorniczej podlega wierzytelność istniejąca i skonkretyzowana, będąca nadpłatą, która powstała zgodnie z przepisami O.p. Jakkolwiek, stosownie do art. 75 § 4 O.p., złożenie przez podatnika deklaracji (jej korekty) nie pozbawia organu podatkowego prawa do sprawdzenia - w stosownym postępowaniu - jej prawidłowości, to jednakże, gdy w deklaracji wykazano nadpłatę, organ podatkowy zwraca ją bez wydania decyzji wówczas, jeżeli treść deklaracji nie budzi zastrzeżeń organu.
W sprawie nie ulega wątpliwości, że nadpłata - w dniu doręczenia organowi wezwania o zajęciu - istniała i była skonkretyzowana a organ jej nie kwestionował i tym samym nie był obowiązany do wydania decyzji w przedmiocie nadpłaty. Natomiast postępowanie zainicjowane wnioskiem strony z 12 października 2012 r., a więc po kilku miesiącach od doręczenia organowi zajęcia przez komornika i przekazania nadpłaty, dotyczące wydania przez organ podatkowy decyzji stwierdzającej nadpłatę w tej samej wysokości co wykazana w deklaracji (niekwestionowana przez organ), nie prowadzi do bezskuteczności egzekucji komorniczej. Dlatego też, wbrew stanowisku skarżącego,
w sprawie brak było podstaw, aby organ podatkowy, na podstawie art. 896 § 2 K.p.c., odmówił komornikowi wypłaty wierzytelności (niespornej nadpłaty w kwocie [...] zł).
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że samo złożenie przez stronę korekty zeznania podatkowego z wykazaną nadpłatą nie wszczyna postępowania podatkowego w sprawie stwierdzenia nadpłaty podatku.
Sąd stwierdza, że rozważania SN, zawarte w - powołanej w skardze - uchwale
z 26 listopada 2003 r. (sygn. akt III CZP 84/03), dotyczące cesji wierzytelności, nie mają związku z rozpoznawaną sprawą. Podobnie rzecz się ma ze wskazanymi przez stronę wyrokami NSA.
W świetle powyższego, Sąd nie podzielił zarzutów dotyczących bezprawnego postępowania organów podatkowych. Komornik sądowy dokonał zajęcia wierzytelności z tytułu istniejącej i skonkretyzowanej nadpłaty podatku na podstawie art. 895 K.p.c.,
w związku z czym Naczelnik US miał obowiązek prawny wykonać to zajęcie.
Tym samym, w ocenie Sądu, stan faktyczny i prawny sprawy uzasadniał wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania, na podstawie art. 165a O.p.
Z uwagi na powyższe, chybiony jest zarzut naruszenia art. 165a i art. 120 O.p.
Nie miały w niniejszej sprawie zastosowania art. 1 O.p. i art. 3 u.p.d.o.f. Dlatego też organ podatkowy nie mógł - wbrew zarzutom skargi - naruszyć tych przepisów.
Sąd nie zasądził na rzecz skarżącego, zgodnie z jego wnioskiem złożonym na rozprawie, zwrotu kosztów dojazdu do Sądu, z uwagi na oddalenie skargi, co znajduje uzasadnienie w treści art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).
W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu - na podstawie art. 151 w/w ustawy skargę, jako nieuzasadnioną, oddalił.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Barbara CiołekDaria Gawlak-Nowakowska
Tomasz Świetlikowski /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Tomasz Świetlikowski (sprawozdawca), Sędziowie: Sędzia WSA Barbara Ciołek, Sędzia WSA Daria Gawlak-Nowakowska, Protokolant: Ewelina Bedyńska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 23 lipca 2013 r. sprawy ze skargi A. B. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej we W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie wydania postanowienia o odrzuceniu wniosku komornika sądowego dotyczącego zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r. oddala skargę.
Uzasadnienie
Przystępując do rozstrzygania, Sąd przyjął stan faktyczny i prawny sprawy j/n.
Skarżonym postanowieniem z [...] stycznia 2013 r. nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej we W. (dalej: Dyrektor IS), działając na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 w zw. z art. 239 oraz art. 165a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm. - dalej: O.p.), utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. (dalej: Naczelnik US) z [...] listopada 2012 r. nr [...], którym odmówiono A. B. (dalej: strona, skarżący) wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie odrzucenia wniosku komornika sądowego z dnia [...] lipca 2012 r., dotyczącego zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r.
W piśmie z dnia 24 lipca 2013 r., uzupełnionym 31 października 2013 r., strona zażądała odrzucenia w/w wniosku komornika sądowego. Uzasadniała, że O.p. nie przewiduje przekazania nadpłaty podatku na poczet zajęć komorniczych.
Powołanym wyżej postanowieniem z [...] listopada 2012 r. Naczelnik US, działając na podstawie art. 165a § 1 O.p., odmówił wszczęcia postępowania podatkowego w żądanym przez stronę zakresie wskazując, że brak jest podstaw do rozpoznania tego żądania w trybie postępowania podatkowego.
W zażaleniu, strona wniosła o uchylenie w/w postanowienia, stawiając zarzuty naruszenia art. 120 i 165a § 1 O.p. W motywach wskazała na brak oceny zasadności wniosku komornika o przekazanie nadpłaty podatku, która to nadpłata - jej zdaniem - nie podlega egzekucji komorniczej. Podkreśliła, że O.p. nie pozwala na przekazanie nadpłaty podatku na poczet zajęć komorniczych. Dodała, że organ podatkowy próbuje wyeliminować ją z postępowania w sprawie, jako niebędącą stroną tego postępowania.
Spornym postanowieniem, Dyrektor IS postanowienie organu I instancji utrzymał w mocy. Na wstępie wskazał, że strona jest osobą uprawnioną do złożenia wniosku, jako strona postępowania podatkowego, a zatem w sprawie nie zachodzi pierwsza
z podanych w art. 165a § 1 O.p. przyczyn niedopuszczalności wszczęcia postępowania. Wyjaśnił, że O.p., ani inne przepisy (prawa materialnego), nie przewidują możliwości wszczęcia przez organ podatkowy postępowania podatkowego w zakresie odrzucenia wniosku komornika sądowego dotyczącego zajęcia wierzytelności i wydania w tym zakresie postanowienia, gdyż obszar działań komornika sądowego wykracza poza kompetencje organu podatkowego. Następnie, powołując art. 763, art. 767, art. 776, art. 777 § 1 pkt 1, art. 886 § 3, art. 896, art. 900, art. 901 § 2 i art. 902 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. nr 43, poz. 296 ze zm.- dalej: K.p.c.), podkreślił, że z wymienionych przepisów jednoznacznie wynika, że Naczelnik US, z chwilą otrzymania zajęcia wierzytelności opatrzonego klauzulą wykonalności, stał się dłużnikiem tej wierzytelności. Miał zatem obowiązek, zgodnie z treścią otrzymanego zajęcia, dokonać przelewu na wskazane przez komornika sądowego konto bankowe. Organ zauważył, że w momencie zajęcia wierzytelności przez komornika, stając się dłużnikiem zajętej wierzytelności, Naczelnik US podlegał rygorom z K.p.c. Oznacza to, że dłużnik zajętej wierzytelności, który dokona wypłaty tej wierzytelności, odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę. Dyrektor IS zaznaczył, że organ podatkowy, jako dłużnik zajętej wierzytelności, winien zastosować się do wezwania komornika.
Wobec braku podstaw faktycznych i prawnych do merytorycznego rozpoznania żądania strony, organ odwoławczy za trafne uznał rozstrzygnięcie organu I instancji
o odmowie wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie.
W skardze, skarżący domagał się uchylenia spornego postanowienia, podnosząc zarzut rażącego naruszenia art. 1, art. 120 i art.165a § 1 O.p. oraz art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2012 r., poz. 361 ze zm. - dalej: u.p.d.o.f.). W uzasadnieniu, autor skargi powielił argumenty zawarte w zażaleniu, dotyczące braku rozważenia przez organy zasadności wniosku komornika i przekazania nadpłaty podatku pomimo niepodlegania przez nią egzekucji komorniczej. Podkreślił, że O.p. nie dopuszcza przekazania nadpłaty podatku na poczet zajęć komorniczych. Na poparcie swojego stanowiska powołał uchwałę Sądu Najwyższego (dalej: SN) i wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA).
W odpowiedzi na skargę Dyrektor IS wniósł o jej oddalenie.
W piśmie procesowym z 10 czerwca 2013 r. skarżący wskazał, że egzekucji podlega wierzytelność będąca nadpłatą, która powstała przed dokonaniem zajęcia. Stwierdził, że w sprawie - w chwili przekazywania komornikowi sądowemu spornej wierzytelności - brak było pewności organu, co do jej (nadpłaty) istnienia, a tym bardziej jej wysokości. Zatem - według skarżącego - organ powinien odmówić komornikowi zapłaty, zgodnie z art. 896 § 2 K.p.c. Skarżący uznał, że decyzja organu o przekazaniu nadpłaty podatku komornikowi była chybiona zaś zajęcie komornicze bezskuteczne. Poinformował, że obecnie toczy się, zainicjowane przez niego, postępowanie w sprawie stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2011 r.
W odpowiedzi na w/w pismo procesowe organ podniósł, że w sprawie nie było kwestionowane zeznanie podatkowe strony ani też wykazana w nim nadpłata, zatem organ nie był obowiązany do wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę zgodnie z art. 75 § 4 O.p., będąc obowiązany do dokonania wypłaty świadczenia z zajętej wierzytelności (niewątpliwej nadpłaty podatku w wysokości [...] zł) komornikowi sądowemu. Wskazał, że - wbrew twierdzeniu skarżącego - w chwili zajęcia, nie toczyło się postępowanie
w sprawie stwierdzenia nadpłaty, nadpłata istniała i nie budziła wątpliwości organu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna albowiem sporne postanowienie nie narusza prawa.
Dokonując oceny zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia, należy
w punkcie wyjścia przypomnieć, że zgodnie z art. 165 § 3 O.p. datą wszczęcia postępowania podatkowego na żądanie strony jest dzień doręczenia tego żądania organowi podatkowemu, z zastrzeżeniem art. 165a tej ustawy. Ostatni ze wskazanych przepisów - w § 1 - stanowi, że organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, gdy żądanie zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub gdy z innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte.
W sprawie nie zachodzi pierwsza z w/w przyczyn odmowy, gdyż niewątpliwie - wbrew zarzutom skargi - organ podatkowy uznał, że skarżący posiada przymiot strony postępowania podatkowego. Rozważenia wymaga natomiast druga z podstaw do wydania rozstrzygnięcia przewidzianego w art. 165a O.p., a więc, czy żądane przez skarżącego postępowanie z jakichkolwiek innych przyczyn nie mogło być wszczęte.
Trudności może budzić interpretacja zwrotu "nie może być wszczęte". Skład orzekający, który rozpoznał niniejszą sprawę, akceptuje wyrażony w orzecznictwie sądowym pogląd, że użyte w powołanym wyżej przepisie wyrażenie "nie może być wszczęte" należy odnieść do sytuacji, gdy wszczęciu postępowania podatkowego stoi na przeszkodzie przepis prawa bądź poszczególne jego przepisy, których wykładnia uniemożliwia prowadzenie tego postępowania i rozpatrzenie treści żądania w sposób merytoryczny (por.: teza wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 3288/06, Lex nr 317285). Oznacza to, że wszczęcie postępowania na żądanie strony nastąpić może wówczas, gdy przepis prawa normuje możliwość żądania określonego zachowania organu administracji.
Sąd stwierdza, że żaden przepis prawa nie umożliwia organowi podatkowemu wydania postanowienia o odrzuceniu wniosku komornika sądowego dotyczącego zajęcia wierzytelności (nadpłaty podatku). Organ podatkowy nie jest uprawniony do kontrolowania legalności postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego, ani też kwestionowania tytułu wykonawczego, w oparciu o który dokonano zajęcia. W sytuacji skierowania egzekucji do wierzytelności należnych podatnikowi
z tytułu rozliczeń podatkowych, organ podatkowy, jako dłużnik zajętej wierzytelności, ma obowiązek zastosować się do wezwań komornika i do obowiązków wynikających
z zajęcia. Zgodnie z art. 902 K.p.c., do skutków niezastosowania się do wezwań komornika i do obowiązków wynikających z zajęcia odpowiednie zastosowanie znajduje art. 886 K.p.c. Zatem dłużnik zajętej wierzytelności, który dokonałby wypłaty zajętej wierzytelności dłużnikowi (taką czynnością byłby w sprawie zwrot nadpłaty stronie), odpowiadałby za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę (patrz: wyrok NSA
w Bydgoszczy z dnia 14 maja 2003 r., sygn. akt SA/Bd 555/03, LEX nr 102370).
Stosownie do art. 767 § 1 K.p.c., na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sporne w sprawie czynności komornika skarżący mógł zatem kwestionować w innym trybie, wykraczającym poza granice niniejszej sprawy.
W świetle powyższego należy dojść do wniosku, że ocena zasadności zajęcia wierzytelności dłużnika nie należy do kompetencji organów podatkowych. Tym samym, jakiekolwiek rozważania w tej mierze są wyłączone z rozpoznawanej sprawy.
Godzi się podkreślić, że - wbrew stanowisku skarżącego - kwota zwrotu z tytułu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych nie podlega wyłączeniu spod egzekucji. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 8 listopada 2005 r. (sygn. akt I CK 167/05): "Stosownie do art. 831 § 1 pkt 3 K.p.c. egzekucji nie podlegają prawa niezbywalne, tj. takie, które nie mogą być skutecznie przeniesione na inną osobę. Jeżeli natomiast na podstawie takiego prawa dłużnik otrzymał już konkretne świadczenia majątkowe (np. pieniądze), to egzekucja z przedmiotu tego świadczenia jest dopuszczalna. Egzekucję należy uznać za dopuszczalną i wtedy, gdy dłużnik wprawdzie świadczenia jeszcze nie otrzymał, ale mu je przyznano, albo też dłużnik na podstawie prawa niezbywalnego wystąpił już z roszczeniem o pewne świadczenie majątkowe". Z podobną sytuacją mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie, gdyż - jak wynika z akt sprawy - na skutek złożenia zeznania podatkowego PIT-36 (korekta) za 2011 r. powstała
u skarżącego (dłużnika) nadpłata w podatku dochodowym od osób fizycznych wykazana w tym zeznaniu ([...] zł).
Warto dodać, że zajęcie wierzytelności pieniężnych w ramach egzekucji z innych wierzytelności, uregulowane w art. 895 i nast. K.p.c., jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności (art. 900 § 1 K.p.c.), czyli tak, aby należnego od niego świadczenia nie uiszczał on dłużnikowi i złożył je komornikowi do depozytu.
Egzekucji komorniczej podlega wierzytelność istniejąca i skonkretyzowana, będąca nadpłatą, która powstała zgodnie z przepisami O.p. Jakkolwiek, stosownie do art. 75 § 4 O.p., złożenie przez podatnika deklaracji (jej korekty) nie pozbawia organu podatkowego prawa do sprawdzenia - w stosownym postępowaniu - jej prawidłowości, to jednakże, gdy w deklaracji wykazano nadpłatę, organ podatkowy zwraca ją bez wydania decyzji wówczas, jeżeli treść deklaracji nie budzi zastrzeżeń organu.
W sprawie nie ulega wątpliwości, że nadpłata - w dniu doręczenia organowi wezwania o zajęciu - istniała i była skonkretyzowana a organ jej nie kwestionował i tym samym nie był obowiązany do wydania decyzji w przedmiocie nadpłaty. Natomiast postępowanie zainicjowane wnioskiem strony z 12 października 2012 r., a więc po kilku miesiącach od doręczenia organowi zajęcia przez komornika i przekazania nadpłaty, dotyczące wydania przez organ podatkowy decyzji stwierdzającej nadpłatę w tej samej wysokości co wykazana w deklaracji (niekwestionowana przez organ), nie prowadzi do bezskuteczności egzekucji komorniczej. Dlatego też, wbrew stanowisku skarżącego,
w sprawie brak było podstaw, aby organ podatkowy, na podstawie art. 896 § 2 K.p.c., odmówił komornikowi wypłaty wierzytelności (niespornej nadpłaty w kwocie [...] zł).
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że samo złożenie przez stronę korekty zeznania podatkowego z wykazaną nadpłatą nie wszczyna postępowania podatkowego w sprawie stwierdzenia nadpłaty podatku.
Sąd stwierdza, że rozważania SN, zawarte w - powołanej w skardze - uchwale
z 26 listopada 2003 r. (sygn. akt III CZP 84/03), dotyczące cesji wierzytelności, nie mają związku z rozpoznawaną sprawą. Podobnie rzecz się ma ze wskazanymi przez stronę wyrokami NSA.
W świetle powyższego, Sąd nie podzielił zarzutów dotyczących bezprawnego postępowania organów podatkowych. Komornik sądowy dokonał zajęcia wierzytelności z tytułu istniejącej i skonkretyzowanej nadpłaty podatku na podstawie art. 895 K.p.c.,
w związku z czym Naczelnik US miał obowiązek prawny wykonać to zajęcie.
Tym samym, w ocenie Sądu, stan faktyczny i prawny sprawy uzasadniał wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania, na podstawie art. 165a O.p.
Z uwagi na powyższe, chybiony jest zarzut naruszenia art. 165a i art. 120 O.p.
Nie miały w niniejszej sprawie zastosowania art. 1 O.p. i art. 3 u.p.d.o.f. Dlatego też organ podatkowy nie mógł - wbrew zarzutom skargi - naruszyć tych przepisów.
Sąd nie zasądził na rzecz skarżącego, zgodnie z jego wnioskiem złożonym na rozprawie, zwrotu kosztów dojazdu do Sądu, z uwagi na oddalenie skargi, co znajduje uzasadnienie w treści art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).
W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu - na podstawie art. 151 w/w ustawy skargę, jako nieuzasadnioną, oddalił.
