III SA/Łd 410/13

Uzasadnienie

Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w P. decyzją z dnia [...] nr [...] odmówił W. P. C. zmiany imion: W. P. na imię: K. oraz nazwiska i nazwiska rodowego: C. na nazwisko: G.

Uzasadniając wydane orzeczenie wyjaśnił, że W. C. swój wniosek o zmianę imion oraz nazwiska i nazwiska rodowego motywuje pragnieniem rozpoczęcia życia na nowo i chęcią zerwania więzów ze swoją rodziną, która jest powodem wszystkich jego kłopotów i pogarszającego się stanu zdrowia. Złożenie wniosku jest przemyślane przez niego. Bezpośrednią przyczyną podjęcia decyzji o zmianie nazwiska i imion jest pobicie wnioskodawcy z namowy jego rodziny. Spodziewa się on otrzymania mieszkania socjalnego i pragnie rozpocząć życie na nowo, w nowym środowisku. Z rodziną nie otrzymuje kontaktów. Rodzina podrobiła odpis na deklaracji wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej z dnia 22 maja 2012 r. Powyższą okoliczność zgłosił w prokuraturze.

Organ administracji pierwszej instancji powołał się na przepis art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska, zgodnie z którym zmiany imienia i nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany: 1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka; 2) na imię lub nazwisko używane; 3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione; 4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

W ocenie organu wskazane w podaniu wnioskodawcy powody wystąpienia o orzeczenie zmiany imion, nazwiska i nazwiska rodowego nie wynikają z katalogu " ważnych powodów" zawartego w przepisie art. 4 ust. 1 powołanej ustawy. Katalog ten nie ma charakteru zamkniętego. Ustawowe pojęcie: " ważne powody" zawarte w art. 4 ust. 1 należy do tzw. pojęć nieokreślonych, nieostrych, jednak jego wykładnia nie może nosić cech dowolności i nie może przekraczać dopuszczalnej granicy swobody interpretacji tych określeń na tle określonego stanu faktycznego. Wskazane przez wnioskodawcę powody zmiany imion, nazwiska i nazwiska rodowego nie mogą wynikać jedynie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany ale muszą również sprostać zobiektyzowanym i zracjonalizowanym kryteriom oceny. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjęto pogląd dotyczący obowiązywania zasady względnej stabilizacji imion i nazwisk. Oznacza ona, iż imię i nazwisko są trwałymi atrybutami człowieka, prawnie mu przypisanymi poprzez zarejestrowanie w aktach stanu cywilnego. Są to dwa elementy identyfikujące osobę oraz składające się na jej stan cywilny. W związku z czym powinny być one stabilne a ich zmiana jest dopuszczalna tylko z ważnych powodów. Imię i nazwisko jest dobrem osobistym każdego człowieka, którym może dysponować. Swoboda ta nie ma jednak charakteru zupełnego. Do zmiany imion i nazwiska nie jest wystarczająca sama wola zainteresowanego. Musi być ona uzasadniona ważnymi powodami. W ocenie organu I instancji przedstawione przez stronę argumenty: konflikt z rodziną, przykrości jakich od niej doświadczył, niechęć utrzymywania kontaktów z członkami rodziny, a także sama chęć zmiany noszonych od urodzenia imion na imię nadane przy bierzmowaniu oraz zmiany nazwiska na nazwisko " przybranej babci", która go wychowała nie dają podstaw do stwierdzenia, że zachodzą ważne powody uzasadniające zmiany wszystkich podstawowych danych identyfikujących osobę wnioskodawcy. Zmiana danych identyfikujących wnioskodawcę nie zmieni jego uwarunkowań rodzinnych. Rodzice będą dalej rodzicami, rodzeństwo – rodzeństwem, powinowaci – powinowatymi, itd. Orzeczenie zmiany imion, nazwiska i nazwiska rodowego wnioskodawcy w tej sytuacji, zdaniem organu orzekającego naruszyłoby zasadę względnej stabilizacji imion i nazwisk. Według kryteriów obiektywnych złe stosunki rodzinne nie stanowią ważnego powodu uzasadniającego wnioskowaną zmianę.

W. C. odwołał się od decyzji organu administracji publicznej I instancji do Wojewody [...], podnosząc że z zamiarem zmiany imion i nazwiska nosił się od dawna. Jednakże ostatnie wypadki, to jest napaści ze strony rodziny, podrobione podpisy i zastraszanie zmusiły go do złożenia wniosku o zmianę imion i nazwiska. We własnym mieszkaniu przy u. Słowackiego pokazuje się 1 raz w tygodniu, obawiając się, że ktoś może go zobaczyć. Nie może oczekiwać aż go ktoś zabije. Wnioskowana zmiana imienia i nazwiska umożliwi mu spokojne funkcjonowanie.

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] nr [...] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wydanej decyzji stwierdził, że materialnoprawną podstawę orzekania w niniejszej sprawie stanowią przepisy ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska. Przepis art. 4 ust. 1 tej ustawy stanowi, ze wniosek o zmianę imienia lub nazwiska podlega uwzględnieniu wyłącznie z ważnych powodów. Katalog ważnych powodów jest otwarty i ogranicza się jedynie do wymienienia kilku przykładowych okoliczności uzasadniających taka zmianę, w szczególności zaś, gdy zmiana dotyczy nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka, zmiany na nazwisko używane, na nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione lub na nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo także się posiada. Przepis ten formułuje dwie podstawowe zasady rozpatrywania wniosków o zmianę nazwiska. Pierwsza zasada sprowadza się do stwierdzenia, że chociaż nazwisko jest dobrem osobistym każdego człowieka, którym może on swobodnie dysponować, to jednak swoboda ta nie ma charakteru zupełnego. Do zmiany nazwiska nie jest bowiem wystarczająca sama wola zainteresowanego. Musi być ona uzasadniona ważnymi powodami. Takie ograniczenie dowolności jest konsekwencją zasady stabilizacji nazwisk, które służyć mają przede wszystkim identyfikacji konkretnej osoby. Częste i całkowicie dowolne zmiany nazwisk mogłoby prowadzić do wielu utrudnień w tym zakresie. Jeśli organom orzekającym w sprawach zmiany nazwiska przyznano uprawnienie do badania ważkości oraz zasadności przyczyn zmiany nazwiska, a jednocześnie obarczono je obowiązkiem niedopuszczenia do naruszenia dobra osobistego wnioskodawcy, to nie mogą one bezkrytycznie uwzględniać wszystkich wniosków o zmianę nazwiska. Sama wola wnioskodawcy co do zmiany nazwiska nie stanowi przesłanki samej w sobie , jeżeli nie jest poparta ważnymi powodami. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności przedstawione przez stronę argumenty przemawiające jej zdaniem za wnioskowana zmianą: silnie zarysowany konflikt z rodziną, chęć zmiany nazwiska na nazwisko noszone przez przybraną babcię, czy też sama chęć rozpoczęcia życia od nowa, w ocenie organu odwoławczego nie dają podstaw do stwierdzenia, iż w niniejszej sprawie zachodzą ważne powody uzasadniające żądaną zmianę imion i nazwiska oraz nazwiska rodowego.

W. C. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na decyzję organu odwoławczego, powtarzając argumentację przestawioną w uzasadnieniu odwołania. Wyjaśnił, że jego sytuacja życiowa nie polepszyła się. Aktualnie prowadzone jest przez prokuraturę kolejne postępowanie w sprawie jego pobicia. Zmiana wszystkich danych osobowych oraz zamiana lokalu na nowy, który niebawem otrzyma od miasta, umożliwią mu spokojną egzystencję.

Wojewoda [...] w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest uzasadniona. Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola, o której mowa w § 1 sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 art. 1 tej ustawy).

Zgodnie z treścią art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz.U. 2102, poz.270 – dalej: p.ps.a.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.

Z wymienionych przepisów wynika, że sąd bada legalność zaskarżonego aktu, czy jest on zgodny z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

Przeprowadzona przez Sąd w niniejszej sprawie kontrola aktu administracyjnego we wskazanym wyżej aspekcie nie wykazała, aby zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa w stopniu obligującym do jej wyeliminowania z obrotu prawnego.

Podstawą rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 17 października 2008r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. nr 220, poz.1414 – dalej: ustawa ). Zgodnie z treścią art. 4 ust.1 ustawy zmiany imienia i nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

1. imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;

2. na imię lub nazwisko używane;

3. na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione,

4. na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

W orzecznictwie sądów administracyjnych został powszechnie przyjęty pogląd, iż obowiązuje zasada względnej stabilizacji imion i nazwisk. Oznacza ona, iż imię i nazwisko są trwałymi atrybutami człowieka, prawnie mu przypisywanymi poprzez zarejestrowanie w aktach stanu cywilnego. Są to dwa elementy identyfikujące osobę oraz składające się na jej stan cywilny. W związku z czym powinny one być stabilne a ich zmiana jest dopuszczalna tylko z ważnych powodów. Pogląd taki wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 lipca 1993r. w spr. SA/Wr 605/96 (ONSA nr 3 z 1994r. poz.10), z 18 stycznia 1994r. w spr. SA/Gd 1114/93 (ONSA nr 2 z 1995r. poz.56), z 15 marca 2007r. w spr. II OSK 452/06 (system Legalis) oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 7 października 2009r. w spr. III SA/Wr 83/09 (Lex nr 574063).

Pojęcie "ważne powody" należy do tzw. pojęć nieokreślonych, nieostrych, których wykładnia nie może nosić cech dowolności i nie może przekraczać dopuszczalnej granicy swobody interpretacji tych określeń na tle konkretnego stanu faktycznego. Ocena czy istnieją "ważne powody" nie może wynikać jedynie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany ale musi również sprostać zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom oceny. "Ważne powody" zostały wymienione w art.4 ust.1 ustawy z 17 października 2008r. przykładowo co oznacza, że katalog ten nie ma charakteru zamkniętego. Pogląd taki wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 maja 1981r. w spr. 974/81 (ONSA nr 1 z 1981r. poz.49) i z 24 listopada 1983r. w spr. SA/Ka 534/83 (nie publikowany), Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 7 października 2009r. w spr. III SA/Wr 83/09 (Lex nr 574063) i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyroku z 24 września 2009r,. w spr. III SA/Łd 147/08 (Lex nr 524014).

W art. 2 obowiązującej do dnia 13 czerwca 2009 r. ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk pozytywną przesłanką zmiany imienia lub nazwiska były " ważne względy". W ustawie obecnie obowiązującej nastąpiła jedynie zmiana redakcyjna na " ważne powody". Dlatego też dotychczasowe poglądy doktryny i orzecznictwo pozostają aktualne ( v. Komentarz do art. 4 ustawy o zmianie imienia i nazwiska. Piotr Ruczkowski. System Informacji Prawnej LEX).

W rozpoznawanej sprawie organy administracji trafnie uznały, iż nie istniały "ważne powody" uzasadniające zmianę imion, nazwiska i nazwiska rodowego strony.

Skarżący jako przyczynę złożenia wniosku o zmianę imion, nazwiska i nazwiska rodowego podał konflikt miedzy nim a pozostałymi członkami rodziny, chęć zmiany nazwiska na nazwisko noszone przez przybraną babcię, zamiar rozpoczęcia życia od nowa ze zmienionymi danymi osobowymi.

Imiona i nazwisko skarżącego W. P. C. nie mogą być uznane za ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka. Nie używa on obecnie imienia i nazwiska K. G., na które zamierza zmienić obecnie używane. Jego nazwisko nie zostało nigdy bezprawnie zmienione. Nie posiada obywatelstwa innego państwa.

Nie zachodzą zatem ważne powody jednoznacznie określone w art. 4 ust. 1ustawy.

Dlatego też rozważenia wymaga, czy podane we wniosku powody zmiany imion i nazwiska o charakterze subiektywnym mogą sprostać zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom. Tylko w takim przypadku podane przez stronę powody mogą być uznane za ważne w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy.

W ocenie sądu, w świetle materiału dowodowego zgromadzonego prawidłowo przez organy administracji publicznej, powody wskazane przez skarżącego nie są racjonalne. Zmiana imion i nazwiska nie wpłynie na zmianę jego sytuacji życiowej.

Nawet jeśli przyjąć, jak podnosi skarżący, że pozostaje on w trudnych relacjach z siostrami i pozostałymi członkami rodziny, to żądane we wniosku zmiany nie zmienią jego uwarunkowań rodzinnych. Jak trafnie wyjaśniły organy administracji członkowie rodziny, mimo zmiany nazwiska i imion skarżącego, nadal pozostaną członkami jego rodziny.

Kontakt z rodziną może natomiast zostać ograniczony lub nawet zerwany w przypadku zmiany dotychczasowego miejsca zamieszkania na inne oddalone od miejsca zamieszkania członków rodziny. To zamierzenie będzie niebawem zrealizowane, gdyż jak wyjaśnił skarżący zostanie mu przyznany lokal socjalny.

Ponadto ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, by rodzina skarżącego miała jakikolwiek związek z przypadkami jego pobicia lub podnoszonym przez niego sfałszowaniem podpisu na deklaracji wyboru lekarza. Skarżący nie dysponuje orzeczeniami sądów potwierdzającymi odpowiedzialność konkretnych osób za te czyny. Wszczęte z inicjatywy strony postępowania karne nie zostały dotychczas zakończone.

W ocenie sądu za ważny powód w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy nie może być uznana chęć posiadania nazwiska przybranej babci. Darzenie kogoś sympatią nie uzasadnia zmiany nazwiska na nazwisko innej osoby.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargę oddalił.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 250 p.p.s.a. w zw. z § 18 ust. 1 pkt 1 c) i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( tekst jedn. Dz.U. 2013, poz. 461).

b.a.