II SAB/Po 54/13

Uzasadnienie

Wnioskiem wysłanym pocztą elektroniczną dnia 17 października 2012 r. na adres e-mail Gminy Ł. A. K. wystąpił, na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r. nr 112, poz. 1198, ze zm., dalej: "u.d.i.p.") o udzielenie mu informacji: czy z budżetu Ł. w roku 2012 r. jest w jakikolwiek sposób finansowane przedsiębiorstwo A sp. z o.o. w P.? Wnioskodawca zwrócił się o udzielenie informacji na adres poczty elektronicznej z zachowaniem terminu określonego w art. 13 ust. 1 ustawy (k. 4 akt sądowych)

A. K. otrzymał potwierdzenie przeczytania wiadomości na komputerze odbiorcy (k. 4 verte akt administracyjnych).

Dnia 5 listopada 2012 r. A. K., ponownie na adres poczty elektronicznej Gminy Ł., wysłał informację, w której przypomniał, że zgodnie z art. 13 ust. 1 u.d.i.p. 14 dniowy termin na udzielenie odpowiedzi na jego zapytanie upłynął w poprzednim tygodniu. Ponownie zwrócił się o możliwie pilne udzielenie odpowiedzi na zadane we wniosku pytanie (k. 5 akt sądowych).

A. K. otrzymał potwierdzenie przeczytania wiadomości na komputerze odbiorcy (k. 5 verte akt administracyjnych).

Pismem z dnia 10 kwietnia 2013 r., wysłanym tego samego dnia na adres Urzędu Gminy Ł., A. K. złożył skargę na bezczynność organu. Wniósł o uznanie, że organ pozostaje w bezczynności w przedmiocie udzielenia informacji publicznej, zobowiązanie go do dokonania czynności udzielenia informacji oraz zasądzenie zwrotu kosztów postepowania.

W odpowiedzi na skargę Burmistrz Ł. wniósł o jej odrzucenie. Zaznaczył, że skarga została złożona po terminie, bowiem zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270, dalej: "P.p.s.a.") skargę wnosi się w terminie 60 dni od wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa, jeżeli organ na to wezwanie nie udzielił odpowiedzi. W danym przypadku skarżący wniósł skargę po upływie 5 miesięcy od wezwania, a więc przekroczył ustawowy termin do dokonania tej czynności. Zdaniem organu A. K. wniósł też skargę bezpośrednio do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego bez wyczerpania środków zaskarżenia przysługujących mu na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego, przez co naruszył art. 52 P.p.s.a., a skarga w tych warunkach powinna być odrzucona zgodnie art. 58 § 1 pkt 2 i 6 P.p.s.a. Z ostrożności organ dodał też, że niezwłocznie po otrzymaniu skargi udzielono skarżącemu odpowiedzi na składany dwukrotnie wniosek, udostępniając mu zarazem żądanej informacji publicznej. Oznacza to, że z tego powodu postępowanie powinno zostać umorzone.

Do skargi Burmistrz dołączył pismo z dnia 18 kwietnia 2013 r. wysłane na adres A. K. tego samego dnia i odebrane przez wnioskodawcę 23 kwietnia 2013 r. W piśmie tym organ przeprosił za zaistniałą sytuację, wskazując, że stażysta z Powiatowego Urzędu Pracy w P., który w czasie nadesłania informacji odbywał w Gminie Ł. staż, nie przekazał wniosku A. K. kompetentnemu pracownikowi. Jednocześnie udzielono skarżącemu żądanej informacji publicznej.

Na odpowiedź na skargę zareagował skarżący, który w piśmie z dnia 19 maja 2013 r. podkreślił, iż wniosek o odrzucenie skargi jest bezzasadny, gdyż zgodnie z orzecznictwem skarga na bezczynność organu w przedmiocie informacji publicznej nie musi być poprzedzona żadnym środkiem zaskarżenia. W szczególności – wbrew stanowisku organu – skarżący nie musiał wnosić wezwania do usunięcia naruszenia prawa. A. K. dodał też, że otrzymał żądaną informację, a odpowiedź organu jest dla niego zadowalająca. Z tego względu zmodyfikował żądania skargi wnosząc: o uznanie, że na dzień jej wniesienia organ pozostawał w bezczynności, o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w wysokości 100 zł oraz o umorzenie postępowania w pozostałym zakresie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna, z tym jednak, że w części obejmującej zobowiązanie organu do wydania decyzji, postępowanie sądowoadministracyjne podlegało umorzeniu z uwagi na jej wydanie przez organ jeszcze przed rozstrzygnięciem niniejszej sprawy.

Zgodnie z art. 149 § 1 i 2 P.p.s.a. Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa (§ 1). Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 (§ 2).

W sytuacji, która wystąpiła w niniejszej sprawie, a więc w sytuacji dokonania czynności przed rozpoznaniem skargi na bezczynność, sąd umarza postępowanie w części obejmującej zobowiązanie organu do dokonania czynności (zd. 1 art. 149 § 1 P.p.s.a., zob. uchwała z dnia 26 listopada 2008 r. sygn. akt I OPS 6/08, publ. ONSAiWSA z 2009 r. nr 4, poz.63), natomiast nie jest zwolniony od wydania pozostałych rozstrzygnięć właściwych dla tego typu skargi, tj. orzeczenia o ewentualnym rażącym charakterze przewlekłości oraz (ewentualnie) o wymierzeniu organowi grzywny (zob. wyrok z dnia 15 stycznia 2013 r. sygn. akt II OSK 2390/12, publ. orzeczenia.nsa.gov.pl).

W niniejszej sprawie okoliczności faktyczne są bezsporne. Nie ulega wątpliwości, że dnia 17 października 2012 r. A. K. wystąpił, na podstawie u.d.i.p. o udzielenie mu informacji publicznej. Dnia 5 listopada 2012 r. A. K. ponowił swój wniosek. Pismem z dnia 10 kwietnia 2013 r., wysłanym tego samego dnia na adres Urzędu Gminy Ł., złożył skargę na bezczynność organu. Natomiast, dopiero pismem z dnia 18 kwietnia 2013 r. skarżącemu udzielono żądanej informacji. W piśmie tym organ przyznał, że uchybił obowiązkowi udzielenia odpowiedzi z przyczyn organizacyjnych (nie przekazanie wniosku kompetentnemu pracownikowi).

Mając na uwadze powyższe, nie ulega wątpliwości, że w dacie złożenia skargi organ pozostawał w bezczynności. Zgodnie z art. 13 ust. 1 u.d.i.p. "udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2". Z kolei w art. 13 ust. 2 zastrzeżono, że "jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku".

Burmistrz Ł. uchybił zatem obowiązkom wynikającym z art. 13 ust. 1 oraz ust. 2 u.d.i.p. Żądana informacja została wysłana do skarżącego dopiero po 6 miesiącach od daty nadania wniosku, a do tego organ nie poinformował o powodach opóźnienia w terminie określonym w art. 13 ust. 1 u.d.i.p.

W ocenie Sądu tak znaczne opóźnienie spełnia przesłanki do stwierdzenia, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Przemawia za tym to, iż skarżący pismem z dnia 5 listopada 2012 r. przypomniał organowi o występującej zwłoce, a pomimo to jego żądania przez wiele miesięcy pozostały całkowicie bez odpowiedzi. Oczywiście wyjaśnienie i usprawiedliwienie organu zawarte w piśmie z dnia 18 kwietnia 2013 r. budzi zrozumienie z czysto ludzkiego punktu widzenia (omyłkowe nie przekazanie wniosku osobie kompetentnej), jednakże nawet takie przyczyny nie mogą usprawiedliwiać wadliwego działania organów administracji publicznej. Organy te obowiązane są do zapewnienia takiej organizacji pracy, która zapewni należytą kontrolę nad czynnościami podejmowanymi przez stażystów pracujących w urzędzie. Zwłaszcza praca stażysty, nawet początkującego, nie może usprawiedliwiać "zaginięcia" żądań składanych przez obywateli, którym to żądaniom powinien być nadany bieg zgodny z przepisami prawa.

Z powyższych przyczyn sąd stwierdził, że stwierdzona bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Odnosząc się do wniosku organu o odrzucenie skargi Sąd wskazuje, że niewątpliwie, z art. 52 § 1 P.p.s.a., wynika, że warunkiem dopuszczalności skargi wnoszonej do sądu administracyjnego jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jakie służyły skarżącemu w postępowaniu przed organem administracji publicznej. Przepis ten uzależnia zatem wniesienie skargi do sądu administracyjnego od wyczerpania środków zaskarżenia wówczas, gdy środki te przysługują, a podstawę prawną dla wniesienia takich środków stanowią albo przepisy K.p.a., albo przepisy ustaw szczególnych. Sąd w tym składzie podziela stanowisko wyrażane w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, zgodnie z którym w sprawach skarg na bezczynność organu w przedmiocie udzielenia informacji publicznej nie występuje wymóg wyczerpania środków zaskarżenia określony w art. 52 § 1 P.p.s.a. Skarga na bezczynność organu w przedmiocie udzielenia informacji publicznej nie musi być poprzedzona żadnym środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej. Może być wniesiona do sądu administracyjnego bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 maja 2006 r., sygn. akt I OSK 601/05, Lex nr 236545, z dnia 5 marca 2013 r., sygn. akt I OSK 2781/12, publ. orzeczenia.nsa.gov.pl). Ustawa o dostępie do informacji publicznej nie wskazuje bowiem takich środków zaskarżenia, a co więcej wprowadza zasadę, że udostępnienie informacji publicznej następuje w formie czynności materialno-technicznej i przepisy kodeksu postępowania administracyjnego znajdują zastosowanie jedynie w odniesieniu do decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej. Nieuprawnionym byłoby twierdzenie, że warunkiem wniesienia skargi do sądu administracyjnego na bezczynność w zakresie nieudzielania informacji publicznej jest złożenie zażalenia do organu wyższego stopnia w trybie K.p.a. Ponadto, wniesienie do sądu administracyjnego skargi na bezczynność w sprawie dostępu do informacji publicznej, bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa, uzasadnia cel, jaki realizuje ustawa o dostępie do informacji publicznej poprzez jak najszybsze rozpatrzenie złożonego wniosku. Wreszcie, wbrew twierdzeniom organu, skargę na bezczynność można wnieść w każdym czasie.

Mając to wszystko na uwadze Sąd na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 P.p.s.a orzekł o umorzeniu postępowania w zakresie zobowiązania organu do wydania decyzji (pkt 1), natomiast w pozostałym zakresie wyrok oparto na art. 149 § 1 zd. 2 P.p.s.a. Sąd odstąpił od wymierzenia organowi grzywny ze względu na brak wniosku skarżącego w tym zakresie oraz mając na uwadze, że organ niezwłocznie po złożeniu skargi udzielił skarżącemu satysfakcjonującej go informacji.

O zwrocie kosztów postępowania postanowiono natomiast w oparciu o art. 200 P.p.s.a. Stosownie do tego przepisu przyznano skarżącemu 100 zł, a więc kwotę uiszczonego wpisu.