II SA/Go 433/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] marca 2011r. nr [...] Starosta uznał H.O. za osobę bezrobotną oraz przyznał jej prawo do zasiłku dla bezrobotnych od dnia [...] marca 2011 r. do dnia [...] marca 2012 r.,, Stwierdzając przy tym, iż prawo do zasiłku przysługuje pod warunkiem, że nie zajdą okoliczności powodujące jego utratę. Wraz z decyzją doręczono stronie pouczenie o prawach i obowiązkach bezrobotnego, zatytułowane "Informacja dla osób rejestrujących się w powiatowym urzędzie pracy".

Skierowaniem z dnia [...] marca 2012 r. H.O. została skierowana do odbycia stażu dla bezrobotnych w publicznej Szkole Podstawowej [...] od dnia [...] marca 2012 r. W dniu wystawienia skierowania strona podpisała "Oświadczenie bezrobotnego skierowanego do odbycia stażu".

Decyzją z dnia [...] marca 2012 r. nr [...] Starosta przyznał bezrobotnej prawo do stypendium w okresie odbywania stażu tj. od [...] marca do [...] czerwca 2012 r. W treści decyzji stwierdził, że prawo do stypendium przysługuje pod warunkiem nie zajdą okoliczności powodujące jego utratę.

Dnia 9 listopada 2012 r. do Powiatowego Urzędu Pracy wpłynęło pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Oddział, zawierające informację, iż H.O. wypłacono zasiłek chorobowy za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia za okres od [...] października 2012 r. do [...] października 2012 r. Po powzięciu tej informacji, pismem z dnia [...] listopada 2012 r., Starosta zawiadomił H.O. o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wypłaty zasiłku chorobowego za okres wskazany w piśmie ZUS-u.

W dniu 3 grudnia 2012 r. do Powiatowego Urzędu Pracy wpłynęło świadectwo pracy z dnia [...] września 2012 r., stwierdzające, że w okresie od [...] maja do [...] września 2012 r. H.O. była zatrudniona w ośrodku "E F.D." na stanowisku recepcjonistki, w wymiarze jednego etatu.

Po ujawnieniu wskazanej okoliczności, decyzją z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] Starosta orzekł o utracie przez H.O. prawa do stypendium z dniem [...] maja 2012 r. oraz o utracie z tym samym dniem statusu osoby bezrobotnej. Decyzja ta została doręczona stronie dnia 6 grudnia 2012 r.

Kolejną decyzją z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] Starosta, działając m.in. na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 14c oraz art. 76 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, ust. 6 i 7 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia, orzekł o obowiązku zwrotu nienależnie pobranego przez stronę stypendium z tytułu odbywania stażu za okres od [...] maja 2012 r. do [...] czerwca 2012 r. w kwocie 1302,80 zł. W uzasadnieniu decyzji Starosta stwierdził m.in., iż stypendium określone w sentencji decyzji jest świadczeniem nienależnie pobranym, ponieważ, jak wynika z uzyskanego świadectwa pracy, w okresie jego pobierania strona była osobą zatrudnioną. W konsekwencji kwota pobranego świadczenia podlega zwrotowi w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

Od powyższego rozstrzygnięcia Starosty H.O. wniosła odwołanie do Wojewody. Podniosła, iż przed rozpoczęciem stażu nie została poinformowana o konieczności jego przerwania z chwilą podjęcia zatrudnienia. Po skierowaniu do odbycia stażu błędnie naliczono jej zwrot kosztów dojazdu do miejsca jego odbywania. Dla potrzeb ich obliczenia przyjęto fikcyjne połączenie autobusowe, a kwota zwrotu została znacznie zaniżona. Wprawdzie już w piśmie z dnia [...] maja 2012r. strona została poinformowana, że przerwanie stażu z własnej winy zobowiązuje do zwrotu kosztów poniesionych przez PUP, jednak z uwagi na utratę zaufania do pracowników organu obawiała się zapytać, czy jako przerwanie stażu z własnej winy będzie traktowane wykonywanie obowiązków pracowniczych, w szczególności bez dostarczonej umowy o pracę. Wynagrodzenie za prace za miesiąc czerwiec pozwoliło zaś uregulować stronie zadłużenie powstałe z związku z wydatkami na paliwo i utrzymanie samochodu podczas dojeżdżania na staż. Strona wywodził, iż wykonywała pracę w hotelu w czasie nie kolidującym ze stażem, wieczorami lub w nocy, w weekendy i dni wolne od pracy, umowę o pracę otrzymała dopiero dnia [...] czerwca 2012 r. i tylko do [...] lipca 2012 r. Gdy poprosiła o umowę na dłuższy czas, na podstawie której zamierzała się wyrejestrować z Urzędu Pracy, nie otrzymała jej. Na pewien czas zrezygnowała z pracy, następnie w sierpniu wróciła do niej. Okazało się wówczas, że pracodawca dzierżawi hotel tylko do [...] września 2012 r. Nową umowę o pracę otrzymała we wrześniu i nie zgłaszała tego faktu w Urzędzie Pracy, by po kilku dniach nie musieć rejestrować się na nowo. Podnosiła, że zależało jej na utrzymaniu pracy w recepcji, gdyż godziny pracy pozwalały na opiekę nad potrzebującą wsparcia córką. Wydaną w sprawie decyzję uznała za niesprawiedliwą z uwagi na udzielane jej wcześniej błędne pouczenia oraz z uwagi na rzetelne wykonywanie przez stronę obowiązków stażysty.

Decyzją z dnia [...] marca 2013 r. nr [...] Wojewoda utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji. Zdaniem organu odwoławczego, Starosta prawidłowo zastosował w niniejszej sprawie przepisy prawa materialnego w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Zgodnie bowiem z art. 76 ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia za nienależnie pobrane świadczenie pieniężne uważa się świadczenie pieniężne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to świadczenie był pouczony o tych okolicznościach. Jak stwierdził organ odwoławczy, strona w dniu rejestracji w Urzędzie Pracy w charakterze osoby bezrobotnej, zapoznała się z katalogiem praw i obowiązków osób bezrobotnych, o czym świadczy jej podpis strony na dokumencie zawierającym tę informację. Zostało w nim wskazane, że status bezrobotnego może posiadać m.in. osoba, która nie jest zatrudniona na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego lub umowy o pracę nakładczą. Informacja ta precyzowała też obowiązki osoby bezrobotnej, m.in. konieczność zawiadomienia urzędu pracy w terminie 7 dni o podjęciu zatrudnienia oraz obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia ze wskazaniem, jakie świadczenia w świetle ustawy o promocji zatrudnienia uważane są za nienależnie pobrane. H.O. w okresie, gdy figurowała w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy jako osoba bezrobotna oraz odbywała staż zawodowy dla bezrobotnych, była również zatrudniona w ramach umowy o pracę. Tym samym zostały spełnione przesłanki ustawowe, na podstawie których powstał obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w postaci stypendium wypłacanego w okresie odbywania stażu za okres od [...] maja 2012 r. do [...] czerwca 2012 r., tj. od dnia rozpoczęcia pracy przez H.O. do dnia zakończenia stażu, wraz z przekazaną od tego świadczenia zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne.

Na powyższą decyzję H.O. złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. wnosząc o jej uchylenie oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji. Podała, że pracownicy Powiatowego Urzędu Pracy ani razu nie poinformowali jej o braku możliwości podjęcia pracy podczas odbywania stażu w sytuacji gdy prawo pracy nie zabrania wykonywania obowiązków pracownika lub zleceniobiorcy na kilku etatach. Zarzucała, iż na jednej szali postawiono pobieranie zasiłku bez świadczenia pracy i pobieranie stypendium za nienagannie wykonaną pracę. Nadto w ocenie strony, zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa, polegającym na niedotrzymaniu 7-dniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie określonego postanowieniem Wojewody z dnia [...] lutego 2013 r.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie. Organ odwoławczy podtrzymał wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Stwierdził ponadto, że zawiadomienie o możliwości zapoznania się z aktami sprawy i wypowiedzenia się w sprawie zgromadzonych w toku postępowania materiałów dowodowych z [...] lutego 2013 r. zostało doręczone stronie dnia 1 marca 2013 r., od tego dnia skarżąca miała możliwość zapoznania się z aktami sprawy, zatem zaskarżona decyzja z dnia [...] marca 2013 r. nie została wydana z naruszeniem prawa strony do udziału w postępowaniu administracyjnym.

Na rozprawie w dniu 3 lipca 2013 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna.

Przedmiotem zaskarżenia pozostawała w tej sprawie decyzja Wojewody, utrzymująca w mocy decyzję organu I instancji, nakładającą na skarżącą obowiązek zwrotu stypendium za okres od [...] maja do [...] czerwca 2012 r. w kwocie 1302,80 zł. Sądowa kontrola zaskarżonego aktu – sprawowana w oparciu o kryterium legalności ( zgodności z prawem ) - wykazała, iż zarówno on jak i poprzedzająca go decyzja Starosty naruszają prawo w stopniu obligującym sąd administracyjny do ich uchylenia.

Zważywszy na wskazany przedmiot zaskarżenia w pierwszej kolejności wskazać należy, że stosownie do treści art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 ze zm. – w wersji obowiązującej na dzień wydania zarówno zaskarżonej decyzji, jak i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji) bezrobotnym jest m.in. osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej. Bezrobotnych oraz poszukujących pracy rejestrują powiatowe urzędy pracy oraz prowadzą rejestr tych osób (art. 33 ust. 1). W myśl art. 33 ust. 4 ustawy, starosta (jako organ właściwy w postępowaniu administracyjnym w sprawach związanych z wykonywaniem zadań wynikających z ustawy – art. 10 ust. 7) pozbawia statusu bezrobotnego osobę, która nie spełnia warunków, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2.

Skierowanie bezrobotnych do odbycia stażu następuje na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia. W myśl art. 53 ust. 6 ustawy, bezrobotnemu w okresie odbywania stażu przysługuje stypendium, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, wypłacane przez starostę, przy czym odpowiednie zastosowanie znajduje przepis art. 41 ust. 6 (który stanowi, iż osoba, która z własnej winy nie ukończyła szkolenia, jest obowiązana do zwrotu kosztów szkolenia, z wyjątkiem przypadku, gdy przyczyną nieukończenia szkolenia było podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej).

Zgodnie z art. 76 ust. 1 ustawy osoba, która pobrała nienależne świadczenie pieniężne, jest obowiązana do zwrotu, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, kwoty otrzymanego świadczenia wraz z przekazaną od tego świadczenia zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne. Za nienależnie pobrane świadczenie pieniężne uważa się m.in. (art. 76 ust. 2 ustawy):

1) świadczenie pieniężne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to świadczenie był pouczony o tych okolicznościach,

2) świadczenie pieniężne wypłacone na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd powiatowego urzędu pracy przez osobę pobierającą to świadczenie,

3) zasiłek, stypendium lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy wypłacone osobie za okres, za który nabyła prawo do emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli organ rentowy, który przyznał świadczenie, nie dokonał jego pomniejszenia na zasadach określonych w art. 78.

Istota niniejszej sprawy sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy zostały spełnione przesłanki, w szczególności materialnoprawne wynikające z art. 76 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia, do nałożenia na skarżącą obowiązku zwrotu, jako świadczenia nienależnie pobranego, stypendium z tytułu odbywania stażu, wypłaconego za okres, w którym była ona zatrudniona w ośrodku "E F.D.". Z uwagi na zaistniałe w niniejszej sprawie okoliczności faktyczne należało poddać analizie możliwość wystąpienia przesłanki z art. 76 ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia, jako warunku uznania świadczenia za nienależnie pobrane. Warunkiem ziszczenia się tej przesłanki jest uprzednie pouczenie pobierającego dane świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie prawa do jego pobierania. W odniesieniu do rozpoznawanej sprawy zauważyć przede wszystkim należy, iż w decyzji z dnia [...] grudnia 2012 r. organ I instancji, zupełnie bezpodstawnie, za wystarczający do nałożenia na stronę obowiązku zwrotu stypendium, jako świadczenia nienależnie pobranego, uznał fakt podjęcia zatrudnienia w okresie pobierania stypendium. Organ II instancji, wprawdzie zaakceptował rozstrzygnięcie sprawy dokonane decyzją Starosty, to prawidłowo stwierdził, iż uwarunkowane to jest pouczeniem pobierającego świadczenie o okolicznościach powodujących utratę prawa do pobierania świadczenia ( tu: stypendium ) uznając jednocześnie, iż pouczenie o jakim mowa w art. 76 ust.2 pkt 1 ustawy, nastąpiło.

Z akt administracyjnych sprawy, w oparciu o które orzeka sąd administracyjny (art. 133 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – tekst jednolity Dz.U z 2012 r., poz. 270 ze zm. – dalej powoływanej jako: ppsa ) wynika, iż skarżąca od momentu rejestracji w charakterze osoby bezrobotnej otrzymała dwa pouczenia. Pierwsze pouczenie o prawach i obowiązkach bezrobotnego nastąpiło z chwilą doręczenia jej w dniu 10 marca 2011 r. decyzji o uznaniu za osobę bezrobotną oraz o przyznaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych i podpisaniem "Informacji dla osób rejestrujących się (...)". W pouczeniu tym wskazane zostały m.in.: przesłanki uznania za bezrobotnego (pkt II informacji); przesłanki utraty statusu bezrobotnego (pkt III informacji, w tym m.in. wskazanie, że status bezrobotnego traci osoba, która nie spełnia warunków określonych w ppkt 1-17 informacji oraz art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy); obowiązek zwrotu kosztów stażu przez osobę, która nie ukończyła go z własnej winy (art. 53 ust. 6 w związku z art. 41 ust. 6 ustawy); obowiązek zawiadomienia w ciągu 7 dni powiatowego urzędu pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz o zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku (art. 74 ustawy), a także informację o grzywnie grożącej za niedochowanie tego obowiązku; została również przytoczona treść art. 76 ustawy czyli przesłanki zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Kolejne pouczenie skarżąca otrzymała dnia 12 marca 2012 r., z chwilą skierowania na staż. Było to pismo zredagowane w formie "Oświadczenia bezrobotnego skierowanego do odbycia stażu u organizatora", zawierające szereg oświadczeń oraz informacji o niektórych przepisach prawa. Treść tych dwóch pouczeń nie pokrywa się; w drugim pouczeniu nie było pełnej informacji o wskazanych przepisach ustawy o promocji zatrudnienia.

Oceniając treść i zakres tych pouczeń, zwłaszcza w świetle treści art. 76 ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia, należy po pierwsze zwrócić uwagę, że istotnym błędem ze strony organu kierującego skarżącą do odbycia stażu był brak aktualizacji pouczenia udzielonego stronie z chwilą przyznania jej statusu osoby bezrobotnej wraz z prawem do zasiłku dla bezrobotnych, w związku ze statusem prawnym jaki uzyskała z chwilą skierowania jej na staż ( tj. kompletnej informacji o całokształcie jej praw i obowiązków ) i przyznaniem jej nowego świadczenia - stypendium. Między tymi dwoma zdarzeniami ( uznaniem za osobę bezrobotną z prawem do zasiłku do bezrobotnych a skierowaniem na staż i przyznaniem stypendium ) upłynął rok. Trudno wymagać od osoby bezrobotnej, aby zapoznając się z informacją wręczoną wraz ze skierowaniem do odbycia stażu miała na względzie treść bardzo obszernego pouczenia otrzymanego rok wcześniej i w związku z przyznaniem innego świadczenia ( zasiłku dla bezrobotnych ) oraz by porównywała oraz konfrontowała teksty obu pouczeń, a następnie na ich podstawie samodzielnie budowała sobie obraz własnej sytuacji prawnej ( praw i obowiązków ) związanej z uzyskaniem innego niż dotychczas świadczenia pieniężnego.

Osoba kierowana do odbycia stażu powinna otrzymać nowe pouczenie o swoich prawach i obowiązkach w pełnym zakresie, obejmującym wszystkie przepisy normujące jej sytuację prawną zwłaszcza w zakresie tych obowiązków, których zaniedbanie skutkuje tak poważną sankcją jak obowiązek zwrotu świadczenia ( stypendium ) jako nienależnie pobranego.

Po drugie, co równie istotne, treść udzielonych stronie pouczeń należy oceniać z uwzględnieniem faktu, że ustawa o promocji zatrudnienia nie zawiera w swych przepisach sformułowanego wprost stwierdzenia, że nienależnym świadczeniem pieniężnym jest stypendium wypłacane osobie bezrobotnej skierowanej do odbycia stażu, która podjęła, w okresie pobierania stypendium, zatrudnienie lub inną pracę zarobkową.

Analiza przepisów ustawy wskazuje, że do zrekonstruowania normy prawnej, w myśl której bezrobotny skierowany do odbycia stażu i otrzymujący z tego tytułu stypendium, jest obowiązany w razie równoczesnego podjęcia zatrudnienia do zwrotu pobranego stypendium, jako świadczenia nienależnego, niezbędna jest wykładnia następujących przepisów ustawy:

- art. 2 ust. 1 pkt 2 (zawierającego definicję bezrobotnego),

- art. 53 ust. 1 (stwierdzającego, iż bezrobotnego można skierować do odbycia stażu)

- art. 53 ust. 6 (wskazującego, iż bezrobotnemu w okresie odbywania stażu przysługuje stypendium),

- art. 76 ust. 1 (przewidującego obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia),

- art. 76 ust. 2 pkt 1 ( zawierającego definicję nienależnie pobranego świadczenia).

Dopiero w rezultacie zestawienia i wykładni powołanych wyżej przepisów ustawy można wyprowadzić normę prawną stanowiącą, iż bezrobotny skierowany do odbycia stażu podejmuje równoczesne zatrudnienie, przestaje w ten sposób spełniać warunek z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy, traci więc w ten sposób status osoby bezrobotnej. Skoro stypendium w okresie odbywania stażu przysługuje tylko bezrobotnemu (co wynika z treści art. 53 ust. 6), to tym samym nie przysługuje ono osobie, która nie ma statusu osoby bezrobotnej. Jeżeli pomimo to osoba nie mająca statusu bezrobotnego pobiera to stypendium, to staje się ono wówczas ( o ile była pouczona ) świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 76 ust. 2 pkt 1. Przepis art. 76 ust. 1 przewiduje zaś obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego.

Skoro ustawa nie zawiera powyższego stwierdzenia sformułowanego wprost, to należało oczekiwać, że taka informacja – jasna i precyzyjna - znajdzie się w pouczeniu udzielanym osobie skierowanej do odbycia stażu. Należało również oczekiwać, że w pouczeniu znajdzie się wskazanie, iż prawo do stypendium ustaje z chwilą podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Brak takiego pouczenia oznacza, że obowiązek dokonania powyższej wykładni przepisów ustawy o promocji zatrudnienia został przerzucony na bezrobotnego, który nie musi posiadać umiejętności interpretacji przepisów prawa. Jednakże nawet gdyby uznać, że jest to dopuszczalne, to bezrobotny powinien przynajmniej otrzymać od organu dokładną treść przepisów ustawy, żeby dokonać samodzielnej ich interpretacji. Tymczasem informacja udzielona skarżącej w dniu [...] marca 2011 r. wraz z decyzją o uznaniu za bezrobotną zawierała niepełną treść art. 53 ust. 6 ustawy. Uwzględniono w niej bowiem treść mającego odpowiednie zastosowanie art. 41 ust. 6, jednakże pominięto zawarte w art. 53 ust. 6 stwierdzenie, iż bezrobotnemu w okresie odbywania stażu przysługuje stypendium, które ma istotne znaczenie przy rekonstrukcji treści normy, w oparciu o którą organy wydały w niniejszej sprawie decyzje w obydwu instancjach. Informacja ta znalazła się dopiero w drugim pouczeniu, wręczonym skarżącej w dniu 12 marca 2012 r., wraz ze skierowaniem do odbycia stażu. Jednak jak już wyżej wskazano, trudno wymagać od osoby bezrobotnej, aby na postawie fragmentarycznych informacji o przepisach ustawy, otrzymywanych w rocznych odstępach czasu, rekonstruowała sama własną sytuację prawną.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że skarżąca nie została właściwie pouczona, z chwilą skierowania do odbycia stażu, o okolicznościach powodujących ustanie prawa do pobierania stypendium. Zatem nie została spełniona materialnoprawna przesłanka z art. 76 ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia, pozwalająca na nałożenie na bezrobotnego obowiązku zwrotu stypendium jako świadczenia nienależnie pobranego. Tym samym zaskarżona decyzja Wojewody z dnia [...] marca 2013 r. oraz poprzedzająca ją decyzja Starosty z dnia [...] grudnia 2012 r. zostały wydane z istotnym naruszeniem prawa materialnego, a konkretnie art. 76 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia, mającym istotny wpływ na wynik sprawy.

Pogląd ten znajduje potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie sądowym. W wyroku z dnia 27 maja 2010 r., III SA/Gd 175/10 (LEX nr 668419) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał, że użyte w art. 76 ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy określenie, iż pobierający świadczenie musi być pouczony o okolicznościach powodujących ustanie prawa do jego pobierania nie oznacza dokonania jakiekolwiek pouczenia, lecz pouczenia zrozumiałego dla adresata. Tak więc, informacje niezrozumiałe, niepełne, wymagające dokonywania swoistych interpretacji ich treści nie stanowią pouczenia, o jakim mowa w tym przepisie. Podobnie w wyroku z dnia 30 września 2010 r., II SA/Op 368/10 (LEX nr 754166) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu stwierdził, iż dla uznania świadomego wprowadzenia organu w błąd przez stronę istotne jest stwierdzenie czy strona była świadoma, że fakty które zataiła, bądź co do których poświadczyła nieprawdę, były istotne dla sprawy, a zatem czy zdawała sobie sprawę z ich znaczenia, co wiąże się z pouczeniem o tym, jakie okoliczności faktyczne są istotne dla rozstrzygnięcia indywidualnej i konkretnej sprawy oraz wyjaśnieniu zasad odpowiedzialności w przypadku nieuprawnionego korzystania ze świadczeń przysługujących osobom uznanym za bezrobotne.

Analogicznie w orzecznictwie sądów powszechnych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych panuje ugruntowane stanowisko, iż przesłanką warunkującą obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia jest odpowiednie pouczenie, w jakich okolicznościach nie należy się ono, a więc strona nie ma prawa do jego pobierania ( vide np. wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2010 r., II UK 149/10, LEX nr 786385; wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 9 stycznia 2013 r., III AUa 786/12, LEX nr 1267361 oraz z 17 stycznia 2013 r., III AUa 1029/12, LEX nr 1264428). Pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie powoduje brak prawa do świadczenia może polegać na przytoczeniu przepisów określających te okoliczności, ale musi być na tyle zrozumiałe, aby świadczeniobiorca mógł je odnieść do własnej sytuacji (konkretyzacja pouczenia). O prawidłowym pouczeniu można mówić dopiero wtedy, gdy organ poprawił i doprecyzował treść pouczenia w taki sposób, aby stało się ono czytelne, jasne i zrozumiałe, aby pouczony mógł je odnieść do własnej sytuacji. Musi ono wyraźnie wskazywać okoliczności, w jakich dochodzi do nienależnego pobrania świadczenia, ( wyrok Sądu Najwyższego z 15 lipca 2011 r., I UK 39/11, LEX nr 1043985, wyroki Sądów Apelacyjnych w Rzeszowie z 17 stycznia 2013 r., III AUa 1029/12, LEX nr 1264428 oraz w Poznaniu z 21 lutego 2013 r., III AUa 1182/12, LEX nr 1294836).

Z akt niniejszej sprawy wynika również, że organ II instancji zaakceptował jako prawidłowe działania Starosty, który przeprowadził postępowanie wyjaśniające w sprawie nałożenia obowiązku zwrotu stypendium jako świadczenia nienależnego i wydał decyzję z dnia [...] grudnia 2012 r. nakładającą taki obowiązek bez wszczęcia postępowania we wskazanym przedmiocie, co stanowiło naruszenie przepisu art. art. 61 § 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 267 dalej jako: Kpa ). Zgodnie z nim, w przypadku wszczęcia postępowania z urzędu, organ ma obowiązek zawiadomić o tym stronę. Tymczasem zawartość powołanych akt wskazuje, iż po powzięciu informacji o wypłacie skarżącej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zasiłku chorobowego Starosta skierował do niej zawiadomienie, ale tylko o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie "wypłaty przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia, tj. za okres od dnia [...].10.2012 r. do dnia [...].10.2012 r.". Po doręczeniu skarżącej tego zawiadomienia organ pierwszej instancji wydał decyzje w dwóch przedmiotach: dnia [...] grudnia 2012 r. decyzję nr [...] o utracie przez skarżącą prawa do stypendium z dniem [...] maja 2012 r. oraz o utracie z tym dniem statusu osoby bezrobotnej (doręczoną 6 grudnia 2012 r.), a następnie, nie czekając na upływ terminu do wniesienia od niej odwołania, decyzją z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] orzekł o obowiązku zwrotu przez stronę stypendium z tytułu odbywania stażu jako świadczenia nienależnie pobranego. Tym samym organ I instancji nie zagwarantował stronie, w postępowaniu zakończonym wskazaną decyzją, należnych jej praw procesowych ( art. 10 § 1 Kpa ).

Nadto stwierdzić należy, że w sytuacji gdy posiadanie statusu bezrobotnego było jedną z przesłanek prawa do stypendium, to ewentualna decyzja orzekająca o obowiązku jego zwrotu jako świadczenia nienależnie pobranego mogła zostać wydana po wszczęciu odrębnego postępowania administracyjnego w tym przedmiocie i dopiero wówczas, gdy zostałaby ostatecznie stwierdzona utrata przez daną osobę statusu bezrobotnego. Innymi słowy dopiero wówczas, gdy upłynął termin do wniesienia odwołania od decyzji orzekającej o utracie przez daną osobę statusu bezrobotnego. Niedochowanie tego wymogu stanowiło kolejne uchybienie ze strony orzekających w sprawie organów administracyjnych, które jednakże nie miało decydującego wpływu na wynik niniejszej sprawy, gdyż w jej stanie faktycznym (jak wyżej wskazano) najistotniejsze okazało się nieprawidłowe wypełnienie warunku uprzedniego pouczenia skarżącej o okolicznościach powodujących ustanie prawa do jego pobierania, o którym mowa w art. 76 ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia.

Odnosząc się natomiast do zawartego w skardze zarzutu rażącego naruszenia prawa poprzez wydanie decyzji przed upływem siedmiodniowego terminu do wypowiedzenia się przez nią w sprawie podnieść należy, iż skierowane do skarżącej zawiadomienie z dnia [...] lutego 2013 r. o możliwości zapoznania się z aktami sprawy, zostało awizowane w dniu 14 lutego 2013 r., po czym nie zostało przez skarżącą podjęte w terminie. Postanowieniem z dnia [...] lutego 2013 r. Wojewoda przedłużył termin załatwienia sprawy do 27 marca 2013 r., jednakże w dniu 8 marca 2013 r. do organu powróciła niepodjęta przez skarżącą przesyłka zawierająca zawiadomienie z [...] lutego 2013 r. W tej sytuacji organ był uprawniony do pozostawienia tej przesyłki w aktach sprawy ze skutkiem jej doręczenia w terminie czternastu dni od dnia awizowania, tj. w dniu 28 lutego 2013 r., co wynika z treści art. 44 § 4 Kpa. Wydanie zaskarżonej decyzji w dniu [...] marca 2013 r. nie odbyło się zatem z naruszeniem art. 10 § 1 Kpa. Skoro domniemana podstawa przedłużenia terminu załatwienia sprawy okazała się bezprzedmiotowa, nie było potrzeby zwlekania przez organ z wydaniem decyzji do [...] marca 2013 r. Siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się przez skarżącą w sprawie nie ubiegł bowiem 14 marca 2013 r., jak oblicza skarżąca, a więc po siedmiu dniach od doręczenia postanowienia z [...] lutego 2013 r., lecz z dniem 28 lutego 2013 r. Zupełnie odrębną kwestią pozostaje, co jednak zostało już wyżej omówione, czy w okolicznościach niniejszej sprawy rozstrzygnięcie takie jak zaskarżona decyzja mogło w ogóle zostać wydane.

W świetle przestawionych okoliczności zaskarżoną decyzję Wojewody, podobnie jak poprzedzającą ją decyzję Starosty z dnia [...] grudnia 2012 r. należało uchylić na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w związku z art. 134 § 1 oraz art. 135 ppsa. W myśl pierwszego z powołanych przepisów sąd uwzględniając skargę na decyzję uchyla tę decyzję w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na ten wynik. Natomiast zgodnie z art. 134 § 1 ppsa sąd orzeka w granicach sprawy nie będąc związany zarzutami skargi ani powołaną w niej podstawą prawną. Z kolei zgodnie z przepisem art. 135 ppsa sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Orzeczenie zawarte w pkt II wyroku zostało wydane na podstawie art. 152 ppsa i wywiera swój skutek na okres do uprawomocnienia się wyroku. Z kolei rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania znajduje oparcie w treści art. 200 oraz art. 205 § 1 ppsa, przy czym kwota zasądzona od organu na rzecz skarżącej obejmuje zwrot kosztów jej dojazdu na rozprawę.

Po uprawomocnieniu się wydanego w niniejszej sprawie wyroku organy administracyjne obydwu instancji będą obowiązane uwzględnić stanowisko wyrażone w niniejszym uzasadnieniu. W szczególności wezmą pod uwagę fakt nieprawidłowego wypełnienia warunku uprzedniego pouczenia skarżącej o okolicznościach powodujących ustanie prawa do pobierania stypendium, co w świetle treści art. 76 ust. 2 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia uniemożliwia wydanie decyzji orzekającej o obowiązku jego zwrotu jako świadczenia nienależnie pobranego, mimo pozostawania w obrocie prawnym decyzji z dnia [...] grudnia 2012 r. o utracie prawa do stypendium i statusu osoby bezrobotnej.