II SA/Rz 1224/13

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 22 sierpnia K. S. zwrócił się do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej [...] o przyznanie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad bratem E. S.

Ustalono, że na podstawie decyzji wydanej z upoważnienia Wójta Gminy [...] [...] października 2012r., nr [...] przyznano wnioskodawcy na okres od 1 sierpnia 2012r. do 30 września 2015r. świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad bratem E. S., legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Po rozpoznaniu wniosku decyzją z dnia [...] września 2013r., nr [...] Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej [...], działając z upoważnienia Wójta Gminy [...] odmówił K. S. przyznania prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad bratem E. S. Podstawą takiego rozstrzygnięcia było ustalenie, że K. S. nie sprawuje opieki nad bratem, co ustalono na postawie oświadczenia E. S., złożonego w trakcie przeprowadzania wywiadu środowiskowego. Organ ponadto wyjaśnił, że w czasie przeprowadzania wywiadu K. S. pracował w gospodarstwie rolnym i był nieobecny w domu. Brak jest zatem podstaw do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Ponadto organ poddał w wątpliwość, czy w przypadku K. S. miała miejsce rezygnacja z zatrudnienia w celu sprawowania opieki, bowiem z przedstawionej umowy zlecenia wystawionej przez A. Sp. z o.o. wynika, że K. S. był zatrudniony na krótki okres czasu: od 16 lipca 2013r. do 31 lipca 2013r. Zrezygnował z zatrudnienia 30 lipca 2013r. na jeden dzień przed zakończeniem umowy, co potwierdza zaświadczenie pracodawcy.

W odwołaniu od wskazanej wyżej decyzji K. S. nie zgodził z decyzją organu I instancji. Podał, że jego brat choruje na padaczkę, jest osobą niepełnosprawną i "często ma urojenia", co z uwagi na fakt, że K. S. jest jedynym członkiem rodziny w pełni zdrowia, uzasadniało jego rezygnację z zatrudnienia celem sprawowania opieki nad bratem.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, zwane dalej SKO lub Kolegium, po rozpoznaniu odwołania K. S. od wskazanej wyżej decyzji organu I instancji, decyzją z dnia [...] października 2013r., nr [...], wydaną na podstawie art. 16a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą" oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z 14 dnia czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), zwanej dalej "k.p.a." utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Kolegium wskazało, że zgodnie art. 16a ust. 1 ustawy specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 poz. 788 i 1529) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie leczenia rehabilitacji i edukacji.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego skarżący nie może być uznany za osobę, która sprawuje opiekę nad niepełnosprawnym bratem i która zrezygnowała z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej celem sprawowania opieki, mimo spełnienia innych przesłanek przyznania ww. zasiłku, tj. istnienia po stronie skarżącego obowiązku alimentacyjnego wobec brata oraz spełnienia przesłanki kryterium dochodowego. Organ wyjaśnił, że opieka nad niepełnosprawnym ojcem (organ zapewne miał na myśli brata) nie spowodowała faktycznej rezygnacji, bowiem opieki tej faktycznie nie sprawuje. Umowa zlecenia została rozwiązana z dniem 30 lipca 2013r. podczas, gdy niepełnosprawność brata, co wynika z orzeczenia o stopniu niepełnosprawności istnieje od 21 sierpnia 2012r. a zatem K. S. nie zrezygnował z zatrudnienia z związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym bratem.

W skardze na decyzję Kolegium dnia [...] października 2013r. K. S. podniósł, że decyzja jest dla niego bardzo krzywdząca, gdyż w jego przekonaniu spełnił przesłanki konieczne do przyczynia wnioskowanego świadczenia. Faktycznie zrezygnował z zatrudnienia celem sprawowania opieki nad bratem, ponieważ wszyscy domownicy są osobami przewlekle chorymi i nie są w stanie się nim zajmować. Rezygnacja z zatrudnienia nastąpiła przypadkowo o jeden dzień wcześniej niż termin zakończenia umowy, z uwagi na znaczne pogorszenie stanu zdrowia brata. Nieobecność K. S. w domu podczas wywiadu środowiskowego miała charakter chwilowy i wynikała z tego, że poszedł wykopać ziemniaki na obiad i nie może stanowić podstawy do odmowy przyznania zasiłku.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie z przyczyn podniesionych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie zważył, co następuje;

Podstawowa zasada polskiego sądownictwa administracyjnego została określona w art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153 poz. 1269) zgodnie z którym sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę legalności działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Zasada, że sądy administracyjne, dokonują kontroli działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie została wyartykułowana w art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153 poz. 1270).

Z istoty kontroli wynika, że zasadność zaskarżonej decyzji podlega ocenie przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie podejmowania zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Podkreślić należy, iż w świetle art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Wobec tego sąd nie ma obowiązku badania zarzutów skargi, które nie mają znaczenia dla oceny legalności zaskarżonego aktu (patrz: wyrok NSA z 11 października 2005 r. FSK 2326/04). Sąd uwzględnił skargę uznając, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy nie spełnia wymogów z art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a.

Zasady prawdy obiektywnej, o której mowa w art. 7 k.p.a. zapewniają gwarancje zawarte w przepisach regulujących postępowanie dowodowe.

Według art. 77 § 1 organ administracji jest obowiązany podjąć:

1) ciąg czynności procesowych mających na celu zebranie całego materiału dowodowego,

2) rozpatrzyć cały materiał dowodowy.

Przez materiał dowodowy należy rozumieć ogół dowodów, których zebranie jest konieczne dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a przez pojęcie dowodu należy rozumieć "środek dowodowy", a zatem ten środek, który umożliwia dowodzenie, a więc pozwala na przekonanie się o istnieniu lub nieistnieniu oznaczonych faktów, a tym samym o prawdziwości względnie nieprawdziwości twierdzeń o tych faktach".

Kodeks postępowania administracyjnego nie określa wprost, co należy rozumieć przez pojęcie przedmiotu dowodu. Na podstawie przepisu art. 7 k.p.a. oraz przepisów szczególnych, można przyjąć, że przedmiotem dowodu są fakty mające znaczenie dla sprawy, a organ administracji publicznej dokonuje ustaleń stanu faktycznego, nie tylko opierając się na zgromadzonym materiale dowodowym lecz również na podstawie domniemań, dopuszczając możliwości uprawdopodobnienia istnienia tych okoliczności.

Zebranie całego materiału dowodowego to zebranie dowodów dotyczących wszystkich mających znaczenie prawne dla sprawy. Określenia zaś faktów mających znaczenie dla sprawy dokonuje organ administracji publicznej w oparciu o przepisy prawa materialnego, będącego podstawą prawną rozstrzygnięcia sprawy. Fakty zapisane w normie prawa materialnego, składają się na fakty mające znaczenie w sprawie, do których ustalenia obowiązany jest organ administracji publicznej rozpoznając sprawę.

Pominięcie ustalenia faktu mającego znaczenie dla sprawy stanowi naruszenie art. 7, 77 § 1 k.p.a. uzasadniające uwzględnienie skargi.

Materialnoprawną podstawą rozstrzygnięcia jest ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr 139 poz. 992 ze zm).

Zgodnie z art. 16a ust. 1 cyt. ustawy specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (....).

Z załączonego do akt administracyjnych wywiadu środowiskowego wynika, że skarżący K. S. nie sprawuje opieki nad swoim niepełnosprawnym bratem E. S.

Na podstawie załączonego do akt wywiadu środowiskowego z dnia 30.08.2013 r. wynika, iż wywiad ten przeprowadzono z E. S. który go podpisywał. Wynika zeń, iż skarżący K. S. był nieobecny w domu w tym czasie i faktycznie nie zapewnia opieki niepełnosprawnemu bratu E. Jego nieobecność była spowodowana "pracą na gospodarstwie rolnym, wykonuje prace polowe".

Z oświadczeń zalegających w aktach wynika, iż zarówno skarżący jak i jego brat nie mają gospodarstwa rolnego. Z karty informacyjnej leczenia szpitalnego z 18.04.2013 roku w epikryzie zapisano "pacjent został przekazany do zakładu opieki hospicyjnej". W wywiadzie środowiskowym pkt 8 zatytułowanym "czy ktoś z członków rodziny korzysta lub korzystał z domu pomocy (...) wpisano "SDS w W." zakreślając "tak".

Na podstawie tego wywiadu, trudno ustalić faktyczną sytuację istniejącą w tej rodzinie. Jeżeli skarżący nie opiekuje się bratem E., kto zapewnia mu faktyczną opiekę, ponieważ orzeczenie o niepełnosprawności uznaje go za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym od 21.08.2012 r. zauważyć należy, iż skarżący decyzją z dnia [...].10.2012 r. miał przyznane świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad bratem E. na okres od 1.08.2012 do 30.09.2015 roku utracił je w związku ze zmianą przepisów. Przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wówczas, o których mowa w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, to sprawowanie opieki nad osobą niepełnosprawną oraz rezygnacja z zatrudnienia.

W uzasadnieniu cytowanej decyzji brak informacji co do tych przesłanek.

W związku z tym, iż jeden z podstawowych dowodów w sprawie jakim jest wywiad środowiskowym nie spełnia wymogów, o których mowa w z art. 7, 77 § 1 k.p.a. Sąd uwzględnił skargę K. S.

Prowadząc ponownie postępowanie organ w sposób prawidłowy ustali czy K. S. sprawuje opiekę nad swoim bratem E., odnosząc się również do jego wniosków dowodowych przedstawionych w piśmie skierowanym do WSA z dnia 24 marca 2014 roku.

Należy również w sposób wyczerpujący odnieść się do spełnienia drugiej z przesłanek a to rezygnacji z zatrudnienia nawiązując do decyzji przyznającej uprzednio świadczenie pielęgnacyjne.

Z tych względów na zasadzie przepisów art. 145 § 1 pkt 1c p.p.s.a. w zw. z art. 7, 77 § 1 k.p.a. Sąd uwzględnił skargę.

Ze względu na treść rozstrzygnięcia objętego skargą nie orzeczono o tymczasowej ochronie na podstawie art. 152 p.p.s.a.