II OSK 272/12

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 21 października 2011 r., sygn. akt VII SA/Wa 990/11 oddalił skargę K. K.-C. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lutego 2011r., znak: [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji.

Wyrok zapadł na tle następującego stanu faktycznego:

Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia [...] listopada 2010 r., na podstawie art. 158 par. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej: k.p.a.) oraz art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.) po przeprowadzeniu na wniosek skarżącej postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji PINB dla m.st. Warszawy z dnia [...] marca 2008 r. nakazującej jej wstrzymanie użytkowania garażu oraz usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości związanych z pęknięciem ściany zachodniej, ugięciem stropu nad garażem oraz brakiem wentylacji w terminie dwóch miesięcy od daty otrzymania decyzji, odmówił stwierdzenia jej nieważności. W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia organ wskazał, że powyższa decyzja PINB była już przedmiotem jego kontroli.

Po przeprowadzeniu postępowania w trybie nadzoru decyzją z dnia [...] maja 2010 r. organ odmówił stwierdzenia jej nieważności. W wyniku wniesionego przez skarżącą odwołania, Główny Inspektor Nadzoru Budowanego decyzją z dnia [...] sierpnia 2010 r. uchylił w całości zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez organ I instancji.

Rozpoznając sprawę ponownie organ wskazał, że zdaniem skarżącej właścicielem spornego gruntu, jak wskazywały i nadal wskazują dokumenty, jest m.st. Warszawa Dzielnica Ursus, z czym organ nie zgodził się, analizując materiał sprawy, m.in. wyrok Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy Wydział IV Cywilny z dnia 9 czerwca 2005 r. zobowiązujący pozwane Miasto Stołeczne Warszawa nieodpłatnie do przeniesienia na rzecz powódki K. K.-C. własności boksu garażowego posadowionego na działce położonej w Warszawie oraz ustanawiający na rzecz skarżącej prawo użytkowania wieczystego działki na której posadowiony jest boks garażowy. Organ powołał się również na postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy I Wydział Cywilny z dnia 9 stycznia 2008 r., którym sąd oddalił wniosek skarżącej o wykładnię wyroku z dnia 9 czerwca 2005 r. Organ dodał, iż kwestie własności spornego boksu garażowego ostatecznie rozstrzyga wpis w księdze wieczystej oraz pismo z urzędu miasta, które są podstawą nałożenia obowiązków na podstawie art. 66 Prawa budowlanego.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia [...] lutego 2011 r., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy powyższą decyzję. W uzasadnieniu wskazał, że decyzja nie została skierowana do podmiotu nie będącego stroną w sprawie. Z akt sprawy wynika, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku z dnia 9 czerwca 2005 r. doszło do nieodpłatnego przeniesienia własności garażu. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że pozwanej nie przysługuje prawo do tego garażu. Organ wskazał również na wyrok Sądu Rejonowego dla m.st.Warszawy II Wydział Cywilny z dnia 23 września 2008r. sygn.akt II 43/08, którym oddalone zostało powództwo Miasta Stołecznego Warszawy przeciwko skarżącej o wydanie nieruchomości i zapłatę, a w uzasadnieniu wyroku wskazano, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku z dnia 9 czerwca 2005r. sygn.akt IV C 1267/00 doszło do nieodpłatnego przeniesienia własności garażu. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia , że skarżącej nie przysługuje prawo własności garażu. Potwierdził to również Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 24 listopada 2009 r. sygn.akt V Ca 2384/09, którym oddalił apelację Miasta Stołecznego Warszawy od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 23 września 2008r.. Organ zaznaczył, że prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Organ stwierdził, iż zarzucane przez skarżącą kwestie własnościowe dotyczące przedmiotowego garażu pozostają bez znaczenia dla poczynionych przez organ ustaleń i nie potwierdzają zarzucanej wadliwości określonej w art. 156 par. 1 pkt 4 k.p.a. badanej decyzji. Organ podkreślił, że skoro właścicielem garażu w dniu wydania decyzji PINB dla m.st. Warszawy z dnia [...] marca 2008 r. i obecnie jest skarżąca to wydanie decyzji nakazowej na ww. podmiot jest dopuszczalne na mocy zastosowanej w przedmiotowej sprawie normy prawnej.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła skarżąca wnosząc o jej uchylenie oraz zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego mających wpływ na wynik sprawy w postaci: art. 66 ust. 1 w zw. z art. 61 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawa budowlanego w zw. z art. 235 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny w zw. z art. 27 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami polegające na błędnym przyjęciu, że skarżąca była właścicielem garażu pomimo faktu, że nie była w dniu wydania przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego decyzji wpisana w księdze wieczystej jako użytkownik wieczysty gruntu, na którym usytuowany jest przedmiotowy garaż przez co błędnie wskazana została jako adresat przedmiotowej decyzji. Zarzuciła również naruszenie przepisów postępowania, tj.: art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę. Sąd podkreślił, że badane decyzje zostały wydane w postępowaniu nieważnościowym, które jest nadzwyczajnym trybem postępowania administracyjnego ograniczającym się do zbadania, czy kontrolowane rozstrzygnięcie nie jest dotknięte którąkolwiek z wad wymienionych w art. 156 § 1 pkt 1-7 kpa. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądowoadministracyjnym stanowiskiem, naruszenie prawa ma charakter rażący, gdy rozstrzygnięcie zwarte w decyzji pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią przepisu prawa poprzez proste ich zestawienie. Rażącym naruszeniem prawa jest tylko takie uchybienie, w wyniku którego powstają skutki społeczne niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności. Przedstawione przez organ I i II instancji stanowisko należało zdaniem sądu uznać za trafne. Z uzasadnienia decyzji PINB z dnia [...] marca 2008 r. wynika, że w przedmiotowym garażu występują nieprawidłowości powodujące zagrożenie bezpieczeństwa ludzi i mienia. Sąd wskazał również na art. 61 ustawy Prawo budowlane. Konsekwencją stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu budowlanego jest podjęcie przez organ nadzoru budowlanego decyzji w trybie art. 66 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, a więc obowiązek nałożono na skarżącą jako właścicielkę obiektu prawidłowo. Sąd przywołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1110/00, Lex nr 74492, w którym SN wyraził pogląd, iż art. 365 § 1 k.p.c. reguluje zasadę mocy wiążącej prawomocnego wyroku sądowego. Nieuzasadnione jest zatem żądanie dokonania innej oceny prawnej tytułu własności przedmiotowego garażu, niż wyrażonej w przywołanych wyrokach. Ponadto, zarzucane przez skarżącą kwestie własnościowe dotyczące przedmiotowego garażu pozostają bez wpływu na wydaną przez PINB decyzję, wobec rozstrzygnięcia tej kwestii prawnej przez sady powszechne. Takiej samej ocenie podlega również kwestia braku ustanowienia użytkowania wieczystego działki, na której posadowiony jest boks garażowy, bowiem z punktu widzenia Prawa budowlanego istotny jest tytuł prawny do obiektu budowlanego, a nie do działki na której się on znajduje. Sąd uznał zatem, że brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji.

Na to rozstrzygnięcie skarżąca złożyła skargę kasacyjną, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie:

1.art. 145 § 1 pkt. 1 lit a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) poprzez zaakceptowanie nieprawidłowej oceny zastosowania prawa materialnego przez Głównego Inspektora Nadzoru

Budowlanego polegającej na błędnej wykładni art. 365 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż

skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest związanie poglądami

prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu prawomocnego wyroku;

2.art. 145 § 1 pkt. 1 lit a ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez zaakceptowanie nieprawidłowej oceny zastosowania prawa materialnego przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego polegającej na błędnej wykładni art. 66 ust. 1 w zw. z art. 61 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawa budowlanego w zw. z art. 235 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny w zw. z art. 27 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez przyjęcie, że skarżąca była właścicielem garażu pomimo faktu, że nie była, w dniu wydania przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego decyzji wpisana w księdze wieczystej jako użytkownik wieczysty gruntu, na którym usytuowany jest przedmiotowy garaż przez co błędnie wskazana została jako adresat przedmiotowej decyzji;

3.art. 145 § 1 pkt. 2 p.p.s.a. polegające na nieuwzględnieniu uchybienia przez organ administracyjny przepisom art. 156 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.) w postaci skierowania, opartej na art. 61 Prawa budowlanego decyzji do osoby niebędącej właścicielem obiektu;

4.art. 145 § 1 pkt. 2 p.p.s.a. polegające na nieuwzględnieniu uchybienia przez organ administracyjny przepisom art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. w postaci wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa, tj. art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawa budowlanego.

Wniosła ponadto o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że moc wiążąca prawomocnego wyroku dotyczy wyłącznie związania treścią jego sentencji, nie zaś przesłankami, które do niego doprowadziły. Do zawarcia umowy potzreba dwóch oswiadczeń woli. Wpis użytkowania wieczystego do księgi wieczystej ma moc wsteczną od daty złożenia wniosku o wpis. Datą powstania prawa użytkownaia wieczystego lub jego przejścia na nabywcę jest data złożenia wiosku o wpis. Zbycie tego prawa odnosi się również do budynków, zaś sama ich własność nie może być przeniesiona na inną osobę bez przeniesienia użytkowania wieczystego, czego warunkiem jest wpis w księdze.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwym zastosowaniu (pkt 1); naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 2).

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, że zakres jego kontroli ograniczony jest wyłącznie do oceny zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej. Z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania (art. 183 § 1 p.p.s.a.), której przesłanki określa przepis art. 183 § 2 p.p.s.a. W rozpoznawanej sprawie nie zachodziły przesłanki nieważności postępowania.

Skarga kasacyjna jest zasadna.

Zasadny jest zarzut skargi kasacyjnej, który został sformułowany jako naruszenie art. 145 § 1 pkt. 1 lit a p.p.s.a. poprzez zaakceptowanie nieprawidłowej oceny zastosowania prawa materialnego przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego polegającej na błędnej wykładni art. 66 ust. 1 w zw. z art. 61 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawa budowlanego w zw. z art. 235 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny w zw. z art. 27 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez przyjęcie, że skarżąca była właścicielem garażu pomimo faktu, że nie była, w dniu wydania przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego decyzji wpisana w księdze wieczystej jako użytkownik wieczysty gruntu, na którym usytuowany jest przedmiotowy garaż przez co błędnie wskazana została jako adresat przedmiotowej decyzji. Istota tego zarzutu, a zarazem sporu jaki powstał w przedmiotowej sprawie sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy w dacie wydania przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego decyzji nr [...] z dnia [...] marca 2008r. na podstawie art.66 ust.1 pkt 1 i 3 ustawy Prawo budowlane skarżąca była właścicielem garażu położonego w W. przy ul. [...]. Od rozstrzygnięcia tej kwestii zależy bowiem ocena, czy decyzja ta została wydana w warunkach określonych w art.156 § 1 pkt 2, pkt 4 kpa, a więc z rażącym naruszeniem prawa i skierowana została do osoby nie będącej stroną, czy też wskazane przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji nie występują. Ustalenia te pozwolą ocenić, czy decyzja Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego dnia [...] lutego 2011r. utrzymującą w mocy decyzję Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] listopada 2010r. odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji PINB z dnia [...] marca 2008r. nr [...] nakazującą K. K. wstrzymanie użytkowania garażu oraz usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości jest zgodna z prawem. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowisko prawne przyjęte przez organy administracji w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji i zaaprobowane przez Sąd I instancji nie może się ostać, albowiem narusza wskazane w skardze kasacyjnej przepisy prawa materialnego dotyczące prawa użytkowania wieczystego tj art. 235 § 2 kc i art.27 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Należy przypomnieć, że prawo użytkowania wieczystego jest uregulowane w dwóch podstawowych aktach normatywnych: kodeksie cywilnym oraz w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Kodeks cywilny reguluje przede wszystkim zagadnienia cywilnoprawne omawianej instytucji, natomiast ustawa o gospodarce nieruchomościami reguluje również zagadnienia administracyjnoprawne. Można stwierdzić, że cywilnoprawna z natury problematyka użytkowania wieczystego podlega komplementarnej regulacji Kodeksu cywilnego i ustawy o gospodarce nieruchomościami. Uzupełniająca się regulacja obu aktów normatywnych dotyczy wszystkich zagadnień, poczynając od ustanowienia użytkowania wieczystego, poprzez treść i wykonywanie prawa, na wygaśnięciu stosunku użytkowania kończąc. Dla przedmiotu niniejszej sprawy szczególne znaczenie mają rozwiązania zawarte w ar t.235 § 2 kc . i art. 27 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art.235 § 2. kc przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym. Przepis ten wprowadza generalną zasadę zgodnie z którą byt prawo własności budynków, czyli jego powstanie, istnienie związane jest prawem użytkowania wieczystego gruntu. Prawo własności budynków nie powstanie jeżeli nie powstanie prawo użytkowania wieczystego gruntów, a wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego powoduje automatycznie utratę prawa własności budynków. Zatem prawem głównym jest tutaj użytkowanie wieczyste, zaś prawo własności budynku jest prawem przywiązanym do użytkowania wieczystego (por. E. Gniewek, Obrót..., s. 308; K. Pietrzykowski (w:) Komentarz..., s. 578; S. Rudnicki, Komentarz..., s. 363; zob. także uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1971 r., III CZP 86/70, OSNCP 1971, z. 9, poz. 147). Odrębnym zagadnieniem jest problem rozliczenia pomiędzy właścicielem gruntu (Skarbem Państwa lub jednostką samorządu terytorialnego) a użytkownikiem wieczystym. Tym samym podstawową zasadą użytkowania wieczystego jest, że prawo własności budynków znajdujących się na gruncie nie powstanie tak długo jak długo nie powstanie prawo użytkowania wieczystego oraz, że prawo własności budynków istnieje do chwili wygaśnięcia użytkowania wieczystego.

Druga istotna zasada dotycząca prawa użytkowania wieczystego związana jest z powstaniem tego prawa. Zgodnie z art.27 ustawy o gospodarce nieruchomościami, Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej.

Odnośnie tego pierwszego wymogu, czyli zawarcia umowy w formie aktu notarialnego, to wymóg ten może być spełniony przy zastosowaniu konstrukcji art.64 kc ( jeżeli jedna strona odmawia złożenia oświadczenia, a drugiej stronie przysługuje roszczenie wynikające z konkretnej normy materialnoprawnej tak jak w przedmiotowej sprawie z art. 211 ustawy o gospodarce nieruchomościami ). Zgodnie z art. 64 kc Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Artykuł 64 k.c. zawiera materialnoprawną regulację skutków wyroku sądowego stwierdzającego obowiązek złożenia oświadczenia woli. Przewiduje on, że oświadczenie woli strony zobowiązanej do jego złożenia może być zastąpione orzeczeniem sądu. Sąd może wydać takie orzeczenie na żądanie osoby uprawnionej, zainteresowanej dokonaniem określonej czynności prawnej. Regulację zawartą w art. 64 k.c. od strony procesowej uzupełnia art. 1047 k.p.c. W przedmiotowej sprawie takim właśnie orzeczeniem wydanym w trybie art.64 kc w związku z art.211 ustawy o gospodarce nieruchomościami był wyrok Sądu Rejonowego dla m.st.Warszawy IV Wydział Cywilny z dnia 9 czerwca 2005r. sygn.akt IV C 1267/03. Jednak dla powstania prawa użytkowania wieczystego nie wystarczy zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, lub wydanie orzeczenia w trybie zart.64 kc, albowiem zdanie drugie art. 27 u.g.n. wymaga wpisu w księdze wieczystej zarówno w przypadku oddania nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste, jak i w przypadku przenoszenia prawa użytkowania wieczystego na inną osobę. Wpis do księgi ma więc w tych przypadkach znaczenie konstytutywne. Zatem prawo użytkowania wieczystego nie powstaje bez wpisu do księgi wieczystej. Dotyczy to także odpowiednio przeniesienia tego prawa. Jedynie że w przypadku nabycia prawa wieczystego użytkowania z mocy prawa (co ma być jedynie potwierdzone wydawaną później decyzją administracyjną) wpis użytkowania wieczystego do księgi wieczystej ma charakter deklaratoryjny, gdyż nabycie prawa wieczystego użytkowania nastąpiło z mocy prawa z konkretną datą i nie zależy od tego, kiedy zostanie wydana decyzja potwierdzająca nabycie tego prawa, ani od tego, kiedy i czy w ogóle prawo to zostanie ujawnione w księdze wieczystej - por. m.in. uchwała SN z dnia 5 grudnia 2002 r., III CZP 71/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 133, jednak w rozpoznawanej sprawie nie mieliśmy do czynienia z użytkowaniem wieczystym , które powstałoby z mocy prawa.

Należy tym samym stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie do chwili do której użytkowanie wieczyste nie zostało wpisane do księgi wieczystej, prawo użytkowania wieczystego nie powstało, a w konsekwencji nie powstało prawo własności garażu na rzecz skarżącej. Dopiero w wyniku wpisu do księgi wieczystej dokonanego dnia [...] marca 2009r., na podstawie wniosku złożonego dnia [...] marca 2009r. ( zgodnie z art.29 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece, wpis do księgi wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku ) powstało na rzecz skarżącej prawo użytkowania wieczystego gruntu i związane z tym prawem prawo własności garażu. Zarówno problematyka charakteru prawnego wpisu do księgi wieczystej prawa użytkowania wieczystego , jak również zasada że prawo własności budynków związane jest z prawem użytkowania wieczystego jest bezsporna w doktrynie i orzecznictwie. Konstytutywny charakter wpisu do księgi wieczystej przesądza o chwili, od której należy liczyć terminy wykonania przez użytkownika wieczystego zobowiązań zawartych w umowie, w tym w szczególności uiszczania opłat rocznych oraz wykonania prac związanych z zagospodarowaniem gruntu (przede wszystkim terminy rozpoczęcia i zakończenia budowy). Chwila ta to dzień wpisu prawa do księgi wieczystej (por. wyrok SN z dnia 4 lutego 2005 r., I CK 512/04, LEX nr 394484).

Z kolei odnosząc się do zarzutu skargi kasacyjnej sformułowanego w pkt 1 a dotyczącego naruszenia art. 145 § 1 pkt. 1 lit a p.p.s.a. poprzez zaakceptowanie nieprawidłowej oceny zastosowania prawa materialnego przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego polegającej na błędnej wykładni art. 365 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest związanie poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu prawomocnego wyroku należy stwierdzić, że zarzut ten jest zasadny.

Zarzut ten został sformułowany w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego dla m.st.Warszawy z dnia 23 września 2008r. sygn.akt II C 43/08 w sprawie z powództwa Miasta Stołecznego Warszawy przeciwko skarżącej o wydanie nieruchomości i zapłatę, którym sąd oddalił powództwo, oraz wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie V Wydział Odwoławczy z dnia 24 listopada 2009r. sygn.akt V Ca 2384/09, którym oddalona została apelacja pozwanego. Poglądy zawarte w uzasadnieniach tych wyroków stały się podstawą do przyjęcia w niniejszej sprawie zarówno przez organy administracji jak i Sąd I instancji stanowiska prawnego zgodnie z którym skarżąca była już właścicielem garażu w dniu wydania decyzji z dnia [...] marca 2008r.. Zgodnie z art.365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że moc wiążąca orzeczenia odnosi się tylko do treści jego sentencji, a nie uzasadnienia (wyrok SN z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 702/04, Lex nr 402284). Nie mają zatem mocy wiążącej ani poglądy prawne wyrażone w uzasadnieniu orzeczenia (wyrok SN z dnia 13 marca 2008 r., III CSK 284/07, Lex nr 380931), ani motywy i ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu (wyrok SN z dnia 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, Lex nr 345525). Według Sądu Najwyższego, przedmiotem prawomocności materialnej jest bowiem ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Sąd przy wydaniu wyroku nie jest związany zarówno ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, jak i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego w niej wyroku (wyrok SN z dnia 21 czerwca 2007 r., IV CSK 63/67, Lex nr 485880). Natomiast zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia w rozumieniu art. 365 § 1 (tak wyrok SN z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w kolejnych nowych orzeczeniach mianowicie; Moc wiążącą na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. ma wprawdzie jedynie sentencja orzeczenia, niemniej jednak w niektórych przypadkach - jak np. w razie oddalenia powództwa - ze względu na ogólność rozstrzygnięcia, doniosłość przy ustalaniu zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia, mogą mieć także zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia ( wyrok SN z dnia 29 września 2011r. IV CSK 652/10 ), Przedmiotem prawomocności materialnej jest ostateczny rezultat rozstrzygnięcia ujęty w sentencji, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Nie można oczywiście wykluczyć, w niektórych przypadkach, jak np. w razie oddalenia powództwa, potrzeby ustalania zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia przy wykorzystaniu zawartych w uzasadnieniu motywów rozstrzygnięcia ( wyrok SN z dnia 3 października 2012r., II CSK 312/12 ). Przenosząc te uwagi i poglądy na grunt niniejszej sprawy należy przede wszystkim stwierdzić, że wyroki które zapadły Sądu Rejonowego w dniu 23 września 2008r. sygn.akt II C 43/08 i Sądu Okręgowego w dniu 24 listopada 2009r. sygn.akt V Ca 2384/09, dotyczyły sprawy o wydanie nieruchomości i zapłatę. Zgodnie z art.365 § 1 k.p.c. moc wiążącą ma sentencja orzeczenia, czyli oddalenie powództwa. Natomiast na zawarte w uzasadnieniach tych wyroków motywy należy spojrzeć uwzględniając nie tylko przedstawiony wyżej stan prawny dotyczy powstawania prawa użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności budynków znajdujących się na tym gruncie, ale również na istnienie innych okoliczności, które mogłyby uzasadniać oddalenie powództwa o wydanie nieruchomości. Mianowicie pojawia się pytanie, czy w sprawie z powództwa o wydanie nieruchomości ma znaczenie prawne fakt , że pozwanym jest osoba, która zawarła umowę o ustanowienie użytkowania wieczystego ( lub został wydany wyrok w trybie art.64 kc ), ale nie został jeszcze dokonany wpis do księgi wieczystej, a tym samym prawo użytkowania wieczystego jeszcze nie powstało, czy sytuacja prawna takiego pozwanego jest taka sama jak pozwanego, który w ogóle nie zawarł umowy o powstanie użytkowania wieczystego ( lub nie został wydany wyrok w trybie art.64 k.c ). Problem ten dostrzegł Sąd Najwyższy, który wypowiadając się na temat uprawnienia nabywcy w okresie między zawarciem umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste a wpisem użytkowania wieczystego do księgi wieczystej w postanowieniu z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 272/03, między innymi podniósł, że taką sytuację tę ujmuje się często w ten sposób, że przed dokonaniem wpisu osobie, na której rzecz wpis ma nastąpić, przysługują wszystkie uprawnienia wynikające z umowy o ustanowieniu prawa, z wyjątkiem samego prawa. Tym samym mimo, że prawo użytkowania wieczystego jeszcze nie powstało, bo wpis do księgi wieczystej nie został dokonany to fakt, że została zawarta umowa o ustanowienie użytkowania wieczystego ( lub został wydany wyrok w trybie art.64 kc. ) może uzasadniać oddalenie powództwa o wydanie nieruchomości. Nadto należy zwrócić uwagę, że w dacie wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Warszawie tj w dniu 24 listopada 2009r. sygn.akt V Ca 2384/09 , wpis do księgi wieczystej prawa użytkowania wieczystego na rzecz skarżącej był już dokonany ( wniosek z dnia [...] marzec 2009r., wpis [...] marca 2009r. ) Całość wskazanych wywodów przemawia za stanowiskiem zgodnie z którym na podstawie art.365 § 1 k.p.c. moc wiążącą ma jedynie sentencja wyroków jakie zapadły w przedmiotowej sprawie. Tym samym należy stwierdzić, że skarżąca nabyła prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej działki oraz prawo własności garażu znajdującego się na tej działce z datą wpisu tego prawa do księgi wieczystej , co nastąpiło w dniu [...] marca 2009r. na datę złożenia wniosku czyli dzień [...] marca 2009r.

Tym samym w dacie wydania przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla m.st. Warszawy decyzji tj w dniu [...] marca 2008r. , wydanej na podstawie art.66 ust.1 pkt 1 i 3 ustawy Prawo budowlane, skarżąca nie była właścicielem przedmiotowego garażu. Okoliczność, że adresatem decyzji wydanej na podstawie art.66 ustawy może być tylko właściciel lub zarządca budynku jest niesporny. Zasadny jest tym samym zarzut skargi kasacyjnej dotyczący naruszenia art. 145 § 1 pkt. 2 p.p.s.a. polegające na nieuwzględnieniu uchybienia przez organ administracyjny przepisom art. 156 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.) w postaci skierowania, opartej na art. 61 Prawa budowlanego decyzji do osoby niebędącej właścicielem obiektu, a także przepisom art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. w postaci wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa, tj. art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawa budowlanego.

Mając na uwadze, że skarga kasacyjna jest zasadna a także, że w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego, Naczelny Sad Administracyjny działając na podstawie art.188 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a uchylił zaskarżony wyrok oraz zaskarżoną decyzję i poprzedzająca ją decyzję. O kosztach orzeczono na podstawie art. 203 pkt 1 p.p.s.a. w związku z art. 200 p.p.s.a. zasądzając od Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego na rzecz skarżącej o tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego kwotę 777zł , obejmującą koszty sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego przed Sądem I instancji i Naczelnym Sądem Administracyjnym.