II OSK 245/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 6 października 2011 r. (sygn. akt II SA/Kr 969/11) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę [...]S.A. w O. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia [...] marca 2011 r., nr [...] w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania.

Wyrok ten został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Marszałek Województwa Małopolskiego decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r., nr [...] wymierzył [...] S.A. opłatę za korzystanie ze środowiska z tytułu wprowadzania gazów i pyłów do powietrza w II kwartale 2005 r. w kwocie 8 062 zł.

Decyzja ta została doręczona pełnomocnikowi spółki [...] - radcy prawnemu B. K. w dniu 23 grudnia 2010 r. (na zwrotnym potwierdzeniu odbioru widnieje podpis i pieczątka "specjalista ds. prawnych K. G."). Decyzję przesłano również bezpośrednio do spółki i doręczono jej pracownikowi w dniu 27 grudnia 2010 r.

Odwołanie spółki [...] od decyzji Marszałka Województwa Małopolskiego wniósł jej pełnomocnik w dniu 11 stycznia 2011 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie postanowieniem z dnia [...] marca 2011 r., na podstawie art. 134 k.p.a., stwierdziło uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Kolegium wskazało, że decyzja Marszałka Województwa Małopolskiego, przesłana na adres pełnomocnika spółki, została odebrana przez K. G. w dniu 23 grudnia 2010 r. i ta właśnie data decyduje o rozpoczęciu biegu terminu do wniesienia odwołania. Termin ten upłynął w dniu 6 stycznia 2011 r. Wprawdzie decyzja została przesłana również bezpośrednio do strony postępowania, jednakże okoliczność ta ma tylko ten skutek, że strona jest poinformowana o treści pisma. Doręczenie takie nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia odwołania.

Skargę na to postanowienie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wniosła [...] S.A. w O., zarzucając mu naruszenie art. 134 k.p.a. w zw. z art. 129 § 2 k.p.a. oraz naruszenie art. 40 § 2 k.p.a. Strona podniosła, że odbiór przesyłki z decyzją organu I instancji został przypadkowo i omyłkowo dokonany przez pracownika działu księgowości, który nie był uprawniony do odbioru pism. Pracownik ten, według spółki, jedynie grzecznościowo potwierdził odbiór przesyłki. Podkreślono, że jedynym pracownikiem uprawnionym do obioru pism zgodnie z art. 45 k.p.c. jest M. W. -pracownik sekretariatu, która w dniu odbioru pisma nie pracowała. Według spółki, decyzja organu I instancji została doręczona 29 grudnia 2011 r., a więc dopiero wtedy, gdy pracownik sekretariatu M. W. odnotowała jej otrzymanie po tym, jak pracownik księgowości przekazał jej przesyłkę. Na tę okoliczność skarżący przedstawił kopię księgi korespondencyjnej, w której wpisano datę otrzymanej korespondencji na dzień 29 grudnia 2010 r.

Ponadto strona skarżąca zakwestionowała doręczenie pisma pełnomocnikowi. Wskazano, że zwrotne potwierdzenie odbioru nie zawiera ani nazwiska pełnomocnika, ani nazwy jego kancelarii, a ponadto przesyłka nie została wysłana listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Nie było także doręczenia zastępczego. W ocenie skarżącej spółki podjęta próba doręczenia pisma pełnomocnikowi nie może być uznana za skuteczną, a więc dla pełnomocnika termin do wniesienia odwołania w ogóle nie rozpoczął biegu. Gdyby jednak przyjąć, że decyzja została doręczona pełnomocnikowi bezpośrednio przez stronę (czego nie przewidują przepisy k.p.a.), to na otrzymanej decyzji widnieje prezentata strony z datą 29 grudnia 2010 r. i dla pełnomocnika od tej daty można liczyć termin do wniesienia środka odwoławczego. Zatem wniesienie odwołania za pośrednictwem poczty w dniu 11 stycznia 2011 r. nastąpiło w ustawowym terminie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem.

Sąd wskazał, że w postępowaniu administracyjnym zakończonym decyzją Marszałka Województwa Małopolskiego strona – [...] S.A. była reprezentowana przez pełnomocnika - r. pr. B. K. (pełnomocnictwo k. 114 akt administracyjnych). Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma w postępowaniu administracyjnym doręcza się temu pełnomocnikowi (art. 40 § 2 k.p.a.). Taka też sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, bowiem przedmiotowa decyzja Marszałka Województwa została przesłana na adres kancelarii prawnej pełnomocnika. Na zwrotnym poświadczeniu odbioru (przy decyzji k. 130 akt administracyjnych) widnieje pieczątka i podpis K. G. - "specjalisty ds. prawnych". Wbrew zarzutom skargi nie ma więc podstaw by kwestionować prawidłowość tego doręczenia, które miało miejsce 23 grudnia 2010 r. Nie jest bowiem prawdą, że zwrotne potwierdzenie odbioru nie zawiera ani nazwiska pełnomocnika, ani nazwy jego kancelarii oraz że przesyłka nie została wysłana listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Treść zwrotnego poświadczenia odbioru decyzji wskazuje, że jej doręczenie nastąpiło w sposób prawidłowy - zgodnie z art. 40 k.p.a. Data doręczenia, potwierdzonego przez K. G., stanowi początek biegu terminu do wniesienia odwołania od decyzji Marszałka Województwa Małopolskiego. Termin ten upłynął więc 6 stycznia 2011 r.

Sąd podzielił stanowisko Kolegium, że na upływ terminu do wniesienia odwołania nie miał żadnego wpływu fakt, że przedmiotowa decyzja została doręczona także stronie bezpośrednio. Zdaniem Sądu, doręczenie takie ma jedynie skutek informacyjny. Czyni to bezprzedmiotowym rozważania dotyczące kwestii, czy "grzecznościowe" (jak twierdzi strona skarżąca) odebranie pisma przez osobę nieuprawnioną, czyli S. J. ma skutek względem skarżącej spółki, czy też skutek taki ma dopiero przekazanie pisma osobie uprawnionej wraz z wpisaniem przesyłki do księgi korespondencji. Ponieważ z datą doręczenia spółce decyzji nie wiążą się żadne skutki procesowe, rozważania dotyczące tej daty mogą zostać pominięte.

Skargę kasacyjną od tego wyroku wniosła [...] S.A. w O., opierając ją na podstawach naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 133 § 1 i 151 p.p.s.a. w zw. z art. 40 § 2 i art. 45 oraz art. 7 i art. 77 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie skargi przy nieprawidłowym uznaniu, że w aktach sprawy znajduje się dowód potwierdzający poprawne i skuteczne doręczenie zaskarżonej decyzji pełnomocnikowi skarżącej w dniu 23 grudnia 2010 r., mimo, że taki dowód nie znajduje się w aktach sprawy, a Sąd I instancji nie rozpatrzył dostatecznie całego materiału dowodowego,

- art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez błędne przedstawienie stanu sprawy w zaskarżonym wyroku.

Skarżąca spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że Sąd I instancji ustalił, że w aktach sprawy znajduje się poświadczenie odbioru decyzji Marszałka Województwa Małopolskiego przez pełnomocnika skarżącej. Przesyłka zawierająca tę decyzję nie została przesłana listem poleconym tylko przywieziona przez przedstawiciela tego organu na adres kancelarii pełnomocnika strony skarżącej. K. G. – specjalista ds. prawnych nie był i nie jest uprawniony do odbioru w imieniu kancelarii pełnomocnika strony skarżącej (Kancelaria Prawna W. K. i Spółka Sp. komandytowa) pism i przesyłek od podmiotów (organów) adresowanych bezpośrednio na nazwisko tego pełnomocnika, a tak została opisana koperta, w której znajdowała się decyzja Marszałka. Także poświadczenie odbioru decyzji wskazuje, że adresatem przesyłki był "B. K. Kancelaria P." Nazwa odbiorcy była niezgodna z nazwą kancelarii pełnomocnika strony skarżącej, a w dodatku na poświadczeniu odbioru nie wskazano komu doręczono przesyłkę (adresat, domownik) oraz że K. G. zobowiązał się przesyłkę doręczyć pełnomocnikowi strony.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano ponadto, że K. G. nie był pracownikiem kancelarii pełnomocnika strony skarżącej, ani nie działał na jej zlecenie, gdyż współpracuje on z inną kancelarią mającą siedzibę pod tym samym adresem (Kancelaria Radców Prawnych Spółka Partnerska K., P.-K., P., K. w K.). Upoważnienie tego pracownika obejmuje jedynie odbiór przesyłek kierowanych do kancelarii pełnomocnika strony skarżącej za pośrednictwem poczty. Nie był on zatem osobą uprawnioną do odbioru pism kierowanych do adresata, a w dodatku pism doręczanych w innej formie niż pocztowa.

Zdaniem strony skarżącej, w aktach sprawy znajduje się poświadczenie odbioru decyzji z dnia 23 grudnia 2010 r., które zawiera istotne braki: wadliwą nazwę kancelarii pełnomocnika strony skarżącej, brak wskazania komu doręczono decyzję oraz czy odbiorca zobowiązuje się doręczyć ją adresatowi.

Sąd I instancji błędnie przestawił stan sprawy, naruszając art. 141 § 4 p.p.s.a., gdyż sprawa dotyczyła decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego nr [...], a nie nr [...], jak wskazano w uzasadnieniu orzeczenia.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Na wstępie należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu I instancji, że – skoro skarżąca spółka reprezentowana była w postępowaniu administracyjnym przez pełnomocnika - do doręczenia jej decyzji Marszałka Województwa Małopolskiego z dnia [...] grudnia 2010 r. zastosowanie miał przepis art. 40 § 2 k.p.a., który w takim przypadku nakazuje doręczenie pisma pełnomocnikowi. W tej sprawie nie miał znaczenia prawnego fakt równoczesnego doręczenia decyzji bezpośrednio skarżącej spółce.

W ramach podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów pełnomocnik spółki zakwestionował skuteczność doręczenia mu przedmiotowej decyzji przez pracownika organu. Naczelny Sąd Administracyjny uznał za nietrafny zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 133 § 1 p.p.s.a. poprzez przyjęcie, że w aktach sprawy znajduje się dowód potwierdzający poprawne i skuteczne doręczenie zaskarżonej decyzji pełnomocnikowi skarżącej w dniu 23 grudnia 2010 r. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika, w aktach administracyjnych sprawy znajduje się zwrotne poświadczenie odbioru (dołączone do decyzji k.130), które stanowi dostateczny dowód skutecznego doręczenia pełnomocnikowi spółki decyzji organu I instancji. Z treści tego poświadczenia odbioru wynika, że przesyłka zawierająca decyzję Marszałka Województwa Małopolskiego z dnia [...] grudnia 2010 r., nr [...] została doręczona na adres: "B. K. Kancelaria Pr., ul. K., [...] K.". Przesyłkę tę odebrał specjalista ds. prawnych K. G. w dniu 23 grudnia 2010 r. Wprawdzie na poświadczeniu tym nie wskazano pełnej nazwy kancelarii pełnomocnika strony, którą podawał on w pismach kierowanych wcześniej do organu (Kancelaria Prawna W. K. i Spółka, Sp. komandytowa), lecz podano prawidłowo imię i nazwisko pełnomocnika oraz adres siedziby kancelarii. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, ten brak nie uniemożliwił skutecznego doręczenia pełnomocnikowi strony decyzji organu I instancji. Zauważyć należy, iż w toku tego postępowania, jeszcze przed wydaniem decyzji przez Marszałka Województwa Małopolskiego z dnia [...] grudnia 2010 r. organy trzykrotnie doręczały pisma pełnomocnikowi skarżącej spółki – r. pr. B. K., kierując je - podobnie jak w przypadku decyzji z dnia [...] grudnia 2010 r. - na nazwisko pełnomocnika i podany przez niego adres kancelarii. Pełnomocnik strony nie kwestionował do tej pory tego sposobu doręczenia, zatem należy przyjąć, że otrzymał on kierowane do niego pisma, pomimo braku wskazania przez nadawcę pełnej nazwy kancelarii, w której wykonuje on swój zawód.

Odnosząc się do zarzutu, iż na poświadczeniu odbioru nie wskazano komu doręczono przesyłkę (adresat, domownik) oraz że K. G. zobowiązał się przesyłkę doręczyć pełnomocnikowi strony wskazać należy, iż w przypadku doręczeń dokonywanych spółce prawa handlowego nie ma zastosowania art. 43 k.p.a., dotyczy on bowiem doręczenia zastępczego (dorosłemu domownikowi, sąsiadowi dozorcy, którzy podjęli się oddania pisma adresatowi) osobom fizycznym. W przypadku spółki pisma doręcza się osobie uprawnionej w jej imieniu do odbioru pism, a w razie niemożności doręczenia pisma w ten sposób stosuje się art. 44 k.p.a. § 1 pkt 2 k.p.a.

W skardze kasacyjnej zarzucono ponadto naruszenie przez Sąd I instancji art. 45 k.p.a. polegające na tym, że specjalista ds. prawnych K. G., który przyjął i poświadczył swoim podpisem odbiór przesyłki zawierającej decyzję organu I instancji: po pierwsze - nie jest pracownikiem kancelarii pełnomocnika skarżącej spółki, lecz jest osobą współpracującą z inną kancelarią mającą siedzibę pod tym samym adresem, po drugie – nie był uprawniony do odbioru pism kierowanych bezpośrednio na nazwisko r. pr. B. K., a po trzecie - nie był uprawniony do odbioru pism doręczanych w inny sposób niż drogą pocztową np. przez pracownika organu.

W odniesieniu do tych zarzutów zauważyć należy, iż skarżąca spółka była reprezentowana przez pełnomocnika, który wskazał kancelarię prawną prowadzoną w formie spółki komandytowej jako miejsce pracy. Doręczenie pism adresowanych na adres kancelarii pełnomocnika skarżącego powinno więc nastąpić zgodnie z treścią art. 45 k.p.a., który stanowi, iż jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism. Przepis art. 44 stosuje się odpowiednio. Z twierdzeń pełnomocnika strony wynika, że pod tym samym adresem ([...] K., K.), pod którym ma siedzibę Kancelaria Prawna W. K. i Spółka, Sp. komandytowa ma siedzibę również inna kancelaria prawna (Kancelaria Radców Prawnych Spółka Partnerska K., P.-K., P., K.). Fakt ten nie ma jednak wpływu na skuteczność doręczenia decyzji organu I instancji w dniu 23 grudnia 2010 r. Decyzja ta została bowiem doręczona pod właściwy adres, do lokalu, w którym siedzibę ma kancelaria pełnomocnika strony i odebrana przez osobę, która własnoręcznym podpisem potwierdziła, że jest uprawniona do odbioru pism adresowanych do tego pełnomocnika, niezależnie od tego, w której kancelarii ta osoba była zatrudniona. Powszechna jest bowiem praktyka, iż kancelarie mieszczące się pod tym samym adresem mają często wspólny sekretariat. W orzecznictwie wskazuje się, że organ doręczający nie ma obowiązku sprawdzania "za każdym razem", czy kwitujący odbiór przesyłki pracownik posiada formalne uprawnienia do odbioru pism (postanowienie NSA z dnia 7 lipca 2011 r. I OZ 474/11 LEX nr 1082916 i powołane tam orzecznictwo). Doręczający nie musi znać zakresu obowiązków i uprawnień osób znajdujących się w firmie, do której przesyłka jest adresowana, skoro zobowiązują się one do jej odbioru, składając własnoręczny podpis (wyrok WSA w Lublinie z dnia 12 kwietnia 2011 r., II SA/Lu 51/11, LEX nr 1096935). Podkreślenia również wymaga, że w tej sprawie K. G. odbierał już korespondencję adresowaną do r. pr. B. K.(zawiadomienie z dnia 28 maja 2010 r., k.125 akt administracyjnych), co świadczy o tym, że jest on osobą uprawnioną do odbioru pism kierowanych do tego pełnomocnika.

W odniesieniu do zarzutu skargi kasacyjnej, iż specjalista ds. prawnych K. G.nie był uprawniony do odbioru pism doręczanych przez pracownika organu wskazać należy, iż zgodnie z art. 39 k.p.a. organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. poz. 1529), przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy. Doręczenie dokonane za pomocą każdego z tych podmiotów ma taki sam skutek prawny, zaś wybór sposobu doręczenia należy do organu administracji. W przepisie art. 45 k.p.a., który reguluje sposób doręczenia pism jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym, mowa jest więc o doręczeniu pism, które może być dokonane za pośrednictwem każdego z podmiotów wymienionych w art. 39 k.p.a. Istnieje więc domniemanie, że osoba uprawniona do odbioru pism w danej jednostce organizacyjnej jest uprawniona do odbioru wszystkich pism kierowanych do niej przez organ administracji, niezależnie od tego, który z podmiotów wymienionych w art. 39 k.p.a. je doręcza. Podniesiony w tym zakresie zarzut skargi kasacyjnej nie jest zasadny, gdyż strona skarżąca w żaden sposób nie wykazała, że K. G. nie był uprawniony do obioru pism doręczanych przez pracownika organu, a jednocześnie osoba ta, pokwitowując odbiór decyzji organu I instancji, w sposób dorozumiany potwierdziła swoje uprawnienia w tym zakresie.

Zasadnie strona skarżąca podniosła, iż Sąd I instancji błędnie przestawił stan sprawy, naruszając art. 141 § 4 p.p.s.a., gdyż sprawa dotyczyła decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego nr [...], a nie nr [...], jak wskazano w uzasadnieniu orzeczenia. Naruszenie to spowodowane było jednak wyłącznie omyłką pisarską w uzasadnieniu wyroku i nie miało wpływu na wynik sprawy, zwłaszcza, że w wyroku podany jest prawidłowy numer zaskarżonego postanowienia.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.