II SA/Łd 154/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P., na podstawie art. 138 §1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071 ze zm., w skrócie k.p.a.), utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta P. z dnia [...], nr [...], odmawiającą R. S. umorzenia należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej.

W toku postępowania ustalono, iż wnioskiem z dnia 9 listopada 2012r. R. S. wystąpił do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w P. o umorzenie należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej podnosząc, iż zaległą "kwotę alimentacyjną" uiścił, wobec czego roszczenia MOPR w P. o ponowne zapłacenie alimentów są nieuzasadnione. Dodał również, iż w tej sprawie, na jego wniosek, było prowadzone postępowanie wyjaśniające w Prokuraturze Rejonowej w P., która stwierdziła, że równolegle z uiszczanym przez niego świadczeniem alimentacyjnym, jego była żona I. M. otrzymywała pomoc z MOPR w postaci wypłaty zaliczki alimentacyjnej. Jak wynika z załączonej kserokopii postanowienia komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w P. z dnia [...], postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w zakresie alimentów zaległych i bieżących na rzecz I. S.. Wnioskodawca wskazał także, iż roszczenia I. M. zostały zaspokojone i dalej na bieżąco są zaspokajane w wysokości 400 zł miesięcznie,.

W dalszej części pisma wnioskodawca wyjaśnił, iż jest jedynym jej żywicielem rodziny, a uzyskiwane środki nie wystarczają na pokrycie kosztów utrzymania. Żona nie pracuje (jest w 9 miesiącu ciąży). Na utrzymaniu mają dwoje dzieci w wieku 4 i 5 lat, z poprzedniego związku jego obecnej żony. Ojciec dzieci nie żyje. Rodzina jest objęta pomocą socjalną MOPR (zasiłek mieszkaniowy, zasiłki rodzinne na dzieci, paczki żywnościowe).

Po rozpatrzeniu wniosku R. S. z dnia [...] nr [...], organ I instancji, na podstawie art. 8b, art. 2 pkt 9, art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2009r., nr 1, poz. 7 ze zm.) oraz art. 104 K.p.a., odmówił wnioskodawcy umorzenia należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej.

W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, iż zaliczka alimentacyjna wypłacana była zgodnie z zaświadczeniami komornika sądowego o bezskuteczności prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Wyjaśnił, iż umorzenie należności powstałych z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej jest możliwe po spełnieniu warunków określonych w art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, tj. skutecznej egzekucji wobec dłużnika alimentacyjnego. Ten warunek nie został spełniony. Nie ma natomiast możliwości umorzenia należności wynikających z wypłaconej zaliczki alimentacyjnej, biorąc pod uwagę trudną sytuację rodzinną, dochodową, czy zdrowotną dłużnika alimentacyjnego. Organ wskazał ponadto, że jeżeli wnioskodawca wpłacał alimenty bezpośrednio swojej byłej żonie, a nie komornikowi sądowemu, to powinien wystąpić do niej o zwrot tych kwot.

Od powyższej decyzji odwołał się R. S. podnosząc, iż Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w P., po rozpatrzeniu wniosku wierzyciela – I. S. (obecnie I. M.), postanowił umorzyć wszczęte przeciwko dłużnikowi postępowanie egzekucyjne zaległych i bieżących alimentów oraz kontynuować egzekucję zaległych alimentów na rzecz MOPR w P.. Skarżący podkreślił, iż od września 2005r. do września 2007r. (co potwierdzają dowody wpłat) była żona otrzymywała od niego świadczenia alimentacyjne, nie ujawniając tego faktu komornikowi ani MOPR, z którego pobierała zasiłek alimentacyjny. Powyższe okoliczności zostały potwierdzone w postępowaniu prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową w P.. Skarżący uznał, iż niesłusznie stał się "dłużnikiem podwójnego zobowiązania alimentacyjnego".

Następnie odwołujący się opisał swoją trudną sytuację życiową oraz podniósł, iż w poprzedniej decyzji z dnia [...] organ I instancji odmówił mu umorzenia należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych, powołując się na przepis art. 16 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, zgodnie z którym organ może umorzyć należność dłużnika alimentacyjnego uwzględniając jego sytuację dochodową i rodzinną. Z kolei w obecnie zaskarżonej decyzji z dnia [...] organ odwołuje się do art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, negując możliwość umorzenia należności z powodu trudnej sytuacji dochodowej czy zdrowotnej.

Po rozpatrzeniu odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. uznało je za niezasadne i wskazaną na wstępie decyzją z dnia [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. Organ odwoławczy wskazał, iż zasady pomocy państwa osobom uprawnionym do alimentów, jak również warunki nabywania, finansowania i tryb postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego zostały ściśle uregulowane w ustawie z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zasady umorzenia należności zostały określone w art. 30 ust. 1 ww. ustawy. Następnie Kolegium wskazało, iż do dnia 1 października 2008r. problematyka pomocy osobom uprawnionym do alimentów unormowana była ustawą z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz.U., Nr 86, poz. 732 ze zm.). Natomiast od dnia 1 października 2008r. wskazane kwestie reguluje przywołana wyżej ustawa z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. W myśl art. 43 ust. 1 tej ustawy, egzekucję należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych prowadzi się w dalszym ciągu aż do ich zaspokojenia na podstawie dotychczasowych przepisów. Wniosek o umorzenie lub zawieszenie egzekucji wymaga zgody organu właściwego wierzyciela (ust. 2). Stosownie zaś do postanowień art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości zaliczek wypłaconych osobie uprawnionej, powiększonej o 5%. Brak przepisów przejściowych dotyczących zasady stosowania ulg w dochodzeniu zwrotu zaliczek alimentacyjnych powoduje konieczność rozpatrywania tych spraw przez organy administracji publicznej w oparciu o przepisy obowiązujące w chwili orzekania przez te organy. Organ II instancji wskazał, iż wprawdzie przepis art. 41 ustawy przewiduje, iż sprawy o zaliczki alimentacyjne, do których prawo powstało do dnia wejścia w życie ustawy, podlegają rozpatrzeniu na zasadach i w trybie określonych w przepisach dotychczasowych, jednakże zdaniem Kolegium sprawa o umorzenie wypłaconej zaliczki alimentacyjnej nie jest sprawą o zaliczkę alimentacyjną, lecz sprawą powstałą już w wyniku wypłaty zaliczki alimentacyjnej osobom uprawnionym (wierzycielowi). Dotyczy bowiem "uwolnienia" dłużnika od obowiązku zwrotu należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej. Nowe przepisy zawężają natomiast możliwość uznaniowego decydowania o umorzeniu należności dłużnika alimentacyjnego przez wprowadzenie sztywnych przesłanek normatywnych, co jest zgodne z wyrażoną w preambule ustawy o pomocy intencją ustawodawcy, by zwiększyć odpowiedzialność osób zobowiązanych do alimentacji. Nawet bardzo trudna sytuacja materialna dłużnika alimentacyjnego nie stanowi ani samodzielnej, ani dodatkowej przesłanki umorzenia należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych.

Na tej podstawie organ odwoławczy uznał, iż rozpatrzenie wniosku R. S. mogło nastąpić jedynie w oparciu o przesłanki wskazane w art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Regulacja powyższego przepisu przewiduje możliwość umorzenia należności powstałych z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych, precyzując jednocześnie warunki, jakie winny być spełnione, by można było umorzyć należności powstałe z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej. Jak wynika z przytoczonego już wyżej art. 30 ust. 1 ustawy, jedyną i konieczną przesłanką umorzenia tych należności, jest skuteczna egzekucja wobec dłużnika alimentacyjnego w wysokości miesięcznej nie niższej niż wysokość zasądzonych alimentów, prowadzona przez okres minimum 3 lat. Tymczasem ze znajdującego się w aktach sprawy zawiadomienia o zajęciu wynagrodzenia za pracę oraz wierzytelności zasiłku chorobowego, wystawionego przez Komornika Sądowego z dnia [...] wynika, że zaległość R. S. powstała na podstawie tytułu wykonawczego - wymienionego wyroku Sądu Rejonowego w P. z dnia [...], sygn. akt [...], wynosi z tytułu zaliczek alimentacyjnych 4.581,12 zł. Z powyższego wynika, że w tym okresie nie wyegzekwowano żadnych kwot. Tym samym nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, do umorzenia dłużnikowi alimentacyjnemu należności, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy. Organ II instancji dodał, iż postanowieniem z dnia [...] Komornik Sądowy, po rozpatrzeniu wniosku wierzyciela, postanowił: 1) na podstawie przepisu art. 825 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego wszczęte przeciwko dłużnikowi postępowanie egzekucyjne umorzyć alimenty zaległe i bieżące na rzecz I. S. 2) kontynuować egzekucję co do alimentów zaległych na rzecz MOPR w P..

Kolegium wskazało również, że nie można byłoby umorzyć przedmiotowych należności na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy, ponieważ dotyczy on jedynie wypłacanych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a nie zaliczek alimentacyjnych wypłacanych na podstawie nieobowiązującej już ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej. Ponadto organ odwoławczy wskazał, iż w toku postępowania wyjaśniono skarżącemu, iż przyznając zaliczkę alimentacyjną organ właściwy wierzyciela oparł się wyłącznie na zaświadczeniu komornika o bezskuteczność egzekucji. Po przyznaniu wierzycielce zaliczki alimentacyjnej organ podjął kolejne czynności, tj. przekazał komornikowi sądowemu decyzję o zaliczce, która stanowiła dla niego podstawę do przekazywania na rzecz organu właściwego wierzyciela wyegzekwowanych od dłużnika kwot. Z kolei, zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, dłużnika alimentacyjny, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja świadczeń alimentacyjnych na rzecz osoby uprawnionej, nie może żądać zwolnienia z egzekucji powołując się na zapłacenie świadczeń alimentacyjnych do rąk osoby uprawnionej. Organ odwoławczy, w ślad za organem I instancji powtórzył, iż skoro skarżący wypłacał alimenty bezpośrednio do rąk byłej żony, to wyłącznie od niej może żądać ich zwrotu.

Na ostateczną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] skargę do sądu administracyjnego złożył R. S., powtarzając zarzuty podnoszone zarówno w toku postępowania administracyjnego, jak i w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi II instancji.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. wniosło o oddalenie skargi podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola działalności organów administracyjnych, o której mowa, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 powołanego przepisu).

W myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r., nr 270, powoływana dalej jako p.p.s.a.) sąd administracyjny rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Z kolei art. 135 .p.s.a. stanowi, iż sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla ten akt w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, o czym stanowi art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.

Podstawę prawną rozstrzygnięć organów w niniejszej sprawie stanowią przepisy ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2012r., poz. 1228 ze zm.) – zwanej dalej nową ustawą bądź u.p.o.u.a. Spór sprowadza się do możliwości zastosowania instytucji umorzenia należności alimentacyjnych, wypłaconych przez organ pomocowy na podstawie nieobowiązującej już ustawy o zaliczce alimentacyjnej.

Trafnie zauważa Kolegium, że brak przepisów przejściowych dotyczących zasady stosowania ulg w dochodzeniu zwrotu zaliczek alimentacyjnych powoduje konieczność rozpatrywania tych spraw przez organy administracji publicznej w oparciu o przepisy obowiązujące w chwili orzekania przez te organy, to jest na podstawie powołanej wyżej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zgodnie z powoływanymi w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji orzeczeniami sądów administracyjnych sprawa o umorzenie należności nie jest już bowiem sprawą o zaliczkę alimentacyjną, co usprawiedliwiałoby stosowanie przepisów dotychczasowych, to jest ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej.

Należy zatem przyjąć, że stosuje się konsekwentnie wszystkie przepisy nowej ustawy w tym zakresie. Tymczasem organom orzekającym w niniejszej sprawie tej konsekwencji zabrakło.

Problematykę umorzenia dłużnikowi należności alimentacyjnych, wypłaconych w miejsce alimentów reguluje obecnie przepis art. 30 u.p.o.u.a.

W ustępie 1 przewiduje on możliwość umorzenia należności z funduszu i należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej w zależności od okresu skutecznej egzekucji wobec dłużnika alimentacyjnego przez 3, 5 albo 7 lat.. Przy tym właściwym do orzekania jest organ dłużnika.

Organ w niniejszej sprawie stwierdził jedynie kategorycznie, że ta regulacja nie znajduje w niniejszym postępowaniu zastosowania, jednakże brak w uzasadnieniu obu zaskarżonych decyzji argumentów uzasadniających takie stanowisko. Należy zwrócić jedynie uwagę, że w aktach administracyjnych znajdują się dowody wpłat przez skarżącego alimentów na rzecz wierzycielki za lata 2005 -2007, co świadczyć może o zaspokojeniu roszczeń alimentacyjnych, a więc skuteczności egzekucji. Organ jednak tych okoliczności nie wyjaśnił. Nie wydaje się jednak, aby trafnym było ograniczanie stosowania tej regulacji wyłącznie do sytuacji przymusowego egzekwowania alimentów. Byłoby to bowiem uprzywilejowanie sytuacji dłużnika przymusowego wobec dłużnika, który swe zobowiązanie spełnia dobrowolnie. Natomiast z akt sprawy zdaje się wynikać, że istnieje tożsamość organu właściwego dłużnika i organu właściwego wierzyciela. Organ ten zaś, pomimo podnoszenia przez skarżącego w toku całego postępowania faktu spełniania świadczenia, kwestii ulgi wynikającej z art. 30 ust.1 u.p.o.u.a. w ogóle nie rozważał.

Przede wszystkim jednak, wobec argumentów skargi odnieść się należy do treści art. 30 ust.2 nowej ustawy. Zgodnie z tym przepisem organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.

W tym miejscu wskazać należy, iż w orzecznictwie sądów administracyjnych istnieje rozbieżność w zakresie możliwości zastosowania art. 30 ust. 2 nowej ustawy do umorzenia należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych, a więc wynikających z decyzji wydanych na podstawie starej ustawy. Wedle pierwszego stanowiska – podzielonego przez organy administracji w niniejszej sprawie – ww. przepis, zgodnie z wykładnią językową, należy odczytywać literalnie tj. dosłownie z jego brzmieniem. Skoro zatem ustawodawca uznał, iż prawo do umorzenia należności z funduszu alimentacyjnego, z uwagi na ciężką sytuację dochodową i rodzinną, obejmuje wyłącznie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a nie obejmuje należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych, to w związku z tym jedyną i konieczną przesłanką umorzenia należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych jest skuteczna egzekucja wobec dłużnika alimentacyjnego w wysokości miesięcznej nie niższej niż wysokość zasądzonych alimentów, prowadzona przez okres minimum 3 lat, o czym mowa w art. 30 ust. 1 nowej ustawy. Oznacza to, że nawet bardzo trudna sytuacja materialna dłużnika alimentacyjnego nie stanowi ani samodzielnej, ani dodatkowej przesłanki umorzenia należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych (por. wyrok NSA z dnia 12 stycznia 2012r., sygn. akt I OSK 1426/11 – dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Jednakże taka literalna wykładnia przepisu art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. spowodowałaby pozbawienie możliwości ubiegania się o umorzenie powstałych należności z uwagi na sytuację życiową i dochodową tych dłużników alimentacyjnych, których należności powstały w związku z wypłatą zaliczek alimentacyjnych, w sytuacji, w której pozostali dłużnicy alimentacyjni, których należności powstały pod rządami ustawy z 1974 r. o funduszu alimentacyjnym albo pod rządami obecnej ustawy nadal taką możliwość posiadają. Takie zróżnicowanie sytuacji dłużników objętych ustawą o zaliczce alimentacyjnej i ich znacznie słabsza pozycja w stosunku do dłużników alimentacyjnych sprzed 2005 i po 2008 roku nie znajduje racjonalnego uzasadnienia. Dodatkowo wskazać należy, że ustawa o zaliczce alimentacyjnej (podobnie jak nowa ustawa) przewidywała możliwość umorzenia należności wobec Skarbu Państwa z uwagi na trudną sytuację rodzinną i dochodową dłużnika. Tym bardziej zatem hipotezą zarówno ust. 1, jak i ust. 2 art. 30 u.p.o.u.a. objęte są również należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych. Przemawia za tym również wniosek o konieczności stosowania nowych przepisów wobec braku przepisów przejściowych. Wybiórcze wyłączenie stosowania tej zasady nie znajduje uzasadnienia w regulacji ustawy.

Zdaniem sądu, wykładnia przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w tym art. 30, nie pozostawia obecnie wątpliwości, że obowiązkiem organu rozpoznającego sprawę umorzenia należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych świadczeń jest zbadanie istnienia obu przesłanek, wynikających z ust. 1 i ust. 2 art. 30 ustawy. Zatem organy zobligowane były do wskazania, z jakich powodów w tym konkretnym przypadku art. 30 ust. 1 czy ust.22 ustawy nie ma zastosowania (tak WSA w Krakowie w wyroku dnia 16 stycznia 2013 roku w sprawie III SA/Kr LEX nr 1274779)

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela tę linię orzeczniczą, która przyjmuje, że należy stosować przepisy nowego prawa do należności powstałych pod rządami przepisów obowiązujących poprzednio oraz że dotyczy to również przesłanek umorzenia należności.

Podobny pogląd zaprezentowany został w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 listopada 2011r., sygn. akt I OSA 1095/11 (orzeczenie dostępne w CBOSA). NSA wskazał w powołanym orzeczeniu, że nieprawidłowe jest stanowisko, że w przypadku umorzenia należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych zastosowanie znaleźć może wyłącznie regulacja zawarta w art. 30 ust. 1 nowej ustawy, bowiem użycie przez ustawodawcę w art. 30 ust. 2 tej ustawy określenia "świadczenia z funduszu alimentacyjnego", nie oznacza możliwości umorzenia w tym trybie jedynie należności wypłaconych wierzycielowi alimentacyjnemu w oparciu o przepisy obowiązującej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Tego rodzaju interpretacja w sposób nieuzasadniony dyskryminowałaby jedną kategorię dłużników alimentacyjnych, co z kolei sprzeciwiałoby się określonej w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zasadzie demokratycznego państwa prawnego (art. 2) oraz zasadzie równości wobec prawa (art. 32). Ponadto stosowanie przepisów nowego prawa do należności powstałych pod rządami przepisów obowiązujących poprzednio, wymaga konsekwentnego uznania, że regulacja wspomniana obejmuje określone stany faktyczne w swym całokształcie. Przepis art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów należy zatem stosować mając na uwadze nie tylko wykładnię językową, ale również jego wykładnię funkcjonalną i systemową, zwłaszcza wtedy, gdy wykładnia językowa sprzeciwiałby się podstawowym konstytucyjnym zasadom. Brak takiej prokonstytucyjnej wykładni art. 30 ust. 2 tej ustawy spowodowałby, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, nieuzasadnione pozbawienie dłużników alimentacyjnych, których należności powstały w związku z wypłatą zaliczek alimentacyjnych, możliwości ubiegania się o umorzenie powstałych należności z uwagi na sytuację dochodową i rodzinną dłużnika w sytuacji, w której pozostali dłużnicy alimentacyjni nadal taką możliwość posiadają.

Przychylając się do drugiego z ww. poglądów stwierdzić należy, iż w świetle art. 30 nowej ustawy dopuszczalne jest umorzenie należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych zarówno z uwzględnieniem przesłanki skuteczności egzekucji (ust. 1), jak również z uwzględnieniem przesłanki trudnej sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika alimentacyjnego (ust. 2). Za tym stanowiskiem przemawia również fakt, iż możliwość umorzenia powstałych należności dłużnika alimentacyjnego ze względu na jego sytuację dochodową i rodzinną istniała na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, czyli w czasie, w którym powstały zaległości alimentacyjne skarżącego.

Z powyższego wynika, iż organ administracji oceniając możliwość umorzenia należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych w sposób nieuprawniony nie ocenił przesłanek zawartych w ust.1 art. 30 u.p.o.u.a. oraz pominął sytuację dochodową i rodzinną skarżącego, jako jedną z przesłanek umorzenia tych należności, o której mowa w art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Oznacza to naruszenie przepisów prawa materialnego w konsekwencji niewyjaśnienie okoliczności faktycznych, które miało wpływ na wynik sprawy, a to z kolei obligowało Sąd do wyeliminowania z obrotu prawnego zarówno zaskarżonej decyzji, jak i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji.

Ponownie rozpatrując sprawę organ administracji uwzględni wskazania zawarte w uzasadnieniu niniejszego wyroku i oceni możliwość umorzenia względem skarżącego należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych nie tylko z uwzględnieniem art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ale równiej z uwzględnieniem ust. 2 powołanego artykułu.

a.bł.