V SA/Wa 2270/12

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem nr [...] z [...] lipca 2012 r. Minister Finansów, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 i art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej "k.p.a.") oraz art. 18 i art. 54 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1015, ze zm.; dalej "u.p.e.a."), utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w [...] z [...] października 2011r. nr [...] w przedmiocie oddalenia skargi S. S. (dalej: "skarżący") na czynność egzekucyjną dokonaną przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...] polegającą na zajęciu wynagrodzenia za pracę. Powyższe postanowienie Minister Finansów wydał na podstawie następującego stanu faktycznego.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...] prowadzi wobec skarżącego postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych: nr [...]-[...],[...] - [...] wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych obejmujących składki na ubezpieczenie zdrowotne za wrzesień 2007 r. oraz marzec 2008 r. - czerwiec 2009 r.; nr [...]wystawionego przez Wojewodę [...] obejmującego grzywnę z [...] grudnia 2009 r.; nr [...] wystawionego przez Wójta Gminy [...] obejmującego podatek od środków transportowych za 2005 i 2006 r.; nr [...] wystawionego przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...] obejmującego podatek od towarów i usług za luty, marzec i maj 2007 r. W celu wyegzekwowania należności objętych przedmiotowymi tytułami wykonawczymi organ egzekucyjny zawiadomieniem z [...] września 2011 r. nr [...] dokonał zajęcia wynagrodzenia za pracę w Przedsiębiorstwie Produkcyjno - Usługowo - Handlowym [...] Sp. Jawna. Powyższe zawiadomienie zostało doręczone dłużnikowi zajętej wierzytelności dnia [...] września 2011 r., natomiast skarżącemu w dniu [...] września 2011r. wraz z odpisami tytułów wykonawczych nr [...] i [...].

Skarżący [...] września 2011 r. wniósł do Dyrektora Izby Skarbowej w [...] skargę na powyższą czynność egzekucyjną. Skarżący zażądał uchylenia przez organ egzekucyjny zakwestionowanej czynności oraz wstrzymania postępowania egzekucyjnego do czasu rozpatrzenia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym skarżonej czynności. W uzasadnieniu skarżący zarzucił zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego przez organ I instancji z uwagi na trudną sytuację życiową, brak uprzedniego doręczenia upomnienia oraz tytułu prawnego na podstawie którego prowadzona jest egzekucja oraz niespełnienie wszystkich wymogów zawartych w art. 27 u.p.e.a.

W odpowiedzi na powyższe Dyrektor Izby Skarbowej w [...] postanowieniem z [...] października 2011 r., w trybie art. 54 u.p.e.a., oddalił skargę. W uzasadnieniu powyższego orzeczenia wskazał, że w skardze na czynność egzekucyjną nie mogą być rozpatrywane zarzuty w myśl art. 33 u.p.e.a.. Zaznaczył przy tym, że skarżący skorzystał z tego środka prawnego w dniu [...] września 2011r. i obecnie w tym zakresie sprawa jest rozpoznawana przez organ egzekucyjny. Odnosząc się do przepisów regulujących sposób zastosowania środka egzekucyjnego organ nie stwierdził naruszenia przepisów, stąd skargę oddalono.

Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem pismem z [...] listopada 2011r. skarżący złożył zażalenie wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy organowi I instancji do ponownego rozpoznania, uchylenie przez organ egzekucyjny dokonanej czynności egzekucyjnej oraz o wstrzymanie postępowania egzekucyjnego do czasu rozpatrzenia zarzutów. Podkreślił, że Dyrektor Izby Skarbowej w [...] błędnie oddalił skargę, gdyż w jego ocenie przedstawione zarzuty dotyczące czynności były trafne.

Ponadto pismem z [...] listopada 2011 r. złożył wniosek o uzupełnienie postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w [...] z [...] października 2011 r. w części dotyczącej prawa wniesienia skargi do sądu administracyjnego od przedmiotowego postanowienia oraz wniosek o wstrzymanie jego wykonania. Postanowieniem z [...] listopada 2011 r., nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej w [...] odmówił wstrzymania wykonania ww. rozstrzygnięcia oraz postanowieniem z tego samego dnia nr [...] odmówił jego uzupełnienia pouczając jednocześnie o rozpoczęciu biegu terminu do wniesienia zażalenia na to postanowienie. W związku z powyższym pismem z 6 grudnia 2011 r. skarżący złożył zażalenie tożsamej treści co zażalenie z 14 listopada 2011 r.

Rozpoznając złożone zażalenie, powołanym na wstępie, postanowieniem Minister Finansów utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji. Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie Minister Finansów wyjaśnił, że zgodnie z art. 54 § 1 u.p.e.a. – zobowiązanemu przysługuje skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego. W postępowaniu tym bada się zgodność z przepisami prawa i prawidłowość dokonanych przez organ egzekucyjny czynności egzekucyjnych. Przy czym zwrócił uwagę na to, iż skarga może dotyczyć tylko okoliczności, które nie są podstawą wniesienia innego środka zaskarżenia, co jest również zgodne z przyjętą linią orzecznictwa sądowego.

W przedmiotowej sprawie organ egzekucyjny podjął czynności egzekucyjne, polegające na zastosowaniu jednego ze środków egzekucyjnych, tj. zajęcia wynagrodzenia za pracę. Ocenie pod względem zgodności z prawem podlegało zatem zajęcie tej wierzytelności, zrealizowane na podstawie zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego z [...] września 2011 r. Sposób dokonania zajęcia wynagrodzenia za pracę, a równocześnie prawidłowości jego przeprowadzenia, należy rozpatrzyć na podstawie regulacji zawartych w art. 72 u.p.e.a.

Minister Finansów nie znalazł podstaw do zmiany lub uchylenia zaskarżonego postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w [...], gdyż w przedmiotowej sprawie możliwe było przeprowadzenie czynności egzekucyjnej w postaci zajęcia prawa majątkowego stanowiącego wynagrodzenie za pracę. Nie stwierdził też uchybień formalnych w dokonanej czynności egzekucyjnej, gdyż druk zajęcia wierzytelności pieniężnej odpowiada wzorowi określonemu dla tego rodzaju druków w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137, poz. 1541 ze zm. dalej: "rozporządzenie MF z 22 listopada 2001r."), zawiadomienie podpisane zostało przez upoważnionego pracownika organu egzekucyjnego, a ponadto doręczone zostało zarówno dłużnikowi zajętej wierzytelności, jak i skarżącemu.

Minister Finansów ustosunkowując się do zawartych w skardze zarzutów dotyczących zastosowania zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego, braku uprzedniego doręczenia upomnienia oraz niespełnienia wymogów określonych w art. 27 u.p.e.a. wyjaśnił, że poruszona problematyka odpowiada w istocie przesłankom zawartym w art. 33 u.p.e.a. Jest więc podstawą zarzutów stanowiących odrębny od skargi na czynność egzekucyjną środek zaskarżenia. Zarzuty stanowiące podstawę alternatywnych środków zaskarżenia nie mogą być jednocześnie podstawą skargi na czynności egzekucyjne, nie podlegają więc rozpatrzeniu w tym trybie. Minister podkreślił, że środek zaskarżenia jakim jest skarga na czynność egzekucyjną jest środkiem bardzo sformalizowanym. W jego granicach mieści się tylko formalne zbadanie poprawności zastosowanych czynności egzekucyjnych. Zarzuty i skarga na czynności egzekucyjne to dwa odrębne środki zaskarżenia wnoszone w różnym terminie i rozpoznawane z zastosowaniem innych przesłanek. Powyższe środki zaskarżenia są niekonkurencyjne co ma zapobiegać powielaniu środka zaskarżenia i komplikacjom wynikającym z uruchomienia różnych trybów ochrony interesu jednostkowego w tej samej co do przedmiotu sprawie. Ponadto organ II instancji zauważył, że pismo skarżącego z [...] września 2011 r. zostało wniesione w terminie do wniesienia zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] wystawionego przez Wojewodę [...] oraz tytułu wykonawczego nr [...] wystawionego przez Wójta Gminy [...]. Postępowanie w sprawie zarzutów na prowadzenie egzekucji administracyjnej na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] zostało zakończone ostatecznym postanowieniem Dyrektora Izby Skarbowej w [...] z [...] lutego 2012r. utrzymującym w mocy postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...] z [...] grudnia 2011 r. o uznaniu zarzutów za bezzasadne. Natomiast postępowanie w sprawie zarzutów dotyczących tytułu wykonawczego nr [...] nie zostało zakończone.

Odnosząc się do zarzutu braku doręczenia odpisów tytułów Minister Finansów wskazał, że zarzut ten jest bezzasadny. Wyjaśnił, że z akt sprawy wynika, iż odpisy tytułów wykonawczych nr [...] i [...] zostały doręczone skarżącemu w dniu 22 września 2011 r., natomiast odpisy tytułów: nr [...] - [...] zostały doręczone w dniu 10 grudnia 2008 r.; nr [...] w dniu 7 stycznia 2009 r.; nr [...]-[...]w dniu 14 lipca 2010 r. (w trybie art. 44 k.p.a.); nr [...] w dniu 3 października 2008 r., lecz Zobowiązany odmówił potwierdzenie jego doręczenia.

Skarżący pismem z 31 sierpnia 2012 r. wniósł do tutejszego Sądu skargę, w której domaga się uchylenia postanowień organów obu instancji i przyznania prawa pomocy. Zaskarżonemu postanowieniu skarżący zarzucił niedopuszczalność prowadzenia administracyjnego postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny z uwagi na:

zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego przez organ I instancji z uwagi na ciężką sytuację rodzinną i majątkową zobowiązanego, który nie posiada żadnych środków do życia, samotnie prowadzi gospodarstwo domowe i nie ma żadnego majątku,

brak uprzedniego doręczenia tytułu prawnego, na podstawie którego jest prowadzona egzekucja administracyjna,

brak uprzedniego doręczenia upomnienia przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie ww. tytułów egzekucyjnych,

niespełnienie wszystkich wymogów zawartych w art. 27 u.p.e.a.

W uzasadnieniu skargi wskazał na trudną sytuację osobistą, materialną i zdrowotną oraz że w związku z prowadzoną wraz z ojcem działalnością gospodarczą powstały nieuregulowane zobowiązania, którymi został również obciążony. Trudności finansowe spowodowały rozpad rodziny, brak możliwości regulowania zobowiązań i w konsekwencji problemy psychiczne.

W odpowiedzi na skargę Minister Finansów wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując w całości swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że sąd administracyjny sprawuje kontrolę działań organów administracji publicznej, w tym postanowień wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym, w oparciu o kryterium zgodności z prawem. W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a - c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej "p.p.s.a."), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte jest wadą nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Ponadto, co wymaga podkreślenia, w myśl art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd administracyjny I instancji rozstrzyga sprawę w granicach sprawy administracyjnej, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Niezwiązanie sądu administracyjnego oznacza m.in., że sąd ma obowiązek rozpatrzyć sprawę rozstrzygniętą zaskarżoną decyzją z punktu widzenia zgodności z prawem całego postępowania administracyjnego, a podstawę orzekania przez ten sąd stanowi cały materiał dowodowy zgromadzony przez organy administracji w toku całego prowadzonego w danej sprawie postępowania, gdyż zgodnie z ar. 133 § 1 p.p.s.a. sąd rozpoznaje sprawę na podstawie akt sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny kierując się tymi przesłankami i badając zaskarżone postanowienie nie dopatrzył się naruszenia prawa przez organy orzekające i stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą zaskarżonego postanowienia stanowi przepis art. 54 u.p.e.a. W myśl tego przepisu zobowiązanemu przysługuje skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora oraz skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego.

Należy stwierdzić, iż skarga na czynność egzekucyjną jest instytucją postępowania egzekucyjnego, którego celem jest przymusowe ściągniecie wymaganej należności obciążającej zobowiązanego. Służy kontroli prawidłowości stosowania w postępowaniu środków egzekucyjnych zmierzających bezpośrednio do wyegzekwowania należności. Ocenie, w ramach skargi na czynności egzekucyjne, podlegają działania organu egzekucyjnego (egzekutora), który na zlecenie wierzyciela egzekwuje należność wskazaną przez niego w tytule wykonawczym. W ramach skargi na czynności egzekucyjne można podnosić kwestie formalnoprawne, które odnoszą się do prawidłowego przebiegu postępowania organu egzekucyjnego lub egzekutora w oparciu o przepisy regulujące sposób i formę dokonania tych czynności. Nie jest zatem możliwe podnoszenie zarzutów, które są podstawą do wniesienia innego środka zaskarżenia służącego ochronie praw zobowiązanego. Skarga na czynność egzekucyjną nie może więc dotyczyć przypadków, które mogą być przedmiotem zgłoszenia zarzutów na podstawie art. 33 u.p.e.a. W postępowaniu wszczętym skargą na czynności egzekucyjne ocenie podlegają zatem tylko zastrzeżenia odnoszące się do czynności egzekucyjnych dokonanych przez organ egzekucyjny.

W związku z powyższymi rozważaniami należy stwierdzić, iż Sąd rozpoznający niniejszą sprawę, której przedmiotem była skarga na dokonaną czynność egzekucyjną polegająca na zastosowaniu środka egzekucyjnego w postaci zajęcia wynagrodzenia za pracę, bada, czy jest ona zgodna z art. 72 u.p.e.a.

W niniejszej sprawie organ egzekucyjny mając na celu doprowadzenie do wykonania przez zobowiązanego obowiązku o charakterze pieniężnym zastosował prawidłowo przewidziany w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – w art. 1a pkt. 12 lit. a tiret drugie u.p.e.a. środek egzekucyjny tj. egzekucję z wynagrodzenia za pracę.

Należycie zastosowano również art. 72 u.p.e.a. Zgodnie z § 1 tego artykułu organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wynagrodzenia za pracę przez przesłanie do pracodawcy zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu tej części jego wynagrodzenia, która nie jest zwolniona spod egzekucji, na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa pracodawcę, aby nie wypłacał zajętej części wynagrodzenia zobowiązanemu, lecz przekazał ją organowi egzekucyjnemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych. Zgodnie z § 2 zajęcie wynagrodzenia za pracę jest dokonane z chwilą doręczenia pracodawcy zawiadomienia o zajęciu, o którym mowa w § 1.

Z § 4 wynika zaś, iż jednocześnie z przesłaniem zawiadomienia, o którym mowa w § 1, organ egzekucyjny:

1) zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wynagrodzenia za pracę, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony, i odpis wezwania przesłanego do pracodawcy, pouczając ponadto zobowiązanego, że nie może odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób;

2) wzywa pracodawcę, aby:

a) w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia złożył za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie otrzymanego w tym czasie wynagrodzenia zobowiązanego z wyszczególnieniem wszystkich jego składników,

b) składał, w przypadku zaistnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę, oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa do zajętego wynagrodzenia, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o to wynagrodzenie oraz czy i o jakie roszczenia została skierowana do tego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli;

3) poucza pracodawcę o określonych w art. 71b, art. 168c i art. 168e skutkach niestosowania się do wezwań, o których mowa w pkt 1 i 2.

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdza, że organ egzekucyjny dokonał czynności egzekucyjnej zgodnie z wyżej powołanymi przepisami. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...], działając jako organ egzekucyjny, podjął czynności egzekucyjne polegające na zajęciu wynagrodzenia za pracę skarżącego i jednocześnie zawiadomił go o dokonaniu powyższego zajęcia (odpis zawiadomienia z [...] września 2011 r. doręczono skarżącemu w dniu 22 września 2011r.), czym wypełniono przesłanki zawarte w art. 72 § 4 u.p.e.a. Powyższe zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia za pracę, zostało wystawione według określonego wzoru. Wystawione zawiadomienie było podstawą zastosowania środka egzekucyjnego. Zawiadomienie zawierało również wszystkie niezbędne elementy o których mowa w art. 67 § 2 u.p.e.a. i zgodnie z art. 67 § 1 u.p.e.a. stanowiło podstawę zastosowania tego środka egzekucyjnego. Zajęcie wynagrodzenia za pracę zostało dokonane w oparciu o doręczone skarżącemu tytuły wykonawcze. Brak jest zatem podstaw by skargę na czynność egzekucyjną uznać za zasadną.

W związku z powyższym Sąd nie znalazł podstaw pozwalających na zakwestionowanie tak zaskarżonego postanowienia jak i postanowienia, które je poprzedzało, albowiem w sprawie niniejszej uzasadnione było przeprowadzenie przedmiotowej czynności egzekucyjnej. Sąd nie stwierdził w dokonanej czynności egzekucyjnej uchybień o charakterze formalnym.

Jeśli chodzi o treści zawarte w skardze (zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego, braku uprzedniego doręczenia upomnienia, naruszenie art. 27 u.p.e.a.), to wskazują one na to, iż są to w istocie przesłanki o jakich mowa w art. 33 u.p.e.a. Jest więc podstawą zarzutów stanowiących odrębny od skargi na czynność egzekucyjną środek zaskarżenia. W związku z tym ponownie wskazać należy, że przewidziana w art. 54 § 1 u.p.e.a. skarga nie może stanowić konkurencyjnego środka zaskarżenia w stosunku do innych środków zaskarżenia przewidzianych w tej ustawie. Skarga na czynności egzekucyjne nie może zatem dotyczyć okoliczności, które mogą być przedmiotem zarzutów na podstawie art. 33 u.p.e.a.

Dlatego też należy stwierdzić, iż organy wydając postanowienia w obu instancjach prawidłowo oceniły zebrany materiał dowodowy i na jego podstawie wydały właściwe postanowienia. Nie naruszyły one przepisów prawa materialnego, ani procesowego w sposób mogący mieć wpływ na wynik sprawy.

Mając to na uwadze, Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 250 p.p.s.a. w zw. z § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.).