II SA/Wa 176/13

Uzasadnienie

Minister Zdrowia decyzją z dnia [...] listopada 2012 r., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 i 2 Kpa oraz art. 16 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112, poz. 1198 ze zm.): pkt 1 - uchylił swoją poprzedzającą decyzję z dnia [...] sierpnia 2012 r., odmawiającą udostępnienia Fundacji [...] informacji dotyczących wniosków z kontroli przeprowadzonej w Katedrze i Klinice [...] Uniwersytetu Medycznego [...] w części dotyczącej odmowy udostępnienia imienia i nazwiska pacjenta, na rzecz którego były pobierane komórki [...] w celu przeszczepiania i w tym zakresie umorzył postępowanie pierwszej instancji; pkt 2 - w pozostałym zakresie utrzymał w mocy decyzję poprzedzającą z dnia [...] sierpnia 2012 r. o odmowie udostępnienia żądanej informacji.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, co następuje:

Pismem z dnia [...] czerwca 2012 r. Fundacja [...] z siedzibą w W. zwróciła się do Ministerstwa Zdrowia z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczących wniosków z kontroli przeprowadzonej w Katedrze i Klinice [...] Uniwersytetu Medycznego [...]. Powyższe żądanie dotyczyło udostępnienia wniosków z przeprowadzonej w dniu [...] grudniu 2011 r. kontroli ww. ośrodka, związanej z wystąpieniem w listopadzie 2011 r. istotnej i niepożądanej reakcji po pobraniu komórek [...]. Jako podstawę prawną udostępnienia żądanych informacji Fundacja wskazała art. 2 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Minister Zdrowia, decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. odmówił udzielenia żądanych we wniosku informacji, wskazując w uzasadnieniu na art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, który ogranicza prawo dostępu do informacji publicznej ze względu na prywatność osoby fizycznej i tajemnicę przedsiębiorcy.

Po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy Minister Zdrowia uznał, że Fundacji znane są, wskazane w protokole pokontrolnym, imię i nazwisko pacjenta, na rzecz którego w Katedrze i Klinice [...] Uniwersytetu Medycznego [...] były pobierane komórki krwiotwórcze w celu przeszczepiania. Zatem wniosek o udzielenie informacji nie rodzi w tym zakresie obowiązku jej udostępnienia. Postępowanie w tym zakresie stało się zatem bezprzedmiotowe i dlatego należało orzec jak w pkt 1 sentencji decyzji ostatecznej.

Natomiast, w ocenie organu, zasadna była odmowa udostępnienia żądanej informacji z uwagi na tajemnicę przedsiębiorcy. Dyrektor Szpitala Klinicznego [...] Uniwersytetu Medycznego [...] poinformował Ministerstwo Zdrowia, iż treści zawarte w protokole z przeprowadzonej kontroli w Katedrze i Klinice [...] mają charakter poufny, gdyż dotyczą kwestii związanych z wewnętrznym funkcjonowaniem jednostek szpitala i jako takie nie były do tej pory ujawniane. Z kolei w piśmie z dnia [...] lipca 2012 r. Dyrektor poinformował o środkach przedsięwziętych przez kierowaną przez niego jednostkę w celu ochrony i zachowania poufności informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa zawartych w protokole pokontrolnym. W szczególności zostało wskazane, że zgodnie z wewnętrznymi procedurami ww. Szpitala protokół z kontroli znajduje się w dyspozycji Rewidenta Zakładowego, a grono osób posiadających do niego dostęp jest ograniczone. W piśmie tym ponownie potwierdzono, iż ww. informacje nie były nigdy ujawniane. Minister Zdrowia uznał powyższą argumentację za decydującą

o odmowie udzielenia żądanej informacji w oparciu o art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej i nadto wskazał, że umocowanie prawa dostępu do powyższych informacji wynika z przepisów prawa powszechnie obowiązującego i jest związane z realizacją przez ww. podmioty określonych zadań ustawowych. Podstawą prawną dostępu do ww. informacji dla wymienionych podmiotów są w szczególności art. 35 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2005 r. nr 169, poz. 1411, ze zm.), dotyczący kontroli w podmiotach, w których wystąpiło istotne zdarzenie lub reakcja niepożądana oraz § 15 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 kwietnia 2010 r. w sprawie niepowtarzalnego oznakowania i monitorowania komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2010 r. nr 75, poz. 486), określający podmioty obowiązane do analizy przyczyn wystąpienia tych zdarzeń i reakcji. Powyższe przepisy nie zawierają podstaw prawnych do udostępniania ww. danych innym podmiotom, które z jakichkolwiek powodów są zainteresowane ich posiadaniem, w tym choćby ośrodkowi dawców [...].

Nadto organ podkreślił, iż do wszystkich okoliczności dotyczących wystąpienia istotnej niepożądanej reakcji wskazanych we wniosku Fundacji [...] o ponowne rozpatrzenie sprawy (tj. przyczyn wystąpienia reakcji, podjętych działaniach naprawczych oraz informacji, czy wobec personelu ww. Kliniki zostały podjęte kroki dyscyplinujące), Minister Zdrowia odniósł się w piśmie do Fundacji z dnia [...] listopada 2012 r. Z oczywistych względów w ww. piśmie nie mogły być zawarte informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. W piśmie tym Ministerstwo Zdrowia wyjaśniło, jakie działania zostały podjęte w celu wyjaśnienia okoliczności istotnej niepożądanej reakcji, w tym, jakie działania podjął Szpital Kliniczny [...] Uniwersytetu Medycznego [...] tuż po wystąpieniu tej reakcji, jakie działania były podjęte w celu zapobiegnięcia wystąpienia podobnych zdarzeń w przyszłości oraz jakich obszarów działalności Szpitala dotyczyły czynności naprawcze. Ponadto Ministerstwo Zdrowia odniosło się do kwestii dotyczących przyczyn wystąpienia istotnej niepożądanej reakcji oraz przedstawiło stanowisko w związku z zapytaniem o kroki dyscyplinujące wobec personelu ww. ośrodka. Również, jak wynika ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji, Fundacja [...] na przełomie listopada i grudnia 2011 r. była informowana przez Kierownika Katedry i Kliniki [...] o okolicznościach wystąpienia istotnej niepożądanej reakcji (pismo z dnia [...] listopada 2011 r. informujące, iż podczas pobierania komórek macierzystych od dawcy [...] błędnie wybrano program rozpoczynający procedurę separacji oraz pismo z dnia [...] grudnia 2011 r., w którym kierownik ww. Kliniki przedstawił Fundacji [...] stanowisko w sprawie zaistniałego błędu w trakcie procedury pobierania komórek [...]). Fundacja posiadała zatem wiedzę, co do części okoliczności sprawy będącej przedmiotem jej zainteresowania, w tym zwłaszcza, co do przyczyn wystąpienia istotnej niepożądanej reakcji.

Fundacja [...] wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na powyższą decyzję Ministra Zdrowia, wnosząc o jej uchylenie w całości.

Decyzji zarzucono naruszenie art. 1, art. 2, art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej polegające na:

błędnym uznaniu, iż warunkiem wykonania prawa do informacji publicznej jest udostępnienie dokumentów urzędowych obejmujących takie informacje;

2) zastosowaniu normy art. 5 ust. 2. ustawy o dostępie do informacji publicznej ograniczającej dostęp do informacji publicznej ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa w sytuacji, gdy przedmiotowy wniosek strony dotyczył informacji, których udostępnienie nie spowodowałoby jej naruszenia.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że Fundacja [...] jest organizacją pożytku publicznego działającą na rzecz osób chorych [...]. Fundacja jest największym w Polsce ośrodkiem dawców [...] w rozumieniu ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, działającym na podstawie pozwolenia udzielonego przez Ministra Zdrowia. W ramach swojej działalności Fundacja współpracuje z klinikami [...] na całym świecie w zakresie poszukiwania dawców i pobrań komórek [...] od konkretnych dawców zarejestrowanych w bazie dawców Fundacji. Ośrodek dawców [...] kieruje dawcę do zakładu opieki zdrowotnej pobierającego [...], organizuje i nadzoruje czynności związane z wykonaniem badań potencjalnego dawcy oraz pobraniem [...] (vide § 8 ust. 2 i 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 marca 2010 roku w sprawie ośrodków dawców [...] ).

Tłem niniejszej sprawy jest zaistnienie istotnej i niepożądanej reakcji medycznej, która miała miejsce w trakcie nieprawidłowego pobrania komórek macierzystych od dawcy zarejestrowanego w bazie Fundacji, w dniu [...] listopada 2011 roku w Katedrze i Klinice [...] Uniwersytetu Medycznego [...].

W związku z powyższym, w przedmiotowej Klinice w dniu [...] grudnia 2011 roku została przeprowadzona kontrola przez ekspertów upoważnionych przez Ministra Zdrowia. Ustalenia i wnioski tej kontroli stanowią informacje, o udostępnienie których - w trybie art. 2 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji - publicznej wystąpiła Fundacja w dniu 12 czerwca 2012 roku.

Zdaniem Fundacji [...], źródłem nieprawidłowości negatywnych decyzji jest niezrozumienie przez organ istoty prawa do informacji publicznej oraz zakresu informacji, o udostępnienie których Fundacja wnioskowała. Minister Zdrowia stawia znak równości pomiędzy prawem do informacji publicznej a dostępem do dokumentu, który takie informacje obejmuje. Czym innym jest prawo do informacji publicznej, a czym innym żądanie dokumentów zawierających taką informację.

Fundacja nie jest zainteresowana tym, na jakich zasadach Szpital funkcjonuje, ale ewentualnie, czy te zasady (abstrahując od ich treści) zostały w konkretnym przypadku — tu mowa o pobraniu materiału od dawcy skierowanego przez [...] komórek hematopoetycznych naruszone. Z punktu widzenia Fundacji istotne jest to, czy np. pomiędzy ewentualnym naruszeniem tych zasad a zaistnieniem niepożądanego zdarzenia (zaistniałego podczas przedmiotowego pobrania) zachodzi związek przyczynowy oraz co było źródłem nieprawidłowego pobrania. [...], jako podmiot biorący odpowiedzialność za dawcę, nie dysponuje żadną wiedzą w tym zakresie.

Nie ulega wątpliwości, iż zakres informacji objętych przedmiotowym protokołem jest szerszy, aniżeli granice przedmiotowego wniosku Fundacji, ale skarżący pragnie wskazać, iż właściwy organ, w którego posiadaniu jest wnioskowana informacja publiczna jest obowiązany i uprawniony do selekcji dokumentów, w taki sposób, aby strona mogła zrealizować prawo do informacji, o ile wnioskowana informacja nie dotyczy okoliczności, o których mowa w normie art. 5 ust. 2 wskazanej wyżej ustawy.

Fundacja podkreśliła, iż żądanie udostępnienia informacji publicznej dotyczyło wyłącznie wniosków i ustaleń kontroli przeprowadzonej przez Ministra Zdrowia, a nie informacji mogących stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa. Błędnie ustalone fakty, to w realiach tej sprawy, błędnie zastosowane prawo - art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Nawiązując do pism organu kierowanych do Fundacji w postępowaniu administracyjnym w tej sprawie, na które powołuje się organ w uzasadnieniu decyzji ostatecznej, Fundacja wskazała, że Minister Zdrowia w piśmie z dnia [...] listopada 2012 roku stwierdza, iż w wyniku kontroli ekspertów upoważnionych przez Ministra Zdrowia "zalecono działania mające na celu wzmocnienie nadzoru nad procedurą pobierania komórek krwiotwórczych oraz wprowadzenie zmian w tym zakresie do standardowych procedur operacyjnych Szpitala (... ) zostały podjęte działania naprawcze w celu wdrożenia Zaleceń pokontrolnych." [...], jako ośrodek dawców [...], ma prawo wiedzieć, czy stwierdzenia tamże zawarte są konsekwencją np. ujawnienia naruszeń obowiązujących procedur, braku nadzoru nad przedmiotowym pobraniem, niedoskonałością takich procedur itd. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Minister Zdrowia podnosi, iż w swoim piśmie do [...] z dnia [...] listopada 2012 roku odniósł się do wszystkich okoliczności dotyczących wystąpienia istotnej niepożądanej reakcji w trakcie przedmiotowego pobrania. Fundacja nie może zgodzić się z takim stwierdzeniem, bowiem cytowane wyżej fragmenty omawianego pisma nie sposób traktować w kategoriach informacji objętych wnioskiem.

Minister Zdrowia w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, wskazując na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Na podstawie art. 13 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. , poz. 270 ze zm.), do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona.

Natomiast zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania.

Skarga jest zasadna.

Minister Zdrowia przedstawił Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie (z wyłączeniem wglądu w ten dokument strony skarżącej) protokół z dnia [...] grudnia 2011 r. w sprawie kontroli przeprowadzonej w Katedrze i Klinice [...] Uniwersytetu Medycznego [...]. Dokument ten pozwolił Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie nie tylko rozstrzygnąć niniejszą sprawę, ale także sprecyzować wytyczne, co do dalszego postępowania w niniejszej sprawie.

Na wstępie niniejszych rozważań należy wskazać, iż żądana przez Fundację [...] w piśmie z dnia [...] czerwca 2012 r. informacja publiczna jest informacją publiczną w rozumieniu przepisów art. 1 ust. 1, art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, zaś Minister Zdrowia jest w posiadaniu tej informacji oraz jest podmiotem zobowiązanym do jej udostępnienia w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy. To zagadnienie nie jest sporne w niniejszej sprawie.

Dodać tu także należy, iż przedmiotowa Katedra i Klinika [...] stanowi jednostkę Szpitala Klinicznego [...] Uniwersytetu Medycznego [...].

Podstawowym błędem Ministra Zdrowia w niniejszej sprawie jest nieprawidłowa interpretacja wniosku Fundacji z dnia [...] czerwca 2012 r., co do jego przedmiotu.

Trafnie argumentuje tu strona skarżąca, iż istotą żądanej informacji nie jest informacja, na jakich zasadach Katedra i Klinika [...] Uniwersytetu Medycznego [...] funkcjonuje. Zatem przedmiotem żądanej informacji nie jest informacja,

w jaki sposób, czy przy pomocy jakich nowatorskich metod przedmiotowa Klinika pobiera, przechowuje i przeszczepia komórki, tkanki czy narządy. Nie chodzi tu zatem o tak zwane "know how". Zainteresowaniem Fundacji jest informacja, czy zasady dotyczące pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, określone w ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2005 r. nr 169, poz. 1411 ze zm.) oraz w wydanych na podstawie tej ustawy aktów wykonawczych w tym rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 kwietnia 2010 r. w sprawie niepowtarzalnego oznakowania i monitorowania komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2010 r. nr 75, poz. 486) zostały w przypadku objętym kontrolą w grudniu 2011 r. naruszone przez przedmiotową placówkę. Zatem odwoływanie się w niniejszej materii przez Ministra Zdrowia - jako przesłanki odmownej, wskazanej w art. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej - do tak zwanej tajemnicy przedsiębiorstwa – tu pojmowanej jako tajemnicy przedmiotowej Kliniki/Szpitala - jest chybione.

Fundację interesują wnioski z przeprowadzonej kontroli. Są one zawarte na stronach od 5 do 8 rzeczonego dokumentu – "Zalecenia dla Kliniki i Banku Komórek Krwiotwórczych Uniwersytetu Medycznego [...]" oraz "Wnioski końcowe".

W zainteresowaniu Fundacji nie pozostaje także imię i nazwisko pacjenta, którego przypadek stanowił przyczynę przedmiotowej kontroli, jak i dane osób odpowiedzialnych za ewentualne zaniedbania proceduralne.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, analizując powyższe zagadnienie, wskazać także należy, iż organ w ogóle nieprawidłowo rozumie przesłankę tajemnicy przedsiębiorcy, do której odwołuje się przepis 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wskazane w tym aspekcie przez organ przepisy art. 35 w ustawie o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów oraz § 15 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 kwietnia 2010 r. w sprawie niepowtarzalnego oznakowania i monitorowania komórek, tkanek i narządów w ogóle nie odnoszą się do tego zagadnienia.

Nadto podmiot, który powołuje się na ochronę interesu przedsiębiorcy, jako na przesłankę uzasadniającą odmowę udostępnienia informacji publicznej, powinien dokładnie wskazać, na czym ten interes polega i dokonać wyważenia obu wartości: prawa do informacji publicznej i prawa do ochrony interesu przedsiębiorcy. W niniejszej sprawie Minister Zdrowia jedynie w sposób hasłowy wskazał na ogólny interes przedsiębiorcy, nie starając się go dokładnie określić i wyjaśnić, na czym w tym konkretnym wypadku ochrona tego interesu polega, dlaczego dana informacja publiczna ma związek z interesem przedsiębiorcy oraz jakie niekorzystne skutki może wywołać dla przedsiębiorcy ujawnienie danej informacji publicznej. Taka argumentacja nie może zostać uznana za prawidłową.

Natomiast pisma Dyrektora przedmiotowego Szpitala Klinicznego, na które powołuje się organ, wskazując na poufny charakter treści zawartych w protokole z przeprowadzonej kontroli, nie mogą odnosić się do zagadnienia oceny zgodnego czy też niezgodnego z procedurami działania tej jednostki, do czego w istocie zmierza żądana przez Fundację informacja.

Zrozumiała jest tu niechęć ze strony władz Szpitala Klinicznego do ujawniania wniosków z kontroli, w trosce o prestiż placówki, jednakże nie sposób zauważyć, iż ocena w zakresie realizacji procedur określonych ogólnie obowiązującymi przepisami prawa w zakresie pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, w przypadku podmiotu świadczącego usługi zdrowotne, stanowi istotną społecznie informację publiczną. W tym względzie nie sposób także nie dostrzec dużego społecznego znaczenia Fundacji w procesie pozyskiwania dawców komórek, co wprost wskazuje na interes społeczny (a zatem szczególnie chroniony w ustawie o dostępie do informacji publicznej interes) w uzyskaniu żądanej informacji. Ze względów obywatelskiego społeczeństwa ważna jest informacja w przedmiocie spełniania przez placówkę świadczącą usługi medyczne państwowych przepisów proceduralnych, regulujących sposób wykonywania danego świadczenia medycznego.

Reasumując, Minister Zdrowia, ponownie rozpatrując niniejszą sprawę, winien mieć na uwadze powyższe wskazania Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie i albo udzielić żądanej informacji wprost poprzez udostępnienie Fundacji [...] żądanego przez nią dokumentu z kontroli przedmiotowej placówki w części zawierającej "Zalecenia dla Kliniki i Banku Komórek Krwiotwórczych Uniwersytetu Medycznego [...]" oraz "Wnioski końcowe", to jest od strony 5 do ostatniej rzeczonego dokumentu, albo wykazać w motywach decyzji istotną i prawidłowo uzasadnioną przyczynę odmowy.

Mając powyższe na względzie, Wojewódzki Sąd Administracyjny

w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c), art. 152 oraz art. 200 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł, jak w sentencji wyroku.