III SA/Lu 52/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] września 2012 r., nr [...], Prezydent Miasta L. orzekł o wymeldowaniu G. J. z lokalu przy ul. T., uzasadniając swoje rozstrzygnięcie spełnieniem przesłanek określonych w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.), dalej: ustawa o ewidencji ludności.

Po rozpatrzeniu odwołania G. J., decyzją z dnia [...] listopada 2012 r. nr [...], wydaną z upoważnienia Wojewody L., utrzymano w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu organ odwoławczy przywołał treść art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności, zgodnie z którym organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Organ wskazał, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że G. J. nie zamieszkuje pod adresem zameldowania od czasu wyjazdu do Kanady, gdzie przebywa jako "permanent resident". Powyższe potwierdzili świadkowie. Organ odwoławczy podniósł, że skoro skarżąca w Kanadzie zamieszkuje na pobyt stały, to w żaden sposób nie może zamieszkiwać w tym samym czasie w miejscu zameldowania na stałe. Deklarowany przez skarżącą zamiar zamieszkania w lokalu przy ul. T. w bliżej nieokreślonym terminie, któremu nie towarzyszy fizyczna realizacja, zdaniem organu, nie może być utożsamiany z pobytem stałym.

Organ odwoławczy podkreślił, że zameldowanie służby wyłącznie celom ewidencyjnym, ma na celu potwierdzenie faktu pobytu osoby w lokalu. Skoro zameldowanie ma charakter rejestrowy, porządkowy, to przesłanką do wymeldowania jest ustalenie przez organ, że osoba, której wymeldowanie dotyczy opuściła miejsce zameldowania i przez długi czas w nim nie zamieszkuje, nie dopełniając obowiązku wymeldowania.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie G. J. wniosła o uchylenie decyzji pierwszej i drugiej instancji w całości i umorzenie postępowania, stwierdzenie, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu oraz zasądzenie kosztów postępowania. Skarżąca wniosła również o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków: W. J., J. K. – Z. i J. W.

W uzasadnieniu skargi skarżąca podniosła, że organy nie wyjaśniły, czy cykliczne wyjazdy skarżącej za granicę wyłącznie w celach zarobkowych mają charakter "opuszczenia lokalu" w rozumieniu ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Skarżąca zarzuciła, że organy nie przeprowadziły dowodu z wizji lokalnej lokalu nr [...] przy ul. T. w L. w celu weryfikacji, czy znajdują się w nim rzeczy jej osobiste.

Skarżąca podkreśliła, że nigdy nie zamierzała zostać w Kanadzie na stałe. O powyższym świadczy brak własnego mieszkania w Kanadzie, niepodejmowanie starań o uzyskanie obywatelstwa kanadyjskiego oraz charakter wykonywanej pracy – doraźny i tymczasowy. Skarżąca oświadczyła również, że ma zamiar zamieszkać w Polsce niezwłocznie po uzyskaniu świadczeń emerytalnych w Kanadzie, co nastąpi na przełomie 2012 i 2013 r. O zamiarze powrotu świadczy również poczynienie przez skarżącą nakładów na prace remontowe i konserwatorskie w lokalu nr [...] przy ul. T. w L. Skarżąca dodała, że nadal ma klucze do mieszkania, a w lokalu nadal znajdują się jej rzeczy osobiste.

W ocenie skarżącej organ nie ocenił dokładnie i wszechstronnie, czy opuściła miejsce stałego pobytu trwale i dobrowolnie. Organ nie uwzględnił również okoliczności, że pobyt za granicą wymuszony był sytuacją ekonomiczną.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda L. wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną wymeldowania z pobytu stałego lub czasowego stanowi art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.), zgodnie z którym organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się.

Na wstępie należy zauważyć, że istotą ewidencji ludności jest dokumentowanie faktów co do pobytu danej osoby pod określonym adresem, a nie ustalanie uprawnień do korzystania z lokalu, czy tym bardziej rozstrzyganie sporów na tym tle. Zameldowanie jest tylko czynnością rejestracyjną potwierdzającą fakt przebywania danej osoby pod określonym adresem, nie daje natomiast prawa do przebywania w tym lokalu. Osoba nieposiadająca uprawnienia do dysponowania lokalem (prawo własności, inne prawa majątkowe) może w nim przebywać za wiedzą i zgodą osoby uprawnionej.

Zameldowanie i wymeldowanie powinno odzwierciedlać rzeczywisty stan rzeczy, czemu sprzeciwia się utrzymywanie fikcji meldunkowej. Podstawowa dla wymeldowania przesłanka opuszczenia miejsca stałego (czasowego) pobytu jest spełniona wówczas, gdy opuszczenie to ma charakter trwały i jest dobrowolne. Trwałość opuszczenia lokalu oznacza przebywanie poza miejscem stałego zameldowania z równoczesnym zerwaniem związków z lokalem dotychczasowym i założeniem w nowym miejscu ośrodka osobistych i majątkowych interesów.

O kwalifikacji pobytu danej osoby w konkretnym lokalu mieszkalnym decyduje nie tylko treść jej oświadczeń, ale przede wszystkim całokształt okoliczności faktycznych sprawy wykazujących to, jaki jest rzeczywisty zamiar osoby podlegającej obowiązkowi meldunkowemu.

Rezygnacja z przebywania w określonym lokalu może nastąpić w sposób wyraźny, bądź dorozumiany – przez zachowanie, które nie wyraża woli stałego przebywania w miejscu, w którym dotychczas koncentrowały się sprawy życiowe danej osoby. Opuszczenie lokalu nie ma charakteru dobrowolnego, jeżeli osoba, której taka decyzja ma dotyczyć, została zmuszona do opuszczenia lokalu, przy czym podjęła przewidziane prawem środki w celu obrony swych praw do przebywania w tym lokalu, albo jeśli fakt zmuszenia do opuszczenia lokalu został stwierdzony w postępowaniu karnym. A contrario – zaniechanie podjęcia środków prawnych w celu obrony praw do przebywania w lokalu świadczy o dorozumianej woli rezygnacji z zamieszkania pod wskazanym adresem i przeniesienia centrum życiowego do innego miejsca.

Z powyższego wynika, że wymeldowanie powinno nastąpić w sytuacji, w której osoba fizyczna nie przebywa w lokalu mieszkalnym, w którym miała zorganizowane centrum życiowe, a nieprzebywanie to jest wynikiem woli tej osoby.

W badanej sprawie fakt trwałego opuszczenia miejsca stałego pobytu przez G. J. organy uzasadniają jej ponad dwudziestopięcioletnim pobytem poza miejscem zameldowania, za granicą. Skarżąca, jak wynika z treści składanych przez nią pism, przebywa bowiem w Kanadzie w charakterze "permanent resident", tzn. posiada status pobytu stałego.

Skarżąca polemizuje z tymi stwierdzeniami organu, argumentując, że w jej przypadku nie można mówić przede wszystkim o spełnieniu przesłanki dobrowolności opuszczenia miejsca stałego pobytu. Do wyjazdu zmusiła ją nagła utrata pracy oraz trudna sytuacja finansowa. Skarżąca podkreśla również, że nigdy nie zamierzała pozostać w Kanadzie na stałe oraz to, że gdy tylko uzyska prawo do świadczeń emerytalnych w Kanadzie, co miało nastąpić na przełomie 2012 i 2013 roku, niezwłocznie wróci do Polski.

Z argumentacji obydwu stron postępowania wynika, że spór dotyczy przesłanki opuszczenia miejsca stałego pobytu oraz dobrowolnego charakteru opuszczenia. Faktem niekwestionowanym przez stronę skarżącą jest to, że przebywa ona za granicą (w Kanadzie), gdzie podjęła pracę.

W licznych orzeczeniach sądy administracyjne podkreślały, że wyjazd z Polski do innego państwa może być wynikiem opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności. Jednakże, sam fakt pobytu za granicą nie stwarza podstaw do wymeldowania. Jeśli jednak towarzyszą temu okoliczności wskazujące na dobrowolne opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu stałego w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, to wówczas pobyt za granicą nie stanowi przeszkody w wymeldowaniu z dotychczasowego miejsca pobytu stałego w Polsce (por. wyroki NSA z 21 stycznia 2010 r., II OSK 77/09; z 21 stycznia 2010 r., II OSK 77/09, z 21 kwietnia 2011 r., II OSK 756/10; dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych [CBOSA] na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl).

W sytuacji, gdy skarżąca przebywa od kilku lat za granicą (w Kanadzie), gdzie pracuje, już logika i doświadczenie życiowe wskazują, że to tam musi aktualnie koncentrować swoje sprawy życiowe. Okres ponad dwudziestopięcioletniej pracy i zamieszkania za granicą jest wystarczająco długi, aby uznać, że skarżąca opuściła sporny lokal w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności. Sporadyczny pobyt w Polsce ma jedynie charakter czasowy i nie podważa zasadności ustaleń, że to za granicą znajduje się aktualnie centrum spraw życiowych skarżącej, nawet jeżeli skarżąca ma klucze do mieszkania w Polsce, przebywa tam czasami i ma w tym lokalu swoje rzeczy osobiste (por. podobnie NSA w wyroku z 8 marca 2005 r.; OSK 1260/04, CBOSA). Wbrew sugestiom strony skarżącej art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności nie wymaga precyzyjnego ustalenia aktualnego centrum życiowego osoby, która ma być wymeldowana (por. wyrok NSA z 14 września 2007 r., II OSK 1468/05, CBOSA). W przypadku pobytu za granicą nie jest to praktycznie możliwe, a może mieć jedynie znaczenie przy zmianie miejsca pobytu w kraju. Uznać należy, że osoba, która na stałe pracuje za granica od wielu lat, zwłaszcza w miejscu odległym (jak w badanej sprawie Kanada), ma tam miejsce stałego pobytu.

Skarżąca wyraża wolę ponownego zamieszkania w lokalu po powrocie z zagranicy. Zamiar zamieszkania w spornym lokalu w przyszłości nie jest wystarczający do utrzymania zameldowania. Byłoby to sprzeczne z drugą z kluczowych przesłanek meldunku, jaką jest faktyczne przebywanie w danym miejscu. Jeśli skarżąca rzeczywiście powróci do kraju i zamieszka w spornym lokalu będzie miała nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek zameldowania się tam. Nie podważa to jednak prawidłowości ustaleń organów, że aktualnie opuściła ona w sposób trwały miejsce stałego pobytu, koncentrując sprawy życiowe za granica i tym samym w sposób dorozumiany wyrażając wolę opuszczenia spornego lokalu. Zamiar powrotu do tego lokalu w przyszłości ustaleń tych nie podważa.

W sytuacji, gdy skarżąca wyjechała za granicę, gdzie podjęła pracę i pozostaje od ponad dwudziestu pięciu lat, a ponadto, jak sama podaje, posiada status "permanent resident", trudno podważać ustalenia organów, że opuszczenie miejsca pobytu nie miało charakteru dobrowolnego i trwałego.

W ocenie sądu nie można zatem podzielić zarzutu skarżącej naruszenia przepisów postępowania – art. 7 k.p.a. i 77 § 1 k.p.a. poprzez niedopełnienie przez organ obowiązku dokładnego wyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy oraz art. 80 k.p.a. poprzez dowolną ocenę dowodów, polegającą na oparciu orzeczenia wyłącznie na zeznaniach potwierdzających fakt niezamieszkiwania skarżącej w lokalu oraz pominięciu przyczyn emigracji, a także chęci powrotu do Polski i dalszego zamieszkiwania w lokalu.

Odnosząc się do tych argumentów należy stwierdzić po pierwsze, że podstawą uchylenia decyzji przez sąd może być tylko takie naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.; dalej jako: p.p.s.a.).

Faktami kluczowymi w sprawie wymeldowania skarżącej był wieloletni już pobyt za granicą oraz fakt dobrowolnego opuszczenia lokalu. Okoliczności posiadania kluczy do przedmiotowego lokalu, znajdowanie się w nim przedmiotów osobistych skarżącej oraz sporadyczne wizyty nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

W świetle powyższego w ocenie Sądu organy prawidłowo ustaliły, że skarżąca trwale i dobrowolnie opuściła miejsce stałego zameldowania, co oznaczało spełnienie przesłanek do wydania decyzji o wymeldowaniu, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności.

Zgodnie z art. 106 § 3 p.p.s.a., sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie powoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Z tych przyczyn Sąd nie uwzględnił wniosków dowodowych zawartych w skardze.

Mając powyższe na uwadze sąd skargę oddalił na podstawie art. 151 p.p.s.a.