II OSK 2577/11

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 września 2011 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim oddalił skargę F. P. Spółka Akcyjna S.K.A. w Z. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Zielonej Górze z dnia [...] marca 2011 r. w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy.

W uzasadnieniu wyroku Sąd przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne sprawy.

Postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Zielonej Górze przekazało Staroście Zielonogórskiemu jako organowi właściwemu do rozpoznania sprawę z odwołania skarżącej od decyzji Prezydenta Miasta Zielona Góra z dnia [...] maja 2009 r. w sprawie zatwierdzenia czterech uchwał Walnego Zgromadzenia Członków O. Spółka Wodna. W dniu 4 stycznia 2011 r. skarżąca wystąpiła z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r.

Postanowieniem z dnia [...] marca 2011 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Zielonej Górze stwierdziło uchybienie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. W uzasadnieniu organ wskazał, iż postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej adw. W. B. na adres kancelarii wskazany w pismach skierowanych do organu. Korespondencja pomimo awizowania, została zwrócona nadawcy przez Pocztę jako niepodjęta w terminie. W konsekwencji pismo pozostawiono w aktach sprawy przyjmując, że doręczenie dokonane zostało w sposób zastępczy, o jakim mowa w art. 44 kpa, w dniu 16 lipca 2010 r. Termin do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy upłynął z dniem 23 lipca 2010 r. Tymczasem wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy został wniesiony przez pełnomocnika strony w dniu 4 stycznia 2011 r. , a więc ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu do jego wniesienia. Z tego względu organ stwierdził uchybie terminu do wniesienia tego wniosku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim, oddalając skargę, podzielił stanowisko Samorządowego Kolegium Odwoławczego, że wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy został wniesiony z uchybieniem terminu do jego wniesienia, jednakże Sąd pierwszej instancji nie zgodził się z argumentacją zaprezentowaną w zaskarżonym postanowieniu. Z akt sprawy wynika bowiem, że przesyła zawierająca postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. nie została doręczona w sposób zastępczy w dniu 16 lipca 2010 r., lecz w tym dniu została zwrócona na adres nadawcy z adnotacją "adresat wyprowadził się". Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru oraz adnotacji znajdujących się na kopercie wynika, że w dniu 12 lipca 2010 r. przesyła została złożona w nadawczym urzędzie pocztowym Zielona Góra [...], przesyłka dotarła do adresata w dniu 14 lipca 2010 r. (data pieczęci UP P. [...]) i została zwrócona do nadawcy w dniu 16 lipca 2010 r. (data pieczęci UP Zielona Góra [...]). Znajdująca się na zwrotnym potwierdzeniu odbioru adnotacja "awizowano 16 lipca 2010 r." nie została wypełniona przez pracownika poczty ani podpisana. Powyższe wskazuje, że nie zostały zachowane wymogi określone w art. 44 K.p.a., który normuje kwestie doręczenia zastępczego. Zarówno na dokumencie potwierdzającym odbiór przesyłki, jak również na kopercie zawierającej doręczane postanowienie doręczyciel nie zamieścił adnotacji o pozostawieniu przesyłki w placówce pocztowej. Brak pozostawienia takiego zawiadomienia stanowi przeszkodę do uznania, że doręczenie zastępcze było skuteczne. Ponadto porównanie daty nadania przesyłki oraz jej zwrotu do nadawcy jednoznacznie wskazuje, że nie zostały zachowane terminy ewentualnego złożenia pisma w placówce pocztowej. Tym samym nie można przyjąć, że postanowienie zostało doręczone skarżącemu w dniu 16 lipca 2010 r. w sposób zastępczy. Natomiast w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego postanowienie zostało doręczone w dniu 14 lipca 2010 r., stosownie do art. 41 K.p.a., który dotyczy sytuacji, kiedy strona (jej pełnomocnik) zmieniła adres, nie informując organu o swoim nowym adresie. W toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swego adresu. W razie zaniedbania tego obowiązku doręczenie pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny (art. 41 § 2 K.p.a.). Tym samym skoro przesyłka zawierająca postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. wróciła do nadawcy z adnotacją z dnia 14 lipca 2010 r., że adresat wyprowadził się, to oznacza, że w tym dniu postanowienie to zostało doręczone i rozpoczął bieg siedmiodniowy termin do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, który upłynął z dniem 21 lipca 2010 r. Ponadto Wojewódzki Sąd Administracyjny przyjął, że rozpatrując skargę, której przedmiotem jest postanowienie stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej postanowieniem w przedmiocie przekazania pisma według właściwości, nie ma kompetencji do badania zgodności z prawem postanowienia w przedmiocie przekazania pisma według właściwości. W ocenie Sądu nie można uznać, że oba postanowienia wydane zostały w granicach tej samej sprawy w rozumieniu art. 134 § 1 P.p.s.a.

W skardze kasacyjnej skarżąca zarzuciła naruszenie art. 41 § 1 i 2, art. 44 § 1 pkt 1 oraz § 2-4 K.p.a. Skarżąca podniosła, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, iż adnotacja doręczyciela, że adresat wyprowadził się jest równoznaczna z doręczeniem pisma. Stwierdzenie przez doręczyciela, że adresat pisma wyprowadził się skutkuje koniecznością podjęcia czynności, o których mowa w art. 44 § 2 -4 K.p.a., zaś doręczenie pisma uważa się wówczas za dokonane z chwilą odbioru przesyłki lub z upływem ostatniego dnia czternastodniowego okresu przechowania jej w placówce pocztowej. Przepisy art. 41 § 1 i 2 K.p.a. wskazują, że w przypadku zaniedbania obowiązku zawiadomienia organu administracji publicznej o dokonanej w toku postępowania przez stronę lub jej przedstawiciela zmianie adresu, doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny. Jednakże doręczeniem tym nie może być jedynie konstatacja doręczyciela o tym, że adresat przesyłki wyprowadził się. Samo powzięcie wiadomości przez doręczyciela o wyprowadzce adresata jest w istocie oparte o niesprawdzone informacje, pochodzące od osób trzecich, które nie muszą się w żadnym stopniu pokrywać z rzeczywistym stanem rzeczy. Ponadto znamiona zmiany adresu czy też wyprowadzki są na tyle niejasne, że nie sposób stwierdzić w niektórych przypadkach, czy rzeczywiście takie zdarzenie miało miejsce, zwłaszcza wtedy, gdy trwa przeprowadzka albo adresat przesyłki bywa nieregularnie pod danym adresem. Ponadto adres do doręczeń pism w postępowaniu administracyjnym nie jest związany z miejscem zamieszkania. Konsekwencje wynikające z braku powiadomienia organu prowadzącego sprawę o zmianie dotychczasowego adresu mogą wywołać określony w art. 41 § 2 K.p.a. skutek prawny, tylko przy jednoczesnym dokonaniu doręczenia w prawnie przewidzianej formie. Za doręczenie nie uznaje się jednak samej konstatacji doręczyciela o wyprowadzce adresata – tak jak to jest w przypadku odmowy przyjęcia pisma (art. 47 § 2 K.p.a.). Skoro w tej sprawie pracownik poczty odstąpił od awizowania przesyłki i została ona niezwłocznie zwrócona do organu, to należy uznać, że nie doszło do skutecznego pod względem prawnym doręczenia postanowienia z dnia [...] czerwca 2010 r. ani w dniu 14 lipca 2010 r., ani w dniu 16 lipca 2010 r.

Przytaczając takie podstawy kasacyjne skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i uchylenie zaskarżonego postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Zielonej Górze oraz o stwierdzenie nieważności poprzedzającego je postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Zielonej Górze z dnia [...] czerwca 2010 r., a także o zasądzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ wniósł o jej oddalenie, albowiem nie zawiera ona usprawiedliwionych podstaw.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut wadliwej wykładni art. 41 § 1 i 2 jest trafny, co uzasadnia uwzględnienie skargi kasacyjnej.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż zdaniem Sądu I instancji postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. zostało doręczone skarżącej w dniu 14 lipca 2010 r., albowiem przesyłka zawierająca to postanowienie wróciła do nadawcy z adnotacją doręczyciela z dnia 14 lipca 2010 r., że adresat wyprowadził się, co oznacza, że w świetle art. 41 § 2 K.p.a. w tym dniu postanowienie to zostało doręczone i nie było konieczne awizowanie tej przesyłki. Stanowisko to nie jest prawidłowe. Zgodnie z art. 41 § 1 K.p.a. w toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swego adresu. W razie zaniedbania tego obowiązku doręczenie pism pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny (art. 41 § 2 K.p.a.). Prawidłowa wykładnia art. 41 K.p.a. prowadzi do wniosku, że jeżeli strona nie poinformuje organu administracji publicznej o zmianie swego dotychczasowego adresu, to organ dokonuje doręczeń pod tym adresem i takie doręczenie ma skutek prawny. Przepis ten określa zatem jedynie skutek prawny doręczenia dokonywanego na podany przez stronę adres, nie reguluje natomiast trybu dokonywania doręczeń ani przesłanek skutecznego doręczenia pisma. Szczegółowy tryb dokonywania doręczenia w przypadku, gdy doręczyciel nie zastanie adresata pod podanym przez niego adresem został określony w art. 43 oraz 44 K.p.a. W konsekwencji w przypadku, gdy doręczyciel nie zastanie adresata, a zostanie poinformowany, że adresat wyprowadził się powinien dokonać doręczenia w trybie art. 44 K.p.a. Doręczyciel powinien pozostawić pod wskazanym przez stronę adresem zawiadomienie (awizo) o pozostawieniu pisma w placówce pocztowej wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia (art. 44 § 2 K.p.a.). W przypadku niepodjęcia przesyłki w tym terminie, pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia (art. 44 § 3 K.p.a.). Za datę doręczenia pisma złożonego w urzędzie pocztowym, stosownie do treści art. 44 K.p.a., przyjmuje się datę odbioru pisma lub datę, w której upłynął termin jego odbioru. Warunkiem koniecznym skutecznego doręczenia pisma w sposób określony w art. 44 K.p.a., jest pozostawienie zawiadomienia o pozostawieniu pisma w placówce pocztowej wraz z informacją o możliwości jego odbioru w określonym terminie. Adnotacja doręczyciela na zwrotnym potwierdzeniu odbioru o tym, że adresat wyprowadził się oznacza, w świetle art. 41 § 2 K.p.a., tyle tylko, że doręczenie pod tym adresem ma skutek prawny i strona nie może powoływać się na to, że pismo zostało doręczone na błędny adres, albowiem strona zmieniła ten adres. Adnotacja taka ma służyć przede wszystkim eliminowaniu sporów co do okoliczności doręczenia.

W ocenie Naczelnego Sąd Administracyjnego prawidłowo Sąd pierwszej instancji przyjął, że skoro doręczyciel nie pozostawił pod wskazanym przez skarżącą adresem (ul. F. [...], P.) zawiadomienia o pozostawieniu w placówce pocztowej przesyłki sądowej (zawierającej postanowienie z [...] czerwca 2010 r.) i o możliwości jej odbioru, to doręczenie zastępcze nie było skuteczne. Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru oraz adnotacji znajdujących się na kopercie wynika bowiem, że w dniu 12 lipca 2010 r. przesyła została złożona w nadawczym urzędzie pocztowym Zielona Góra [...], przesyłka dotarła do adresata (ul. F. [...], P.) w dniu 14 lipca 2010 r. (data pieczęci UP P. [...]) i została zwrócona do nadawcy w dniu 16 lipca 2010 r. (data pieczęci UP Zielona Góra [...]). Nie można jednak podzielić stanowiska Sądu pierwszej instancji, że postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. zostało doręczone skarżącej w dniu 14 lipca 2010 r., tylko z tego względu, że na kopercie znajdowała się adnotacja doręczyciela z dnia 14 lipca 2010 r., iż adresat wyprowadził się. Okoliczność ta ma jedynie taki skutek, że skarżąca nie może powoływać na wadliwe zaadresowanie przesyłki, nie zwalnia jednak z obowiązku doręczenia pisma w trybie art. 43 albo 44 K.p.a. Tym samym to, że przesyłka zawierająca postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. wróciła do nadawcy z adnotacją z dnia 14 lipca 2010 r., że adresat wyprowadził się, nie oznacza, iż w tym dniu postanowienie to zostało doręczone i rozpoczął bieg siedmiodniowy termin do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Mając powyższe względy na uwadze, należało uznać, że w przyjętym przez Sąd pierwszej instancji stanie faktycznym sprawy nie było podstaw do stwierdzenia, że wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r. został wniesiony z uchybieniem terminu. Za datę doręczenia postanowienia z dnia [...] czerwca 2010 r. należy przyjąć 28 grudnia 2010 r. - datę, w której pełnomocnik skarżącej osobiście w siedzibie organu odebrał postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. (potwierdzenie odbioru k. 405 akt administracyjnych).

Niezależnie od powyższych rozważań należy zwrócić uwagę, że w obecnym stanie prawnym (od dnia 11 kwietnia 2011 r.) nie przysługuje zażalenie na postanowienie o przekazaniu sprawy według właściwości. Ponadto, postanowieniem z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II OW 125/11 Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu wniosku Starosty Zielonogórskiego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy tym organem a Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Zielonej Górze wskazał Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Zielonej Górze jako organ właściwy do rozpoznania odwołanie skarżącej od decyzji Prezydenta Miasta Zielona Góra z dnia [...] maja 2009 r., znak [...] w sprawie zatwierdzenia uchwał Walnego Zgromadzenia Członków O. Spółka Wodna w likwidacji.

W tym stanie sprawy uznać należy, że podniesiony w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia art. 41 K.p.a. okazał się zasadny. Zaistniały zatem przesłanki do uchylenia zaskarżonego wyroku na podstawie art. 188 p.p.s.a. i rozpoznania skargi przez Naczelny Sąd Administracyjny. Jakkolwiek Sąd I instancji dokonał wadliwej wykładni art. 41 K.p.a., przyjmując, że postanowienie z dnia [...] czerwca 2010 r. zostało doręczone w dniu 14 lipca 2010 r., to jednocześnie prawidłowo uznał, że nie doszło do doręczenia zastępczego tego postanowienia w dniu 16 lipca 2010 r. W związku z tym podzielając przyjęty przez Sąd pierwszej instancji stan faktyczny co do tego, że zaskarżone postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego zostało doręczone z naruszeniem art. 44 § 1 pkt 1 oraz art. 44 § 2-4 K.p.a., Naczelny Sąd Administracyjny uchylił je na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 203 pkt 1 P.p.s.a., zaś o kosztach postępowania przed Sądem I instancji – na podstawie art. 200 P.p.s.a.