I OSK 1790/11

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 30 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1779/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę A. D. i J. P. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2010 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności orzeczenia.

W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał, iż Minister Infrastruktury, decyzją z dnia (...) czerwca 2010 r. nr (...), po rozpatrzeniu wniosku A. D. oraz J. P. o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...) odmawiającą stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) stycznia 1952 r. nr (...) w części dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) składającej się z parcel budowlanych l(...) stanowiącej własność W. P. oraz utrzymującej je w mocy decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. nr (...) - utrzymał w mocy ww. decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa z dnia (...) sierpnia 2000 r.

Decyzja Ministra Infrastruktury została wydana w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne.

Orzeczeniem z dnia (...) stycznia 1952 r. nr (...) Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie dokonało wywłaszczenia m.in. nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), składającej się z parcel budowlanych (...) stanowiącej własność W. P. Następnie decyzją Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. nr (...) orzeczenie to zostało utrzymane w mocy.

Pismem z dnia 4 czerwca 1990 r. następcy prawni W. P. : A. D. oraz J. P. wystąpili do Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa o stwierdzenie nieważności orzeczenia z dnia (...) stycznia 1952 r. oraz wszelkich innych rozstrzygnięć z orzeczenia wynikających. W uzasadnieniu wniosku wskazali, że dekret z dnia 7 kwietnia 1948 roku o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. (Dz.U. Nr 20, poz. 138), przewidywał przejmowanie majątków zajętych w okresie wojny i będących w ciągłym posiadaniu Skarbu Państwa na cele wojskowe, ale nie każdy faktyczny czasowy pobyt wojska na nieruchomości przesądzał jej zajęcie na stałe cele wojskowe, ani tym bardziej nie upoważniał do stwierdzenia, że zajęcie cywilnego hotelu przez czasowo funkcjonujące jednostki wojskowe oznacza takie przekształcenie nieruchomości, iż mogła ona służyć wyłącznie celom wojskowym. Skarżący wskazali ponadto, iż przedmiotowa nieruchomość była po wojnie przejęta przez właścicieli, a do czasu "wyzucia ich z posiadania przez władze" w większej swej części była zamieszkiwana przez cywilnych mieszkańców, aż do lat 70-tych XX wieku.

Po rozpatrzeniu powyższego wniosku, decyzją z dnia (...) czerwca 1991 r. nr (...) Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa stwierdził nieważność m.in. orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) stycznia 1952 r. nr (...) w części dotyczącej odjęcia prawa własności nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) oraz decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. nr (...).

Na w.w. decyzję, skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wniosło Szefostwo Wojskowego Rejonowego Zarządu Kwaterunkowo-Budowlanego w Krakowie. Wyrokiem z dnia 30 lipca 1992 r. sygn. akt IV.SA.1181/91 Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, iż organ nie wyjaśnił istotnych okoliczności sprawy. Wyjaśnienia bowiem wymaga od kiedy Wojsko Polskie objęło we władanie przedmiotową nieruchomość, od kiedy nastąpiło faktycznie wprowadzenie w posiadanie dawnych właścicieli i kto władał nieruchomością w dacie wejścia w życie dekretu.

W wyniku ponownego rozpatrywania sprawy, decyzją z dnia (...) lutego 1995 r. nr (...) , Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa odmówił stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) stycznia 1952 r. oraz utrzymującej je w mocy decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r.

Na powyższą decyzję skargę złożyli A. D. oraz J. P.

Wyrokiem z dnia 18 marca 1996 r. sygn. akt IV.SA.874/95 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną decyzję z przyczyn omówionych w uzasadnieniu. Zdaniem Sądu, Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa nie wyjaśnił wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, a w szczególności, czy przedmiotowa nieruchomość została zajęta przez Wojsko Polskie po wycofaniu się z Krakowa wojsk niemieckich przed datą 9 maja 1945 r. Ponadto nie wyjaśniono o jakie cele wojskowe konkretnie chodziło w niniejszej sprawie przy zajmowaniu nieruchomości.

Decyzją z dnia (...) marca 1997 r. nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast stwierdził nieważność decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. Następnie decyzją z dnia (...) lipca 1997 r. nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia 19 marca 1997 r.

W wyniku skargi Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddziału Rejonowego w Krakowie, wyrokiem z dnia 14 maja 1998 r. sygn. akt IV SA 1611/97 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił ww. decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) lipca 1997 r oraz utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia (...) marca 1997 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że:

– Odwoławcza Komisja Wywłaszczeniowa przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie odnosząc się w decyzji z dnia (...) września 1953 r. nr (...) jedynie do odwołania złożonego przez A. W., nie naruszyła rażąco przepisu art. 93 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym; nie doszło również do naruszenia art. 91 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 roku;

– w ocenie Sądu niedoskonałości ostatecznej decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. nr (...) mogą na tle obecnie obowiązujących przepisów prawa budzić wątpliwości, jednakże trudno jest, nawet zgodnie z obecnie obowiązującymi wymogami prawnymi, stwierdzić, że decyzja ta została wydana z rażącym naruszeniem prawa;

– w ocenie Sądu, wszystkie dokumenty powoływane przez strony (w tym postanowienie Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 23 stycznia 1947 r. przywracające posiadanie nieruchomości położonej w Krakowie przy ul. (...) , oraz zawiadomienie Komornika Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 2 czerwca 1947 r. o załatwieniu sprawy) pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że nieruchomość ta przed dniem 9 maja 1945 r. była zajęta (w posiadaniu, władaniu) przez Wojsko Polskie oraz w dniu wejścia w życie (16 kwietnia 1948 r.) dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r. była również w posiadaniu (władaniu) Wojska Polskiego i nadal nieprzerwanie jest użytkowana na cele wojskowe; przed datą 9 maja 1945 r. organy Wojska Polskiego przeprowadziły inwentaryzację w budynkach, dokonały oceny stanu nieruchomości, sporządziły wykazy niezbędnych prac remontowych, zaangażowały firmy remontowe i rozpisały przetarg na wykonawców robót (świadczą o tym dokumenty znajdujące się w aktach sprawy).

Występowanie powyższych okoliczności ma, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, rozstrzygające znaczenie dla sprawy z wniosku A. D. oraz J. P., dotyczącego wywłaszczenia nieruchomości położonej przy ul. (...) w Krakowie. W ocenie Sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy nakazuje uznać, iż przy wydawaniu przedmiotowych orzeczeń wywłaszczeniowych spełnione były materialnoprawne przesłanki wywłaszczenia określone w dekrecie z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r.

W konsekwencji powyższego orzeczenia, rozpatrując ponownie wniosek A. D. oraz J. P. decyzją z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast orzekł o odmowie stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) stycznia 1952 r. oraz utrzymującej go w mocy orzeczenia Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej z dnia (...) września 1953 r. w części dotyczącej nieruchomości przy ul. (...) . W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 11 maja 1995 roku o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Z 1995 roku, nr 74, poz. 368), ocena prawna wyrażona w orzeczeniu Sądu wiąże w sprawie ten Sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia. W ocenie organu w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 maja 1998 r. sygn. akt IV SA 1611/97 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził jednoznacznie, iż zgromadzone w sprawie materiały dowodowe i argumentacja zawarta we wniosku nie dają podstaw do stwierdzenia, że orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) stycznia 1952 r. w części dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości położonej w Krakowie przy ul. (...) 28, a tym bardziej utrzymująca je w mocy decyzja Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. zostały wydane z naruszeniem prawa, oraz że nie ma wątpliwości, iż zostały spełnione ustawowe przesłanki wywłaszczenia określone w art. 1 dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. W ocenie organu, w świetle takich ustaleń Sądu, brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności zaskarżonych decyzji.

W dniu 7 maja 2001 r. do organu wpłynęło "odwołanie" z dnia 30 kwietnia 2001 r. A. D. oraz Pana J. P. od decyzji Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000r. nr (...). W uzasadnieniu odwołania strona wskazała, iż art. 1 ust. 1 dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. nie mógł stanowić podstawy prawnej do wydania przedmiotowych decyzji wywłaszczeniowych gdyż:

– nie został spełniony warunek, iż wywłaszczone nieruchomości znajdowały się w dniu wejścia w życie dekretu we władaniu Skarbu Państwa, związków samorządu terytorialnego lub przedsiębiorstw państwowych;

– postępowanie wywłaszczeniowe zostało wszczęte pomimo braku wniosku wywłaszczeniowego;

– w decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953r. organ ustosunkował się jedynie do kwestii podjętych w odwołaniu A. W., nie rozpatrując całokształtu okoliczności sprawy, co stanowi rażące naruszenie art. 93 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym.

Jednocześnie wraz z ww. odwołaniem z dnia 30 kwietnia 2001 r. A. D. oraz Pan J. P. wnieśli o przywrócenie terminu na jego wniesienie. W uzasadnieniu wniosku wskazali, że adwokat A. R. zmarł w maju 1999 roku, a kancelarię prowadził do 1997 roku, w związku z czym decyzja Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000r. nr (...) została wysłana do osoby, która nie mogła podejmować żadnych czynności prawnych. Wskazali ponadto, iż ich pełnomocnikiem od czasu postępowania prowadzonego przez Naczelny Sąd Administracyjny w miejsce adwokata A. R. była mecenas Maria Hołubowicz, która przedłożyła swoje pełnomocnictwo, co wynika z akt postępowania prowadzonego przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Postanowieniem z dnia (...) czerwca 2001 r. nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast wznowił z urzędu postępowanie w sprawie zakończonej ostateczną decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000r. nr (...). W konsekwencji decyzją z dnia (...) sierpnia 2001r. nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast stwierdził, że jego decyzja z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...) została wydana z naruszeniem prawa proceduralnego, jednak organ nie uchylił jej, ponieważ w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca decyzji dotychczasowej. Następnie decyzją z dnia (...) lutego 2002 r. nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast utrzymał w mocy własną decyzję z dnia (...) sierpnia 2001 r. nr (...) Powyższa decyzja została zaskarżona przez A. D. i J. P. do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Po rozpatrzeniu ww. skargi na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) lutego 2002 r. utrzymującą w mocy decyzję z dnia 8 sierpnia 2001 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 3 grudnia 2003 r. sygn. akt I S.A. 777/02 uchylił ww. decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) lutego 2002 r. oraz utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia (...) sierpnia 2001 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że:

– organ błędnie uznał, iż okoliczność śmierci adwokata A. R. pełnomocnika A. D. oraz Pana J. P. stanowi przesłankę określoną w art. 145 § 1 pkt 5 kpa, tj. ujawnienie się istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były organowi znane; zdaniem Sądu okoliczność ta stanowi wypełnienie przesłanki określonej w art. 145 §1 pkt 4 kpa, tj. brak udziału strony w postępowaniu zaistniały bez jej winy;

– wznowienie postępowania z tej przyczyny może nastąpić jedynie na wniosek strony, w związku z tym wznowienie postępowania z urzędu i wydanie decyzji Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 28 lutego 2002 r. oraz utrzymanej nią w mocy decyzji z dnia 8 sierpnia 2001r. było nieuprawnione.

– W związku z powyższym wyrokiem, decyzją z dnia (...) lipca 2004 r. nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast umorzył postępowanie wznowione postanowieniem Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) czerwca 2001r. nr (...) w sprawie zakończonej ostateczną decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000r. nr (...) Następnie decyzją Ministra Infrastruktury z dnia (...) listopada 2004 r. nr (...) ww. decyzja z dnia 23 lipca 2004r. została utrzymana w mocy. Wyrokiem z dnia 17 marca 2006 r. sygn. akt I SA/Wa 60/05 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę A. D. oraz J. P. na ww. decyzję.

Pismem z dnia 30 października 2006 r. A. D. oraz J. P. zwrócili się do Ministra Infrastruktury z "wnioskiem o rozpoznanie odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000 r.", wskazując że decyzja ta została im doręczona 27 kwietnia 2001 r., a odwołanie od niej zostało złożone w dniu 30 kwietnia 2001 r., oraz że zakresem niniejszego wniosku objęte są wszystkie odwołania, jakie zostały w sprawie niniejszej wniesione, a które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia.

Postanowieniem z dnia (...) listopada 2007 r. nr (...)Minister Infrastruktury stwierdził uchybienie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy - zakończonej decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000r. nr (...). W uzasadnieniu tego postanowienia organ wskazał, iż postanowieniem z dnia (...) sierpnia 2001 r. nr (...)Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast odmówił przywrócenia terminu na wniesienie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...) a zatem wniosek z dnia 30 października 2006 r. należy traktować jako nowy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000 r. Ww. postanowienie Ministra Infrastruktury z dnia 28 listopada 2007 r. zostało zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2008 r. sygn. akt I SA/Wa 171/08 uchylił ww. postanowienie Ministra Infrastruktury z dnia (...) listopada 2007 r. nr (...). W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, iż w jego ocenie w sprawie nie nastąpiło skuteczne doręczenie decyzji Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...), a zatem nie można mówić o uchybieniu terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej tą decyzją. Sąd wskazał przy tym, że o ile rzeczywiście decyzja Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...)została doręczona stronom w dniu 24 kwietnia 2001 r., to całe postępowanie dotyczące przywrócenia bądź odmowy przywrócenia terminu uznać należy za bezprzedmiotowe.

W konsekwencji, w związku z prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 sierpnia 2008 r. w sprawie podlegał rozpatrzeniu wniosek A. D. oraz J. P. z dnia 30 kwietnia 2001 r. o ponowne rozpatrzenie sprawy rozstrzygniętej decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000r. nr (...)o odmowie stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) stycznia 1952 r. nr (...) w części dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości położonej w Krakowie przy ul. (...) 28 oraz utrzymującej je w mocy decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. nr (...). Uznając bowiem, iż decyzja Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...)została doręczona A. D. w dniu 27 kwietnia 2001 r. (o czym świadczy znajdujące się w aktach zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki nr nadawczy(...)) przyjąć należy, że zgodnie ze wskazaniem zawartym w ww. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 sierpnia 2008 r., postanowienie Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2001 r. nr (...)o odmowie przywrócenia terminu na wniesienie wniosku z dnia 30 kwietnia 2001 r. o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...)jest w sprawie niniejszej bezprzedmiotowe.

W konsekwencji, w dniu (...) czerwca 2010 r. Minister Infrastruktury wydał decyzję nr (...) utrzymującą w mocy decyzję z dnia (...) sierpnia 2000 r. nr (...). Decyzja z dnia (...) czerwca 2010 r. podlegała ocenie Sądu pierwszej instancji w niniejszym postępowaniu.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia z dnia (...) czerwca 2010 r. organ wskazał, iż badał decyzję z dnia (...) sierpnia 2000 r. w przedmiocie jej zgodności z przepisami prawa, ich wykładnią i orzecznictwem obowiązującymi w dacie wydania orzeczenia. Organ stwierdził, że przedmiotowa nieruchomość została wywłaszczona na podstawie dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 roku o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939 – 1945 r., a zatem w aspekcie zgodności z przepisami tego aktu prawnego oceniał zaskarżoną decyzję. Minister Infrastruktury wskazał, na przepis art. 99 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 roku, nr 153, poz. 1271, z późn. zm.), zgodnie z którym ocena prawna wyrażona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, wydanym przed dniem 1 stycznia 2004 r. wiąże organ, którego działanie było przedmiotem zaskarżenia. W związku z faktem, iż w postępowaniu z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy organ rozpatruje sprawę co do istoty, a związany jest jedynie zakresem zaskarżenia wskazanym we wniosku, uznać należy iż w sprawie niniejszej organ nadzoru związany jest wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 maja 1998 r. sygn. akr IV SA 1611/97. Mając zatem na uwadze przedmiotowy wyrok organ wziął pod uwagę, że wniosek wywłaszczeniowy wpłynął do organu przy piśmie Zarządu Kwaterunkowo-Budowlanego Wojska Polskiego nr 14957/359 w dniu 22 września 1948r., a więc w terminie określonym w art. 3 ust. 1 dekretu. Następnie obwieszczeniem Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie z dnia 5 października 1948 r. nr Nr. Adm. Wywł. 12/48 zawiadomiono, iż prowadzone jest postępowanie wywłaszczeniowe dotyczące przedmiotowej nieruchomości. Obwieszczenie to było wywieszone na tablicy urzędowej w dniach 20 października do 3 listopada 1948 r., jak również na tablicy Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. M. Krakowie Urzędu Obwodowego I w dniach 19 października do 4 listopada 1948 r. Obwieszczenie to zostało również doręczone A. i M. W. (następcom prawnym właściciela nieruchomości), o czym świadczy znajdując aktach archiwalnych sprawy wywłaszczeniowej zwrotne potwierdzenie odbioru. Organ podniósł, że również samo orzeczenie wywłaszczeniowe z dnia (...) stycznia 1952 r. spełniało wymagania określone w art. 22 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 września 1934 r. - Prawo o postępowaniu wywłaszczeniowym, w szczególności zawierało ustalenie przedmiotu i rozmiaru wywłaszczenia, cel wywłaszczenia oraz uzasadnienie przyjęcia lub odrzucenia wniesionych sprzeciwów. Organ przyjął także, iż przy wywłaszczeniu nieruchomości położonej w Krakowie przy ul. (...) 28, spełnione zostały materialnoprawne przesłanki wywłaszczenia określone w art. 1 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 1 i 2 dekretu. Potwierdza to, zdaniem organu, ocena zawarta w wyroku z dnia 14 maja 1998 r. sygn. akt IV SA 1611/97, która wskazuje na szereg znajdujących się w aktach sprawy dokumentów. Minister wskazał, że z protokołu konieczności w sprawie adaptacji budynków dla Dowództwa Okręgu Wojskowego w Krakowie przy ul. (...), sporządzonego w dniu 7 kwietnia 1945 r. wynika, iż przedmiotowa nieruchomość była przedmiotem zajęcia przez wojsko przed dniem 9 maja 1945 r. Z kolei z pisma Okręgowego Urzędu Likwidacyjnego w Krakowie z dnia 7 września 1948 r. nr (...) wynika, iż budynek, w którym znajdował się przed wojną należący do W. P. hotel "City" przy ul. (...) (błędnie oznaczono adres policyjny - winno być ul. (...)) był użytkowany i administrowany przez Dowództwo Okręgu Wojskowego od stycznia 1945 r. Podobna informacja znajduje się w "notatce urzędowej" Naczelnika Wydziału Likwidacyjnego z 25 stycznia 1949r. nr (...). W konsekwencji, w kontekście tych dokumentów zarówno postanowienie Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 23 stycznia 1947 r. nr (...)przywracające w posiadanie przedmiotową nieruchomości jej właścicielom, jak również zawiadomienie o załatwieniu sprawy z dnia 2 czerwca 1947 r. (...), z którego wynika, iż komornik Sądu Grodzkiego Rewiru I dokonał odebrania przedmiotowej nieruchomości i oddał ją w posiadanie ówczesnych współwłaścicieli – nie podważają faktów ani dowodów, na podstawie których NSA uznał, iż przy wydawaniu orzeczeń wywłaszczeniowych spełnione były materialnoprawne przesłanki wywłaszczenia określone w dekrecie z dnia 7 kwietnia 1948 roku o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. Minister Infrastruktury podniósł, że zarzuty przedstawione przez skarżących we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy z dnia 30 kwietnia 2001 r. stanowią w istocie polemikę i zaprzeczenie argumentacji przedstawionej przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 14 maja 1998r. sygn. akt IV SA 1611/97.

Na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2010 r. nr (...), skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, złożyli A. D. i J. P. oraz. Skarżący zarzucili naruszenie:

1) art. 99 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że Minister Infrastruktury związany jest wyrokiem NSA w Warszawie z dnia 14 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 1611/97, w związku z czym nie może poczynić własnych ustaleń, w sytuacji gdy po jego wydaniu rozstrzygnięcie powinno być oparte na nowych, uprzednio nieznanych i nieobjętych kognicją Sądu, nowych faktach i dowodach;

2) art. 365 § 1 w zw. z art. 13 § 2 K.p.c. w zw. z art. 76 w zw. K.p.a. przez odmowę uznania mocy wiążącej prawomocnemu postanowieniu Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 23 stycznia 1947r. sygn. akt (...) oraz wiarygodności oświadczeniu Komornika Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 2 czerwca 1947 r., w sytuacji gdy są to dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy państwowej i jako takie są wiążące dla wszystkich sądów i organów administracji, tym bardziej, że nigdy nie zostały wyeliminowane z obrotu prawnego;

3) art. 7 w zw. z art. 75 § 1, art. 77 i z art. 78 K.p.a. przez (milczące) pominięcie w zasadzie wszystkich wniosków dowodowych zgłaszanych przez stronę w toku postępowania, a zmierzających do wyjaśnienia istoty sprawy, w sytuacji gdy nie zostało wydanie postanowienia o ich oddaleniu, co w konsekwencji uniemożliwia sądową kontrolę prawidłowości toku postępowania administracyjnego;

4) art. 80 K.p.a. przez oparcie rozstrzygnięcia na ciągu domniemań niekorzystnych dla stron, a sprowadzających się do tego, że nieruchomość przy ul. (...) 28 w Krakowie została wywłaszczona na cele użyteczności publicznej (cele wojskowe) w okresie wojny na wniosek Wojska Polskiego oraz, że w dniu wejścia wżycie dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 roku znajdowała się we władaniu Dowództwa Okręgu Wojskowego, w sytuacji gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że w dniu wejścia w życie dekretu nieruchomością władali jej prawowici właściciele, co znajduje potwierdzenie w wyżej powołanym postanowieniu Sądu Grodzkiego z 23 stycznia 1947 r., sygn. akt (...) ; wywłaszczenie poprzedników prawnych stron, o ile w ogóle miało miejsce, było dotknięte nieważnością, gdyż zostało dokonane bez stanowiącego conditio sine qua non tej czynności wniosku wywłaszczeniowego, do złożenia którego były uprawnione ściśle określone podmioty, co eo ipso czyniło całe postępowanie nieważnym w rozumieniu art. 156 K.p.a.;

5) art. 107 ust. 3 K.p.a. przez:

– niepoczynienie ustaleń opartych na całokształcie materiału dowodowego,

– niewskazanie przyczyn dla jakich Sąd de facto pominął wszystkie zawnioskowane dowody,

– brak jakichkolwiek ustaleń odnośnie kwestionowanej ważności decyzji wywłaszczeniowej (braku wniosku wywłaszczeniowego, podpisów na decyzji - tj. zarzutów sformułowanych w piśmie stron z dnia 4 maja 2009 r.),

– jednostronnego stwierdzenia, iż Ministerstwa nie wiąże postanowienie Sądu Grodzkiego w Krakowie z 23 stycznia 1947 r., sygn. akt (...) bez wskazania podstawy prawnej, dla jakiej Minister nie czuł się związany prawomocnym orzeczeniem sądowym,

– nieodniesienie się do wyroku NSA w Warszawie z dnia 18 marca 1996 r. sygn. akt IV. SA. 874/95, a w szczególności do wyrażonego tamże poglądu prawnego wiążącego w niniejszej sprawie, a sprowadzającego się do tego iż "nie ma podstaw prawnych do tego, aby przyjmować, że zajęcie nieruchomości na cele wojskowe okupanta niemieckiego mogło być traktowane jako przesłanka wywłaszczenia nieruchomości w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit c dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 roku o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. "

Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy Ministrowi Infrastruktury do ponownego rozpoznania oraz o przyznanie kosztów postępowania sądowoadministracyjnego.

W odpowiedzi na skargę, stanowisko w sprawie, przedstawił uczestnik postępowania Grupa Hoteli WAM Sp. z o.o. Uczestnik wskazał, że nieruchomość, której dotyczy przedmiotowe postępowanie, na mocy umowy z dnia 31 grudnia 2004 roku, została wniesiona aportem przez Wojskową Agencję Mieszkaniową na pokrycie udziałów w kapitale zakładowym Grupy Hoteli WAM Sp. z o.o. Zgodnie z księgą wieczystą nr KRI P/00069290/5, prowadzoną dla przedmiotowej nieruchomości, jako jej właściciel w dziale II figuruje uczestnik Grupa Hoteli WAM Sp. z o.o.

Dalej podniesiono, że nie można zgodzić się z twierdzeniami skarżącej odnośnie naruszenia 99 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 z późn. zm.), gdyż przemawia za tym fakt, iż organ administracyjny orzeka na podstawie tych samych dowodów, które stanowiły podstawę rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie o sygn. akt IV S.A. 1611/97. Mając za podstawę te same dowody nie sposób byłoby ustalić innego stanu faktycznego sprawy i podjąć inne rozstrzygnięcie niż to uczynił Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie.

Minister Infrastruktury, w odpowiedzi na skargę, wniósł o jej oddalenie oraz podtrzymał w całości argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwsze instancji podniósł, iż ocena prawna wyrażona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 maja 1998 r. zawiera wypowiedź w zakresie zgodności z prawem zarówno orzeczenia z dnia (...) stycznia 1952 r. nr (...) Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie jak również decyzji Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. nr (...) – a to ma podstawowe znaczenie w niniejszej sprawie.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż skarżący podnoszą, że związanie organu administracyjnego wyrokiem Sądu Administracyjnego dotyczy tylko oceny prawnej wyrażonej w orzeczeniu, nie zaś oceny faktów i dowodów, do czego organ był obowiązany. Przez ocenę prawną, o której stanowi przepis art. 99 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. należy rozumieć osąd o prawnej wartości sprawy, ale ocena ta może dotyczyć stanu faktycznego, wykładni przepisów prawa materialnego i procesowego, czy też kwestii zastosowania określonego przepisu prawa jako podstawy do wydania decyzji. Obowiązek podporządkowania się ocenie prawnej (w tym ocenie stanu faktycznego), wyrażonej w wyroku sądu administracyjnego ciążący na organie i sądzie może być wyłączony tylko w wypadku istotnej zmiany stanu prawnego lub faktycznego, a także po wzruszeniu wyroku pierwotnego środkami przewidzianymi prawem. Zdaniem Sądu, żadna z przesłanek wyłączających ten stosunek podporządkowania nie zaistniała. Kluczowe znaczenie w niniejszej sprawie było więc ustalenie, czy w sprawie pojawiły się nowe fakty i dowody, które nie były znane Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie w chwili wyrokowania, tj. w dniu 14 maja 1998 r. Na tą okoliczność powołują się bowiem w skardze skarżący.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji analiza treści skargi nie pozwala ustalić o jakie nowe dowody i fakty skarżącym chodzi. Zarzuty wyartykułowane na 10 stronach skargi sprowadzają się w istocie do kwestionowania stanowiska zaprezentowanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w orzeczeniu z dnia 14 maja 1998 r., którym związany uznał się organ administracji, i którego to stanowisko w pełni zaaprobował. Podstawowe zarzuty skargi sprowadzają się do odmowy uznania (zarówno przez Sąd, a tym samym i organy administracji) mocy wiążącej prawomocnemu postanowieniu Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 23 stycznia 1947 r. sygn. Akt (...) oraz wiarygodności oświadczenia Komornika Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 2 czerwca 1947 r. Skarżący podnoszą, iż są to przecież dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władczy państwowej i jako takie są wiążące dla wszystkich sądów i organów administracji, tym bardziej, że nigdy nie zostały wyeliminowane z obrotu prawnego. Dokumenty te znane były Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w dniu wyrokowania. Sąd ten uznał jednak, iż nie podważają one faktów ani dowodów, na podstawie których ustalono, iż przy wydawaniu orzeczeń wywłaszczeniowych spełnione były materialnoprawne przesłanki wywłaszczenia określone w dekrecie z dnia 7 kwietnia 1948 roku o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, iż bezspornym jest, że właściciele poszczególnych nieruchomości przy ul. (...) w Krakowie nr (;...) utracili władanie nad swoimi nieruchomościami w pierwszych dniach września 1939 r., kiedy to ww. nieruchomości zostały zajęte przez okupanta niemieckiego - wojsko niemieckie. Faktu tego nie kwestionuje żadna ze stron. Spornym natomiast było, kto zajmował (w czyim były posiadaniu) ww. nieruchomości w okresie od stycznia do maja 1945 r. W uzasadnieniu orzeczenia Naczelny Sąd Administracyjny przywołał 22 dokumenty, z których bezspornie wynika, że przedmiotowa nieruchomość była zajęta (była w posiadaniu, była we władaniu) przez Wojsko Polskie od stycznia 1945 r. Nie ulega wątpliwości, że przed dniem 9 maja 1945 r. w budynkach tych byli przedstawiciele Wojska Polskiego i dokonywali lustracji obiektów pod kątem remontu dla potrzeb siedziby Okręgu Wojskowego (protokół konieczności z dnia 7 kwietnia 1945 r.). Firma budowlana rozpoczęła prace remontowe już od pierwszych dni kwietnia, zaś warunki budowy z tą firmą ustalono 1 maja 1945 r. (pismo z dnia 1 maja 1945 r. zatytułowane "Warunki budowy"). Dnia 14 i 19 maja 1945 r. odbyły się przetargi na wykonanie robót remontowych, które niewątpliwie wcześniej musiały być ogłoszone. Dnia 3 lipca 1945 r. w budynku nr 28 funkcjonował Węzeł Łączności Dowództwa Okręgu Wojskowego w Krakowie. W sierpniu 1945 roku w budynku nr 28 została zakwaterowana redakcja "(...) ". Dalsze dokumenty z lat 1945-1953 wskazują na to, że nieruchomość położona przy ul. (...) w Krakowie nr 28 była zajęte przez Wojsko Polskie i mieściła się tam nieprzerwanie od 1945 r. siedziba Dowództwa Okręgu Wojskowego w Krakowie.

Sąd pierwszej instancji uznał, iż z żadnego z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, nie wynika, aby przedmiotowa nieruchomości była chociaż przejściowo zajęta (w posiadaniu, władaniu) przez właścicieli bądź osoby działające w ich imieniu. Pełnomocnicy A. D. i J. P. negowali taki stan faktyczny, i ta negacja trwa w niniejszym postępowaniu. Dla poparcia swych twierdzeń przedstawiają m.in. ww. postanowienie Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 23 stycznia 1947 r. przywracające posiadanie spadkobiercom nieruchomości położonej oraz zawiadomienie Komornika Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 2 czerwca 1947 r. o załatwieniu sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny podniósł, iż oceniając ww. dokumenty należy zauważyć, że żaden z nich nie świadczy o tym, że właściciel zajmował przez jakiś czas (posiadał, miał we władaniu) przedmiotową nieruchomość. Trudno bowiem mówić o zajęciu, posiadaniu bądź władaniu nieruchomością w oparciu o fakt jednorazowego wejścia do budynku i zawieszenia kłódki na drzwiach. Nawet jeśli ten fakt miał miejsce, to trudno to uznać za spełnienie wymogów ustawowych. Gdyby tak było, to nieruchomość położona przy ul. (...) nr (...) w Krakowie nie byłaby traktowana jako "majątek opuszczony" i właściciel nie starałby się sądownie o "przywrócenie posiadania". Gdyby faktycznie przywrócono posiadanie nieruchomości właścicielowi, to byłby tego ślad w aktach. Żadnego jednak dowodu w dokumentach na to nie ma. W sprawie nie pojawiły się zatem, żadne nowe dowody, które mogłyby stanowić podstawę do odmiennych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy, a prawidłowość zajętego stanowiska przez organ znajduje poparcie w orzecznictwie.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wnieśli A. D. i Julian Peiper vel Wiśniewski zarzucając mu naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

1. art. 134 § 1 w zw. z art. 141 § 4 w zw. z art. 3 § 2 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP przez nierozpoznanie wszystkich podniesionych w skardze zarzutów, a w szczególności tego, iż decyzje wywłaszczeniowe obarczone były licznymi, prawnie doniosłymi, wadami formalnymi mającymi wpływ na ich istotę, takimi jak brak podpisu, czy nieomówione skreślenia i poprawki, a organ administracyjny milcząco pominął wszystkie wnioski dowodowe zgłaszane przez strony w toku postępowania administracyjnego co uniemożliwia kontrolę instancyjną orzeczenia, gdyż rozpoznanie tych zarzutów dopiero przez Sąd II instancji byłoby sprzeczne z konstytucyjną zasadą dwuinstancyjności w postępowaniu sądowo - administracyjnym;

2. art. 133 § 1 p.p.s.a. przez pominięcie istotnych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a w szczególności pisma Prokuratorii Generalnej z 1950 r. (k. (...) akt sprawy), na które skarżący powołali się na k. 6 skargi, a w konsekwencji przyjęcie, że w sprawie brak jest dowodów, których NSA w Warszawie wyrokujący w dniu 14 maja 1998 r. nie wziął pod uwagę;

3. art. 99 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę

Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu

przed sądami administracyjnymi przez jego błędną wykładnię i zastosowanie

polegające na:

a) przyjęciu, że związanie organu administracyjnego wyrokiem Sądu

Administracyjnego dotyczy także ustaleń odnośnie stanu faktycznego,

a co za tym idzie organ administracyjny w ogóle nie był obowiązany do

dokonania własnych ustaleń faktycznych w sprawie,

b) całkowitym pominięciu zmiany stanu prawnego po wydaniu wyroku

NSA z 14 maja 1998r., a w szczególności nowelizacji przepisu art.

365 § 1 K.p.c. z dnia 5 lutego 2005 r. (Dz.U. 2004.172.1804), do

którego dodano zwrot "i organy administracji publicznej', co ma ten

skutek, że Minister Infrastruktury orzekający w niniejszej sprawie,

wbrew twierdzeniom Sądu a quo, nie mógł "odmówić mocy dowodowej

prawomocnemu postanowieniu Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia

23 stycznia 1947r. sygn. akt II GCo 835/46, na mocy którego

poprzednicy prawni skarżących odzyskali posiadanie spornej

nieruchomości i zostali weń wprowadzeni w wyniku postępowania

egzekucyjnego prowadzonego przez komornika - skoro postanowienie

to nie zostało wyeliminowane z obrotu prawnego, gdyż był nim

związany ex lege;

c) odniesieniu zasady związania, oceną prawną wyrażoną przez NSA

w orzeczeniu wydanym przed 1 stycznia 2004 r. tylko do

niekorzystnego dla skarżących orzeczenia NSA z 14 maja 1998 r. z całkowitym pominięciem oceny prawnej wyrażonej we wcześniejszym orzeczeniu NSA z 30 lipca 1992 r. sygn. akt IV.SA. 1181/91, w sytuacji gdy Sądy są związane wyrażonym w wydanych wcześniej orzeczeniach zapatrywaniem prawnym

4. art. 365 § 1 w zw. z art. 13 § 2 K.p.c. w zw. z art. 2, 7 i 10 Konstytucji przez odmowę uznania mocy wiążącej prawomocnemu postanowieniu sądu powszechnego - Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia (...) stycznia 1947 r., sygn. akt (...) , które nigdy nie zostało wyeliminowane z obrotu prawnego, w sytuacji gdy zasada związania organów administracyjnych i sądów administracyjnych orzeczeniami sądów powszechnych wynika nie tylko z bezwzględnie obowiązującego przepisu rangi ustawowej, lecz również z konstytucyjnej zasady rozgraniczenia drogi sądowej i administracyjnej.

Powołując się na wymienione podstawy skargi kasacyjnej wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz przyznanie kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną uczestnik postępowania Grupa Hoteli WAM sp. z o.o. wniosła o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 p.p.s.a., zatem Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Stosownie do art. 174 pkt. 1 i 2 p.p.s.a., skarga kasacyjna może być oparta na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, a także na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Wniesiona w niniejszej sprawie skarga kasacyjna oparta została na obydwu podstawach kasacyjnych, jednak jej zarzuty sprowadzają się przede wszystkim do podważenia legalności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) stycznia 1952 r. oraz Odwoławczej Komisji Wywłaszczeniowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia (...) września 1953 r. poprzez wykazanie, iż ocena prawna wyrażona przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dniu 14 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 1611/97 nie obejmowała ustaleń odnośnie stanu faktycznego sprawy. Zdaniem skarżących organ rozpoznając wniosek o stwierdzenie nieważności ww. decyzji zobowiązany był do dokonania własnych ustaleń faktycznych w sprawie. W tym zakresie skarżący zarzucają, iż decyzje wywłaszczeniowe obarczone były licznymi wadami formalnymi, które miały wpływ na ich istotę, a organ administracyjny pominął te okoliczności w toku postępowania administracyjnego ograniczając się do związania oceną prawną wyrażoną przez Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym wyroku z dnia 14 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 1611/97.

Istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadza się więc do tego, czy zawarta w zaskarżonym wyroku ocena działania organu po wydaniu wyroku Naczelnego Sąd Administracyjnego z dniu 14 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 1611/97 jest zgodna z oceną prawną wyrażoną przez ten Sąd oraz czy związanie oceną prawną zwalniało organ z konieczności przeprowadzenia ponownego dokonywania ustaleń faktycznych sprawy.

Zgodnie z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia. Organ administracji rozpoznający sprawę ponownie nie może dokonać interpretacji przepisów w sposób odmienny, niż wynikający z orzeczenia wydanego w wyniku rozpoznania skargi, nie może też ocenić prawidłowości rozstrzygnięcia sądu. Odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 153 p.p.s.a. może dotyczyć tylko dwóch sytuacji. Pierwsza z nich związana jest z ewentualną zmianą stanu faktycznego, gdy w trakcie ponownego rozpatrywania sprawy organ stwierdzi, że stan faktyczny uległ zasadniczej zmianie i jest odmienny od przyjętego przez sąd, natomiast drugi z przypadków utraty mocy wiążącej oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania wyrażonych w wyroku sądu to zmiana stanu prawnego po wydaniu orzeczenia przez sąd.

W rozpoznawanej sprawie nie mamy do czynienia z żadną z wymienionych wyżej sytuacji. Ponieważ niniejsza sprawa dotyczy stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości, to organ oraz Sąd pierwszej instancji zobowiązani byli ocenić stan prawny i faktyczny obowiązujący w okresie wydania decyzji wywłaszczeniowej. W niniejszej sprawie stan faktyczny jak i prawny sprawy był już natomiast oceniany przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 1611/97, w którym zawarto jednoznaczną tezę, iż z żadnego z dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie "nie wynika, aby któraś z nieruchomości ((...)) była chociaż przejściowo zajęta (w posiadaniu, władaniu) przez właścicieli bądź osoby działające w ich imieniu". Jak dalej wskazał Sąd "fakt, że przed datą 9.05.1945 r. organy Wojska Polskiego przeprowadziły inwentaryzację w budynkach, dokonały oceny stanu nieruchomości, sporządziły wykazy niezbędnych prac remontowych, zaangażowały firmy remontowe i rozpisały przetarg na wykonawców robót, świadczy o tym, że przedmiotowa nieruchomość była faktycznie we władaniu Wojska Polskiego (mówią o tym wcześniej powołane dokumenty). Żaden z dokumentów przedstawionych przez pełnomocników stron, nie podważył tych faktów, ani dokumentów, w oparciu o które je ustalono". Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny doszedł do przekonania, iż "zgromadzone w sprawie materiały dowodowe, ani też argumentacja zawarta we wniosku nie dają podstaw do stwierdzenia, że decyzja z dnia (...).01.1952 r. Prezydium WRN w Krakowie, a tym bardziej decyzja organu odwoławczego z dnia 6.09.1953 r. zostały wydane z rażącym naruszeniem prawa, co skutkowałoby stwierdzeniem nieważności (...). W oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy można stwierdzić, że nieruchomość (...) przed dniem 9.05.1945 r. była we władaniu (posiadaniu) Wojska Polskiego, stan ten trwał również w dniu wejścia w życie dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r., tj. w dniu 16.04.1948 r. i później".

W konsekwencji należy stwierdzić, iż zakres sprawy wyznaczony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 maja 1998 r., sygn. akt IV SA 1611/97 wiązał organ administracyjny przy rozpoznawaniu wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji. Zarzut skargi kasacyjnej dotyczący naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 99 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę

Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu

przed sądami administracyjnymi, poprzez przyjęcie, iż związanie organu administracyjnego prawomocnym wyrokiem dotyczy także ustaleń odnośnie stanu faktycznego jest bezpodstawny.

Słuszne więc Sąd pierwszej instancji oddalił skargę skarżących na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2010 r., utrzymującą w mocy decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa z dnia (...) sierpnia 2000 r. nie znajdując żadnych nowych okoliczności faktycznych ani prawnych mogących podważyć wiążącą organ ocenę prawną. Podnoszone w skardze do Sądu pierwszej instancji oraz w skardze kasacyjnej zarzuty skarżących stanowią w istocie polemikę ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego zawartym w prawomocnym wyroku. Powoływane przez skarżących dowody w postaci postanowienia Sądu Grodzkiego w Krakowie z dnia 23 stycznia 1947 r. nr (...)oraz oświadczenie Komornika Sądu Grodzkiego z dnia (...) czerwca 1947 były już znane Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w momencie wydania wyroku z dnia 14 maja 1998 r., w którym zawarto jednoznaczną tezę, że żaden z tych dokumentów nie świadczy o tym, że skarżących zajmował przez jakiś czas (posiadał, miał we władaniu) przedmiotową nieruchomość i nie podważają one faktów ani dowodów, na podstawie których ustalono, iż przy wydawaniu orzeczeń wywłaszczeniowych spełnione były materialnoprawne przesłanki wywłaszczenia określone w dekrecie z dnia 7 kwietnia 1948 roku o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. Ponowna analiza tych dokumentów przez organ, jak i przez Sąd stanowiłaby niedopuszczalną polemikę z prawomocnym wyrokiem i zarzuty skargi kasacyjnej w tym zakresie tj. zarzut naruszenia art. 365 § 1 w zw. z art. 13 § 2 K.p.c. w zw. z art. 2, 7 i 10 Konstytucji jest bezskuteczny.

W konsekwencji oceniając zasadność pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej tj. zarzutów naruszenia art. 134 § 1 w zw. z art. 141 § 4 w zw. z art. 3 § 2 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP, a także art. 133 § 1 p.p.s.a. należy stwierdzić, iż mogłyby one zostać uznane za usprawiedliwione jedynie w sytuacji, gdyby Sąd pierwszej instancji nie zastosował się do wiążącej go oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania, zawartych w prawomocnym wyroku, a więc naruszył art. 153 p.p.s.a. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca, stąd zarzuty skargi kasacyjnej są bezpodstawne.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 184 p.p.s.a.