I SA/Op 489/12

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 16 maja 2012 r. H.Z. zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. o umorzenie całości należności z tytułu składek, powołując się na bardzo trudną sytuację finansową i zdrowotną

Decyzją z dnia 12 lipca 2012 r., wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 28 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.) - dalej jako: [u.s.u.s.], Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił umorzenia należności z tytułu składek w łącznej kwocie 143.006,39 zł, w tym:

- na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres: XII 2000 r., I 2001 r., V 2001 r.,VII 2001 r. - IX 2002 r., w łącznej kwocie 107.598,57 zł, w tym z tytułu składek - 43.521,57 zł, odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 17.05.2012 r. w wysokości 64.033,00 zł i kosztów upomnienia w kwocie 44,00 zł,

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres: IV 2001 r.- V 2001 r., VII 2001 r.-XII 2002 r., II 2003 r., V 2003 r., VII 2003 r. - III 2004 r. w łącznej kwocie 12.025,26 zł, w tym z tytułu składek - 5.214,66 zł , odsetek za zwłokę w wysokości 6.749,00 zł oraz kosztów upomnienia w kwocie 61,60 zł,

- na Fundusz Pracy za okres: V 2001 r., VII 2001 r. - IX 2002 r. w łącznej kwocie 23.442,56 zł, w tym z tytułu składek - 9.501,36 zł, odsetek za zwłokę w wysokości 13.906,00 zł oraz kosztów upomnienia w kwocie 35,20 zł.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że ustalone w sprawie okoliczności dotyczące stanu majątkowego i sytuacji rodzinnej wnioskodawcy nie pozwalają na uznanie, by istniała całkowita nieściągalność, o jakiej mowa w art. 28 ust.2 i 3 u.s.u.s., jak też by zostały spełnione przesłanki umorzenia niezależne od stanu całkowitej nieściągalności, wymienione w § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31.07.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 141, poz. 1365) - dalej jako: [rozporządzenie].

Odnosząc się natomiast do należności z tytułu składek w części finansowanych przez ubezpieczonych, decyzją nr [...] z dnia 12 lipca 2012 r., na podstawie art. 30 u.s.u.s., Zakład umorzył postępowanie, uznając je za bezprzedmiotowe z uwagi na brak możliwości merytorycznego rozpoznania wniosku w przedmiocie umorzenia zaległości dotyczących zatrudnionych pracowników.

We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy skarżący zarzucił, iż wydana decyzja jest krzywdząca, a przedstawione w jej uzasadnieniu niektóre fakty nie są zgodne ze stanem rzeczywistym. Wskazał, że z uwagi na niekorzystne okoliczności jakie zaistniały w gospodarczej rzeczywistości w roku 2003 był zmuszony do złożenia wniosku do sądu o przeprowadzenie upadłości firmy. Proces przeprowadzenia upadłości został zakończony wydaniem przez Sąd Rejonowy w O. postanowienia sygn. akt [...] z dnia 3 października 2005r., wobec czego, jak podkreślił skarżący, syndyk powinien dokonać zgłoszenia wyrejestrowania działalności z ewidencji działalności gospodarczej z dniem zakończenia postępowania upadłościowego. Wskazał także, iż z chwilą wszczęcia postępowania upadłościowego działalność gospodarcza nie była prowadzona.

W opinii skarżącego, za uwzględnieniem wniosku przemawia również jego trudna sytuacja materialno-zdrowotna. Wynika ona z konieczności regulowania obciążeń alimentacyjnych na rzecz syna w wysokości 1.700,00 zł, wobec czego na bieżące utrzymanie skarżącemu pozostaje jedynie kwota 730,40 zł netto. Środki te z trudem wystarczają na leczenie i bardzo skromne życie, zwłaszcza, że ciężką sytuację finansową pogłębia zły stan zdrowia i wiek skarżącego (69 lat). Skarżący wyjaśnił także, iż samochód ciężarowy marki [...], który został wykazany w ewidencji CEPIK-u przejął Invest Bank S.A.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 19 października

2012 r., Nr [...] utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie.

W toku ponownego rozpatrywania sprawy, organ uzupełnił materiał dowodowy o informację Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z dnia 18.06.2012 r. dotyczącą wysokości dochodów wnioskodawcy, pismo Ośrodka Pomocy Społecznej w K. z dnia 05.09.2012 r., oraz o przedłożone przez skarżącego dowody dotyczące ponoszonych wydatków (faktury VAT za zakup leków oraz polecenia przelewu na rzecz PGNIG), a także dokumenty dotyczące jego stanu zdrowia (m.in. orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej MSWiA, karty informacyjne leczenia szpitalnego, zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Zespołu ds. spraw orzekania o niepełnosprawności).

Jak wynikało z informacji przekazanej przez OPS w K., skarżący nie kwalifikuje się do pomocy udzielanej przez Ośrodek. Kryterium dochodowe dla osoby samotnej wynosi bowiem 477,00 zł, natomiast skarżący otrzymuje emeryturę po potrąceniach alimentacyjnych w wysokości 730,04 zł. W załączeniu przesłano także zaświadczenie z dnia 23.07.2012 r. wydane przez Biuro Emerytalne Służby Więziennej, w którym wskazano, iż dochód H.Z. z tytułu przyznanego mu świadczenia emerytalnego wynosi 3.296,90 zł. Z przyznanego świadczenia są dokonywane potrącenia w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w O. I Wydz. Cywilny sygn. akt [...] z dnia 28 stycznia 2010 r. zasądzający alimenty w kwocie 200,00 zł na rzecz I.Z. oraz w oparciu o protokół Sądu Rejonowego P.Wydział IV Rodzinny i Nieletnich z dnia 3 sierpnia 2010 r. sygn. akt [...] zasądzający alimenty na rzecz [...] (syna) w wysokości 1.700,00 zł miesięcznie. Łączna kwota potrąceń alimentacyjnych wraz z zaległościami wynosi 1.978,14 zł.

Rozpatrując ponownie sprawę organ dokonał analizy stanu zadłużenia wnioskodawcy na dzień złożenia wniosku i ustalił, że łączna kwota zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych składek za okresy 10/2000, 12/2000-01/2001, 05/2001, 07/2001-09/2002 wyniosła 298.326,86 zł, przy czym w wyliczeniu uwzględnił odsetki naliczone do 25.04.2012 r., czyli na dzień złożenia wniosku o umorzenie. Zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne za okresy 04.2001-05/2001, 07/2001-12/2001, 02/2003, 05/2003, 07/2003-03/2004 wyniosło łącznie 48.993,23 zł, a na Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okresy 05/2001, 07/2001-09/2002 wyniosło 24.792,75 zł. Organ zaznaczył przy tym, że merytorycznemu rozpatrzeniu podlegały jedynie składki w części finansowanej przez płatnika oraz odsetki naliczone od nieopłaconych w terminie składek ubezpieczonych nie będących płatnikami.

Analizując zgromadzony materiał dowodowy Prezes ZUS zgodził się z oceną zawartą w zaskarżonej decyzji o niespełnieniu przesłanki całkowitej nieściągalności, uznając, że nie został stwierdzony całkowity brak majątku, z którego można dochodzić przedmiotowych należności. Wskazał, iż zobowiązany aktualnie posiada prawo do świadczenia emerytalnego w wysokości 3.296,90 zł brutto, przy czym z tego świadczenia dokonywane są potrącenia alimentów na rzecz byłej małżonki w kwocie 200,00 zł oraz na rzecz syna w kwocie 1.700,00 zł. Jak wynikało z ustaleń poczynionych w toku postępowania, alimenty na rzecz byłej małżonki zasądzono wyrokiem Sądu Okręgowego w O. I Wydział Cywilny sygn. akt [...] z dnia 28 stycznia 2010 r., natomiast alimenty na rzecz syna zostały podwyższone z powództwa syna J.Z. Pozwany H.Z. w tym ostatnim przypadku dobrowolnie wyraził zgodę na żądanie pozwu i zobowiązał się do płacenia na rzecz syna alimentów w wysokości 1.700,00 zł.

Przedstawiając podjęte dotychczas czynności zmierzające do wyegzekwowania należności z tytułu składek w trybie egzekucyjnym organ wyjaśnił, iż w oparciu o wystawione tytuły egzekucyjne w dniu 08.10.2001r. dokonano zajęcia rachunku bankowego w Banku Ochrony Środowiska Oddział w O., po czym ponownie w dniu 18.06.2003r. dokonano kolejnych zajęć, które okazały się nieskuteczne, gdyż pismem z dnia 10.02.2004r. bank poinformował, że z powodu braku obrotów rachunek bankowy płatnika został zamknięty.

W wyniku zgłoszenia do Sądu przez skarżącego wniosku o przeprowadzenie postępowania upadłościowego w dniu 18.03.2004r. Sąd Rejonowy w O. Wydział V Gospodarczy Sekcja Upadłościowa wydał postanowienie sygn. Akt [...] o ogłoszeniu upadłości H.Z. obejmującej likwidację majątku. Organ rentowy dokonał zgłoszenia wierzytelności do masy upadłości w dniu 23.06.2004r. Dodatkowo do syndyka zostały przekazane kolejne tytuły wykonawcze z dnia 22.06.2004r.tj. dot. ubezpieczenia zdrowotnego, Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie upadłościowe zostało ukończone w dniu 03.10.2005r., co zostało stwierdzone stosownym postanowieniem Sądu sygn. akt [...], przy czym w postanowieniu tym Sąd nie orzekł o umorzeniu zobowiązań upadłego.

Mając zatem na uwadze fakt, iż na koncie płatnika H.Z. nadal istniało zadłużenie, Dyrektor ZUS w dniu 16.04.2012r. wdrożył postępowanie egzekucyjne na podstawie nowych tytułów wykonawczych nr [...], [...] i [...], [...] i na ich podstawie dokonał zajęcia rachunku bankowego płatnika w Banku PKO BP SA. Organ zaznaczył przy tym, iż na czynności egzekucyjne organu skarżący złożył zarzut, podnosząc wygaśnięcie obowiązku zapłaty należności oraz wnosząc o uchylenie tytułów egzekucyjnych. Swoje stanowisko zobowiązany wywiódł z faktu, iż obowiązek wygasł wskutek zakończonego w dniu 3 października 2005 r. postępowania upadłościowego. Jego zdaniem, złożony we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości skutkuje zwolnieniem go z odpowiedzialności za niezaspokojone w trakcie postępowania upadłościowego zobowiązania upadłej firmy "A". Aktualnie sprawa rozpatrywana jest przez Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu.

Mając na uwadze wdrożoną obecnie egzekucję, organ wskazał, że nie zakończono jeszcze postępowania egzekucyjnego i nie wykorzystano wszystkich dostępnych środków celem wyegzekwowania należności z tytułu składek w trybie egzekucyjnym. Wobec tego brak jest podstaw do stwierdzenia, że w wyniku prowadzenia dalszej egzekucji nie odzyska się pełnej lub częściowej kwoty zaległości składkowej. Organ rentowy nie dopatrzył się także w sprawie istnienia pozostałych przesłanek nieściągalności wskazanych w art. 28 ust. 2 u.s.u.s.

Rozpatrując z kolei sytuację skarżącego z punktu widzenia możliwości umorzenia zaległych składek na podstawie art. 28 ust. 3a u.s.u.s. w związku z § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych) organ uznał, że poczynione ustalenia dotyczące obecnej sytuacji majątkowej i rodzinnej wnioskodawcy nie potwierdziły, aby opłacenie składek pozbawiło skarżącego możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

W oparciu o złożone przez wnioskodawcę oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz o sytuacji materialnej ustalono, że skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe w mieszkaniu udostępnionym przez córkę, ponosząc wydatki na jego utrzymanie wynoszące ogółem 423 zł, w tym: czynsz - 137,00 zł, energia elektryczna - 98,00 zł; gaz - 120,00 zł ,TV - 68,00 zł. Ponadto wnioskodawca ponosi koszty związane z leczeniem (zakup leków) w wysokości ok. 300,00 zł, przy czym z uwagi na brak środków na systematyczne leczenie, sporadycznie jest wspomagany przez córkę i przyjaciół. W kolejnym piśmie zobowiązany zmienił oświadczenie, wskazując, iż koszty związane z mieszkaniem wynoszą w skali miesiąca 500,00 zł, jednakże on sam jest zobowiązany do zapłaty tylko i wyłącznie rachunków za gaz (w okresie letnim koszt gazu wynosi 120,00 zł, natomiast w sezonie zimowym koszt ten znacznie wzrasta). Pozostałe koszty związane z utrzymaniem lokalu tj. opłaty z tytułu czynszu, energii elektrycznej, wody i ścieków ponosi właściciel mieszkania - córka zobowiązanego M.J.

Podsumowując organ wskazał, iż wysokość dochodu pozostającego w dyspozycji skarżącego po potrąceniu zobowiązań z tytułu alimentów wynosi 730,04 zł netto (dowód wypłaty za 08/2012), natomiast wskazane w oświadczeniu złożonym w dniu 14.06.2012r. stałe wydatki, obejmujące wyłącznie koszty zakupu lekarstw i koszty związane z utrzymaniem mieszkania wynoszą 723,00 zł. Jednakże, uwzględniając informację podaną przez skarżącego w piśmie z dnia 10.09.2012 r., że wśród kosztów utrzymania mieszkania ponosi on tylko te związane z zakupem gazu, organ uznał, iż stałe miesięczne wydatki zawierają się w kwocie ok.420 zł. Do dyspozycji zobowiązanego pozostaje zatem kwota 310,00 zł z przeznaczeniem na zakup wyżywienia, środków higieny osobistej, środków czystości, ubrań. Organ uwzględnił też podnoszoną przez skarżącego okoliczność, iż z uwagi na brak środków na systematyczne leczenie, sporadycznie jest on wspomagany przez córkę i przyjaciół. Nadto organ ustalił, że wnioskodawca nie posiada żadnych ruchomości jak również nieruchomości. Posiada natomiast zobowiązanie wobec Invest Banku w kwocie

ok. 40. 000,00 zł., które dochodzone było w trybie egzekucyjnym, jednakże prowadzone postępowanie okazało się bezskuteczne. Nadto strona jest zobowiązana do alimentacji wobec byłej żony i syna w kwocie ogółem 1.900,00 zł, która jest potrącana z przyznanego świadczenia emerytalnego.

Odnośnie zobowiązań skarżącego z tytułu alimentów Prezes ZUS zauważył, że jak wynika z ugody sądowej zawartej z synem J.Z., H.Z.dobrowolnie i świadomie zaakceptował oraz wyraził zgodę na alimenty w wysokości 1.700,00 zł. Oznacza to, zdaniem organu, że zobowiązany uznał kwotę pozostałą po potrąceniach do jego dyspozycji za wystarczającą do prowadzenia normalnej egzystencji. Przywołując treść art.133 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964r- Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964, nr 9 poz. 59 ze zm. ) organ wyjaśnił, iż rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Jednakże rodzice mogą także uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub, jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Ponadto, zgodnie z art. 135 §1 zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Na tej podstawie organ wywiódł, że skoro skarżący uznał, iż kwota 730,00 zł nie jest wystarczająca na zaspokojenie podstawowych potrzeb z przeznaczeniem m.in. na opłatę wymagalnych rachunków, zapewnienie wyżywienia oraz zakup leków, to może wystąpić do Sądu z wnioskiem o obniżenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Organ zwrócił też uwagę, że syn zobowiązanego w dniu 12.03.2012 r. ukończył 25 lat, wobec czego można się realnie spodziewać, iż obowiązek alimentacyjny w związku z ukończeniem nauki w najbliższym okresie wygaśnie. W opinii organu budzi zdziwienie fakt, że wnioskodawca będąc świadomy wysokości kosztów utrzymania mieszkania, zakupu wyżywienia, leków i innych niezbędnych artykułów wyraził zgodę na żądanie pozwu i zobowiązał się do płacenia alimentów na rzecz syna w wysokości 1.700,00 zł miesięcznie, mimo, że w ten sposób ograniczył swe dochody do kwoty 730,04 zł netto miesięcznie. Zwłaszcza, że porównanie wypłacanego świadczenia emerytalnego dla wnioskodawcy z wydatkami miesięcznymi związanymi z opłatą bieżących rachunków potwierdza, iż wydatki te są równe bądź nawet przewyższają osiągane dochody.

Przyznając zatem, że skarżący znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, organ podkreślił jednocześnie, że przejściowe trudności finansowe dłużnika nie mogą stanowić podstawy do automatycznego umorzenia należności. Stanowisko takie, zdaniem organu, znajduje potwierdzenie w wyroku WSA z dnia 22.06.2007 r., V SA/Wa 119/07. W oparciu o informację MOPS w K. organ zaznaczył także, że osiągany przez skarżącego dochód przekracza kryterium kwalifikujące do świadczeń z pomocy społecznej. Nadto, jak zauważył organ wnioskodawca aktualnie korzysta z praw zagwarantowanych przez budżet państwa poprzez pobieranie świadczenia emerytalnego oraz bezpłatne podleganie ubezpieczeniom zdrowotnym, a jednocześnie nie poczuwa się do wypełnienia obowiązku wynikającego z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych polegającego na opłacaniu zaległych składek z tytułu uprzednio prowadzonej działalności gospodarczej.

Analizując dalsze przesłanki dotyczące umorzenia zaległości składkowych organ odwoławczy wykluczył istnienie strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innych nadzwyczajnych zdarzeń powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności. Podkreślił, że skarżący nie udowodnił, ani nie wskazał, iż zdarzenia takie wystąpiły w trakcie prowadzonej działalności gospodarczej i miały negatywny wpływ na jej prowadzenie.

Odnosząc się do przesłanki, o której mowa w § 3 ust.1 pkt 3 rozporządzenia

(przewlekła choroba zobowiązanego lub konieczność sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny pozbawiająca zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności) organ stwierdził, iż w przypadku skarżącego aktualny stan zdrowia nie ma wpływu na wysokość osiąganych dochodów. Wnioskodawca pobiera branżowe świadczenie emerytalne, które jest rewaloryzowane i nie jest bezpośrednio związane ze stanem zdrowia zobowiązanego. Zdaniem organu, zdiagnozowane schorzenia mają natomiast negatywny wpływ na dochód pozostający w dyspozycji skarżącego poprzez wzrost wydatków bieżących związanych z zakupem środków farmakologicznych. Jednak, jak podkreślił organ, sytuacja taka dotyczy każdorazowo osoby niepełnosprawnej lub schorowanej.

Końcowo organ podkreślił, że przeszkodę do uwzględnienia wniosku stanowi również publicznoprawny charakter należności i negatywne skutki zaniechania bieżącego ich opłacania dla całego systemu ubezpieczeń społecznych. Zwłaszcza, iż osoby biorące na siebie ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej muszą być świadome związanych z nią praw i obowiązków. Zatem w okresie prowadzenia działalności skarżący powinien zabezpieczyć środki na funkcjonowanie tej działalności, uwzględniając przy tym wysokość składek na ubezpieczenia społeczne. Skarżący nie wywiązywał się z obowiązku ustawowego polegającego na terminowym opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne zarówno w stosunku do składek osobistych jak również w stosunku do składek zatrudnionych pracowników, mimo obowiązku wynikającego z art. 46 u.s.u.s. Skarżący jako płatnik obliczał i potrącał z dochodów ubezpieczonych (pracowników) należne składki na ubezpieczenie społeczne, jednakże nie przekazywał ich na właściwe konta. Organ podkreślił także, że analiza sytuacji zobowiązanego nie ogranicza się wyłącznie do ustalenia stanu majątkowego i sytuacji rodzinnej zobowiązanego. Pod uwagę brane są także możliwości ściągnięcia należności w drodze egzekucji, czy też spłaty zadłużenia w ramach ulgi jaką jest układ ratalny. Brak jakiejkolwiek reakcji zobowiązanego w stosunku do zadłużenia spowodowało dalsze generowanie zadłużenia poprzez naliczanie odsetek. Przejściowe trudności finansowe dłużnika nie mogą tym samym stanowić podstawy do automatycznego umorzenia należności. W rozpatrywanej sprawie nie wyczerpano jeszcze możliwości realizacji nałożonego na wnioskodawcę ustawowo obowiązku składkowego i w perspektywie czasu nie jest wykluczona możliwość wyegzekwowania przynajmniej części istniejących zaległości z tytułu składek.

Odnosząc się z kolei do wskazanych we wniosku o ponowne rozpoznanie zarzutów Prezes ZUS wyjaśnił, iż wbrew twierdzeniom skarżącego, do zadań syndyka nie należy składanie dokumentów dotyczących wyrejestrowania działalności gospodarczej z ewidencji działalności gospodarczej. Wbrew też mniemaniu skarżącego nie nastąpiło wygaśnięcie jego zobowiązań wskutek postanowienia Sądu o ogłoszeniu upadłości. Organ wskazał, iż stosownie do art. 369 § 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze nie podlegają umorzeniu należności alimentacyjne, renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, wierzytelności ze stosunku pracy oraz składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników. W tej sytuacji znajduje zastosowanie art. 264 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego stanowiący, że po zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego wyciąg z zatwierdzonej przez sędziego-komisarza listy wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzytelności oraz sumy otrzymanej na jej poczet przez wierzyciela, jest tytułem egzekucyjnym przeciwko upadłemu. W opinii organu, przepis ten nie wyklucza możliwości dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych po zakończeniu procedury upadłościowej, co do należności nie objętych postępowaniem upadłościowym albo też objętych, ale niezaspokojonych, bądź zaspokojonych jedynie w części. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w judykaturze (wyrok NSA z dnia 11.06.2007r. sygn. akt II FSK 556/07). Prezes ZUS wykluczył także możliwość przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, wskazując, iż obowiązująca z dniem 1 stycznia 2003r. nowelizacja wprowadzona ustawą z dnia 18 grudnia 2002 r.o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2002 r. nr 241, poz. 2074) regulując przedawnienie należności z tytułu składek wprowadziła 10-Ietni termin przedawnienia składek. Zatem zgodnie z treścią znowelizowanego z art. 24 ust 4 należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Dodatkowo w ust. 5b ustawy wskazano, iż bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Natomiast w ust. 5c zawarto zapis "bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu.

Nie godząc się z wydana decyzja skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, w której domagał się zmiany zaskarzonej decyzji w całości poprzez wydanie decyzji o umorzeniu zaległych składek bądź jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

Uzasadniając skargę wskazał, że nie posiada majątku ani możliwości spłaty zaległych składek z prowadzonej działalności za lata 1992-2004, co potwierdza wywiad środowiskowy. Nadto jego stan zdrowia, jak również wiek, nie dają żadnych podstaw do przyjęcia, że stan ten może ulec zmianie w taki sposób, że stanie się możliwa spłata starego długu ZUS. Skarżący ponownie wyjaśnił, iż na skutek niekorzystnych i niezależnych od niego okoliczności, jakie zaistniały w gospodarczej rzeczywistości w 2003 r. w zakresie usług, którymi zajmowała się jego firma, zmuszony był zgłosić wniosek o upadłość. Powodem tego był fakt, że z dnia na dzień rozwiązano z jego firmą umowę o świadczenie usług ochrony mienia, w którą zaangażowana była większość pracowników (ok. 50), co skutkowało koniecznością ich zwolnienia i obowiązkiem wypłaty odpraw. Sytuacji tej, jak podkreślił skarżący, nie dało się przewidzieć, nietrafne są zatem wywody organu, iż prowadząc działalność gospodarczą należało taką sytuację przewidzieć. W dalszej części skargi skarżący ponownie wskazał na swą trudną sytuację materialno – zdrowotną. Podkreślił, iż środki które pozostają mu po potrąceniach z trudem wystarczają na leczenie i bardzo skromne życie. Zakwestionował też sugestie organu o możliwości ograniczenia obciążeń z tytułu alimentów na rzecz syna, stwierdzając, iż nic by to nie zmieniło w jego sytuacji, kiedy ZUS rozpocznie bezwzględną egzekucję aż do jego śmierci.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując całość dotychczasowej argumentacji.

Na rozprawie przeprowadzonej w dniu 10 kwietnia 2013 r. ustanowiony w ramach prawa pomocy pełnomocnik skarżącego, podtrzymując wniesioną skargę, wskazał na istotne okoliczności związane z trudną sytuacją majątkową skarżącego. Stwierdził, że przyczyną tak wysokich świadczeń alimentacyjnych jest fakt wynikający z braku możliwości partycypowania w kosztach utrzymania syna przez matkę. Wyczerpująco odniósł się także do przyczyn powstania zaległości związanych z koniecznością zaprzestania działalności gospodarczej oraz przedłożył na poparcie swych twierdzeń do akt sprawy dokumenty związane z prowadzoną wobec skarżącego egzekucją komorniczą należności Invest Banku S.A, podkreślając, że postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w dniu 21 grudnia 2010 r. ze względu na stwierdzenie bezskuteczności egzekucji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

Kontrolując legalność zaskarżonego rozstrzygnięcia Sąd, stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270) - dalej [p.p.s.a.], obowiązany jest je uchylić w razie stwierdzenia, że zaskarżony akt narusza przepisy prawa materialnego w sposób mający wpływ na wynik sprawy lub przepisy prawa procesowego w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy, bądź też gdy stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania.

Dokonując oceny zaskarżonej decyzji z punktu widzenia powyższych kryteriów a nadto mając na uwadze brak związania zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.) należało uznać, że skarżone rozstrzygnięcie nie narusza prawa w stopniu powodującym konieczność jego uchylenia.

W kontrolowanej sprawie podstawę do analizy zasadności żądania strony o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy stanowiły prawidłowo przywołane przez organy przepisy art. 28 ust. 1 i ust. 3 oraz ust. 3a u.s.u.s. w związku z § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczególnych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz.U. Nr 141, poz. 1365).

W art. 28 ust. 1 u.s.u.s. ustawodawca przewidział możliwość umarzania składek na ubezpieczenie społeczne w całości lub w części, jednak tylko w przypadku wykazania ich całkowitej nieściągalności (art. 28 ust. 2) lub na szczególnych warunkach, w przypadku ubezpieczonych będących jednocześnie płatnikami składek, określonych w cyt. rozporządzeniu.

Zgodnie z art. 28 ust. 3 u.s.u.s. całkowita nieściągalność składek, o której mowa w art. 28 ust. 2 tej ustawy zachodzi, gdy: dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości nie podlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie; gdy sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyn, o których mowa w art. 13 i art. 361 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze; gdy nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa; gdy nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym; gdy wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym. Wymienione należności mogą być również umarzane, gdy naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję i gdy jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Z kolei w art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewidziano, że należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia, mogą być w uzasadnionych przypadkach umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. Szczegółowe zasady umarzania określone zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczególnych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Z mocy § 3 pkt 1 wskazanego rozporządzenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny.

Podkreślić jednocześnie należy, że w przypadku decyzji podejmowanych na podstawie art. 28 ust. 1, ust. 2 i ust. 3a w związku z § 3 rozporządzenia, mamy do czynienia z uznaniem administracyjnym, bowiem ustawodawca w ust. 1 art. 28 wyraźnie wskazuje, że należności te "mogą być umarzane w całości lub w części przez Zakład". Sformułowanie "mogą być umarzane" znalazło się także w art. 28 ust. 2 i 3a u.s.u.s. Oznacza to, że organ przy ustalonym stanie faktycznym ma możliwość wyboru przy podejmowaniu decyzji i nawet gdy spełnione zostaną przesłanki warunkujące umorzenie należności, organ może, ale nie musi umorzyć należności. Zakład ma bowiem, stosownie do wskazanych przepisów możliwość umorzenia, ale nie ma obowiązku umorzenia należności. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 (sygn. akt II UZP 6/04, OSNP 2004/16/285), w której Sąd Najwyższy wskazał między innymi, że przepis art. 28 ust. 2 u.s.u.s. jest oparty na konstrukcji tzw. "uznania administracyjnego", co oznacza, że decyzja w zakresie spraw dotyczących umorzenia należności przysługuje każdorazowo organowi rentowemu, który w przypadku stwierdzenia całkowitej nieściągalności składek, zachodzącej w przypadkach wymienionych w art. 28 ust.3 u.s.u.s., może, ale nie musi umorzyć zaległości.

W takich przypadkach, gdy ustawodawca daje organowi możliwość rozstrzygnięcia sprawy na zasadzie uznania, sądowa kontrola jego decyzji ogranicza się do zbadania, czy wydanie decyzji poprzedzone zostało prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem.

Zatem Sąd bada, czy postępowanie przeprowadzono zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej, w myśl której organy zobligowane są do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego zwanej dalej K.p.a.). Nadto, czy dowody oceniono zgodnie z zasadą swobodnej oceny (art. 80 K.p.a.) i czy zapewniono stronie czynny udział w postępowaniu (art. 10 K.p.a.) oraz czy wydane decyzje odpowiadają wymogom określonym w art.107 § 3 K.p.a., w szczególności czy uzasadnienie decyzji wskazuje przyczyny, dla których organ nie zastosował instytucji umorzenia istniejącej zaległości.

Pokreślić jednocześnie należy, iż organ powinien wnikliwie rozważyć kwestie istnienia bądź nieistnienia w konkretnej sprawie szczególnych okoliczności uzasadniających skorzystanie z instytucji umorzenia oraz ewentualne okoliczności uzasadniające zakres jej zastosowania. Brak prawidłowego uzasadnienia takiej decyzji uniemożliwia jej właściwą kontrolę ze strony sądu (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 lutego 2009 r., sygn. akt V SA/Wa 2715/08 i wyrok z dnia 17 września 2009r. sygn. akt V SA/Wa 226/09 - dostępne w Internecie; wyrok NSA z dnia 7 stycznia 2003 r., sygn. akt I SA 1320/01, wybór LEX nr 137809).

Reasumując, sądowa kontrola legalności takiej decyzji sprowadza się do oceny prawidłowości przeprowadzonego postępowania oraz badania formalnego decyzji, a nie oceny zasadności jej wydania. W przypadku, gdy ustawodawca daje organowi możliwość rozstrzygnięcia sprawy na zasadzie uznania, sądowa kontrola jego decyzji obejmuje jedynie samo postępowanie poprzedzające jej wydanie, a nie rozstrzygnięcie będące wynikiem dokonania wyboru, o którym była mowa wyżej. Obowiązkiem Sądu jest dokonanie oceny, czy w sposób prawidłowy, z zachowaniem reguł wynikających z K.p.a. oraz przepisów prawa materialnego, przeprowadzono postępowanie i czy spełnione zostały przesłanki umorzenia. Natomiast Sąd nie rozstrzyga o tym, czy składki powinny być umorzone, czy też nie, bowiem o tym decyduje organ administracji publicznej w ramach przysługującego mu uznania administracyjnego.

Badając zaskarżoną decyzję w ramach wskazanych powyżej kryteriów Sąd uznał, że w kontrolowanej sprawie organy ubezpieczeniowe prawidłowo ustaliły stan faktyczny sprawy i dokonały jego trafnej oceny prawnej. Dokonując oceny sytuacji skarżącego organy wzięły pod uwagę całokształt materiału dowodowego, zgromadzonego przez organ z urzędu jak i przedłożonego przez stronę, w tym w oparciu o jej oświadczenia dotyczące sytuacji zdrowotnej i ponoszonych kosztów stałego utrzymania oraz odniosły się do wszelkich podniesionych przez skarżącego okoliczności, mających znaczenie w sprawie. Organy wypełniły tym samym obowiązki wynikające z art. 7 K.p.a., a polegające na podejmowaniu z urzędu lub na wniosek strony wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, oraz z art. 77 § 1 K.p.a., który nakazuje organowi administracji zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego. Nie uchybiono zatem w tym zakresie przepisom normującym postępowanie dowodowe, a zgromadzony materiał, zdaniem Sądu, został poddany swobodnej, a nie dowolnej ocenie z punktu widzenia przesłanek wypływających z art. 28 ust. 3 i 3 a u.s.u.s.

Z dokonanych, w niniejszej sprawie przez organ i niekwestionowanych przez skarżącego ustaleń wynika, że skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe w mieszkaniu udostępnionym przez córkę, ponosząc wydatki związane z dostawą gazu (w okresie letnim koszt gazu wynosi 120,00 zł, natomiast w sezonie zimowym koszt ten znacznie wzrasta). Pozostałe koszty związane z utrzymaniem lokalu tj. opłaty z tytułu czynszu, energii elektrycznej, wody i ścieków ponosi córka zobowiązanego M.J.. Ponadto skarżący ponosi koszty związane z leczeniem (zakup leków) w wysokości ok. 300,00 zł, przy czym z uwagi na brak środków na systematyczne leczenie, sporadycznie jest wspomagany przez córkę i przyjaciół. Źródłem utrzymania skarżącego są dochody skarżącego z tytułu świadczenia emerytalnego, wynoszące po potrąceniach z tytułu obowiązków alimentacyjnych kwotę 730,40 zł

W ocenie Sądu, zebrany materiał dowodowy w pełni potwierdza stanowisko organów, że w rozpatrywanej sprawie przesłanka całkowitej nieściągalności nie występuje, a w konsekwencji brak było prawnej możliwości umorzenia należności w oparciu o to kryterium. Skarżący otrzymuje stałe świadczenie emerytalne i wobec skarżącego toczy się aktualnie postępowanie egzekucyjne, które może doprowadzić do zaspokojenia przynajmniej części należności Zakładu. Organ odwoławczy analizując przesłankę całkowitej nieściągalności odniósł się szczegółowo do aktualnej sytuacji skarżącego, jak i potencjalnych możliwości zaspokojenia tych należności w niedalekiej przyszłości. Jak wynika z akt sprawy, Zakład w dniu 16.04.2012r. wdrożył postępowanie egzekucyjne w stosunku do części zadłużenia na podstawie nowych tytułów wykonawczych nr [...] [...] i [...], [...]. Na ich podstawie w dniu 10.07.2012r. dokonano zajęcia rachunku bankowego skarżącego w Banku PKO BP SA. Trafnie zatem przyjęto w zaskarżonej decyzji, iż istnieją pozytywne okoliczności wskazujące na możliwość prowadzenia egzekucji z majątku skarżącego – emerytury, zatem organ prawidłowo wskazał, że nie wystąpiła przesłanka całkowitej nieściągalności. Na ocenę ta nie ma wpływu fakt, że Sąd Rejonowy w O. Wydział V Gospodarczy Sekcja Upadłościowa wydał postanowienie (sygn. Akt [...]) o ogłoszeniu upadłości H.Z. obejmującej likwidację majątku (postępowanie upadłościowe zostało ukończone w dniu 3 października 2005 r. sygn. akt [...]), gdyż wbrew mniemaniu skarżącego zakończenie postępowania upadłościowego nie skutkowało tym, iż należności z tytułu składek na ubezpieczenia wygasły. Sąd upadłościowy w postanowieniu z dnia 3 października 2005 r. sygn. [...] o zakończeniu postępowania upadłościowego nie orzekł o umorzeniu zobowiązań upadłego. Skoro więc zgłoszone do masy upadłości wierzytelności z tytułu zaległych składek na ubezpieczenia nie zostały w pełni zaspokojone w trakcie prowadzonego postępowania upadłościowego, ZUS miał pełne prawo do dochodzenia swych roszczeń także w ramach ponownie wszczętego postępowania egzekucyjnego, o ile dochodzone należności nie uległy przedawnieniu. Odnosząc się do kwestii przedawnienia zaległości, organ II instancji prawidłowo wskazał, że zgodnie z art. 24 ust. 4 u.s.u.s. w brzmieniu obowiązującym od 31.01.2003 r., należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-5d. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że w przypadku, gdy zobowiązanie z tytułu składek powstało przed dniem 31.12.2002 r. i przed tą datą nie nastąpiło jego przedawnienie, znajduje zastosowanie nowy, 10-letni termin przedawnienia obowiązujący od 1.01.2003r. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 02.07.2008 r. sygn. akt II UZP 5/08, 10-letni okres przedawnienia przewidziany w art. 24 ust. 4 u.s.u.s. w brzmieniu nadanym ustawą z 18.12.2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074) znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed 01.01.2003 r., jeżeli do tej daty nie uległy przedawnieniu według przepisów dotychczasowych (por. także wyrok NSA z dnia 18.08.2009 r. II FSK 466/08). Licząc zatem od najwcześniejszego terminu wymagalności składek, co w rozpoznawanej sprawie dotyczy października 2000 r., należność ta przedawniłaby się w roku 2010. Jednocześnie należy mieć jednocześnie na względzie regulacje przewidujące możliwość wydłużenia biegu przedawnienia. I tak w myśl art. 24 u.s.u.s. ust. 5c, bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu. Uwzględniając zatem fakt, iż prowadzone wobec skarżącego postępowanie upadłościowe zostało zakończone postanowieniem Sądu z dnia

3 października 2005 r. sygn. akt [...] oczywistym jest, iż zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy nie uległy przedawnieniu, gdyż w świetle powyższej regulacji ich przedawnienie nastąpi dopiero w 2015 roku.

Należy w tym miejscu jeszcze raz podkreślić, że konstrukcja unormowania zawartego w art. 28 u.s.u.s. daje organowi administracyjnemu prawo do umorzenia zaległości w przypadku zaistnienia stanu całkowitej nieściągalności, nie obligując jednak Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do wydania takiego rozstrzygnięcia. Podkreślenia również wymaga, iż ustawowym obowiązkiem ZUS jest wykorzystanie wszelkich dostępnych środków przymusowego dochodzenia należności. Zatem w sytuacji, gdy organ dostrzega jakiekolwiek możliwości wyegzekwowania zaległych składek, to podjęte w ramach uznania administracyjnego, negatywne dla wnioskodawcy rozstrzygnięcie, nie może być uważane za dowolne. Tym samym zasadnie Zakład, nie mogąc stwierdzić braku majątku, z którego można dochodzić przedmiotowych zobowiązań, nie znalazł przyczyn, dla których miałby przedwcześnie rezygnować ze swoich należności.

Organ, w oparciu o zebrany materiał dowodowy rozważył także możliwość umorzenia należności na podstawie art. 28 ust. 3a w związku z § 3 ust. 1 rozporządzenia i uznał, iż w rozpatrywanej sprawie nie występują przesłanki, o których mowa w przywołanym rozporządzeniu.

W § 3 ust. 1 rozporządzenia, określającym przesłanki umarzania należności pomimo braku ich całkowitej nieściągalności, postanowiono, że ZUS może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny, w szczególności w przypadku:

1) gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych;

1) poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności;

1) przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.

Organ poczynił ustalenia w tym zakresie i doszedł do przekonania, że skarżący nie udowodnił i na podstawie zebranego materiału dowodowego nie wykazano, aby skarżący nie był w stanie opłacić przynajmniej części zaległych należności i że pozbawiłoby to zobowiązanego możliwość zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Rozważono sytuację bytową, zdrowotną i materialną skarżącego, wysokość jego dochodów, niezbędne wydatki, oraz ciążące na skarżącym obciążenia alimentacyjne. Ustalenia oraz ocena zgromadzonego materiału dowodowego w tym zakresie nie nosi znamion dowolności.

Za trafną należy uznać ocenę organu, że w sprawie nie wystąpiła żadna sytuacja nadzwyczajna, w tym stan klęski żywiołowej, które to zdarzenia miałyby negatywny wpływ na sytuację skarżącego, a tym samym wpływ na jego możliwości płatnicze i możliwość pozyskiwania dochodów. Okoliczności takich nie sygnalizował również skarżący, zatem sytuacja określona w pkt 2 § 3 ust. 1 rozporządzenia nie wystąpiła.

Zgodzić się należało także z organem, iż skoro skarżący, mimo niekwestionowanych problemów zdrowotnych, uzyskuje stały miesięczny dochód niezależny od jego stanu zdrowia, to brak było podstaw do uwzględnienia jego żądania w oparciu o kryterium wymienione w § 3 ust 1 pkt 3 rozporządzenia.

W ocenie Sądu, zasadny jest także wniosek organów o niewykazaniu przez skarżącego wystąpienia sytuacji opisanej w punkcie 1 rozporządzenia, a zatem tego, by opłacenie należności z tytułu składek pozbawiło go możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. W tym względzie została przeprowadzona szczegółowa analiza stanu dochodów skarżącego, którą skorelowano z wysokością zadeklarowanych przez stronę wydatków. W wyniku tej analizy organ stwierdził, że nie bagatelizuje trudnej sytuacji finansowej skarżącego, ale nie kwalifikuje jej do uznania za noszącą znamiona wyjątkowości i pozwalającą na uwzględnienie wniosku skarżącego o umorzenie należności. Trafnie organy uznały, iż wprawdzie sytuacja skarżącego jest trudna, to jednakże nie daje podstaw do stwierdzenia, iż stan ten jest trwały. Słusznie zwrócono w tym zakresie uwagę na uzasadnioną możliwość polepszenia perspektyw finansowych skarżącego w wyniku bądź obniżenia bądź wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego wobec syna skarżącego. Należy podzielić argumentację organu, iż istnieje możliwość wystąpienia przez skarżącego do Sądu z wnioskiem o obniżenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Nadto, z uwagi na wiek syna, który w dniu 12.03.2012r. ukończył 25 lat należy uznać, iż Zakład miał podstawy przypuszczać, że osoba ta ukończy naukę i rozpocznie pracę, w związku z czym obowiązek alimentacyjny w najbliższym czasie wygaśnie.

Organ uzasadniając swoje stanowisko zaznaczył także, że powszechnie obowiązującą zasadą jest opłacenie należności z tytułu składek w prawidłowej wysokości i określonym ustawowo terminie, a umorzenie z tytułu składek jest instytucją nadzwyczajną, dlatego też okoliczności, które spowodowały zaległości muszą posiadać tę samą cechę. W przeciwnym przypadku stawiałoby to płatnika w uprzywilejowanej pozycji względem płatników rzetelnie wywiązujących się ze swoich ustawowych obowiązków. Organ zwrócił także uwagę, że analiza sytuacji zobowiązanego nie ogranicza się wyłącznie do ustalenia stanu majątkowego i sytuacji rodzinnej zobowiązanego, gdyż brane są pod uwagę także możliwości ściągnięcia należności w drodze egzekucji, spłaty zadłużenia w ramach układu ratalnego, czy też okres przedawnienia należności. Zatem, przejściowe trudności finansowe dłużnika nie mogą stanowić podstawy do automatycznego umorzenia należności.

Zdaniem Sądu, organ odwoławczy w sposób logiczny i spójny uzasadnił, iż zebrany materiał dowodowy nie wykazał, aby opłacenie należności pozbawiłoby zobowiązanego możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Dokonana przez organy ocena zgromadzonych w sprawie dowodów pod kątem przesłanek uzasadniających umorzenie należności pomimo braku całkowitej nieściągalności znajduje oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym i nie można zarzucić jej dowolności. Także dodatkowa argumentacja przedstawiona przez organy obu instancji wskazująca na ważny interes strony oraz interes publiczny uwzględniający cele, jakim służy gromadzenie składek na ubezpieczenie społeczne (zabezpieczenie chorobowe, emerytalno-rentowe, zdrowotne) oraz ich charakter uwzględniający zasady solidaryzmu społecznego, nie nosi cech dowolności.

Reasumując, w ocenie Sądu, w kontekście przedstawionych przez organy okoliczności odnoszących się do sytuacji skarżącego, trafna jest ich ocena o braku przesłanek wymienionych w § 3 rozporządzenia. Przy czym, przypomnieć należy, że nawet w przypadku ustalenia, że którakolwiek z tych przesłanek zostałaby spełniona, organ działa w granicach uznania administracyjnego, co oznacza, że może, lecz nie musi umorzyć należności.

Biorąc pod uwagę te wszystkie okoliczności, prawidłowo ustalone i rozpatrzone zgodnie z art. 7 i art. 77 K.p.a., zasadnie przyjęto w zaskarżonej decyzji, iż nie zostały w sprawie spełnione przesłanki umorzenia należności określone w art. 28 ust. 3 u.s.u.s. i w § 3 rozporządzenia. Organ odwoławczy dokonał rzetelnej i wnikliwej analizy zebranego materiału dowodowego w aspekcie przewidzianych w/w przepisami warunków udzielenia ulgi w postaci umorzenia należności. Prawidłowo ustalono brak całkowitej nieściągalności, jak też nieistnienie "uzasadnionych przypadków" udzielenia tej ulgi przewidzianych w art. 28 ust. 3 a u.s.u.s., a skonkretyzowanych w § 3 rozporządzenia.

Końcowo zauważyć należy, że przedłożone przez pełnomocnika skarżącego na rozprawie dokumenty związane z prowadzoną wobec skarżącego egzekucją komorniczą, którą umorzono w dniu 21 grudnia 2010r. wobec stwierdzonej bezskuteczności egzekucji, nie mają wpływu na niniejsze postępowanie, albowiem ocenie organów w tym postępowaniu podlegała sytuacja materialna, zdrowotna i życiowa skarżącego aktualna na dzień złożenia wniosku o umorzenie. Fakt umorzenia postępowania egzekucyjnego w roku 2010 nie może przesądzać o bezskuteczności aktualnie prowadzonego postępowania egzekucyjnego, zwłaszcza wobec stałego świadczenia emerytalnego jakie otrzymuje skarżący.

Z tych względów Sąd skargę jako nieuzasadnioną, na podstawie art. 151 p.p.s.a., oddalił.