VII SA/Wa 2328/12
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2013-02-28Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Leszek Kamiński /sprawozdawca/
Mirosława Kowalska
Włodzimierz Kowalczyk /przewodniczący/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Włodzimierz Kowalczyk, , Sędzia WSA Leszek Kamiński (spr.), Sędzia WSA Mirosława Kowalska, Protokolant ref. staż. Julia Murawska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lutego 2013 r. sprawy ze skargi G. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] września 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu prawa jazdy I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] na rzecz skarżącego G. C. kwotę 457 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] decyzją z dnia [...] września
2012 r., sygn. akt [...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy
z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r.,
Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zw. dalej k.p.a., i powołując się na art. 114 ust. 1 pkt. 2 lit.
b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr
108, poz. 908, ze zm.), zw. dalej p.r.d., po rozpatrzeniu odwołania G.
C., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] lipca
2011 r., znak [...], odmawiającą zwrotu prawa jazdy kat. B.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ omówił stan faktyczny sprawy wskazując,
że w dniu [...] marca 2010 r. Policja zatrzymała G. C. prawo jazdy, dokument znajduje się w depozycie Urzędu od dnia 1 marca 2011 r.
Sąd Rejonowy dla [...] wyrokiem z dnia [...] grudnia 2010 r.
sygn. VIII K [...]/10, uznał G. C. za winnego czynu z art. 178a § 1 i
wymierzył mu m. in. środek kamy zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych w ruchu lądowym na okres 1 roku.
Zgodnie z informacją ww. Sądu (jak też obowiązującymi przepisami prawa)
zakaz prowadzenia pojazdów, według Kolegium, biegnie od dnia uprawomocnienia
się wyroku, co w omawianej sprawie nastąpiło w dniu [...] maja 2011 r. (data wydania
wyroku Sądu Okręgowego w [...] sygn. X Ka [...]/11, którym utrzymano w
mocy wyrok z dnia [...] grudnia 2010 r.). Zatem faktyczny okres pozbawienia
zainteresowanego uprawnień trwał dłużej niż 1 rok, albowiem rozpoczął się
postanowieniem prokuratorskim, którym tytułem środka zapobiegawczego
kierującemu zatrzymano prawo jazdy od dnia [...] marca 2010 r. (czyli daty występku
będącego przedmiotem postępowania karnego). W tej sytuacji strona przed
odebraniem prawa jazdy winna poddać się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji.
Decyzję doręczono stronie w dniu [...] sierpnia 2011 r. (wynika to z zapisu na
odwrocie decyzji oraz oświadczenia strony zawartego w odwołaniu).
W dniu [...] sierpnia 2011 r. G. C. złożył odwołanie od powyższej
decyzji, wnosząc o jej uchylenie podnosząc, iż okres zatrzymania prawa jazdy
wynosił 1 rok i minął w dniu [...] marca 2011 r. W ocenie skarżącego data
uprawomocnienia się wyroku Sądu Rejonowego, nie miała wpływu na zakres
orzeczonej kary, bowiem apelacja utrzymała wyrok w mocy. Informowało o tym
pismo z sądu i inny sposób liczenia terminów jest niedopuszczalny, a prawo jazdy
winno być zwrócone skarżącemu natychmiast po dniu [...] marca 2011 r. Odwołanie
wraz z aktami wpłynęło do Kolegium w dniu [...] sierpnia 2011 r. W międzyczasie - bo
[...] września 2011 r. Prezydent [...] wydał postanowienie o sprostowaniu
oczywistej omyłki pisarskiej w decyzji z dnia [...] lipca 2011 r.
Rozpatrując powyższą sprawę Samorządowe Kolegium Odwoławcze przywołano
treść art. 114 ust. 1 p.r.d. wskazując kto podlega kontrolnemu sprawdzeniu
kwalifikacji. Powołując się na komentarze wskazano, iż zwrot "przywrócenie
uprawnień do kierowania pojazdem" oznacza sytuację wcześniejszego definitywnego
(prawnego) pozbawienia tych uprawnień decyzją uprawnionego organu lub wyrokiem
sądu. Pozornie rację miałby skarżący, że cofnięcie prawa jazdy na okres do 1 roku
(lub 1 roku), na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 2 lit a p.r.d. - w każdej sytuacji obliguje
organ do zwrotu prawa jazdy bez egzaminu. Z kolei określenie "zatrzymanego prawa
jazdy" oznacza sytuację czasowego faktycznego pozbawienia uprawnień do
kierowania pojazdami wywołaną wydaniem postanowienia o zastosowaniu przez
prokuratora lub sąd środka zapobiegawczego w postaci zatrzymania prawa jazdy.
W niniejszej sprawie zainteresowany miał zatrzymane prawo jazdy od dnia [...]
marca 2010 r. Jakkolwiek do akt nie wpłynęło postanowienie prokuratora o
zatrzymaniu prawa jazdy tytułem środka zapobiegawczego w toku postępowania
przygotowawczego, to jednak wydanie takiego postanowienia przez prokuratora w
okresie następującym po dniu [...] marca 2010 r. jest oczywiste. Gdyby bowiem nie
wydano postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy w postępowaniu
przygotowawczym, Sąd Rejonowy nie miałby żadnych podstaw prawnych do
wydania rozstrzygnięcia zawartego w punkcie VI wyroku ("na podstawie art. 63 § 2 kk
na poczet orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych zalicza oskarżonemu okres zatrzymania prawa jazdy od
dnia [...] marca 2010 r. do dnia [...] grudnia 2010 r."). Dzień [...] marca 2010 r. to data
występku przypisanego G. C., gdy Policja dokonała
faktycznego zatrzymania dokumentu uprawnień, zaś [...] grudnia 2010 r. to data
wydania wyroku przez sąd I instancji. Następnie organ przytoczył treść art. 63 § 2
kodeksu karnego, który stanowi: "na poczet orzeczonych środków karnych, o których
mowa w art. 39 pkt 2-3, zalicza się okres rzeczywistego stosowania odpowiadających
im rodzajowo środków zapobiegawczych, wymienionych w art. 275 lub 276 Kodeksu
postępowania karnego". Zatem mimo braku wspomnianego postanowienia
prokuratorskiego, należy przyjąć jako pewnik, że postanowienie takie musiało zostać
wydane (winno było być doręczane kierującemu, zatem powinno być mu znane).
Nadto wykonaniu podlegają jedynie prawomocne wyroki sądów powszechnych.
Wyrok Sądu Rejonowego dla [...] z dnia [...] grudnia 2010 r,. sygn.
VIII K [...]/10 uprawomocnił się w dniu 30 maja 2011 r. (tj. w dacie wydania wyroku
Sądu Okręgowego w [...] sygn. X Ka [...]/11). Bez znaczenia prawnego dla
kwestii zwrotu prawa jazdy jest to, czy wyrok sądu I instancji zaskarżył oskarżony,
czy też - jak to miało miejsce w niniejszej sprawie - oskarżyciel publiczny. Istotne jest
to, że wyrok orzekający zakaz prowadzenia pojazdów na okres 1 roku uprawomocnił
się dopiero w dniu [...] maja 2011 r., albowiem implikowało to ten skutek, że okres
faktycznego pozbawienia kierującego prawa jazdy na skutek niepodważonych
(nieuchylonych w drodze zwykłych lub nadzwyczajnych środków zaskarżenia) i
zgodnych z prawem orzeczeń organów Państwa przekroczył 1 rok (trwał od [...] marca
2010. r. do [...] maja 2011 r., czyli trwał 14 miesięcy i 28 dni). A wynikał z zatrzymania
prawa jazdy przez prokuratora, jak i okresu procedowania przez sądy obu instancji i
był dłuższy niż okres orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów w wymiarze 1
roku, orzeczonego przez sąd.
Jednak ten okres (prawie 15 miesięcy) był okresem wynikającym ze zgodnych z
prawem orzeczeń organów uprawnionych do zatrzymania i pozbawienia prawa jazdy
(prokuratora i sądu). Zatem brak możliwości wydania prawa jazdy po dniu [...] marca
2011. r. nie wynikał ze zwłoki czy też braku możliwości działania strony, albo organu,
ale z faktu iż wyrok VIII K [...]/10 nie był jeszcze prawomocny. Natomiast wykonaniu,
także w zakresie korzystnym dla skazanego - podlegają jedynie wyroki prawomocne,
a wyrok wydany w nin. sprawie uprawomocnił się dopiero w dniu [...] maja 2011 r.
Powołując się na wyroki NSA z dnia 17 września 2008 r., sygn. akt I OSK 1317/07
oraz z dnia 10 listopada 2011 r., sygn. akt I OSK 2008/10 organ wskazał, że skoro
wyrok uniewinniający usuwa wszelkie skutki związane ze wszczętym postępowaniem
karnym, to takiego skutku nie przynosi wyrok skazujący. G. C. został
zaś uznany za winnego czynu z art. 178a § 1 k.k. polegającego na prowadzeniu
pojazdu w stanie znacznej nietrzeźwości. Faktyczny okres, w którym nie mógł
prowadzić pojazdów - przekroczył 12 miesięcy. Okres ten wynikał z legalnych
orzeczeń i działań organów Państwa (prokuratora i sądu). Zatem, skoro nie
występuje sytuacja fikcji prawnej, według której w wypadku wyroku uniewinniającego
przyjmuje się tak, jakby kierujący w ogóle nie był pozbawiony prawy jazdy -
niezależnie od okresu, w jakim trwało owo pozbawienie (wypracowana przez
orzecznictwo) - to brak jest podstaw do zwrotu skarżącemu prawa jazdy bez zdania
egzaminu sprawdzającego. Potwierdzenie tej tezy także znajdujemy w orzecznictwie, m.in. wyrok WSA w Białymstoku z 21 maja 2008 r. II SA/Bk 57/08, ONSAiWSA
2009/5/94; wyrok WSA w Gliwicach z 30.10.2007 r. II SA/G1 356/06, LEX nr 385325.
Art. 114 ust. 1 pkt 2 lit a p.r.d. traktuje o sytuacji orzeczenia w wyroku
skazującym zakazu prowadzenia pojazdów na okres powyżej roku, zaś art. 114 ust.
1 pkt 2 lit b p.r.d. traktuje o sytuacji faktycznego pozbawienia prawa jazdy na mocy
orzeczenia uprawnionych organów przez okres powyżej 1 roku. Brak jest przepisu,
który odmiennie rozstrzygałby sytuację, gdy osoba została pozbawiona prawa jazdy
na mocy orzeczeń uprawnionych organów (sądów powszechnych) przez okres 1
roku, lecz postępowanie sądowe trwało znacznie dłużej. Organy administracji nie
mają przy tym uprawnienia do oceny zgodności przepisu ustawowego z Konstytucją,
nie mogą także odmówić zastosowania art. 114 ust. 1 pkt 2 lit b p.r.d., o ile strona
wypełniła znamiona tego przepisu. Reasumując organ wskazał, że G.
C. był pozbawiony prawa jazdy przez okres 15 miesięcy bez 2 dni. W chwili
obecnej, z uwagi na ukształtowanie przepisu art. 114 p.r.d. brak jest prawnych
możliwości zwrotu prawa jazdy zainteresowanemu.
Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na powyższą
decyzję z dnia [...] września 2012 r. złożył G. C. wnosząc o jej uchylenie
i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Samorządowemu Kolegium
Odwoławczemu w [...], zarzucając mające istotny wpływ na treść decyzji
naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 114 ust. 1 pkt 2 lit b p.r.d. poprzez
błędną jego wykładnię i zastosowanie z pominięciem wiążących wytycznych
zawartych w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27
czerwca 2007 r., sygn. akt I OSK 866/06 w którym stwierdzono, że chodzi o
czasową utratę prawa jazdy wynikającą wprost z określonych tytułów prawnych, a nie
czas, jaki w rzeczywistości osoba pozostawała bez prawa jazdy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dna 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.), sądy administracyjne sprawują
wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej pod względem
zgodności z prawem. Oznacza to, że wykonywana kontrola polega na weryfikacji
decyzji lub postanowienia organu administracji publicznej z punktu widzenia
obowiązującego prawa materialnego i procesowego.
Rozpatrując sprawę pod kątem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji Sąd
stwierdza, że zaskarżona decyzja nie odpowiada prawu, skarga zaś jest częściowo
zasadna. W pierwszej kolejności trzeba stwierdzić, iż decyzja organu II instancji została oparta o inny przepis prawa materialnego (art. 114 § 1 pkt 2 lit b p.r.d.) niż decyzja organu I instancji (art. 138 ust. 2 prawdopodobnie p.r.d., gdyż w osnowie decyzji nie wymieniono tego aktu). Konstatacja tej okoliczności jest istotna z tego względu, że przepis wymieniony w art. 114 § 1 pkt 2 lit b p.r.d. mógł w okolicznościach tej sprawy stanowić co najwyżej przesłankę odmowy wydania prawa jady, jednakże to przepis art. 138 ust. 2 pr.d. był podstawą wszczęcia i przeprowadzenia postępowania. Już chociażby z tego powodu, zaskarżona decyzja nie mogła ostać się w obrocie
prawnym.
W ocenie Sądu Wojewódzkiego niewłaściwe było jednak zastosowanie w
okolicznościach tej sprawy art. 114 § 1 pkt 2 lit b p.r.d., na co w uzasadnieniu decyzji
powołał się organ I instancji, ponieważ prawo jazdy zostało skarżącemu wprawdzie
najpierw zatrzymane, ale na skutek wyroku sądu karnego z dnia [...] grudnia 2010 r.
orzeczono wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów (a zatem cofnięto uprawnienie)
na czas oznaczony jednego roku. Ocenę przesłanek zwrotu uprawnienia należało
zatem prowadzić według art. 114 § 1 pkt 2 lit a, a nie lit. b p.r.d., ponieważ w tym
przepisie mowa jest o przywróceniu cofniętego uprawnienia do kierowania pojazdem.
Prawo o ruchu drogowym w rozdziale 3 przewiduje dwie podstawowe formy
reakcji organów władzy publicznej mające za przedmiot uprawnienia do kierowania
pojazdami: zatrzymanie prawa jazdy (art. 135-139), i cofnięcie (art. 140). Regulacje
zawarte w art. 114 ust. 1 pkt 2 p.r.d. odnoszące się do skutków cofnięcia prawa jazdy
(lit. a), lub zatrzymania (lit. b) są zaś konsekwencją ww. przepisów.
Jak zasadnie podkreślił w przywołanym przez Kolegium wyroku WSA w
Białymstoku przepis art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. a) p.r.d. wyraźnie wskazuje, iż ponownemu
egzaminowi podlega osoba, której prawo jazdy cofnięto "na okres przekraczający
jeden rok". Warunek ten ma charakter normatywny (prawny), a nie faktyczny, co
oznacza, iż cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami na okres przekraczający rok,
po upływie którego to okresu osoba ubiegająca się o przywrócenie uprawnień jest
zobowiązana poddać się egzaminowi, powinien wyraźnie wynikać z treści decyzji.
Osoba, której cofnięto, czyli orzeczono cofnięcie prawa jazdy na okres krótszy niż rok
lub równy jednemu rokowi, nie podlega pod dyspozycję powyższego przepisu
niezależnie od faktycznego czasu trwania okresu nieposiadania uprawnień
wynikającego z cofnięcia.
Natomiast z mocy art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b tej ustawy kontrolnemu sprawdzeniu
kwalifikacji podlegają osoby, którym zatrzymano prawa jazdy i faktyczny okres nieposiadania uprawnień (z powodu zatrzymania prawa jazdy) przekroczył rok czasu -
niezależnie od przyczyn tego stanu rzeczy.
Dyspozycja art. 114 ust. 2 p.r.d. dotyczy zatem dwóch różnych sytuacji mających
swoje źródło w indywidualnych aktach prawnokarnych lub administracyjnych. Niemniej
jednak ów faktyczny okres nieposiadania prawa jazdy zawsze wynikać musi z
określonego orzeczenia uprawnionego organu. W zależności zaś od przyczyny
zastosowania określonego środka, tj. cofnięcia uprawnienia lub zatrzymania będzie
miała zastosowanie jednostka redakcyjna oznaczona literą a lub b tego przepisu.
Opisane w dyspozycji omawianego przepisu sytuacje odpowiadają zatem określonym
stanom faktycznym. Zastosowanie przez organy wymienionego art. 114 ust. 2 p.r.d.
zależy zatem od tego, w jaki sposób sytuację prawną osoby określał (lub powinien
określać) indywidualny akt stanowiący podstawę dalszych działań organów.
Warunki i tryb orzekania zakazu prowadzenia pojazdów (a więc cofnięcia
uprawnienia o którym mowa w p.r.d.) są określone w kodeksie karnym i kodeksie
wykroczeń. Zakaz prowadzenia pojazdów orzekany za przestępstwo może przybrać
formę środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów orzekanego obok kary (art. 42
k.k.) i orzekany jest na okres od roku do 10 lat (art. 43 § 1 k.k.).
W razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, jak stanowi art. 182 § 1
kodeksu karnego wykonawczego, zw. dalej k.k.w., sąd winien przesyłać odpis wyroku
staroście właściwemu według miejsca zamieszkania skazanego Wykonując wyrok,
starosta jest obowiązany cofnąć uprawnienie do prowadzenia pojazdów w
orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania
zakazu (art. 181 § 2 k.k.w.). Podstawą wydania takiej decyzji jest art. 182 § 2 k.k.w. W
orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że przepisy k.k.w. mogą stanowić podstawę do
wydania decyzji administracyjnej, chociaż przepisy te nie należą do systemu prawa
administracyjnego. Nie jest bowiem istotne, w jakim akcie prawa została zamieszczona
określona norma prawna, lecz to, czy z danego przepisu można wywieść normę prawa
materialnego mogącą stanowić podstawę do wydania decyzji administracyjnej (por.
wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2006 r., sygn. I OSK 361/05 - niepubl.). Pojęcie w
"orzeczonym zakresie" odnosi się do okresu na jaki sąd orzekł zakaz prowadzenia
wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym. Unormowanie zawarte w art.
182 § 2 k.k.w. stanowi podstawę prawną decyzji administracyjnej orzekającej o
cofnięciu uprawnień do prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie
orzeczenia zakazu prowadzenia tych pojazdów wyrokiem sądu. Zatem wiążące
konsekwencje dla jednostki, dotyczące posiadania uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych, wynikają z decyzji cofającej określone uprawnienia. Por.
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2010 r.,
sygn. akt I OSK 698/09
W tym miejscu podkreślić trzeba, że przedstawiony wyżej tok postępowania
powoduje, że zatrzymanie prawa jazdy po wydaniu wyroku sądu, na skutek działań
wykonawczych opartych o art. 182 k.k.w. zostaje z mocy tego przepisu uznane za
cofnięcie uprawnień na czas ściśle określony w wyroku. Kontrolne sprawdzenie
kwalifikacji ze względu na ubieganie się o przywrócenie uprawnień do kierowania
pojazdem silnikowym cofniętych na okres dłuższy niż rok (ust. 1 pkt 2 lit a) ma zatem
zastosowanie wówczas, gdy przyczynę cofnięcia stanowiło orzeczenie zakazu
prowadzenia pojazdów (art. 182 § 1 k.k.w.)
Również użyte w art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b) pojęcie "pozbawienia na okres
przekraczający jeden rok" ma charakter prawny, w tym znaczeniu, że pozbawienie
może nastąpić tylko na okres określony w decyzji lub w wyroku sądowym i nie ma
podstaw do przedłużania okresu zakazu orzeczonego wyrokiem sądowym o okres od
uprawomocnienia się wyroku do dnia zwrotu prawa jazdy właściwemu organowi.
Wyłącznie okres faktycznego pozbawienia prawa jazdy, wynikający wprost z
określonych tytułów prawnych (wyrok, postanowienie lub decyzja administracyjna)
przesądza o terminie pozbawienia prawa jazdy, a nie czas, jaki w rzeczywistości
osoba pozostawała bez prawa jazdy. Por. wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 17 listopada 2008 r., sygn. akt I OSK 1457/07, LEX nr
525955.
Zawarty w tym przepisie zwrot "pozbawiony na okres dłuższy niż rok" oznacza, że
jest to termin określony w orzeczeniu o zakazie prowadzenia pojazdów, a zatem bez
znaczenia jest przez jaki czas faktycznie skazana osoba prawa jazdy. Tak też wyroki
Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 listopada 1984 r., SA/Wr 566/84,
ONSA 1984, nr 2, poz. 112; z dnia 14 września 1984 r., III SA 501/84, niepubl.).
Pojęcie ustawowe "pozbawienia prawa jazdy" ma zatem charakter prawny, czyli
może nastąpić tylko na okres określony w decyzji lub w wyroku sądowym. Wyrazem
administracyjnoprawnym zatrzymania prawa jazdy orzeczonego w wyroku sądowym
powinna być decyzja starosty cofająca to uprawnienie na czas ściśle w niej oznaczony,
wydana na podstawie art. 182 k.k.w.
W ocenie Sądu Wojewódzkiego wykładni przepisu art. 114 § 1 pkt 2 p.r.d., należy
dokonać w zgodzie z treścią art. 7 Konstytucji RP, organy władzy publicznej mogą
działać bowiem tylko na podstawie i w granicach prawa. Nie można zatem przyjmować, że jeżeli na skutek niezależnych od osoby zobowiązanej (czy też organów państwa) okoliczności, w tym przypadku uprawomocnienia się wyroku po upływie terminu wykonanego już - przez upływ czasu - środka orzeczonego na okres nieprzekraczający jednego roku (który czyni w tej sytuacji wydanie decyzji na podstawie art. 182 k.k.w. zbędnym i bezprzedmiotowym), po pierwsze nadal istnieje stan, w którym nie można wydać prawa jazdy, po drugie, że istnieje potrzeba kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji. Zaakceptować natomiast trzeba
stan, że do wydania prawa jazdy nie mogło dojść aż do daty uprawomocnienie się
wyroku, lecz po tej dacie nie było powodów do zatrzymywania prawa jazdy.
Inne rozumienie terminu określonego w wymienionym przepisie p.r.d., tj.
przyjmowanie, że chodzi o okres faktycznego nieposiadania prawa jazdy,
prowadziłoby do sytuacji, w których na skutek przedłużających się działań sądów czy
organów, obywatel doznawałby nie tylko niezasłużenie skutków toczących się w taki
sposób postępowań, ale też musiałby liczyć się z tym, że wniesienie przysługujących
mu środków odwoławczych będzie działało na jego niekorzyść. Nie do zaakceptowania
też jest sytuacja, w której w istocie czas prowadzenia postępowań sądowych i
administracyjnych regulowałby kwestię wykonania obowiązku opisanego w art. 114
Prawa o ruchu drogowym. W przypadku przyjęcia, że o kontrolnym sprawdzeniu
kwalifikacji decyduje czas faktycznego niewykonywania uprawnień, o prawach
obywatela decydowałby w istocie przypadek, a nie wyrok sądu, czy decyzja organu.
Powyższe rozważania opisujące tryb postępowania prowadzą do wniosku, że
Kolegium niewłaściwie przeprowadziło analizę prawną przepisów, a także nie odniosło
się do wskazanych wyżej faz sprawy, w tym do uprzedniego ustalenia obowiązków
związanych z wykonaniem wyroku w oparciu o art. 182 k.k.w., które w istocie określić
powinny czas prawnego pozbawienia uprawnienia. Takie też uchybienia popełnił w
rozstrzygnięciu sprawy organ I instancji, wobec czego na mocy art., 135 p.p.s.a.
należało uchylić również decyzję organu I instancji.
Po powrocie sprawy do fazy postępowania administracyjnego organ I instancji
weźmie pod uwagę powyższe rozważania, które prowadza do wniosku, w oparciu o
niewątpliwy stan faktyczny sprawy związany z datą faktycznego i jednocześnie
prawnego (bo wynikającego z prawomocnego już wyroku Sądu) biegu terminu
zatrzymania prawa jazdy w dniu [...] marca 2010 r., że uprawomocnienie się tego wyroku dawało organowi podstawę do zwrócenia prawa jazdy na podstawie art. 138 ust. 2 p.r.d., bez konieczności kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji, o którym mowa w art.114 ust. 1 pkt 2 tej ustawy. Ponownie orzekając organ będzie miał na względzie
zmianę stanu prawnego obowiązującą od 19 stycznia 2013 r.
W związku z powyższym, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy z 30
sierpnia 2002 r., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z
2012 r. .poz. 270, t.j.) Sąd orzekł jak w sentencji wyroku. W pkt II wyroku orzeczono na podstawie art. 152 ww. ustawy. Koszty zasądzono na podstawie art. 200 p.p.s.a.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Leszek Kamiński /sprawozdawca/Mirosława Kowalska
Włodzimierz Kowalczyk /przewodniczący/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Włodzimierz Kowalczyk, , Sędzia WSA Leszek Kamiński (spr.), Sędzia WSA Mirosława Kowalska, Protokolant ref. staż. Julia Murawska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lutego 2013 r. sprawy ze skargi G. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] września 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu prawa jazdy I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] na rzecz skarżącego G. C. kwotę 457 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] decyzją z dnia [...] września
2012 r., sygn. akt [...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy
z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r.,
Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zw. dalej k.p.a., i powołując się na art. 114 ust. 1 pkt. 2 lit.
b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr
108, poz. 908, ze zm.), zw. dalej p.r.d., po rozpatrzeniu odwołania G.
C., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] lipca
2011 r., znak [...], odmawiającą zwrotu prawa jazdy kat. B.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ omówił stan faktyczny sprawy wskazując,
że w dniu [...] marca 2010 r. Policja zatrzymała G. C. prawo jazdy, dokument znajduje się w depozycie Urzędu od dnia 1 marca 2011 r.
Sąd Rejonowy dla [...] wyrokiem z dnia [...] grudnia 2010 r.
sygn. VIII K [...]/10, uznał G. C. za winnego czynu z art. 178a § 1 i
wymierzył mu m. in. środek kamy zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych w ruchu lądowym na okres 1 roku.
Zgodnie z informacją ww. Sądu (jak też obowiązującymi przepisami prawa)
zakaz prowadzenia pojazdów, według Kolegium, biegnie od dnia uprawomocnienia
się wyroku, co w omawianej sprawie nastąpiło w dniu [...] maja 2011 r. (data wydania
wyroku Sądu Okręgowego w [...] sygn. X Ka [...]/11, którym utrzymano w
mocy wyrok z dnia [...] grudnia 2010 r.). Zatem faktyczny okres pozbawienia
zainteresowanego uprawnień trwał dłużej niż 1 rok, albowiem rozpoczął się
postanowieniem prokuratorskim, którym tytułem środka zapobiegawczego
kierującemu zatrzymano prawo jazdy od dnia [...] marca 2010 r. (czyli daty występku
będącego przedmiotem postępowania karnego). W tej sytuacji strona przed
odebraniem prawa jazdy winna poddać się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji.
Decyzję doręczono stronie w dniu [...] sierpnia 2011 r. (wynika to z zapisu na
odwrocie decyzji oraz oświadczenia strony zawartego w odwołaniu).
W dniu [...] sierpnia 2011 r. G. C. złożył odwołanie od powyższej
decyzji, wnosząc o jej uchylenie podnosząc, iż okres zatrzymania prawa jazdy
wynosił 1 rok i minął w dniu [...] marca 2011 r. W ocenie skarżącego data
uprawomocnienia się wyroku Sądu Rejonowego, nie miała wpływu na zakres
orzeczonej kary, bowiem apelacja utrzymała wyrok w mocy. Informowało o tym
pismo z sądu i inny sposób liczenia terminów jest niedopuszczalny, a prawo jazdy
winno być zwrócone skarżącemu natychmiast po dniu [...] marca 2011 r. Odwołanie
wraz z aktami wpłynęło do Kolegium w dniu [...] sierpnia 2011 r. W międzyczasie - bo
[...] września 2011 r. Prezydent [...] wydał postanowienie o sprostowaniu
oczywistej omyłki pisarskiej w decyzji z dnia [...] lipca 2011 r.
Rozpatrując powyższą sprawę Samorządowe Kolegium Odwoławcze przywołano
treść art. 114 ust. 1 p.r.d. wskazując kto podlega kontrolnemu sprawdzeniu
kwalifikacji. Powołując się na komentarze wskazano, iż zwrot "przywrócenie
uprawnień do kierowania pojazdem" oznacza sytuację wcześniejszego definitywnego
(prawnego) pozbawienia tych uprawnień decyzją uprawnionego organu lub wyrokiem
sądu. Pozornie rację miałby skarżący, że cofnięcie prawa jazdy na okres do 1 roku
(lub 1 roku), na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 2 lit a p.r.d. - w każdej sytuacji obliguje
organ do zwrotu prawa jazdy bez egzaminu. Z kolei określenie "zatrzymanego prawa
jazdy" oznacza sytuację czasowego faktycznego pozbawienia uprawnień do
kierowania pojazdami wywołaną wydaniem postanowienia o zastosowaniu przez
prokuratora lub sąd środka zapobiegawczego w postaci zatrzymania prawa jazdy.
W niniejszej sprawie zainteresowany miał zatrzymane prawo jazdy od dnia [...]
marca 2010 r. Jakkolwiek do akt nie wpłynęło postanowienie prokuratora o
zatrzymaniu prawa jazdy tytułem środka zapobiegawczego w toku postępowania
przygotowawczego, to jednak wydanie takiego postanowienia przez prokuratora w
okresie następującym po dniu [...] marca 2010 r. jest oczywiste. Gdyby bowiem nie
wydano postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy w postępowaniu
przygotowawczym, Sąd Rejonowy nie miałby żadnych podstaw prawnych do
wydania rozstrzygnięcia zawartego w punkcie VI wyroku ("na podstawie art. 63 § 2 kk
na poczet orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych zalicza oskarżonemu okres zatrzymania prawa jazdy od
dnia [...] marca 2010 r. do dnia [...] grudnia 2010 r."). Dzień [...] marca 2010 r. to data
występku przypisanego G. C., gdy Policja dokonała
faktycznego zatrzymania dokumentu uprawnień, zaś [...] grudnia 2010 r. to data
wydania wyroku przez sąd I instancji. Następnie organ przytoczył treść art. 63 § 2
kodeksu karnego, który stanowi: "na poczet orzeczonych środków karnych, o których
mowa w art. 39 pkt 2-3, zalicza się okres rzeczywistego stosowania odpowiadających
im rodzajowo środków zapobiegawczych, wymienionych w art. 275 lub 276 Kodeksu
postępowania karnego". Zatem mimo braku wspomnianego postanowienia
prokuratorskiego, należy przyjąć jako pewnik, że postanowienie takie musiało zostać
wydane (winno było być doręczane kierującemu, zatem powinno być mu znane).
Nadto wykonaniu podlegają jedynie prawomocne wyroki sądów powszechnych.
Wyrok Sądu Rejonowego dla [...] z dnia [...] grudnia 2010 r,. sygn.
VIII K [...]/10 uprawomocnił się w dniu 30 maja 2011 r. (tj. w dacie wydania wyroku
Sądu Okręgowego w [...] sygn. X Ka [...]/11). Bez znaczenia prawnego dla
kwestii zwrotu prawa jazdy jest to, czy wyrok sądu I instancji zaskarżył oskarżony,
czy też - jak to miało miejsce w niniejszej sprawie - oskarżyciel publiczny. Istotne jest
to, że wyrok orzekający zakaz prowadzenia pojazdów na okres 1 roku uprawomocnił
się dopiero w dniu [...] maja 2011 r., albowiem implikowało to ten skutek, że okres
faktycznego pozbawienia kierującego prawa jazdy na skutek niepodważonych
(nieuchylonych w drodze zwykłych lub nadzwyczajnych środków zaskarżenia) i
zgodnych z prawem orzeczeń organów Państwa przekroczył 1 rok (trwał od [...] marca
2010. r. do [...] maja 2011 r., czyli trwał 14 miesięcy i 28 dni). A wynikał z zatrzymania
prawa jazdy przez prokuratora, jak i okresu procedowania przez sądy obu instancji i
był dłuższy niż okres orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów w wymiarze 1
roku, orzeczonego przez sąd.
Jednak ten okres (prawie 15 miesięcy) był okresem wynikającym ze zgodnych z
prawem orzeczeń organów uprawnionych do zatrzymania i pozbawienia prawa jazdy
(prokuratora i sądu). Zatem brak możliwości wydania prawa jazdy po dniu [...] marca
2011. r. nie wynikał ze zwłoki czy też braku możliwości działania strony, albo organu,
ale z faktu iż wyrok VIII K [...]/10 nie był jeszcze prawomocny. Natomiast wykonaniu,
także w zakresie korzystnym dla skazanego - podlegają jedynie wyroki prawomocne,
a wyrok wydany w nin. sprawie uprawomocnił się dopiero w dniu [...] maja 2011 r.
Powołując się na wyroki NSA z dnia 17 września 2008 r., sygn. akt I OSK 1317/07
oraz z dnia 10 listopada 2011 r., sygn. akt I OSK 2008/10 organ wskazał, że skoro
wyrok uniewinniający usuwa wszelkie skutki związane ze wszczętym postępowaniem
karnym, to takiego skutku nie przynosi wyrok skazujący. G. C. został
zaś uznany za winnego czynu z art. 178a § 1 k.k. polegającego na prowadzeniu
pojazdu w stanie znacznej nietrzeźwości. Faktyczny okres, w którym nie mógł
prowadzić pojazdów - przekroczył 12 miesięcy. Okres ten wynikał z legalnych
orzeczeń i działań organów Państwa (prokuratora i sądu). Zatem, skoro nie
występuje sytuacja fikcji prawnej, według której w wypadku wyroku uniewinniającego
przyjmuje się tak, jakby kierujący w ogóle nie był pozbawiony prawy jazdy -
niezależnie od okresu, w jakim trwało owo pozbawienie (wypracowana przez
orzecznictwo) - to brak jest podstaw do zwrotu skarżącemu prawa jazdy bez zdania
egzaminu sprawdzającego. Potwierdzenie tej tezy także znajdujemy w orzecznictwie, m.in. wyrok WSA w Białymstoku z 21 maja 2008 r. II SA/Bk 57/08, ONSAiWSA
2009/5/94; wyrok WSA w Gliwicach z 30.10.2007 r. II SA/G1 356/06, LEX nr 385325.
Art. 114 ust. 1 pkt 2 lit a p.r.d. traktuje o sytuacji orzeczenia w wyroku
skazującym zakazu prowadzenia pojazdów na okres powyżej roku, zaś art. 114 ust.
1 pkt 2 lit b p.r.d. traktuje o sytuacji faktycznego pozbawienia prawa jazdy na mocy
orzeczenia uprawnionych organów przez okres powyżej 1 roku. Brak jest przepisu,
który odmiennie rozstrzygałby sytuację, gdy osoba została pozbawiona prawa jazdy
na mocy orzeczeń uprawnionych organów (sądów powszechnych) przez okres 1
roku, lecz postępowanie sądowe trwało znacznie dłużej. Organy administracji nie
mają przy tym uprawnienia do oceny zgodności przepisu ustawowego z Konstytucją,
nie mogą także odmówić zastosowania art. 114 ust. 1 pkt 2 lit b p.r.d., o ile strona
wypełniła znamiona tego przepisu. Reasumując organ wskazał, że G.
C. był pozbawiony prawa jazdy przez okres 15 miesięcy bez 2 dni. W chwili
obecnej, z uwagi na ukształtowanie przepisu art. 114 p.r.d. brak jest prawnych
możliwości zwrotu prawa jazdy zainteresowanemu.
Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na powyższą
decyzję z dnia [...] września 2012 r. złożył G. C. wnosząc o jej uchylenie
i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Samorządowemu Kolegium
Odwoławczemu w [...], zarzucając mające istotny wpływ na treść decyzji
naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 114 ust. 1 pkt 2 lit b p.r.d. poprzez
błędną jego wykładnię i zastosowanie z pominięciem wiążących wytycznych
zawartych w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27
czerwca 2007 r., sygn. akt I OSK 866/06 w którym stwierdzono, że chodzi o
czasową utratę prawa jazdy wynikającą wprost z określonych tytułów prawnych, a nie
czas, jaki w rzeczywistości osoba pozostawała bez prawa jazdy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dna 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.), sądy administracyjne sprawują
wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej pod względem
zgodności z prawem. Oznacza to, że wykonywana kontrola polega na weryfikacji
decyzji lub postanowienia organu administracji publicznej z punktu widzenia
obowiązującego prawa materialnego i procesowego.
Rozpatrując sprawę pod kątem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji Sąd
stwierdza, że zaskarżona decyzja nie odpowiada prawu, skarga zaś jest częściowo
zasadna. W pierwszej kolejności trzeba stwierdzić, iż decyzja organu II instancji została oparta o inny przepis prawa materialnego (art. 114 § 1 pkt 2 lit b p.r.d.) niż decyzja organu I instancji (art. 138 ust. 2 prawdopodobnie p.r.d., gdyż w osnowie decyzji nie wymieniono tego aktu). Konstatacja tej okoliczności jest istotna z tego względu, że przepis wymieniony w art. 114 § 1 pkt 2 lit b p.r.d. mógł w okolicznościach tej sprawy stanowić co najwyżej przesłankę odmowy wydania prawa jady, jednakże to przepis art. 138 ust. 2 pr.d. był podstawą wszczęcia i przeprowadzenia postępowania. Już chociażby z tego powodu, zaskarżona decyzja nie mogła ostać się w obrocie
prawnym.
W ocenie Sądu Wojewódzkiego niewłaściwe było jednak zastosowanie w
okolicznościach tej sprawy art. 114 § 1 pkt 2 lit b p.r.d., na co w uzasadnieniu decyzji
powołał się organ I instancji, ponieważ prawo jazdy zostało skarżącemu wprawdzie
najpierw zatrzymane, ale na skutek wyroku sądu karnego z dnia [...] grudnia 2010 r.
orzeczono wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów (a zatem cofnięto uprawnienie)
na czas oznaczony jednego roku. Ocenę przesłanek zwrotu uprawnienia należało
zatem prowadzić według art. 114 § 1 pkt 2 lit a, a nie lit. b p.r.d., ponieważ w tym
przepisie mowa jest o przywróceniu cofniętego uprawnienia do kierowania pojazdem.
Prawo o ruchu drogowym w rozdziale 3 przewiduje dwie podstawowe formy
reakcji organów władzy publicznej mające za przedmiot uprawnienia do kierowania
pojazdami: zatrzymanie prawa jazdy (art. 135-139), i cofnięcie (art. 140). Regulacje
zawarte w art. 114 ust. 1 pkt 2 p.r.d. odnoszące się do skutków cofnięcia prawa jazdy
(lit. a), lub zatrzymania (lit. b) są zaś konsekwencją ww. przepisów.
Jak zasadnie podkreślił w przywołanym przez Kolegium wyroku WSA w
Białymstoku przepis art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. a) p.r.d. wyraźnie wskazuje, iż ponownemu
egzaminowi podlega osoba, której prawo jazdy cofnięto "na okres przekraczający
jeden rok". Warunek ten ma charakter normatywny (prawny), a nie faktyczny, co
oznacza, iż cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami na okres przekraczający rok,
po upływie którego to okresu osoba ubiegająca się o przywrócenie uprawnień jest
zobowiązana poddać się egzaminowi, powinien wyraźnie wynikać z treści decyzji.
Osoba, której cofnięto, czyli orzeczono cofnięcie prawa jazdy na okres krótszy niż rok
lub równy jednemu rokowi, nie podlega pod dyspozycję powyższego przepisu
niezależnie od faktycznego czasu trwania okresu nieposiadania uprawnień
wynikającego z cofnięcia.
Natomiast z mocy art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b tej ustawy kontrolnemu sprawdzeniu
kwalifikacji podlegają osoby, którym zatrzymano prawa jazdy i faktyczny okres nieposiadania uprawnień (z powodu zatrzymania prawa jazdy) przekroczył rok czasu -
niezależnie od przyczyn tego stanu rzeczy.
Dyspozycja art. 114 ust. 2 p.r.d. dotyczy zatem dwóch różnych sytuacji mających
swoje źródło w indywidualnych aktach prawnokarnych lub administracyjnych. Niemniej
jednak ów faktyczny okres nieposiadania prawa jazdy zawsze wynikać musi z
określonego orzeczenia uprawnionego organu. W zależności zaś od przyczyny
zastosowania określonego środka, tj. cofnięcia uprawnienia lub zatrzymania będzie
miała zastosowanie jednostka redakcyjna oznaczona literą a lub b tego przepisu.
Opisane w dyspozycji omawianego przepisu sytuacje odpowiadają zatem określonym
stanom faktycznym. Zastosowanie przez organy wymienionego art. 114 ust. 2 p.r.d.
zależy zatem od tego, w jaki sposób sytuację prawną osoby określał (lub powinien
określać) indywidualny akt stanowiący podstawę dalszych działań organów.
Warunki i tryb orzekania zakazu prowadzenia pojazdów (a więc cofnięcia
uprawnienia o którym mowa w p.r.d.) są określone w kodeksie karnym i kodeksie
wykroczeń. Zakaz prowadzenia pojazdów orzekany za przestępstwo może przybrać
formę środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów orzekanego obok kary (art. 42
k.k.) i orzekany jest na okres od roku do 10 lat (art. 43 § 1 k.k.).
W razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, jak stanowi art. 182 § 1
kodeksu karnego wykonawczego, zw. dalej k.k.w., sąd winien przesyłać odpis wyroku
staroście właściwemu według miejsca zamieszkania skazanego Wykonując wyrok,
starosta jest obowiązany cofnąć uprawnienie do prowadzenia pojazdów w
orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania
zakazu (art. 181 § 2 k.k.w.). Podstawą wydania takiej decyzji jest art. 182 § 2 k.k.w. W
orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że przepisy k.k.w. mogą stanowić podstawę do
wydania decyzji administracyjnej, chociaż przepisy te nie należą do systemu prawa
administracyjnego. Nie jest bowiem istotne, w jakim akcie prawa została zamieszczona
określona norma prawna, lecz to, czy z danego przepisu można wywieść normę prawa
materialnego mogącą stanowić podstawę do wydania decyzji administracyjnej (por.
wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2006 r., sygn. I OSK 361/05 - niepubl.). Pojęcie w
"orzeczonym zakresie" odnosi się do okresu na jaki sąd orzekł zakaz prowadzenia
wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym. Unormowanie zawarte w art.
182 § 2 k.k.w. stanowi podstawę prawną decyzji administracyjnej orzekającej o
cofnięciu uprawnień do prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie
orzeczenia zakazu prowadzenia tych pojazdów wyrokiem sądu. Zatem wiążące
konsekwencje dla jednostki, dotyczące posiadania uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych, wynikają z decyzji cofającej określone uprawnienia. Por.
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2010 r.,
sygn. akt I OSK 698/09
W tym miejscu podkreślić trzeba, że przedstawiony wyżej tok postępowania
powoduje, że zatrzymanie prawa jazdy po wydaniu wyroku sądu, na skutek działań
wykonawczych opartych o art. 182 k.k.w. zostaje z mocy tego przepisu uznane za
cofnięcie uprawnień na czas ściśle określony w wyroku. Kontrolne sprawdzenie
kwalifikacji ze względu na ubieganie się o przywrócenie uprawnień do kierowania
pojazdem silnikowym cofniętych na okres dłuższy niż rok (ust. 1 pkt 2 lit a) ma zatem
zastosowanie wówczas, gdy przyczynę cofnięcia stanowiło orzeczenie zakazu
prowadzenia pojazdów (art. 182 § 1 k.k.w.)
Również użyte w art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b) pojęcie "pozbawienia na okres
przekraczający jeden rok" ma charakter prawny, w tym znaczeniu, że pozbawienie
może nastąpić tylko na okres określony w decyzji lub w wyroku sądowym i nie ma
podstaw do przedłużania okresu zakazu orzeczonego wyrokiem sądowym o okres od
uprawomocnienia się wyroku do dnia zwrotu prawa jazdy właściwemu organowi.
Wyłącznie okres faktycznego pozbawienia prawa jazdy, wynikający wprost z
określonych tytułów prawnych (wyrok, postanowienie lub decyzja administracyjna)
przesądza o terminie pozbawienia prawa jazdy, a nie czas, jaki w rzeczywistości
osoba pozostawała bez prawa jazdy. Por. wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 17 listopada 2008 r., sygn. akt I OSK 1457/07, LEX nr
525955.
Zawarty w tym przepisie zwrot "pozbawiony na okres dłuższy niż rok" oznacza, że
jest to termin określony w orzeczeniu o zakazie prowadzenia pojazdów, a zatem bez
znaczenia jest przez jaki czas faktycznie skazana osoba prawa jazdy. Tak też wyroki
Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 listopada 1984 r., SA/Wr 566/84,
ONSA 1984, nr 2, poz. 112; z dnia 14 września 1984 r., III SA 501/84, niepubl.).
Pojęcie ustawowe "pozbawienia prawa jazdy" ma zatem charakter prawny, czyli
może nastąpić tylko na okres określony w decyzji lub w wyroku sądowym. Wyrazem
administracyjnoprawnym zatrzymania prawa jazdy orzeczonego w wyroku sądowym
powinna być decyzja starosty cofająca to uprawnienie na czas ściśle w niej oznaczony,
wydana na podstawie art. 182 k.k.w.
W ocenie Sądu Wojewódzkiego wykładni przepisu art. 114 § 1 pkt 2 p.r.d., należy
dokonać w zgodzie z treścią art. 7 Konstytucji RP, organy władzy publicznej mogą
działać bowiem tylko na podstawie i w granicach prawa. Nie można zatem przyjmować, że jeżeli na skutek niezależnych od osoby zobowiązanej (czy też organów państwa) okoliczności, w tym przypadku uprawomocnienia się wyroku po upływie terminu wykonanego już - przez upływ czasu - środka orzeczonego na okres nieprzekraczający jednego roku (który czyni w tej sytuacji wydanie decyzji na podstawie art. 182 k.k.w. zbędnym i bezprzedmiotowym), po pierwsze nadal istnieje stan, w którym nie można wydać prawa jazdy, po drugie, że istnieje potrzeba kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji. Zaakceptować natomiast trzeba
stan, że do wydania prawa jazdy nie mogło dojść aż do daty uprawomocnienie się
wyroku, lecz po tej dacie nie było powodów do zatrzymywania prawa jazdy.
Inne rozumienie terminu określonego w wymienionym przepisie p.r.d., tj.
przyjmowanie, że chodzi o okres faktycznego nieposiadania prawa jazdy,
prowadziłoby do sytuacji, w których na skutek przedłużających się działań sądów czy
organów, obywatel doznawałby nie tylko niezasłużenie skutków toczących się w taki
sposób postępowań, ale też musiałby liczyć się z tym, że wniesienie przysługujących
mu środków odwoławczych będzie działało na jego niekorzyść. Nie do zaakceptowania
też jest sytuacja, w której w istocie czas prowadzenia postępowań sądowych i
administracyjnych regulowałby kwestię wykonania obowiązku opisanego w art. 114
Prawa o ruchu drogowym. W przypadku przyjęcia, że o kontrolnym sprawdzeniu
kwalifikacji decyduje czas faktycznego niewykonywania uprawnień, o prawach
obywatela decydowałby w istocie przypadek, a nie wyrok sądu, czy decyzja organu.
Powyższe rozważania opisujące tryb postępowania prowadzą do wniosku, że
Kolegium niewłaściwie przeprowadziło analizę prawną przepisów, a także nie odniosło
się do wskazanych wyżej faz sprawy, w tym do uprzedniego ustalenia obowiązków
związanych z wykonaniem wyroku w oparciu o art. 182 k.k.w., które w istocie określić
powinny czas prawnego pozbawienia uprawnienia. Takie też uchybienia popełnił w
rozstrzygnięciu sprawy organ I instancji, wobec czego na mocy art., 135 p.p.s.a.
należało uchylić również decyzję organu I instancji.
Po powrocie sprawy do fazy postępowania administracyjnego organ I instancji
weźmie pod uwagę powyższe rozważania, które prowadza do wniosku, w oparciu o
niewątpliwy stan faktyczny sprawy związany z datą faktycznego i jednocześnie
prawnego (bo wynikającego z prawomocnego już wyroku Sądu) biegu terminu
zatrzymania prawa jazdy w dniu [...] marca 2010 r., że uprawomocnienie się tego wyroku dawało organowi podstawę do zwrócenia prawa jazdy na podstawie art. 138 ust. 2 p.r.d., bez konieczności kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji, o którym mowa w art.114 ust. 1 pkt 2 tej ustawy. Ponownie orzekając organ będzie miał na względzie
zmianę stanu prawnego obowiązującą od 19 stycznia 2013 r.
W związku z powyższym, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy z 30
sierpnia 2002 r., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z
2012 r. .poz. 270, t.j.) Sąd orzekł jak w sentencji wyroku. W pkt II wyroku orzeczono na podstawie art. 152 ww. ustawy. Koszty zasądzono na podstawie art. 200 p.p.s.a.
