I OSK 2751/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z 12 lipca 2012 r., II SA/Wa 829/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę J. K. na decyzję Rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie z [...] grudnia 2009 r., nr [...] w przedmiocie wznowienia studiów. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że stosownie do art. 160 ustawy z 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), organizację i tok studiów oraz związane z nimi prawa i obowiązki studenta określa regulamin studiów (ust. 1). Studia w uczelni są prowadzone według planów i programów kształcenia (ust. 2). Natomiast w myśl art. 161 ust. 1 tej ustawy, regulamin studiów uchwala senat uczelni co najmniej na pięć miesięcy przed początkiem roku akademickiego.

W Szkole Głównej Handlowej Regulamin studiów został przyjęty uchwałą nr 346 Senatu SGH z 23 kwietnia 2008 r., a jego jednolity tekst został ogłoszony obwieszczeniem Nr 2 Rektora SGH z 25 maja 2010 r. Zgodnie z § 42 ust. 1 i 3 tego regulaminu, osoba, która została skreślona z listy studentów może ubiegać się o wznowienie studiów. Podanie w tej sprawie należy złożyć do dziekana odpowiedniego studium. Zasady wznowienia z wyłączeniem § 15 ust. 1 określa dziekan odpowiedniego studium. W sprawach związanych ze wznowieniem studiów stosuje się odpowiednio § 15, który stanowi, że student ma prawo realizować program studiów zawarty w Informatorze SGH obowiązującym na rok akademicki, w którym rozpoczął studia przez trzy lata od rozpoczęcia studiów magisterskich (ust. 1 pkt 3). W przypadku przekroczenia terminów wymienionych w ust. 1 student musi zrealizować różnice programowe. Wyrównanie różnic programowych oznacza zaliczenie przedmiotów, które nie znajdowały się w dotychczas obowiązującym studenta Informatorze SGH, a znajdują się w Informatorze SGH przyjętym na rok akademicki, w którym upływają terminy, o których mowa w ust. 1 (ust. 2). W sprawach nieuregulowanych w ust. 1 i 2 indywidualną decyzję podejmuje dziekan odpowiedniego studium (ust. 3).

Powyższe wskazuje, że rozstrzygnięcie w przedmiocie wznowienia studiów zostało pozostawione uznaniu dziekana odpowiedniego studium Szkoły Głównej Handlowej. Natomiast treść art. 207 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym przesądza, że rozstrzygnięcie takie jest decyzją administracyjną podejmowaną po przeprowadzeniu postępowania, do którego stosuje się odpowiednio przepisy k.p.a.

W rozpoznawanej sprawie nie są kwestionowane okoliczności, że J. K. rozpoczął stacjonarne studia magisterskie w SGH w dniu 14 lutego 2009 r. oraz, że decyzją nr [...] z [...] października 2011 r. Dziekana [...] SGH, został z tym dniem skreślony z listy studentów z uwagi na niezłożenie w terminie pracy magisterskiej i nieuzyskanie równocześnie zgody na przedłużenie tego terminu lub powtórzenie semestru. Ponadto bezsporne jest, że skarżący podanie o wznowienie studiów w semestrze zimowym 2011/2012 złożył do Dziekana [...] w dniu 31 stycznia 2012 r.

Jak wynika z § 5 pkt 2 Regulaminu studiów, planowany czas studiów wynosi w SGH cztery semestry w przypadku studiów magisterskich. Skarżący zaliczył trzy semestry studiów, a skreślenie z listy studentów nastąpiło wobec niezaliczenia semestru czwartego (drugiego semestru seminarium magisterskiego, zaliczanego przez promotora pracy dyplomowej dopiero po złożeniu pracy magisterskiej) z uwagi na niezłożenie w terminie pracy magisterskiej. Co prawda, skarżący uzyskał zaliczenie 30 stycznia 2012 r., jednakże w powyższej dacie nie był studentem SGH. Natomiast Regulamin studiów w SGH, określający m. in. sposób realizacji programu studiów, dotyczy wyłącznie, w myśl § 1 ust. 1 (zakres obowiązywania regulaminu), studentów. Ponadto wznowienie studiów w semestrze zimowym 2011/2012 winno umożliwić studentowi uczestnictwo w zajęciach i realizację programu tego semestru w całości. Wniesione zaś podanie o wznowienie studiów na kilka dni przed jego zakończeniem, takiej możliwości nie stwarzało. Zasadnie zatem organ podniósł powyższy argument w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd nie podzielił stanowiska skarżącego, że w jego przypadku wyrażenie zgody na wznowienie studiów w dniu 1 lutego 2012 r. stwarzało realną możliwość realizacji programu studiów w postaci złożenia pracy magisterskiej, bowiem oznaczałoby to przyzwolenie na łamanie Regulaminu studiów, który w § 11 ust. 1 (obowiązki studenta) stanowi, że student jest zobowiązany m. in. do przestrzegania regulaminu studiów oraz obyczajów akademickich i przepisów obowiązujących w Szkole. Nie można w związku z tym zgodzić się również z argumentacją skarżącego, że to promotor ponosi odpowiedzialność za złożenie podania o wznowienie studiów dopiero 31 stycznia 2012 r., bowiem zastosował błędną procedurę przyjęcia, sprawdzenia, zaakceptowania pracy magisterskiej oraz zaliczenia drugiego semestru seminarium magisterskiego. W ocenie Sądu organ w zaskarżonej decyzji przedstawił argumentację, w świetle której trudno zarzucić mu, by decyzja o braku zgody na wznowienie studiów nosiła cechy dowolności, a tym samym, została wydana z naruszeniem zarówno przepisów prawa materialnego, jak i reguł postępowania określonych w k.p.a.

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości przez J. K. poprzez wniesienie skargi kasacyjnej. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię, tj. - § 15 oraz § 42 ust. 1 i 3 Regulaminu studiów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie przyjętego uchwałą nr 346 Senatu SGH.

Mając na uwadze powyższe wniesiono o 1) uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi poprzez uchylenie decyzji rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie z [...] lutego 2012 r., nr [...]; ewentualnie o 2) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie oraz o 3) zasądzenie od organu na rzecz skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tej skargi kasacyjnej podniesiono, że skarżącemu odmówiono wznowienia studiów w semestrze zimowym roku akademickiego 2011/2012 w celu obrony pracy magisterskiej z powodu złożenia podania o wznowienie studiów na kilka dni przed zakończeniem semestru, co nie stwarzało możliwości uczestnictwa w zajęciach i realizacji programu tego semestru w całości. Tymczasem, skarżący zaliczył wszystkie wymagane przedmioty, a do realizacji programu studiów w całości pozostało mu jedynie zaliczenie seminarium magisterskiego z czwartego semestru. W związku z powyższym skarżący nie musiał uczestniczyć w żadnych zajęciach, jak to błędnie podniósł Sąd pierwszej instancji. Ponadto skarżący przed złożeniem podania o wznowienie studiów miał już napisaną i ocenioną przez promotora pracę magisterską potrzebną do zaliczenia seminarium magisterskiego. Sąd dokonał błędnej wykładni § 42 w zw. z § 15 Regulaminu studiów SGH polegającej na nieuzasadnionym przyznaniu dziekanowi odpowiedniego studium prawa do uznaniowego rozstrzygnięcia w przedmiocie wznowienia studiów. Zgodnie z § 15 Regulaminu student ma prawo realizować program studiów zawarty w Informatorze SGH obowiązującym na rok akademicki, w którym rozpoczął studia przez trzy lata od rozpoczęcia studiów magisterskich (ust. 1 pkt 3). W przypadku przekroczenia terminów wymienionych w ust. 1 student musi zrealizować różnice programowe. Wyrównanie różnic programowych oznacza zaliczenie przedmiotów, które nie znajdowały się w dotychczas obowiązującym studenta Informatorze SGH, a znajdują się w Informatorze SGH przyjętym na rok akademicki, w którym upływają terminy, o których mowa w ust. 1 (ust. 2). W sprawach nieuregulowanych w ust. 1 i 2 decyzje podejmuje dziekan odpowiedniego studium (ust. 3).

Sąd pierwszej instancji mylnie wskazał, że "rozstrzygnięcie w przedmiocie wznowienia studiów zostało pozostawione uznaniu dziekana odpowiedniego studium Szkoły Głównej Handlowe". Bowiem zgodnie z § 42 ust. 1 in fine zasady wznowienia z wyłączeniem § 15 ust. 1 określa dziekan odpowiedniego studium. Natomiast skarżącego dotyczy art. § 15 ust. 1 pkt 3 Regulaminu, co skutkuje brakiem możliwości przyznania dziekanowi prawa do uznaniowego rozstrzygania w przedmiocie wznowienia studiów. Skarżący nie przekroczył trzyletniego terminu od rozpoczęcia studiów magisterskich, o którym mowa w § 15 ust. 1 pkt 3. Termin ten według organu upływał 13 lutego 2012 r. J. K. złożył zaś podanie o wznowienie studiów w dniu 31 stycznia 2012 r., a decyzja o braku zgody na wznowienie studiów została wydana 1 lutego 2012 r.

Obowiązujący skarżącego Regulamin studiów wskazuje jedynie termin do wznowienia studiów, nie określa natomiast terminu do złożenia podania o wznowienie studiów. Istniejąca luka prawna nie może być rozstrzygana na niekorzyść studenta. Można tu wskazać wytyczne zamieszczone w informacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 9 lutego 2012 r. (strona internetowa MNiSW - aktualności), które określają ogólną zasadę postępowania w sprawach studenckich, wskazując ".że czynnikiem rozstrzygającym wszystkie wątpliwości ... powinna być perspektywa studentów jako głównego podmiotu systemu szkolnictwa wyższego". Dopiero od 1 października 2012 r. tj. od dnia obowiązywania nowego Regulaminu studiów SGH (załącznik do uchwały nr 628 Senatu SGH z 25 kwietnia 2012 r.) szczegółowo uregulowano instytucję wznowienia studiów (§ 65-68 Regulaminu), czego brakowało w Regulaminie studiów obowiązującym skarżącego. Nowe przepisy umożliwiają, osobie skreślonej z powodu niezłożenia pracy dyplomowej w terminie, złożenie wniosku o wznowienie studiów na dzień egzaminu dyplomowego. Nie jest wymagane uczestnictwo w zajęciach przez osobę skreśloną z listy studentów z powodu niezłożenia pracy dyplomowej. Osoba taka musi jedynie złożyć pracę dyplomową w odpowiednim terminie.

Sąd pierwszej instancji błędnie przychylił się do stanowiska Rektora SGH, że wznowienie studiów powinno umożliwić skarżącemu uczestnictwo w zajęciach. Skarżący został skreślony z listy studentów z uwagi na niezłożenie pracy dyplomowej w terminie, wobec czego nie musiał uczestniczyć w żadnych zajęciach, a jedynie złożyć pracę dyplomową, którą miał sprawdzoną i ocenioną przez promotora. Skarżący nie przekroczył trzyletniego terminu przewidzianego w § 15 pkt 1 ppkt 3 Regulaminu, tj. dnia 13 lutego 2012 r., w związku z czym powinno nastąpić wznowienie studiów z możliwością złożenia pracy dyplomowej do 19 lutego 2012 r. Zgodnie z § 50 ust. 2 Regulaminu studiów (przyjętego uchwałą nr 346 Senatu SGH z 23 kwietnia 2008 r.) termin złożenia pracy licencjackiej lub magisterskiej upływa z dniem zakończenia drugiego terminu sesji w semestrze, który jest ostatnim w planowym czasie studiów. W semestrze zimowym 2011/2012 termin ten upływał 19 lutego 2012 r.

Błędna wykładnia § 42 w zw. z § 15 Regulaminu studiów SGH doprowadziła do nieuzasadnionego przyznania dziekanowi [...] prawa do uznaniowego rozstrzygnięcia w przedmiocie wznowienia studiów przez skarżącego. Zgodnie bowiem z § 42 ust. 1 in fine, zasady wznowienia z wyłączeniem § 15 ust. 1 określa dziekan odpowiedniego studium. Natomiast skarżącego dotyczy § 15 ust. 1 pkt 3, co skutkuje brakiem możliwości przyznania dziekanowi prawa do uznaniowego rozstrzygania w przedmiocie wznowienia studiów.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną wniesiono o jej oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz organu administracji kosztów postępowania według norm przepisanych. Podniesiono, że organ administracji podziela w całości interpretację przepisów prawa zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W postępowaniu przed NSA prowadzonym na skutek wniesienia skargi kasacyjnej obowiązuje generalna zasada ograniczonej kognicji tego sądu (art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.). NSA jako sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, wyznaczonych przez przyjęte w niej podstawy, określające zarówno rodzaj zarzucanego zaskarżonemu orzeczeniu naruszenia prawa, jak i jego zakres. Z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania. Ta jednak nie miała miejsca w rozpoznawanej sprawie.

Skarga kasacyjna nie mogła być uwzględniona, albowiem podniesione w niej zarzuty przeciwko zaskarżonemu wyrokowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie nie są trafne.

Skarżący błędnie interpretuje relację między § 42 ust. 1 zd. 3, a § 15 Regulaminu. Z treści tego przepisu: "Zasady wznowienia z wyłączeniem § 15 ust. 1 określa dziekan odpowiedniego studium" nie wynika, że dziekan podejmując decyzję w sprawie wznowienia, stosując § 15 ust. 1 i 2 Regulaminu, nie działa według uznania, a jedynie, że określając zasady wznowienia dziekan nie może ustalić ich sprzecznie z § 15 ust. 1, tj. bez uwzględnienia terminów ustalonych w tym przepisie. Skarżący zatem błędnie odnosi możność orzekania przez dziekana w granicach uznania administracyjnego jedynie do sytuacji wskazanych w ust. 3 § 15 Regulaminu.

Poza tym niekwestionowanym faktem jest, że skarżący uzyskał ocenę swej pracy magisterskiej przez promotora nie mając statusu studenta, a więc nie można było uznać, że uczynił to skutecznie. Zatem, skoro skarżący nie złożył pracy zgodnie z Regulaminem, to nie miał zaliczonego seminarium magisterskiego. Zgodnie z obowiązującym wówczas Regulaminem studiów mógł tego skutecznie dokonać dopiero po wznowieniu studiów. W konsekwencji nie można zgodzić się ze skarżącym, że wznowienie studiów nie musiało mu umożliwić uczestnictwo w zajęciach, ponieważ zostało mu jedynie złożenie pracy magisterskiej, która była już sprawdzona i oceniona przez promotora. Przeciwnie, skoro praca była oceniona i sprawdzona w okresie, gdy skarżący nie był studentem, to wyników tych czynności nie można było uznać za wiążące. Celem wznowienia było bowiem doprowadzenie do zgodnego z Regulaminem studiów uzyskania przez skarżącego oceny pracy dyplomowej i zaliczenia seminarium dyplomowego, w czasie gdy posiadał status studenta.

Obowiązujący skarżącego Regulamin studiów nie określał terminu składania wniosku o wznowienie, a tylko termin wznowienia. Nie była to luka w tym Regulaminie, ponieważ dla ustalenia, czy na osobie wznawiającej studia ciąży obowiązek uzupełnienia różnic programowych istotny był termin wznowienia studiów, a nie termin złożenia wniosku o wznowienie lub podjęcia decyzji o wznowieniu. Program studiów nie mógł być realizowany po upływie terminów określonych w § 15 ust. 1 Regulaminu. Zatem z faktu złożenia przez skarżącego wniosku o wznowienie przed upływem terminu określonego w § 15 Regulaminu nie można wyciągać wniosku, że nie dotyczy go obowiązek uzupełnienia różnic programowych. W przypadku skarżącego wznowienie studiów mogło nastąpić najwcześniej z początkiem semestru letniego roku akademickiego 2011/2012, czyli po upływie terminu określonego w § 15 ust. 1 Regulaminu.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę kasacyjną za niemającą usprawiedliwionych podstaw i na podstawie art. 184 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na zasadzie art. 204 pkt 1 p.p.s.a. oraz § 14 ust. 2 pkt 2 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).