III SA/Wa 2325/12
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2013-02-21Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Beata Sobocha /przewodniczący/
Grzegorz Nowecki /sprawozdawca/
Marek KrausSentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Beata Sobocha, Sędziowie Sędzia WSA Marek Kraus, Sędzia WSA Grzegorz Nowecki (sprawozdawca), Protokolant referent stażysta Marika Krawczyńska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 lutego 2013 r. sprawy ze skargi P. s.c. E. K., J. K. na postanowienie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] czerwca 2012 r. nr [...] w przedmiocie pozostawienia odwołania bez rozpatrzenia 1) uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] stycznia 2011 r. nr [...], 2) stwierdza, że uchylone postanowienia nie mogą być wykonane w całości, 3) zasądza od Ministra Pracy i Polityki Społecznej na rzecz P. s.c. E. K., J. K. kwotę 357 zł (słownie: trzysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych decyzją z dnia [...] listopada 2010 r. uchylił własną decyzję z dnia [...] września 2010 r. oraz określił wysokość zobowiązania PPHU "P. s.c. E. K., J. K. (dalej "Spółka", "Skarżąca") z tytułu wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej "PFRON") za okres od stycznia do grudnia 2006 r.
Od powyższej decyzji Spółka wniosła odwołanie.
Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2011 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej, działając na podstawie art. 169 § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej "O.p."), pozostawił bez rozpatrzenia odwołanie Spółki podpisane przez wspólnika Spółki J. K. od decyzji Prezesa Zarządu PFRON z dnia [...] listopada 2010 r.
W uzasadnieniu Minister wskazał, że Spółka w odpowiedzi na wezwanie do nadesłania dokumentów, z których będzie wynikało, że J. K. jest upoważniony do reprezentowania Spółki, przedstawiła kopię umowy Spółki z dnia 8 grudnia 1997 r. oraz kopie aneksów do umowy spółki cywilnej z dnia 31 maja i 30 czerwca 2004 r.
Nawiązując do treści art. 865 § 2 i art. 866 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) – dalej "K.c." regulujących reprezentowanie spółki, zaznaczył, że postanowienia w powyższym zakresie zostały zawarte w umowie Spółki.
W ocenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej prowadzenie postępowania podatkowego przekracza zakres zwykłych czynności Spółki i nie może jej w takim postępowaniu reprezentować pojedynczy wspólnik bez specjalnego umocowania, wynikającego z uchwały czy umowy Spółki. Podniósł, że tego rodzaju umocowanie nie wynika z samej istoty spółki cywilnej czy z faktu jej istnienia. Uznał zatem, że Spółka nie uzupełniła braków odwołania we wskazanym terminie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, postanowieniem z dnia 20 stycznia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 975/11 odrzucił skargę Spółki na powyższe postanowienie, jednocześnie wskazując, że błędne pouczenie zawarte w zaskarżonym postanowieniu o sposobie zaskarżenia nie może szkodzić stronie.
Sąd stwierdził, że złożoną skargę stosownie do pouczenia zawartego w zaskarżonym postanowieniu należy potraktować, jako zażalenie wymienione w art. 169 § 4 O.p., które stosownie do art. 49 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407 ze zm.) podlega rozpatrzeniu przez Ministra Polityki Społecznej, jako właściwy w sprawie organ odwoławczy.
W związku z wydaniem przez Sąd powyższego postanowienia z dnia [...] stycznia 2012 r., pismem z dnia 26 stycznia 2012 r. Spółka wniosła zażalenie na postanowienie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] stycznia 2011 r. powielając zarzuty i argumentację zawartą w piśmie z dnia 17 lutego 2011 r.
Postanowieniem z dnia [...] czerwca 2012 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy.
Na wstępie uzasadnienia organ przytoczył treść art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r., Nr 127, poz. 721 ze zm. dalej: "ustawa o PFRON"), w zakresie właściwości organów podatkowych z tytułu wpłat na PFRON oraz art. 169 § 1 O.p. odnoszący się do braków formalnych pism (podań) składanych w ramach postępowania podatkowego.
Następnie zaznaczył, że pismem z dnia 29 grudnia 2010 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej wezwał Spółkę, w terminie 7 dni od dnia otrzymania ww. pisma, do nadesłania dokumentów, z których wynika, że J.K. - wspólnik Spółki jest upoważniony do jej reprezentowania. Podkreślił, że w odpowiedzi na powyższe wezwanie Spółka nadesłała kopię umowy Spółki z dnia 8 grudnia 1997 r. oraz aneksów z dnia 31 maja i 30 czerwca 2004 r. do umowy Spółki.
Odnosząc się do § 1 ww. aneksu z dnia 30 czerwca 2004 r. Minister wskazał na regulacje zawarte w art. 865 § 2 i art. 866 K.c. dotyczące prowadzenia spraw spółki. Zwrócił również uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego w powyższym zakresie zawarte w wyroku z dnia 5 czerwca 1997 r. sygn. akt. I CKN 70/97.
W ocenie organu odwoławczego, organ pierwszej instancji w sposób prawidłowy pozostawił odwołanie Spółki bez rozpatrzenia, biorąc pod uwagę stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zwarte w wyroku z dnia 11 czerwca 2003 r. sygn. akt I SA/Ka 1065/02, zgodnie z którym, prowadzenie postępowania podatkowego przekracza zakres zwykłych czynności spółki i nie może jej w takim postępowaniu reprezentować pojedynczy wspólnik bez specjalnego umocowania, wynikającego z uchwały czy umowy Spółki, bowiem tego rodzaju umocowanie nie wynika z samej istoty spółki cywilnej, ani z faktu jej istnienia.
Zdaniem organu odwoławczego, § 1 ust. 4 aneksu z dnia 30 czerwca 2004 r. do umowy Spółki nie uprawnia każdego wspólnika z osobna do samodzielnego reprezentowania Spółki, w tym składania w imieniu Spółki oświadczeń woli, bowiem aby ustalić, w jakim zakresie wspólnicy Spółki są uprawnieni do samodzielnego jej reprezentowania, należy uwzględnić pozostałe postanowienia § 1 umowy. Podkreślił, że zgodnie z ust. 2 ww. paragrafu, każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności Spółki. W związku z powyższym uznał, że ust. 4 powyższego paragrafu odnosi się do czynności zwykłego zarządu, a nie czynności przekraczających zwykły zarząd do których należy zaliczyć czynności związane z prowadzeniem postępowania podatkowego. Z uwagi na powyższe stwierdził, że skoro strony w aneksie do umowy Spółki wprowadziły zapis ust. 2 ww. paragrafu, to ich wolą było aby w sposób odmienny traktować czynności przekraczające zwykły zarząd. W ocenie organu odwoławczego nie zasługuje, zatem na uwzględnienie twierdzenie, że treść § 1 ust. 4 aneksu do umowy Spółki jest "odmienną umową" w rozumieniu art. 866 K.c., mocą której wspólnicy przyznali sobie samodzielne prawo reprezentacji Spółki.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 92 § 1, art. 108 § 1, art. 115, art. 123 § 1 w zw. z art. 133 § 1 w zw. z art. 145 § 1 O.p. Minister wyjaśnił, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o PFRON obowiązek wpłat na PFRON dotyczy pracodawców w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy. W związku z powyższym uznał, że stroną postępowania podatkowego w przedmiotowej sprawie jest Spółka, a nie poszczególni wspólnicy spółki cywilnej. Na potwierdzenie swojego stanowiska wskazał wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 stycznia 2010 r. sygn. akt III SA/Wa 559/09.
Natomiast w kwestii wniosku Spółki o wstrzymanie wykonalności decyzji z dnia [...] listopada 2010 r., wskazując na regulacje art. 239a O.p., stwierdził, że powyższa decyzja nie stała się ostateczna, zatem organ odwoławczy nie może uwzględnić wniosku w tym zakresie.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.
Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła rażące naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wydanie zaskarżonego postanowienia, tj.:
a) art. 169 § 1 i 4 w zw. z art. 187 § 1 O.p. poprzez nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, zwłaszcza błędne zinterpretowanie § 1 ust. 4 aneksu z dnia 30 czerwca 2004 r. do umowy Spółki z dnia 8 grudnia 1997 r.,
b) art. 92 § 1, art. 108 § 1, art. 115, art. 123 § 1 w zw. z art.133 § 1 w zw. z art. 145 § 1 O.p. poprzez doręczanie korespondencji w sprawie na adres miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, tj. do Spółki, a nie do wspólników tej Spółki na adres miejsca ich zamieszkania,
W uzasadnieniu wskazała, że zgodnie z umową Spółki zawartą w Końskich w dniu 8 grudnia 1997 r. oraz § 1 ust. 4 aneksu do tej umowy z dnia 30 czerwca 2004 r., każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania Spółki.
Zdaniem Skarżącej, gdyby wspólnicy Spółki chcieli rzeczywiście ograniczyć prawo reprezentacji jedynie do czynności zwykłego zarządu, to w umowie nie znalazłby się zapis dotyczący prawa do samodzielnej reprezentacji. Z uwagi na powyższe Skarżąca stwierdziła, że wspólnicy "odmienną umową" w rozumieniu art. 866 k.c., przyznali sobie samodzielne prawo reprezentacji Spółki.
Skarżąca wyjaśniła, że art. 866 K.c., podobnie jak art. 865 K.c., ma charakter względnie obowiązujący. Uznała zatem, ze zarówno w umowie Spółki, jak i w uchwale wspólników można przyjąć inne zasady jej reprezentowania. W ocenie Skarżącej, reprezentowanie Spółki można powierzyć zatem np. jednemu wspólnikowi, łącznie występującym dwóm wspólnikom lub innej osobie (innym osobom) niebędącej wspólnikiem, a także każdemu ze wspólników osobno. Zaznaczyła, że wspólnicy Spółki w przedmiotowej sprawie powierzyli, na podstawie wyraźnego zapisu umowy Spółki, prawo do jej reprezentowania każdemu z nich samodzielnie.
Podniosła także, że zgodnym zamiarem i wolą stron przy zawieraniu umowy Spółki oraz poszczególnych jej aneksów było powierzenie prawa reprezentacji we wszystkich sprawach każdemu ze wspólników z osobna.
W kontekście powyższego stwierdziła, że dokumenty nadesłane na wezwanie organu upoważniały J. K. do reprezentowania Spółki.
Ponadto zaznaczyła, że w wezwaniu organ nie wskazał, jakich dokumentów żąda, zatem skoro uznał, że nadesłane dokumenty są niewystarczające to powinien – zdaniem Skarżącej – wezwać wspólników Spółki do łącznego podpisania odwołania.
Dodatkowo w ocenie Skarżącej zarówno Prezes Zarządu PFRON, jak również Minister Pracy i Polityki Społecznej mylnie oznaczył Spółkę, jako stronę postępowania podatkowego i adresata decyzji. W związku z powyższym doręczenie korespondencji w niniejszej sprawie było wadliwe, gdyż powinno ono następować bezpośrednio do wspólników Spółki na adres ich zamieszkania.
W odpowiedzi na skargę Minister Pracy i Polityki Społecznej wniósł o oddalenie skargi podtrzymując swoje stanowisko.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Skarga zasługiwała na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.), sąd administracyjny sprawuje kontrolę administracji publicznej przez badanie zgodności z prawem zaskarżonych decyzji i postanowień. W wyniku takiej kontroli decyzja lub postanowienie mogą zostać uchylone w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a"-"c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) - dalej: "P.p.s.a.".
Istotą sporu w niniejszej sprawie jest kwestia wyjaśnienia, czy jeden ze wspólników spółki cywilnej był uprawniony do podpisania odwołania od decyzji Prezesa Zarządu PFRON z dnia [...] listopada 2010 r. czy też czynności podpisania odwołania powinni dokonać wszyscy wspólnicy spółki cywilnej.
Zdaniem Skarżącej w związku z zapisem § 1 ust. 4 aneksu do umowy spółki z 30 czerwca 2004 r. każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania spółki. Skarżąca podkreśliła również, że zgodnym zamiarem i wolą stron było powierzenie prawa reprezentacji we wszystkich sprawach każdemu ze wspólników z osobna.
W ocenie natomiast Ministra Pracy i Polityki Społecznej zgodnie z § 1 ust. 2 wspólnicy bez uchwały czy umocowania w umowie spółki cywilnej mogą podejmować jedynie czynności nie przekraczające czynności zwykłego zarządu.
Należy wyjaśnić, że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej i jest cywilnoprawnym stosunkiem obligacyjnym łączącym określoną liczbę osób. Osoby te (wspólnicy) zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w oznaczony sposób (art. 860 kKc.) W sferze stosunków zewnętrznych podmiotem praw i obowiązków są wszyscy wspólnicy.
Zgodnie z zasadą autonomii prawa podatkowego na gruncie tej dziedziny prawa spółka cywilna może jednak być traktowana jako podmiot praw i obowiązków zobowiązany do uiszczenia różnego rodzaju podatków. Przykładowo art. 15 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) za podatników uznaje między innymi jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, a więc również spółkę cywilną.
Stwierdzić zatem należy, że w świetle przepisów ustawy O.p., w przypadkach w których ustawa podatkowa przyznaje spółce cywilnej podmiotowość podatkową poprzez ustanowienie jej na gruncie tej ustawy podatnikiem, płatnikiem lub inkasentem, stroną postępowania podatkowego w zakresie praw i obowiązków wynikających z tejże podmiotowości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy.
Zgodnie z treścią przepisu art. 136 O.p. strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 marca 2005 r. FSK 1846/04 uznał, że wspólnik upoważniony do działania w imieniu spółki cywilnej na podstawie art. 866 K.c. może występować w dotychczasowym jej postępowaniu podatkowym za pośrednictwem pełnomocnika, którego ustanowił przed zawarciem umowy spółki.
Mając na uwadze przepis art. 865 i art. 866 k.c. należy uznać, że jeżeli wspólnicy spółki cywilnej w jej umowie lub w odrębnej uchwale nie wskazali ze swego grona osoby do reprezentowania Spółki w postępowaniu podatkowym lub nie określili innego sposobu reprezentacji spółki (np. że każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania spółki), wówczas dla zapewnienia prawidłowej reprezentacji spółki w tym postępowaniu będzie ono musiało toczyć się w stosunku do Spółki jako strony postępowania z udziałem wszystkich wspólników. W takim przypadku, mimo że stroną postępowania jest spółka cywilna, dla zapewnienia realizacji wyrażonej w art. 123 § 1 O.p. zasady czynnego udziału strony w postępowaniu, wszelkie czynności powinny być realizowane z udziałem wszystkich wspólników spółki jako strony, pod rygorem skutków prawnych określonych w art. 240 § 1 pkt 4 O.p. Toczące się postępowanie podatkowe wobec spółki cywilnej powinno zapewnić reprezentację aktualnych jej wspólników.
W niniejszej sprawie wspólnicy Spółki nie wskazali ze swego grona osoby do reprezentowania Spółki w postępowaniu podatkowym.
Jednakże z zapisów zawartych w § 1 aneksu do umowy spółki z 8 grudnia 1997 r. wynika, że każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzeba jest uchwała wspólników ( pkt 2). Natomiast z pkt 4 § 1 umowy wynika, ze każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania spółki.
Wyjaśnić przy tym należy, że prowadzenie spraw spółki cywilnej i reprezentacja spółki cywilnej są pojęciami odmiennymi. Przez prowadzenie spraw spółki cywilnej należy rozumieć sferę wewnętrznej aktywności wspólników tj. czynności faktycznych związanych z wykonywaniem działalności spółki. Natomiast reprezentowanie spółki odnosi się do sfery jej stosunków zewnętrznych, czyli czynności prawnych między spółką a osobami trzecimi.
Kwestii reprezentacji spółki cywilnej wobec osób trzecich dotyczy przepis art. 866 K.c., zgodnie z którym w braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Z powyższego przepisu wynika, że - poza przypadkami, w których wspólnicy w umowie spółki lub późniejszej uchwale odmiennie uregulowali sposób jej reprezentacji – jest ona ściśle związana z zakresem uprawnienia wspólników do prowadzenia spraw spółki. W konsekwencji uznać należy, że każdy ze wspólników jest uprawniony do samodzielnego dokonywania czynności prawnych w imieniu spółki w zakresie zwykłego zarządu jej majątkiem natomiast w razie sprzeciwu któregokolwiek z pozostałych wspólników niezbędne jest podjęcie uchwały przez wszystkich wspólników. Również dla dokonania czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym spółki konieczna jest uchwała wspólników. Nie dotyczy to jedynie czynności prawnej o charakterze nagłym, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty, gdyż do jej dokonania wspólnik zawsze jest uprawniony.
O ile dopuszczalne jest w tym kontekście przyjęcie, że zgody wszystkich wspólników spółki cywilnej wymagają czynności zagrażające jej interesom prawnym i faktycznym (patrz wyrok NSA z 11 czerwca 2003 r. sygn. akt I SA/Ka 1065/02), o tyle wszelkie czynności działające na dobro jej interesów prawnych i faktycznych nie mogą być uzależnione od zgody wszystkich wspólników, gdyż istota spółki polega na przyczynianiu się każdego ze wspólników do powodzenia realizacji celów dla których spółka została powołana, zwłaszcza jeżeli wynika to wprost z umowy spółki.
W niniejszej sprawie na mocy § 1 pkt 4 aneksu do umowy Spółki, prawo do jej reprezentacji posiada każdy jej wspólnik co prowadzi do utożsamienia w tym przypadku odrębnych co do zasady pojęć: prowadzenia spraw spółki cywilnej z pojęciem reprezentacji spółki cywilnej. Raz jeszcze należy wyjaśnić, że pojęcia te odnoszą się w przypadku prowadzenia spraw spółki do sfery wewnętrznej działalności wspólników. Natomiast w przypadku reprezentacji spółki cywilnej do sfery zewnętrznej jej stosunków, czyli do czynności prawnych między spółką, a osobami trzecimi.
Powyższe wskazuje jednoznacznie na wolę wspólników uregulowania tych kwestii w sposób dający jak najszersze prawo do działania w imieniu Spółki każdemu z nich, co potwierdzają inne postanowienia cytowanego wyżej aneksu do umowy w zakresie możliwości zgłoszenia sprzeciwu, czy też dokonania nagłej niezbędnej dla dobra Spółki czynności. Na takie rozumienie umowy spółki wskazują również jej wspólnicy w złożonej do Sądu skardze.
Ponadto należy wskazać, że w sytuacji, w której organy miałyby wątpliwości w kwestii prawidłowości podpisania wniesionego w imieniu Spółki odwołania od decyzji, zgodnie z przepisem art. 169 § 1 O.p. miały możliwość wezwania Skarżącej do usunięcia braków formalnych takiego pisma.
Zgodnie z brzmieniem art. 169 § 1 O.p., jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.
Przepis tego artykułu dotyczy kwestii związanych z brakami pism (podań) wnoszonych do organów podatkowych oraz skutków ich nieusuniecia. Braki oraz uchybienia pism w postępowaniu podatkowym mogą być usuwalne lub nieusuwalne. Do braków nieusuwalnych należy np. brak adresu w podaniu, ponieważ organ nie ma możliwości komunikowania się ze stroną postępowania. W takiej sytuacji organ pozostawia podanie bez rozpatrzenia. W innych sytuacjach organ obowiązany jest wezwać stronę do usunięcia braków formalnych podania.
Braki o których mowa w art. 169 O.p. należy rozumieć bardzo szeroko i mogą one dotyczyć zarówno istotnego elementu treści pisma, np. podpisu, uzasadnienia, precyzyjnego określenia żądania, daty, pełnomocnictwa. Wszystkie one będą podlegały uzupełnieniu pod rygorem pozostawienia podania bez rozpoznania, a zatem nienadania mu dalszego toku postępowania.
Aby jednakże mogło dojść do usunięcia braku formalnego odwołania, poprzez podpisanie odwołania, organ odwoławczy musi dokonać stosownego wezwania do uzupełnienia stwierdzonego braku. Dopiero w zależności od wywiązania się z tego wezwania, bądź też nieusunięcia stwierdzonego braku, odwołanie skutkować może pozostawieniem go bez rozpoznania.
Dopóki jednak takie wezwanie nie zostanie skierowane w trybie art. 169 O.p., rozpoznanie środka zaskarżenia obarczonego wadą formalną, stanowi istotne naruszenie prawa procesowego, mogące mieć wpływ na wynik sprawy, gdyż możliwym jest, że w ogóle nie dojdzie do merytorycznego rozpoznania sprawy.
W przedmiotowej sprawie wprawdzie wezwaniem z 29 grudnia 2010 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej zobowiązał Skarżącą do nadesłania dokumentów, z których miało wynikać, że wspólnik Spółki, który podpisał odwołanie Pan J. K. jest upoważniony do reprezentowania Spółki, jednakże samo wezwanie i otrzymana na nie odpowiedź Skarżącej nie mogły stanowić podstawy do pozostawienia odwołania bez rozpoznania.
W odpowiedzi bowiem na powyższe wezwanie organu Skarżąca nadesłała kopię umowy spółki cywilnej z dnia 8 grudnia 1997 r., oraz kopie aneksów z dnia 31 maja i 30 czerwca 2004 r.
Wskazać należy, że jeżeli Minister Pracy i Polityki Społecznej uznał, że z przedstawionych na wezwanie organu dokumentów nie wynika, że wspólnik J.K., który podpisał odwołanie, jest uprawniony do jednoosobowej reprezentacji spółki cywilnej, to powinien w uzupełnieniu wezwania zobowiązać Skarżącą do właściwego - w ocenie organu zgodnego z umową spółki – złożenia (podpisania) odwołania.
Zdaniem Sądu w żadnym razie organ nie mógł w tym przypadku, na tej podstawie prawnej, pozostawić odwołania bez rozpoznania. Pozostawienie bowiem odwołania bez rozpoznania bez uprzedniego wezwania Spółki do usunięcia braków formalnych pisma narusza art. 169 § 1 O.p., a także zasadę legalizmu (art. 120 O.p.) oraz zasadę zaufania do organów podatkowych (art. 121 O.p.).
Jednocześnie Sąd nie stwierdził naruszenia innych przepisów postępowania i w tym zakresie zarzuty skargi uznał za nieuzasadnione.
Rozpatrując sprawę ponownie Minister Pracy i Polityki Społecznej uwzględni powyższe wskazania Sądu.
Mając powyższe na uwadze, ze względu na stwierdzone naruszenie prawa procesowego mające istotne znaczenie dla rozpoznawanej sprawy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. orzeczono jak w sentencji wyroku. Rozstrzygnięcie w kwestii wykonalności decyzji oparto o przepis art. 152 P.p.s.a., zaś w zakresie kosztów postępowania na art. 200 P.p.s.a.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Beata Sobocha /przewodniczący/Grzegorz Nowecki /sprawozdawca/
Marek Kraus
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Beata Sobocha, Sędziowie Sędzia WSA Marek Kraus, Sędzia WSA Grzegorz Nowecki (sprawozdawca), Protokolant referent stażysta Marika Krawczyńska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 lutego 2013 r. sprawy ze skargi P. s.c. E. K., J. K. na postanowienie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] czerwca 2012 r. nr [...] w przedmiocie pozostawienia odwołania bez rozpatrzenia 1) uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] stycznia 2011 r. nr [...], 2) stwierdza, że uchylone postanowienia nie mogą być wykonane w całości, 3) zasądza od Ministra Pracy i Polityki Społecznej na rzecz P. s.c. E. K., J. K. kwotę 357 zł (słownie: trzysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych decyzją z dnia [...] listopada 2010 r. uchylił własną decyzję z dnia [...] września 2010 r. oraz określił wysokość zobowiązania PPHU "P. s.c. E. K., J. K. (dalej "Spółka", "Skarżąca") z tytułu wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej "PFRON") za okres od stycznia do grudnia 2006 r.
Od powyższej decyzji Spółka wniosła odwołanie.
Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2011 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej, działając na podstawie art. 169 § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej "O.p."), pozostawił bez rozpatrzenia odwołanie Spółki podpisane przez wspólnika Spółki J. K. od decyzji Prezesa Zarządu PFRON z dnia [...] listopada 2010 r.
W uzasadnieniu Minister wskazał, że Spółka w odpowiedzi na wezwanie do nadesłania dokumentów, z których będzie wynikało, że J. K. jest upoważniony do reprezentowania Spółki, przedstawiła kopię umowy Spółki z dnia 8 grudnia 1997 r. oraz kopie aneksów do umowy spółki cywilnej z dnia 31 maja i 30 czerwca 2004 r.
Nawiązując do treści art. 865 § 2 i art. 866 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) – dalej "K.c." regulujących reprezentowanie spółki, zaznaczył, że postanowienia w powyższym zakresie zostały zawarte w umowie Spółki.
W ocenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej prowadzenie postępowania podatkowego przekracza zakres zwykłych czynności Spółki i nie może jej w takim postępowaniu reprezentować pojedynczy wspólnik bez specjalnego umocowania, wynikającego z uchwały czy umowy Spółki. Podniósł, że tego rodzaju umocowanie nie wynika z samej istoty spółki cywilnej czy z faktu jej istnienia. Uznał zatem, że Spółka nie uzupełniła braków odwołania we wskazanym terminie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, postanowieniem z dnia 20 stycznia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 975/11 odrzucił skargę Spółki na powyższe postanowienie, jednocześnie wskazując, że błędne pouczenie zawarte w zaskarżonym postanowieniu o sposobie zaskarżenia nie może szkodzić stronie.
Sąd stwierdził, że złożoną skargę stosownie do pouczenia zawartego w zaskarżonym postanowieniu należy potraktować, jako zażalenie wymienione w art. 169 § 4 O.p., które stosownie do art. 49 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407 ze zm.) podlega rozpatrzeniu przez Ministra Polityki Społecznej, jako właściwy w sprawie organ odwoławczy.
W związku z wydaniem przez Sąd powyższego postanowienia z dnia [...] stycznia 2012 r., pismem z dnia 26 stycznia 2012 r. Spółka wniosła zażalenie na postanowienie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] stycznia 2011 r. powielając zarzuty i argumentację zawartą w piśmie z dnia 17 lutego 2011 r.
Postanowieniem z dnia [...] czerwca 2012 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy.
Na wstępie uzasadnienia organ przytoczył treść art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r., Nr 127, poz. 721 ze zm. dalej: "ustawa o PFRON"), w zakresie właściwości organów podatkowych z tytułu wpłat na PFRON oraz art. 169 § 1 O.p. odnoszący się do braków formalnych pism (podań) składanych w ramach postępowania podatkowego.
Następnie zaznaczył, że pismem z dnia 29 grudnia 2010 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej wezwał Spółkę, w terminie 7 dni od dnia otrzymania ww. pisma, do nadesłania dokumentów, z których wynika, że J.K. - wspólnik Spółki jest upoważniony do jej reprezentowania. Podkreślił, że w odpowiedzi na powyższe wezwanie Spółka nadesłała kopię umowy Spółki z dnia 8 grudnia 1997 r. oraz aneksów z dnia 31 maja i 30 czerwca 2004 r. do umowy Spółki.
Odnosząc się do § 1 ww. aneksu z dnia 30 czerwca 2004 r. Minister wskazał na regulacje zawarte w art. 865 § 2 i art. 866 K.c. dotyczące prowadzenia spraw spółki. Zwrócił również uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego w powyższym zakresie zawarte w wyroku z dnia 5 czerwca 1997 r. sygn. akt. I CKN 70/97.
W ocenie organu odwoławczego, organ pierwszej instancji w sposób prawidłowy pozostawił odwołanie Spółki bez rozpatrzenia, biorąc pod uwagę stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zwarte w wyroku z dnia 11 czerwca 2003 r. sygn. akt I SA/Ka 1065/02, zgodnie z którym, prowadzenie postępowania podatkowego przekracza zakres zwykłych czynności spółki i nie może jej w takim postępowaniu reprezentować pojedynczy wspólnik bez specjalnego umocowania, wynikającego z uchwały czy umowy Spółki, bowiem tego rodzaju umocowanie nie wynika z samej istoty spółki cywilnej, ani z faktu jej istnienia.
Zdaniem organu odwoławczego, § 1 ust. 4 aneksu z dnia 30 czerwca 2004 r. do umowy Spółki nie uprawnia każdego wspólnika z osobna do samodzielnego reprezentowania Spółki, w tym składania w imieniu Spółki oświadczeń woli, bowiem aby ustalić, w jakim zakresie wspólnicy Spółki są uprawnieni do samodzielnego jej reprezentowania, należy uwzględnić pozostałe postanowienia § 1 umowy. Podkreślił, że zgodnie z ust. 2 ww. paragrafu, każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności Spółki. W związku z powyższym uznał, że ust. 4 powyższego paragrafu odnosi się do czynności zwykłego zarządu, a nie czynności przekraczających zwykły zarząd do których należy zaliczyć czynności związane z prowadzeniem postępowania podatkowego. Z uwagi na powyższe stwierdził, że skoro strony w aneksie do umowy Spółki wprowadziły zapis ust. 2 ww. paragrafu, to ich wolą było aby w sposób odmienny traktować czynności przekraczające zwykły zarząd. W ocenie organu odwoławczego nie zasługuje, zatem na uwzględnienie twierdzenie, że treść § 1 ust. 4 aneksu do umowy Spółki jest "odmienną umową" w rozumieniu art. 866 K.c., mocą której wspólnicy przyznali sobie samodzielne prawo reprezentacji Spółki.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 92 § 1, art. 108 § 1, art. 115, art. 123 § 1 w zw. z art. 133 § 1 w zw. z art. 145 § 1 O.p. Minister wyjaśnił, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o PFRON obowiązek wpłat na PFRON dotyczy pracodawców w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy. W związku z powyższym uznał, że stroną postępowania podatkowego w przedmiotowej sprawie jest Spółka, a nie poszczególni wspólnicy spółki cywilnej. Na potwierdzenie swojego stanowiska wskazał wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 stycznia 2010 r. sygn. akt III SA/Wa 559/09.
Natomiast w kwestii wniosku Spółki o wstrzymanie wykonalności decyzji z dnia [...] listopada 2010 r., wskazując na regulacje art. 239a O.p., stwierdził, że powyższa decyzja nie stała się ostateczna, zatem organ odwoławczy nie może uwzględnić wniosku w tym zakresie.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.
Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła rażące naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wydanie zaskarżonego postanowienia, tj.:
a) art. 169 § 1 i 4 w zw. z art. 187 § 1 O.p. poprzez nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, zwłaszcza błędne zinterpretowanie § 1 ust. 4 aneksu z dnia 30 czerwca 2004 r. do umowy Spółki z dnia 8 grudnia 1997 r.,
b) art. 92 § 1, art. 108 § 1, art. 115, art. 123 § 1 w zw. z art.133 § 1 w zw. z art. 145 § 1 O.p. poprzez doręczanie korespondencji w sprawie na adres miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, tj. do Spółki, a nie do wspólników tej Spółki na adres miejsca ich zamieszkania,
W uzasadnieniu wskazała, że zgodnie z umową Spółki zawartą w Końskich w dniu 8 grudnia 1997 r. oraz § 1 ust. 4 aneksu do tej umowy z dnia 30 czerwca 2004 r., każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania Spółki.
Zdaniem Skarżącej, gdyby wspólnicy Spółki chcieli rzeczywiście ograniczyć prawo reprezentacji jedynie do czynności zwykłego zarządu, to w umowie nie znalazłby się zapis dotyczący prawa do samodzielnej reprezentacji. Z uwagi na powyższe Skarżąca stwierdziła, że wspólnicy "odmienną umową" w rozumieniu art. 866 k.c., przyznali sobie samodzielne prawo reprezentacji Spółki.
Skarżąca wyjaśniła, że art. 866 K.c., podobnie jak art. 865 K.c., ma charakter względnie obowiązujący. Uznała zatem, ze zarówno w umowie Spółki, jak i w uchwale wspólników można przyjąć inne zasady jej reprezentowania. W ocenie Skarżącej, reprezentowanie Spółki można powierzyć zatem np. jednemu wspólnikowi, łącznie występującym dwóm wspólnikom lub innej osobie (innym osobom) niebędącej wspólnikiem, a także każdemu ze wspólników osobno. Zaznaczyła, że wspólnicy Spółki w przedmiotowej sprawie powierzyli, na podstawie wyraźnego zapisu umowy Spółki, prawo do jej reprezentowania każdemu z nich samodzielnie.
Podniosła także, że zgodnym zamiarem i wolą stron przy zawieraniu umowy Spółki oraz poszczególnych jej aneksów było powierzenie prawa reprezentacji we wszystkich sprawach każdemu ze wspólników z osobna.
W kontekście powyższego stwierdziła, że dokumenty nadesłane na wezwanie organu upoważniały J. K. do reprezentowania Spółki.
Ponadto zaznaczyła, że w wezwaniu organ nie wskazał, jakich dokumentów żąda, zatem skoro uznał, że nadesłane dokumenty są niewystarczające to powinien – zdaniem Skarżącej – wezwać wspólników Spółki do łącznego podpisania odwołania.
Dodatkowo w ocenie Skarżącej zarówno Prezes Zarządu PFRON, jak również Minister Pracy i Polityki Społecznej mylnie oznaczył Spółkę, jako stronę postępowania podatkowego i adresata decyzji. W związku z powyższym doręczenie korespondencji w niniejszej sprawie było wadliwe, gdyż powinno ono następować bezpośrednio do wspólników Spółki na adres ich zamieszkania.
W odpowiedzi na skargę Minister Pracy i Polityki Społecznej wniósł o oddalenie skargi podtrzymując swoje stanowisko.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Skarga zasługiwała na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.), sąd administracyjny sprawuje kontrolę administracji publicznej przez badanie zgodności z prawem zaskarżonych decyzji i postanowień. W wyniku takiej kontroli decyzja lub postanowienie mogą zostać uchylone w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a"-"c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) - dalej: "P.p.s.a.".
Istotą sporu w niniejszej sprawie jest kwestia wyjaśnienia, czy jeden ze wspólników spółki cywilnej był uprawniony do podpisania odwołania od decyzji Prezesa Zarządu PFRON z dnia [...] listopada 2010 r. czy też czynności podpisania odwołania powinni dokonać wszyscy wspólnicy spółki cywilnej.
Zdaniem Skarżącej w związku z zapisem § 1 ust. 4 aneksu do umowy spółki z 30 czerwca 2004 r. każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania spółki. Skarżąca podkreśliła również, że zgodnym zamiarem i wolą stron było powierzenie prawa reprezentacji we wszystkich sprawach każdemu ze wspólników z osobna.
W ocenie natomiast Ministra Pracy i Polityki Społecznej zgodnie z § 1 ust. 2 wspólnicy bez uchwały czy umocowania w umowie spółki cywilnej mogą podejmować jedynie czynności nie przekraczające czynności zwykłego zarządu.
Należy wyjaśnić, że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej i jest cywilnoprawnym stosunkiem obligacyjnym łączącym określoną liczbę osób. Osoby te (wspólnicy) zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w oznaczony sposób (art. 860 kKc.) W sferze stosunków zewnętrznych podmiotem praw i obowiązków są wszyscy wspólnicy.
Zgodnie z zasadą autonomii prawa podatkowego na gruncie tej dziedziny prawa spółka cywilna może jednak być traktowana jako podmiot praw i obowiązków zobowiązany do uiszczenia różnego rodzaju podatków. Przykładowo art. 15 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) za podatników uznaje między innymi jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, a więc również spółkę cywilną.
Stwierdzić zatem należy, że w świetle przepisów ustawy O.p., w przypadkach w których ustawa podatkowa przyznaje spółce cywilnej podmiotowość podatkową poprzez ustanowienie jej na gruncie tej ustawy podatnikiem, płatnikiem lub inkasentem, stroną postępowania podatkowego w zakresie praw i obowiązków wynikających z tejże podmiotowości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy.
Zgodnie z treścią przepisu art. 136 O.p. strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 marca 2005 r. FSK 1846/04 uznał, że wspólnik upoważniony do działania w imieniu spółki cywilnej na podstawie art. 866 K.c. może występować w dotychczasowym jej postępowaniu podatkowym za pośrednictwem pełnomocnika, którego ustanowił przed zawarciem umowy spółki.
Mając na uwadze przepis art. 865 i art. 866 k.c. należy uznać, że jeżeli wspólnicy spółki cywilnej w jej umowie lub w odrębnej uchwale nie wskazali ze swego grona osoby do reprezentowania Spółki w postępowaniu podatkowym lub nie określili innego sposobu reprezentacji spółki (np. że każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania spółki), wówczas dla zapewnienia prawidłowej reprezentacji spółki w tym postępowaniu będzie ono musiało toczyć się w stosunku do Spółki jako strony postępowania z udziałem wszystkich wspólników. W takim przypadku, mimo że stroną postępowania jest spółka cywilna, dla zapewnienia realizacji wyrażonej w art. 123 § 1 O.p. zasady czynnego udziału strony w postępowaniu, wszelkie czynności powinny być realizowane z udziałem wszystkich wspólników spółki jako strony, pod rygorem skutków prawnych określonych w art. 240 § 1 pkt 4 O.p. Toczące się postępowanie podatkowe wobec spółki cywilnej powinno zapewnić reprezentację aktualnych jej wspólników.
W niniejszej sprawie wspólnicy Spółki nie wskazali ze swego grona osoby do reprezentowania Spółki w postępowaniu podatkowym.
Jednakże z zapisów zawartych w § 1 aneksu do umowy spółki z 8 grudnia 1997 r. wynika, że każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzeba jest uchwała wspólników ( pkt 2). Natomiast z pkt 4 § 1 umowy wynika, ze każdy wspólnik jest uprawniony do samodzielnego reprezentowania spółki.
Wyjaśnić przy tym należy, że prowadzenie spraw spółki cywilnej i reprezentacja spółki cywilnej są pojęciami odmiennymi. Przez prowadzenie spraw spółki cywilnej należy rozumieć sferę wewnętrznej aktywności wspólników tj. czynności faktycznych związanych z wykonywaniem działalności spółki. Natomiast reprezentowanie spółki odnosi się do sfery jej stosunków zewnętrznych, czyli czynności prawnych między spółką a osobami trzecimi.
Kwestii reprezentacji spółki cywilnej wobec osób trzecich dotyczy przepis art. 866 K.c., zgodnie z którym w braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Z powyższego przepisu wynika, że - poza przypadkami, w których wspólnicy w umowie spółki lub późniejszej uchwale odmiennie uregulowali sposób jej reprezentacji – jest ona ściśle związana z zakresem uprawnienia wspólników do prowadzenia spraw spółki. W konsekwencji uznać należy, że każdy ze wspólników jest uprawniony do samodzielnego dokonywania czynności prawnych w imieniu spółki w zakresie zwykłego zarządu jej majątkiem natomiast w razie sprzeciwu któregokolwiek z pozostałych wspólników niezbędne jest podjęcie uchwały przez wszystkich wspólników. Również dla dokonania czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym spółki konieczna jest uchwała wspólników. Nie dotyczy to jedynie czynności prawnej o charakterze nagłym, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty, gdyż do jej dokonania wspólnik zawsze jest uprawniony.
O ile dopuszczalne jest w tym kontekście przyjęcie, że zgody wszystkich wspólników spółki cywilnej wymagają czynności zagrażające jej interesom prawnym i faktycznym (patrz wyrok NSA z 11 czerwca 2003 r. sygn. akt I SA/Ka 1065/02), o tyle wszelkie czynności działające na dobro jej interesów prawnych i faktycznych nie mogą być uzależnione od zgody wszystkich wspólników, gdyż istota spółki polega na przyczynianiu się każdego ze wspólników do powodzenia realizacji celów dla których spółka została powołana, zwłaszcza jeżeli wynika to wprost z umowy spółki.
W niniejszej sprawie na mocy § 1 pkt 4 aneksu do umowy Spółki, prawo do jej reprezentacji posiada każdy jej wspólnik co prowadzi do utożsamienia w tym przypadku odrębnych co do zasady pojęć: prowadzenia spraw spółki cywilnej z pojęciem reprezentacji spółki cywilnej. Raz jeszcze należy wyjaśnić, że pojęcia te odnoszą się w przypadku prowadzenia spraw spółki do sfery wewnętrznej działalności wspólników. Natomiast w przypadku reprezentacji spółki cywilnej do sfery zewnętrznej jej stosunków, czyli do czynności prawnych między spółką, a osobami trzecimi.
Powyższe wskazuje jednoznacznie na wolę wspólników uregulowania tych kwestii w sposób dający jak najszersze prawo do działania w imieniu Spółki każdemu z nich, co potwierdzają inne postanowienia cytowanego wyżej aneksu do umowy w zakresie możliwości zgłoszenia sprzeciwu, czy też dokonania nagłej niezbędnej dla dobra Spółki czynności. Na takie rozumienie umowy spółki wskazują również jej wspólnicy w złożonej do Sądu skardze.
Ponadto należy wskazać, że w sytuacji, w której organy miałyby wątpliwości w kwestii prawidłowości podpisania wniesionego w imieniu Spółki odwołania od decyzji, zgodnie z przepisem art. 169 § 1 O.p. miały możliwość wezwania Skarżącej do usunięcia braków formalnych takiego pisma.
Zgodnie z brzmieniem art. 169 § 1 O.p., jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.
Przepis tego artykułu dotyczy kwestii związanych z brakami pism (podań) wnoszonych do organów podatkowych oraz skutków ich nieusuniecia. Braki oraz uchybienia pism w postępowaniu podatkowym mogą być usuwalne lub nieusuwalne. Do braków nieusuwalnych należy np. brak adresu w podaniu, ponieważ organ nie ma możliwości komunikowania się ze stroną postępowania. W takiej sytuacji organ pozostawia podanie bez rozpatrzenia. W innych sytuacjach organ obowiązany jest wezwać stronę do usunięcia braków formalnych podania.
Braki o których mowa w art. 169 O.p. należy rozumieć bardzo szeroko i mogą one dotyczyć zarówno istotnego elementu treści pisma, np. podpisu, uzasadnienia, precyzyjnego określenia żądania, daty, pełnomocnictwa. Wszystkie one będą podlegały uzupełnieniu pod rygorem pozostawienia podania bez rozpoznania, a zatem nienadania mu dalszego toku postępowania.
Aby jednakże mogło dojść do usunięcia braku formalnego odwołania, poprzez podpisanie odwołania, organ odwoławczy musi dokonać stosownego wezwania do uzupełnienia stwierdzonego braku. Dopiero w zależności od wywiązania się z tego wezwania, bądź też nieusunięcia stwierdzonego braku, odwołanie skutkować może pozostawieniem go bez rozpoznania.
Dopóki jednak takie wezwanie nie zostanie skierowane w trybie art. 169 O.p., rozpoznanie środka zaskarżenia obarczonego wadą formalną, stanowi istotne naruszenie prawa procesowego, mogące mieć wpływ na wynik sprawy, gdyż możliwym jest, że w ogóle nie dojdzie do merytorycznego rozpoznania sprawy.
W przedmiotowej sprawie wprawdzie wezwaniem z 29 grudnia 2010 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej zobowiązał Skarżącą do nadesłania dokumentów, z których miało wynikać, że wspólnik Spółki, który podpisał odwołanie Pan J. K. jest upoważniony do reprezentowania Spółki, jednakże samo wezwanie i otrzymana na nie odpowiedź Skarżącej nie mogły stanowić podstawy do pozostawienia odwołania bez rozpoznania.
W odpowiedzi bowiem na powyższe wezwanie organu Skarżąca nadesłała kopię umowy spółki cywilnej z dnia 8 grudnia 1997 r., oraz kopie aneksów z dnia 31 maja i 30 czerwca 2004 r.
Wskazać należy, że jeżeli Minister Pracy i Polityki Społecznej uznał, że z przedstawionych na wezwanie organu dokumentów nie wynika, że wspólnik J.K., który podpisał odwołanie, jest uprawniony do jednoosobowej reprezentacji spółki cywilnej, to powinien w uzupełnieniu wezwania zobowiązać Skarżącą do właściwego - w ocenie organu zgodnego z umową spółki – złożenia (podpisania) odwołania.
Zdaniem Sądu w żadnym razie organ nie mógł w tym przypadku, na tej podstawie prawnej, pozostawić odwołania bez rozpoznania. Pozostawienie bowiem odwołania bez rozpoznania bez uprzedniego wezwania Spółki do usunięcia braków formalnych pisma narusza art. 169 § 1 O.p., a także zasadę legalizmu (art. 120 O.p.) oraz zasadę zaufania do organów podatkowych (art. 121 O.p.).
Jednocześnie Sąd nie stwierdził naruszenia innych przepisów postępowania i w tym zakresie zarzuty skargi uznał za nieuzasadnione.
Rozpatrując sprawę ponownie Minister Pracy i Polityki Społecznej uwzględni powyższe wskazania Sądu.
Mając powyższe na uwadze, ze względu na stwierdzone naruszenie prawa procesowego mające istotne znaczenie dla rozpoznawanej sprawy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. orzeczono jak w sentencji wyroku. Rozstrzygnięcie w kwestii wykonalności decyzji oparto o przepis art. 152 P.p.s.a., zaś w zakresie kosztów postępowania na art. 200 P.p.s.a.
