II SA/Lu 1098/12
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
2013-02-21Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Witold Falczyński /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Wieczorek-Zalewska, Sędziowie Sędzia NSA Witold Falczyński (sprawozdawca),, Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski, Protokolant Starszy asystent sędziego Agnieszka Wąsikowska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 7 lutego 2013 r. sprawy ze skargi A. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy z dnia [...] r., nr [...].
Uzasadnienie
Wójt Gminy [...] decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r., Nr [...] – wydaną na podstawie art. 30 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów – odmówił A. Z. umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz osoby uprawnionej – K. Z. za okres od dnia 1 października 2008 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. w wysokości 16.478,39 zł wraz z ustawowymi odsetkami wynoszącymi na dzień sporządzenia decyzji 4.647 zł.
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wyjaśnił, że A. Z. zwrócił się z wnioskiem o umorzenie przedmiotowych należności w piśmie z dnia 4 lipca 2012 r., wskazując, że o powstałym zadłużeniu dowiedział się od komornika sądowego dopiero we wrześniu 2011 r. W ocenie Wójta analiza dokumentów nie potwierdza jednak tego twierdzenia. Wynika z niej bowiem, że korespondencja do dłużnika alimentacyjnego była doręczana prawidłowo. Ponadto organ stwierdził, że skoro A. Z. jest zatrudniony i otrzymuje comiesięczne wynagrodzenie za pracę (na co wskazał w swym wniosku), to nie jest on pozbawiony środków umożliwiających mu spłatę przedmiotowego zadłużenia, a tym samym brak jest uzasadnionych podstaw do jego umorzenia.
W odwołaniu od powyższej decyzji A. Z. stwierdził, że nie jest prawdą jakoby otrzymywał korespondencję w sprawie należności z tytułu świadczeń wypłaconych K. Z. z funduszu alimentacyjnego, bowiem od 2000 r. nie przebywał w miejscu swojego zameldowania. Ponadto wskazał, że na jego wniosek Prokurator Rejonowy w [...] złożył w dniu [...] marca 2012 r. pozew o zaprzeczenie ojcostwa w stosunku do małoletniego K. Z. W związku z tym odwołujący domagał się zmiany rozstrzygnięcia organu I instancji i umorzenia należności z funduszu alimentacyjnego, którymi został obciążony.
Decyzją z dnia [...] listopada 2012 r., nr [...] – zaskarżoną w niniejszej sprawie – Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Organ odwoławczy uznał, że okoliczności powołane przez odwołującego nie uzasadniają uwzględnienia jego wniosku o umorzenie należności z tytułu świadczeń wypłacanych z funduszu alimentacyjnego na rzecz K. Z. Wskazał, że korespondencja w sprawie tych należności była prawidłowo doręczana A. Z., bowiem nie powiadomił on organu I instancji o zmianie swojego adresu zamieszkania. Ponadto - w ocenie organu II instancji - przeszkody do odmowy umorzenia przedmiotowych należności nie stanowi fakt wniesienia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa oraz uchylenie przez Sąd Rejonowy w [...] wyrokiem z dnia [...] stycznia 2012 r., sygn. akt III RC 576/11 obowiązku alimentacyjnego odwołującego wobec małoletniego K. Z. Obowiązek ten został bowiem uchylony dopiero z dniem [...] lutego 2012 r., tj. z chwilą uprawomocnienia się powyższego wyroku. Mając to na uwadze Kolegium uznało, że przedmiotowa sprawa została rozpatrzona przez organ I instancji w sposób prawidłowy.
A. Z. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie skargę na ww. decyzję organu odwoławczego. Skarżący domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i umorzenia "zaległości alimentacyjnych", a ponadto nakazania zwrotu jego wynagrodzeń, które zostały zajęte przez komornika oraz obciążenia kosztami postępowania Wójta Gminy G. W uzasadnieniu skargi skarżący podniósł, że został bezprawnie obciążony należnościami z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na rzecz małoletniego K. Z., bowiem sąd powszechny uchylił ciążący na nim obowiązek alimentacyjny wobec ww. i orzekł o zaprzeczeniu jego ojcostwa. Odpisy tych wyroków – jak podkreślił skarżący – zostały przekazane do organu I instancji.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:
Zgodnie art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sąd dokonuje kontroli działalności administracji publicznej. Jest to kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi. Oznacza to, że w zakresie dokonywania kontroli sąd bada, czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Ponadto, stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), dalej "p.p.s.a.", sąd wydaje rozstrzygnięcie w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Rozpoznawana skarga jest zasadna właśnie z przyczyn uwzględnionych przez Sąd z urzędu.
Materialnoprawną podstawę wydanych w niniejszej sprawie decyzji stanowił przepis art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.), powoływanej w dalszej części uzasadnienia jako "ustawa". Zgodnie z tym unormowaniem organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.
W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym orzekanie o umorzeniu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie jest możliwe bez uprzedniego wydania decyzji (ostatecznej) w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń. Sprawa dotycząca umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, o której mowa w art. 30 ust. 2 ustawy, jest bowiem sprawą administracyjną powiązaną z uprzednim orzeczeniem przez organ o zwrocie przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń (por. m.in. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 9 listopada 2011 r., sygn. akt I OSK 1070/11, Lex nr 1069573; z dnia 27 czerwca 2012 r., sygn. akt I OSK 60/12, Lex nr 1217371; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt IV SA/Wr 752/11, Lex nr 1139686; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt II SA/Sz 344/12, Lex nr 1230637; postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2012 r., sygn. akt I OW 168/11, Lex nr 1113291). Zaznaczyć należy, że decyzję w przedmiocie zwrotu wydaje organ właściwy wierzyciela, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego (art. 27 ust. 2 ustawy).
W związku z powyższym należy stwierdzić, że w razie złożenia przez dłużnika alimentacyjnego wniosku o umorzenie należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na rzecz osoby uprawnionej, właściwy do jego rozpatrzenia organ administracji zobowiązany jest ustalić, czy w przedmiocie świadczeń objętych tym wnioskiem zapadła ostateczna decyzja (decyzje) orzekająca o obowiązku ich zwrotu. Decyzja taka – jako stanowiąca niezbędną przesłankę orzekania o umorzeniu tych należności - winna być zatem załączona do akt sprawy zainicjowanej przedmiotowym wnioskiem.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. Wójt Gminy [...] odmówił umorzenia A. Z. należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz K. Z. za okres od dnia 1 października 2008 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. w łącznej wysokości 16.478,39 zł (wraz z ustawowymi odsetkami w kwocie 4.647 zł). Tymczasem w aktach sprawy znajduje się decyzja zobowiązująca skarżącego do zwrotu należności jedynie w wysokości 6.000,00 zł, dotycząca świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na rzecz K. Z. w okresie od dnia 1 października 2010 r. do dnia 30 września 2011 r. (decyzja Wójta Gminy [...] z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] – k. 7 akt adm.). Brak jest natomiast decyzji orzekających o zwrocie świadczeń wypłaconych osobie uprawnionej w pozostałym okresie objętym decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. W tej sytuacji uznać należy, że Wójt Gminy [...] nie zgromadził w niniejszej sprawie w sposób prawidłowy materiału dowodowego, a w konsekwencji - orzekając w przedmiocie umorzenia świadczeń za okres od dnia 1 października 2008 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. – naruszył przepisy art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Uchybienie to czyni wadliwym również zaskarżoną decyzję, utrzymującą w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji.
Niezależnie od powyższego, kontrolowane decyzje organów obu instancji naruszają prawo również w innego powodu.
Bezspornym jest, że rozstrzygnięcie w przedmiocie umorzenia należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego, podejmowane na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy, ma charakter uznaniowy. Uznaniowość takiej decyzji nie oznacza jednak, że organ administracji może podjąć ją w sposób całkowicie dowolny. Skoro bowiem umorzenie przedmiotowych należności uzależnione od stwierdzenia przez organ przesłanki występowania szczególnych okoliczności opartych na kryterium dochodowym i rodzinnym (co wynika wprost z dyspozycji powołanego unormowania), to orzekając w tym przedmiocie organ ma obowiązek ustalić i uwzględnić aktualną sytuację dochodową i rodzinną dłużnika alimentacyjnego. Na sytuację dochodową dłużnika składają się natomiast nie tylko otrzymywane z różnych tytułów dochody, ale także i inne okoliczności - stan zdrowia i możliwości uzyskania dochodu. Są to kwestie istotne, bowiem działając w ramach uznania administracyjnego, organ winien rozważyć czy sytuacja dłużnika zmusza go rzeczywiście do wystąpienia o umorzenie długu i umorzenie to uzasadnia, czy też nie czyni on żadnych starań, aby dług spłacić, choć mógłby tego dokonać. Z kolei na sytuację rodzinną dłużnika składa się ustalenie czy prowadzi samodzielnie gospodarstwo, czy też wspólnie z innymi osobami bliskimi, czy i jakie świadczenia ponosi na ich rzecz (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 października 2008 r., sygn. akt I OSK 1685/07, Lex nr 1016138).
Tymczasem w niniejszej sprawie organy administracji uzasadniły orzeczoną odmowę umorzenia A. Z. należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego jedynie tym, że skarżący jest zatrudniony i otrzymuje stałe wynagrodzenie za pracę. Decyzje te nie zawierają zatem wszystkich niezbędnych ustaleń w zakresie aktualnej sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego, co – w ocenie Sądu – niezależnie od uchybienia wskazanego we wcześniejszej części uzasadnienia, również świadczy o naruszeniu przez organy obu instancji przepisów art. 7, art. 77 § 1, a także art. 107 § 3 k.p.a., w stopniu który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Z tych wszystkich względów Sąd, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" w zw. z art. 135 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji wyroku.
Końcowo, odnosząc się do wniosków zawartych w skardze, należy wyjaśnić, że w myśl przepisu art. 145 § 1 p.p.s.a. uprawnienia wojewódzkiego sądu administracyjnego są ograniczone do orzekania o charakterze kasacyjnym. Sąd administracyjny nie może zatem wkraczać w kompetencje organu administracji publicznej zastępując go w rozstrzyganiu sprawy administracyjnej. Obowiązujące przepisy p.p.s.a. nie przewidują ponadto możliwości zobowiązania komornika sądowego do zwrotu zajętych wynagrodzeń skarżącego, dlatego żądanie skargi w tym zakresie również nie mogło zostać uwzględnione.
Rozpatrując ponownie sprawę organ I instancji przede wszystkim ustali, czy
w odniesieniu do należności objętych wnioskiem A.Z. z dnia [...] lipca 2012 r. zostały wydane ostateczne decyzje zobowiązujące skarżącego do ich zwrotu. Jedynie wobec należności, co do których zostały wydane takie decyzje, organ będzie uprawniony orzec w przedmiocie ich umorzenia, załączając wówczas odpisy tych decyzji do akt sprawy. Organ będzie przy tym miał na uwadze konieczność wnikliwego ustalenia aktualnej sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego i wyczerpującego uzasadnienia podjętego na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy rozstrzygnięcia.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Witold Falczyński /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Wieczorek-Zalewska, Sędziowie Sędzia NSA Witold Falczyński (sprawozdawca),, Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski, Protokolant Starszy asystent sędziego Agnieszka Wąsikowska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 7 lutego 2013 r. sprawy ze skargi A. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy z dnia [...] r., nr [...].
Uzasadnienie
Wójt Gminy [...] decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r., Nr [...] – wydaną na podstawie art. 30 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów – odmówił A. Z. umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz osoby uprawnionej – K. Z. za okres od dnia 1 października 2008 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. w wysokości 16.478,39 zł wraz z ustawowymi odsetkami wynoszącymi na dzień sporządzenia decyzji 4.647 zł.
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wyjaśnił, że A. Z. zwrócił się z wnioskiem o umorzenie przedmiotowych należności w piśmie z dnia 4 lipca 2012 r., wskazując, że o powstałym zadłużeniu dowiedział się od komornika sądowego dopiero we wrześniu 2011 r. W ocenie Wójta analiza dokumentów nie potwierdza jednak tego twierdzenia. Wynika z niej bowiem, że korespondencja do dłużnika alimentacyjnego była doręczana prawidłowo. Ponadto organ stwierdził, że skoro A. Z. jest zatrudniony i otrzymuje comiesięczne wynagrodzenie za pracę (na co wskazał w swym wniosku), to nie jest on pozbawiony środków umożliwiających mu spłatę przedmiotowego zadłużenia, a tym samym brak jest uzasadnionych podstaw do jego umorzenia.
W odwołaniu od powyższej decyzji A. Z. stwierdził, że nie jest prawdą jakoby otrzymywał korespondencję w sprawie należności z tytułu świadczeń wypłaconych K. Z. z funduszu alimentacyjnego, bowiem od 2000 r. nie przebywał w miejscu swojego zameldowania. Ponadto wskazał, że na jego wniosek Prokurator Rejonowy w [...] złożył w dniu [...] marca 2012 r. pozew o zaprzeczenie ojcostwa w stosunku do małoletniego K. Z. W związku z tym odwołujący domagał się zmiany rozstrzygnięcia organu I instancji i umorzenia należności z funduszu alimentacyjnego, którymi został obciążony.
Decyzją z dnia [...] listopada 2012 r., nr [...] – zaskarżoną w niniejszej sprawie – Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Organ odwoławczy uznał, że okoliczności powołane przez odwołującego nie uzasadniają uwzględnienia jego wniosku o umorzenie należności z tytułu świadczeń wypłacanych z funduszu alimentacyjnego na rzecz K. Z. Wskazał, że korespondencja w sprawie tych należności była prawidłowo doręczana A. Z., bowiem nie powiadomił on organu I instancji o zmianie swojego adresu zamieszkania. Ponadto - w ocenie organu II instancji - przeszkody do odmowy umorzenia przedmiotowych należności nie stanowi fakt wniesienia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa oraz uchylenie przez Sąd Rejonowy w [...] wyrokiem z dnia [...] stycznia 2012 r., sygn. akt III RC 576/11 obowiązku alimentacyjnego odwołującego wobec małoletniego K. Z. Obowiązek ten został bowiem uchylony dopiero z dniem [...] lutego 2012 r., tj. z chwilą uprawomocnienia się powyższego wyroku. Mając to na uwadze Kolegium uznało, że przedmiotowa sprawa została rozpatrzona przez organ I instancji w sposób prawidłowy.
A. Z. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie skargę na ww. decyzję organu odwoławczego. Skarżący domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i umorzenia "zaległości alimentacyjnych", a ponadto nakazania zwrotu jego wynagrodzeń, które zostały zajęte przez komornika oraz obciążenia kosztami postępowania Wójta Gminy G. W uzasadnieniu skargi skarżący podniósł, że został bezprawnie obciążony należnościami z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na rzecz małoletniego K. Z., bowiem sąd powszechny uchylił ciążący na nim obowiązek alimentacyjny wobec ww. i orzekł o zaprzeczeniu jego ojcostwa. Odpisy tych wyroków – jak podkreślił skarżący – zostały przekazane do organu I instancji.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:
Zgodnie art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sąd dokonuje kontroli działalności administracji publicznej. Jest to kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi. Oznacza to, że w zakresie dokonywania kontroli sąd bada, czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Ponadto, stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), dalej "p.p.s.a.", sąd wydaje rozstrzygnięcie w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Rozpoznawana skarga jest zasadna właśnie z przyczyn uwzględnionych przez Sąd z urzędu.
Materialnoprawną podstawę wydanych w niniejszej sprawie decyzji stanowił przepis art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.), powoływanej w dalszej części uzasadnienia jako "ustawa". Zgodnie z tym unormowaniem organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.
W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym orzekanie o umorzeniu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie jest możliwe bez uprzedniego wydania decyzji (ostatecznej) w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń. Sprawa dotycząca umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, o której mowa w art. 30 ust. 2 ustawy, jest bowiem sprawą administracyjną powiązaną z uprzednim orzeczeniem przez organ o zwrocie przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń (por. m.in. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 9 listopada 2011 r., sygn. akt I OSK 1070/11, Lex nr 1069573; z dnia 27 czerwca 2012 r., sygn. akt I OSK 60/12, Lex nr 1217371; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt IV SA/Wr 752/11, Lex nr 1139686; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt II SA/Sz 344/12, Lex nr 1230637; postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2012 r., sygn. akt I OW 168/11, Lex nr 1113291). Zaznaczyć należy, że decyzję w przedmiocie zwrotu wydaje organ właściwy wierzyciela, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego (art. 27 ust. 2 ustawy).
W związku z powyższym należy stwierdzić, że w razie złożenia przez dłużnika alimentacyjnego wniosku o umorzenie należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na rzecz osoby uprawnionej, właściwy do jego rozpatrzenia organ administracji zobowiązany jest ustalić, czy w przedmiocie świadczeń objętych tym wnioskiem zapadła ostateczna decyzja (decyzje) orzekająca o obowiązku ich zwrotu. Decyzja taka – jako stanowiąca niezbędną przesłankę orzekania o umorzeniu tych należności - winna być zatem załączona do akt sprawy zainicjowanej przedmiotowym wnioskiem.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. Wójt Gminy [...] odmówił umorzenia A. Z. należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz K. Z. za okres od dnia 1 października 2008 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. w łącznej wysokości 16.478,39 zł (wraz z ustawowymi odsetkami w kwocie 4.647 zł). Tymczasem w aktach sprawy znajduje się decyzja zobowiązująca skarżącego do zwrotu należności jedynie w wysokości 6.000,00 zł, dotycząca świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na rzecz K. Z. w okresie od dnia 1 października 2010 r. do dnia 30 września 2011 r. (decyzja Wójta Gminy [...] z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] – k. 7 akt adm.). Brak jest natomiast decyzji orzekających o zwrocie świadczeń wypłaconych osobie uprawnionej w pozostałym okresie objętym decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. W tej sytuacji uznać należy, że Wójt Gminy [...] nie zgromadził w niniejszej sprawie w sposób prawidłowy materiału dowodowego, a w konsekwencji - orzekając w przedmiocie umorzenia świadczeń za okres od dnia 1 października 2008 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. – naruszył przepisy art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Uchybienie to czyni wadliwym również zaskarżoną decyzję, utrzymującą w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji.
Niezależnie od powyższego, kontrolowane decyzje organów obu instancji naruszają prawo również w innego powodu.
Bezspornym jest, że rozstrzygnięcie w przedmiocie umorzenia należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego, podejmowane na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy, ma charakter uznaniowy. Uznaniowość takiej decyzji nie oznacza jednak, że organ administracji może podjąć ją w sposób całkowicie dowolny. Skoro bowiem umorzenie przedmiotowych należności uzależnione od stwierdzenia przez organ przesłanki występowania szczególnych okoliczności opartych na kryterium dochodowym i rodzinnym (co wynika wprost z dyspozycji powołanego unormowania), to orzekając w tym przedmiocie organ ma obowiązek ustalić i uwzględnić aktualną sytuację dochodową i rodzinną dłużnika alimentacyjnego. Na sytuację dochodową dłużnika składają się natomiast nie tylko otrzymywane z różnych tytułów dochody, ale także i inne okoliczności - stan zdrowia i możliwości uzyskania dochodu. Są to kwestie istotne, bowiem działając w ramach uznania administracyjnego, organ winien rozważyć czy sytuacja dłużnika zmusza go rzeczywiście do wystąpienia o umorzenie długu i umorzenie to uzasadnia, czy też nie czyni on żadnych starań, aby dług spłacić, choć mógłby tego dokonać. Z kolei na sytuację rodzinną dłużnika składa się ustalenie czy prowadzi samodzielnie gospodarstwo, czy też wspólnie z innymi osobami bliskimi, czy i jakie świadczenia ponosi na ich rzecz (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 października 2008 r., sygn. akt I OSK 1685/07, Lex nr 1016138).
Tymczasem w niniejszej sprawie organy administracji uzasadniły orzeczoną odmowę umorzenia A. Z. należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego jedynie tym, że skarżący jest zatrudniony i otrzymuje stałe wynagrodzenie za pracę. Decyzje te nie zawierają zatem wszystkich niezbędnych ustaleń w zakresie aktualnej sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego, co – w ocenie Sądu – niezależnie od uchybienia wskazanego we wcześniejszej części uzasadnienia, również świadczy o naruszeniu przez organy obu instancji przepisów art. 7, art. 77 § 1, a także art. 107 § 3 k.p.a., w stopniu który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Z tych wszystkich względów Sąd, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" w zw. z art. 135 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji wyroku.
Końcowo, odnosząc się do wniosków zawartych w skardze, należy wyjaśnić, że w myśl przepisu art. 145 § 1 p.p.s.a. uprawnienia wojewódzkiego sądu administracyjnego są ograniczone do orzekania o charakterze kasacyjnym. Sąd administracyjny nie może zatem wkraczać w kompetencje organu administracji publicznej zastępując go w rozstrzyganiu sprawy administracyjnej. Obowiązujące przepisy p.p.s.a. nie przewidują ponadto możliwości zobowiązania komornika sądowego do zwrotu zajętych wynagrodzeń skarżącego, dlatego żądanie skargi w tym zakresie również nie mogło zostać uwzględnione.
Rozpatrując ponownie sprawę organ I instancji przede wszystkim ustali, czy
w odniesieniu do należności objętych wnioskiem A.Z. z dnia [...] lipca 2012 r. zostały wydane ostateczne decyzje zobowiązujące skarżącego do ich zwrotu. Jedynie wobec należności, co do których zostały wydane takie decyzje, organ będzie uprawniony orzec w przedmiocie ich umorzenia, załączając wówczas odpisy tych decyzji do akt sprawy. Organ będzie przy tym miał na uwadze konieczność wnikliwego ustalenia aktualnej sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego i wyczerpującego uzasadnienia podjętego na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy rozstrzygnięcia.
