I SA/Gd 1236/12

Uzasadnienie

I SA/Gd 1236/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Dyrektor Izby Skarbowej działając na podstawie przepisów art. 233 § 1 pkt 1 w zw. z art. 239 oraz w związku z art. 169 § 1 i 4, art. 67a § 1 pkt 2, art. 67b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) po rozpatrzeniu zażalenia R. T. utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego, którym pozostawiono bez rozpatrzenia wniosek Strony z 11 maja 2012 r. w przedmiocie rozłożenia na raty zaległości w podatku od towarów i usług za okres od lutego 2006 r. do grudnia 2007 r.

Podstawą rozstrzygnięcia był następujący stan faktyczny i prawny:

Pismem z dnia 11 maja 2012 r. R. T., w którego imieniu działał pełnomocnik, wystąpił do Naczelnika Urzędu Skarbowego z wnioskiem o rozłożenie na raty zaległości w podatku od towarów i usług oraz zawieszenie postępowania egzekucyjnego w tym zakresie.

Uzasadniając powyższe skarżący podniósł, że wniosek jest umotywowany zarówno ważnym interesem podatnika jak i interesem publicznym bowiem obecna sytuacja materialna i rodzinna wnioskodawcy nie pozwala na jednorazowe uiszczenie całej należności wskazując jednocześnie, że nie uchyla się od konieczności uiszczenia należnych podatków.

Organ I instancji pismem z dnia 8 czerwca 2012 r. wezwał skarżącego, w trybie przepisu art. 169 ustawy Ordynacja podatkowa, do uzupełnienia braków formalnych ww. wniosku – w terminie 7 dni od doręczenia wezwania pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpatrzenia poprzez dostarczenie pełnomocnictwa szczególnego do prowadzenia przez pełnomocnika oraz sprecyzowanie zawartego w nim żądania w związku z art. 67b ww. ustawy tj.:

- wskazanie o jaką pomoc występuje,

- dostarczenie wykazu środków trwałych (ksero ewidencji), aktualnego stanu zatrudnienia, wielkości przedsiębiorcy, kserokopię Regonu, oświadczenia, że nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, oświadczenia o korzystaniu lub nie z pomocy de minimis w roku bieżącym i w ciągu dwóch poprzedzających go lat, aktualnego wykazu wymagalnych długów z podaniem informacji dot. danych identyfikujących wierzycieli, aktualnego oświadczenia o zaleganiu lub nie z płatnościami innych należności publicznoprawnych np. ZUS, aktualną listę wierzytelności wraz z podaniem informacji dot. danych identyfikujących dłużników przedsiębiorcy,

- dokonanie oceny kondycji ekonomiczno-finansowej (ratingu) w oparciu o wskaźniki rentowności prowadzonej działalności, płynności finansowej, szybkości obrotu składników majątkowych, zadłużenia i analizy przepływów finansowych za dzień 31 grudnia 2011

- zakwalifikowania na podstawie ww. wskaźników do jednej z pięciu kategorii ryzyka,

- dołączenia dokumentów potwierdzających dane, na podstawie, których zakwalifikowano do poszczególnej kategorii ryzyka.

Ponadto zobowiązano skarżącego do wskazania "ważnego interesu podatnika", udokumentowania konkretnych okoliczności, które są wyjątkowe i niezależne od woli i sposobu postępowania podatnika powodujące brak możliwości uregulowania zaległości podatkowej a także do udokumentowania w szerszym zakresie zasadności złożonego wniosku i przesłanek do zastosowania ulgi w spłacie.

Powyższe postanowienie zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącego w dniu 18 czerwca 2012 r.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie pełnomocnik skarżącego przy piśmie z dnia 25 czerwca 2012 r. przedłożył pełnomocnictwo szczególne oraz wniósł o przedłużenie terminu do przedłożenia pozostałych dokumentów z uwagi na nieobecność skarżącego do dnia 15 lipca 2012 r.

Postanowieniem z dnia 18 lipca 2012 r. organ I instancji działając na podstawie art. 216 § 1 w zw. z art. 169 § 1 i § 4 ustawy Ordynacja podatkowa pozostawił bez rozpatrzenia wniosek skarżącego z dnia 11 maja 2012 r. z uwagi na nie uzupełnienie braków formalnych w terminie.

Dyrektor Izby Skarbowej po rozpatrzeniu zażalenia od powyższego rozstrzygnięcia postanowieniem z dnia 12 września 2012 r. utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji.

Oran odwoławczy przywołując przepisy art. 67a § 1, art. 67b i art. 169 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, stwierdził, że wobec nie uzupełnienia w wyznaczonym terminie braków formalnych złożonego wniosku zasadnie organ I instancji pozostawił bez rozpatrzenia wniosek z dnia 11 maja 2012 r.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości zarzucając naruszenie przepisów art. 120, 121 oraz 233 § 1 w zw. z art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej.

W uzasadnieniu skargi pełnomocnik skarżącego wskazał, że pismo z żądanymi przez organ wyjaśnieniami i informacjami dotyczącymi sytuacji majątkowej zostało wysłane w dniu 20 lipca 2012 r. Wcześniej skarżący wniósł o przedłużenie terminu do 15 lipca 2012 r. z uwagi na nieobecność związaną z okresem urlopowym i związaną z tym niemożnością uzyskania wszystkich niezbędnych informacji. Ponadto kwestionuje wydanie przez organ I instancji postanowienia dopiero w dniu 18 lipca 2012 r. tj. po upływie terminu o który wnioskował, skoro nie było przeszkód by pozostawić podanie bez rozpoznania już w chwili wniesienia przez podatnika wniosku o przedłużenie terminu. Podatnik nie otrzymał wcześniej informacji, czy dany termin zostaje przedłużony, czy też z uwagi na niezachowanie terminu ustawowego podanie zostaje pozostawione bez rozpatrzenia.

Skarżący zarzucił organowi odwoławczemu niekonsekwencję w zastosowanej argumentacji bowiem z jednej strony wskazuje, że termin z art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej jest terminem ustawowym i nie może ulegać zmianie, z drugiej strony natomiast stwierdza, że organ I instancji nie pozostawił podania bez rozpoznania już po upływie terminu wyznaczonego przez samego podatnika. Ta niekonsekwencja, w ocenie skarżącego, powoduje, że organy obu instancji w tym zakresie dopuściły się naruszenia przepisów postępowania, co miało wpływ na wynik sprawy.

Dyrektor Izby Skarbowej w odpowiedzi na skargę, wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Na wstępie rozważań należy wskazać, że zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Z kolei przepis art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012, poz. 270), - dalej jako "P.p.s.a.", stanowi, że kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne.

W wyniku takiej kontroli decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) P.p.s.a.).

Z przepisu art. 134 § 1 P.p.s.a. wynika z kolei, że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Wykładnia powołanego wyżej przepisu wskazuje, że Sąd ma prawo ale i obowiązek dokonania oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego, nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został w skardze podniesiony.

Posiadając tak określony zakres swojej kognicji Sąd uznał, że w ustalonym stanie faktycznym skarga nie zasługuje na uwzględnienie, zaś zaskarżone postanowienie nie narusza prawa, co byłoby podstawą wyeliminowania go z obrotu prawnego.

W niniejszej sprawie u podstaw sporu legło uprawnienie organów do pozostawienia, zgodnie z dyspozycją art. 169 § 4 Ordynacji podatkowej, bez rozpatrzenia wniosku z dnia 11 maja 2012 r. o rozłożenie na raty zaległości podatkowych i zawieszenie postępowania egzekucyjnego, w związku z nieuzupełnieniem w wyznaczonym terminie braków formalnych wniosku. Jest ono postanowieniem formalnym, gdyż zamyka drogę do merytorycznego rozpoznania sprawy. Ocena legalności tegoż rozstrzygnięcia ogranicza się więc wyłącznie do badania poprawności zastosowania przepisów postępowania podatkowego.

Na podstawie art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej w przypadku gdy podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia. Wskazany w tym przepisie termin 7 dni jest terminem ustawowym. Nie ma możliwości ani skracania, ani wydłużania tego terminu. Na ogólnych zasadach termin ten, jeśli doszło do jego uchybienia bez winy zainteresowanego, może być jedynie przywracany.

Komentowany przepis przewiduje tryb usuwania braków w podaniach. Ma on charakter gwarancyjny, bowiem wnoszący podanie, co do zasady, otrzymuje "szansę" naprawienia błędów i uzupełnienia braków w podaniu. Dopiero niewykonanie wskazówek organu może spowodować negatywne skutki w postaci pozostawienia pisma bez rozpoznania.

Z brakami formalnymi mamy do czynienia, jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa np. odwołanie niespełniające wymagań określonych w art. 222 Ordynacji podatkowej. Brak formalny może dotyczyć określonego elementu treści pisma, jak i odnosić się do wymaganych prawem załączników do podania. Niespełnienie przez pismo wymogów przewidzianych przepisami prawa nie ogranicza się jedynie do przepisów ordynacji podatkowej (por. uchwała NSA z dnia 26 maja 2003 r., FPK 3/03, ONSA 2003, nr 4, poz. 125). Jako brak formalny na gruncie art. 169 Ordynacji podatkowej traktuje się również niezałączenie do podania pełnomocnictwa (por. wyrok NSA z dnia 19 czerwca 1998 r., I SA/Lu 641/97).

Jak wynika z treści przepisów art. 67a § 1 pkt 2 i art. 67b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w przypadku spraw podatkowych dotyczących rodzajów i form ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej wszczęcie postępowania następuje na wniosek podatnika. Organ podatkowy związany jest treścią wniosku w tym sensie, ze może prowadzić postępowanie tylko w sprawie takiej formy pomocy i tego rodzaju ulgi, o jaką Strona wyraźnie wnosi.

Wskazać również należy na przepis art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r., Nr 59, poz. 404 ze zm.) zgodnie, z którym podmiot ubiegający się o pomoc de minimis jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis, jakie otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc, oraz w ciągu 2 poprzedzających go lat, albo oświadczenia o wielkości pomocy de minimis otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie.

Zakres informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis, niezbędnych do udzielenia tej pomocy oraz wzór formularza informacji określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (Dz. U. Nr 53, poz. 311). Zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia wnioskodawca przedstawia podmiotowi udzielającemu pomocy informacje dotyczące sytuacji ekonomicznej wnioskodawcy, w tym sprawozdania finansowe za okres 3 ostatnich lat obrotowych, sporządzane zgodnie z przepisami o rachunkowości. Zgodnie zaś z § 2 ust. 2 cyt. rozporządzenia informacje, o których mowa powyżej przekazuje się na formularzu informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis, którego wzór określa załącznik do rozporządzenia, oraz przez przekazanie sprawozdań finansowych.

W niniejszej sprawie jako, że skarżący jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą, zastosowanie znajduje przepis art. 67a § 1 pkt 2 i 67b Ordynacji podatkowej.

Z uwagi na fakt, że złożony wniosek nie zawierał informacji wskazanych w cyt. wyżej przepisach organ I instancji wezwał skarżącego pismem z dnia 8 czerwca 2012 r. do uzupełnienia wniosku poprzez wskazanie formy wnioskowanej pomocy, a także do złożenia oświadczenia, że nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej w ramach wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, oświadczenia o korzystanie (lub nie korzystaniu) z pomocy de minimis w roku bieżącym i w ciągu dwóch poprzedzających go lat oraz do przedłożenia pełnomocnictwa szczególnego do reprezentowania w sprawie przez pełnomocnika. Jednocześnie w wezwaniu pouczono skarżącego, że nie usunięcie ww. braków podania w terminie siedmiu dni od doręczenia wezwania spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.

Przedmiotowe wezwanie zostało doręczone dnia 18 czerwca 2012 r. zatem termin do usunięcia ww. braków, zgodnie z zawartym pouczeniem oraz treścią art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej, upłynął w dniu 25 czerwca 2012 r. W wyznaczonym terminie skarżący nie wskazał o jaką pomoc występuje ani też nie dostarczył dokumentów, do przedłożenia których został wezwany. Dnia 25 czerwca 2012 r. pełnomocnik skarżącego nadał pismo, w którym wniósł o przedłużenie terminu do złożenia żądanych przez organ podatkowy dokumentów do dnia 15 lipca 2012 r. oraz przesłał pełnomocnictwo szczególne.

Brak reakcji wezwanego obligował organ podatkowy do pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia z powodu nie spełnienia warunków wynikających z art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej. Stanowisko takie pozostaje także w zgodzie z utrwalonym orzecznictwem sądowym, które uznaje pogląd, że nieusunięte braki formalne powodują bezskuteczność czynności, co jest równoznaczne z przyjęciem, że taka czynność nie jest zdolna do wywołania skutku prawnego w postaci wszczęcia postępowania i merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 czerwca 2004 r., sygn. akt III SA 764/03).

Sąd zauważa, że organom podatkowym, a w szczególności Naczelnikowi Urzędu Skarbowego, nie można zarzucić naruszenia zasady zaufania, wyrażonej w art. 121 Ordynacji podatkowej, jak również naruszenia przepisu art. 120 ww. ustawy.

Z akt sprawy wynika, że organ I instancji już w wezwaniu do uzupełnienia braku formalnego wniosku o rozłożenie zaległości podatkowej na raty, w sposób należyty pouczył, że w przypadku uchybienia wskazanego terminu i nie uzupełnienia braków spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia zgodnie z przepisem art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej.

Na marginesie wskazać należy, że zasada wynikająca z przepisu 121 § 2 Ordynacji podatkowej różni się w sposób istotny od podobnej zasady zawartej w art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zasada informowania stron sformułowana w przepisie art. 9 k.p.a. wskazuje, iż organy administracji powinny należycie i wyczerpująco informować strony o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Mają też obowiązek czuwać nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielać im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Natomiast zgodnie z zasadą sformułowaną w art. 121 § 2 Ordynacji podatkowej organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać jedynie niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem postępowania.

Skoro w sprawie udzielono skarżącemu niezbędnych informacji w zakresie wezwania do usunięcia braków wniosku, brak jest podstaw do uznania, że naruszono art. 121 § 2 ww. ustawy. Z powyższych względów stwierdzić również należy, że organ podatkowy nie był zobligowany, wbrew twierdzeniu podnoszonemu w skardze, do pouczania, że nie istnieje instytucja przedłużania terminu wskazanego w treści art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej.

Zarzuty skarżącego kwestionujące zasadność wydania przez organ I instancji postanowienia dopiero po 15 lipca 2012 r. czyli po terminie, o który wnioskował skarżący uznać należy za bezzasadne. Wskazać należy, że Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 18 czerwca 2012 r. wyznaczył termin załatwienia sprawy z wniosku skarżącego na dzień 18 sierpnia 2012 r. Nie sposób uznać, że organ podatkowy naruszył przepisy postępowania wydając zaskarżony akt miesiąc przed upływem wyznaczonego terminu. Nie można również zgodzić się ze skarżącym, że organ podatkowy winien najpierw poinformować, że podanie zostanie pozostawione bez rozpatrzenia a następnie wydać postanowienie tej samej treści.

Bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostaje fakt, że pełnomocnik skarżącego w dniu 20 lipca 2012 r. przesłał do organu pierwszej instancji pismo, w którym oświadczył, że podatnik występuje o przyznanie pomocy de minimis, przy czym nie przedłożył dokumentów, o które został wezwany. Powyższe może świadczyć jedynie o rażącym niedbalstwie w prowadzeniu swoich spraw przez skarżącego, notabene reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika – radcę prawnego, który uchybił zarówno terminowi wyznaczonemu przez organ I instancji, terminowi, w którym sam zobowiązał się do uczynienia zadość wezwaniu a końcowo wcale nie przedłożył niezbędnych dokumentów.

Mając zatem na uwadze przedstawione powyżej powody, skargę należało uznać za nieuzasadnioną, co spowodowało konieczność jej oddalenia na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.