III SA/Kr 826/11

Uzasadnienie

wyroku WSA w Krakowie z dnia 14 lutego 2013r.

W. S. w okresie od 30 sierpnia 1965r. do 24 lipca 1980r. zatrudniony był w Zakładach [...] w N – obecnie B S.A. w R Zakład w N – na stanowiskach:

– kopacza w Oddziale Samodzielnego Wykonawstwa Inwestycyjnego,

– transportowego w Oddziale Młynowni Wydziału Przygotowania,

– łamacza w Wydziale Przygotowania Surowców,

– piecowego uszlachetniania produktów węglowych w Wydziale Grafityzacji.

Od 1980r. W. S. przebywa na rencie.

W. S. był badany przez Ośrodek Medycyny Pracy, który w dniu [...] 2010r. wydał orzeczenia lekarskie:

– Nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej – zespołu wibracyjnego (poz. 22 wykazu chorób zawodowych, będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych – Dz. U. nr 105, poz. 869). W uzasadnieniu orzeczenia podano, iż w wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono: obraz radiologiczny układu kostno-stawowego wykazał obecność drobnotorbielowatych przejaśnień w kościach prawego nadgarstka i nasadzie dalszej prawej kości łokciowej oraz kości łódeczkowatej i czworokątnej lewego nadgarstka; podwyższenie progu czucia wibracji w znacznym stopniu; ujemny wynik próby oziębieniowej. OMP stwierdził, iż zgodnie z wykazem chorób zawodowych zespół wibracyjny dla postaci naczyniowo-nerwowej można rozpatrywać do roku od zaprzestania pracy w narażeniu i do trzech lat dla postaci kostno-stawowej i postaci mieszanej. Zdaniem OMP, analiza dostarczonej przez W. S. dokumentacji lekarskiej nie wykazała aby w okresie zatrudnienia w narażeniu na wibrację i do 3 lat od zakończenia pracy zawodowej były stwierdzane u niego cechy zespołu wibracyjnego. W związku z powyższym Ośrodek Medycyny Pracy orzekł o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej zespołu wibracyjnego.

– Nr [...] o braku podstaw do rozpoznania przewlekłego zawodowego zatrucia tlenkiem węgla (poz. 1 wykazu chorób zawodowych, będącego załącznikiem do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r.). W uzasadnieniu orzeczenia podano, iż wyniki wykonanego zestawu badań pozwalających potwierdzić lub wykluczyć istnienie zmian klinicznych powstałych na skutek przewlekłego działania tlenku węgla nie dają podstaw do rozpoznania przewlekłego zatrucia tlenkiem węgla. Badania laboratoryjne (morfologia, próby wątrobowe) nie wykazały odchyleń od normy, a stwierdzone podwyższone wartości glukozy, cholesterolu całkowitego i LDL – nie są, zdaniem OMP, związane z przewlekłym zatruciem tlenkiem węgla. OMP stwierdził, iż badania elektrokardiograficzne poza cechami przerostu lewej komory, których nie można odnieść do przewlekłego zatrucia tlenkiem węgla, nie wykazały innych nieprawidłowości. Również badanie elektroencefalograficzne nie wykazało zmian. Także konsultacje specjalistyczne (psychologiczna, psychiatryczna, neurologiczna) nie ujawniły zmian, które by można odnieść do przewlekłego narażenia na tlenek węgla. Ośrodek Medycyny Pracy wyjaśnił, iż stwierdzona u W. S. torbiel pajęczynówki lewego płata skroniowego jest schorzeniem samoistnym, nie wymienionym w obowiązującym wykazie chorób zawodowych. Z kolei stwierdzone cechy zespołu psychoorganicznego dementywnego z cechami zespołu otępiennego należy, zdaniem OMP, odnieść do stwierdzonych u W. S. zaburzeń gospodarki węglowodanowej, lipidowej i choroby nadciśnieniowej. W związku z powyższym Ośrodek Medycyny Pracy orzekł o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej wywołanej przewlekłym narażeniem na tlenek węgla, które to narażenie ustało 30 lat temu.

W. S. złożył wniosek o ponowne badanie lekarskie i zgodnie z § 7 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych został przebadany w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, który w dniu [...] 2010 r. wydał orzeczenia lekarskie:

– nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej – zespołu wibracyjnego (poz. 22 wykazu chorób zawodowych, będącego załącznikiem do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r.). W uzasadnieniu orzeczenia Instytut podał, iż zdjęcia RTG stawów łokciowych ujawniły nawarstwienia na nadkłykciach obu kości ramiennych, wyostrzone wyrostki łokciowe i dziobiaste oraz przewężone szpary stawowe. Z kolei zdjęcia rąk ujawniły podchrzęstną sklerotyzację w nasadach dalszych obu kości promieniowych, zmiany zwyrodnieniowe w stawach śródręcznogarstkowych i międzygarstkowych oraz przewężone szpary stawów międzypaliczkowych. Natomiast palestezjometria wykazała podwyższone progi czucia wibracji. Dwukrotnie wykonana próba oziębieniowa z termometrią skórną była ujemna. Tym samym Instytut uznał, iż wyniki aktualnie wykonanych badań nie przemawiają za rozpoznaniem zespołu wibracyjnego. Instytut wyjaśnił, iż zgodnie z aktualnym wykazem chorób zawodowych postać naczyniowo-nerwową zespołu wibracyjnego można rozpoznać do roku od ustania narażenia zawodowego, natomiast postać kostno-stawową i mieszaną do trzech lat. Zdaniem Instytutu, analiza dokumentacji medycznej W. S. nie wskazuje na istnienie cech zespołu wibracyjnego w trakcie pracy zawodowej ani też do trzech lat po jej zakończeniu. Brak jest więc jakichkolwiek podstaw do rozpoznania u W. S. zespołu wibracyjnego.

– nr [...] o braku podstaw do rozpoznania zawodowego zatrucia przewlekłego lub jego następstw wywołanych przez substancje chemiczne – tlenek węgla (poz. 1 wykazu chorób zawodowych, będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r.). W uzasadnieniu orzeczenia Instytut podał, iż wykonano w trakcie obecnej hospitalizacji kontrolne badanie MR głowy, które (w porównaniu z badaniem z 2004r.) wykazało stabilny obraz torbieli pajęczynówkowej w okolicy lewego płata skroniowego. Badanie EEG nie wykazało zaburzeń, a przeprowadzone konsultacje specjalistyczne – neurologiczna, psychiatryczna i psychologiczna – wskazały na organiczne tło zaburzeń nastroju, zachowania funkcji poznawczych. Z kolei EKG potwierdziło cechy bloku przedsionkowo-komorowego 1°, który jednak pojawił się kilka lat po zakończeniu pracy w narażeniu na tlenek węgla. Natomiast badania laboratoryjne nie wykazały uszkodzeń narządów miąższowych. Zdaniem Instytutu, stwierdzone u W. S. cechy zespołu psychoorganicznego należy wiązać z obecnością torbieli pajęczynówki w okolicy lewego płata skroniowego oraz z ogniskami niedokrwiennymi w istocie białej półkul, a nie z zawodowym narażeniem na tlenek węgla. Instytut stwierdził, iż istotne znaczenie ma również wieloletni wywiad kardiologiczny, wartości glikemii na czczo oraz wykonanej krzywej cukrowej, które pozwalają na rozpoznanie u W. S. cukrzycy. Po przeanalizowaniu wyników badań oraz konsultacji specjalistycznych Instytut nie znalazł podstaw do rozpoznania u W. S. przewlekłego zatrucia tlenkiem węgla.

Na podstawie powyższych orzeczeń lekarskich Powiatowy Inspektor Sanitarny wydał w dniu [...] 2010r. decyzje:

– Nr [...], znak: [...] o braku podstaw do rozpoznania u W. S. choroby zawodowej – zespół wibracyjny – wymienionej w poz. 22 wykazu chorób zawodowych określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869).

– Nr [...], znak: [...] o braku podstaw do rozpoznania u W. S. choroby zawodowej – zatrucie przewlekłe lub jego następstwa wywołane przez substancje chemiczne: tlenek węgla – wymienionej w poz. 1 wykazu chorób zawodowych określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869).

Organ I instancji stwierdził, iż dokonana ocena narażenia zawodowego wykazała, że W. S. w latach 1965-1980 był pracownikiem Zakładów [...] w N (obecnie: B S.A. w R – Zakład w N). Organ I instancji wskazał, iż jako kopacz Samodzielnego Oddziału Wykonawstwa Inwestycyjnego (1965r.) W. S. – w okresie budowy zakładu – wykonywał prace przygotowawcze i budowlane przy użyciu ręcznych narzędzi, tj. kilofa, łopaty, taczek, ubijaków ręcznych oraz młota pneumatycznego. Z kolei jako transportowy i łamaczowy Wydziału Przygotowania Surowców (1965-1967) obsługiwał młyny i przesiewacze podczas przygotowania do produkcji surowców stałych, tj. koksy, antracyty, elektrografit – poprzez kruszenie elektrod przy użyciu ręcznych młotów o wadze do 10 kg. Natomiast jako piecowy uszlachetniania produktów węglowych Wydziału Grafityzacji (1968-1980) W. S. obsługiwał piece grafityzacyjne dokonując załadunku i wyładunku elektrod węglowych oraz grafitowych (do i z pieców) oraz przygotowywał i zasypywał zasypkę (koks hutniczy i piasek) do pieców grafityzacyjnych. Ponadto wykonywał prace porządkowe na Wydziale.

Organ I instancji wskazał, iż w środowisku pracy W. S. występowały pyły węgla kamiennego i brunatnego o zawartości wolnej krystalicznej krzemionki poniżej 2% i od 2% do 10% oraz tlenek węgla. Ponadto występował hałas i wibracja miejscowa i ogólna pochodzące od obsługiwanych maszyn i urządzeń. W latach 1965-1970 wartości stężeń zapylenia wykazywały wartość średnio około 60 mg/m3 (NDS – 4 mg/m3), a w latach 1971-1980 zmierzone wartości stężeń zapylenia kształtowały się na poziomie od 2,3 mg/m3 do 42,6 mg/m3 (NDS – 4 mg/m3). Z kolei w latach 1968-1980 pomiar stężenia tlenku węgla mieścił się w granicach od 5,9 mg/m do 90 mg/m (NDS – 23 mg/m), a poziom natężenia hałasu wynosił od 79 dB do 84 dB (NDN – 85 dB). Organ I instancji stwierdził, iż w pozostałym okresie zatrudnienia stanowiska pracy W. S. nie były objęte badaniami czynników szkodliwych dla zdrowia, natomiast w całym okresie zatrudnienia w zakresie wibracji miejscowej i ogólnej – badań środowiska pracy nie przeprowadzano. Organ I instancji podniósł również, iż wykonywane w okresie czynnej pracy zawodowej badania profilaktyczne nie zawierały przeciwwskazań do pracy na zajmowanych stanowiskach. Biorąc powyższe pod uwagę Powiatowy Inspektor Sanitarny – zważywszy na treść zapisu § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych – nie znalazł podstaw do stwierdzenia u W. S. chorób zawodowych: zespołu wibracyjnego oraz zatrucia przewlekłego lub jego następstw wywołanego przez substancje chemiczne, tj. tlenek węgla.

W odwołaniach od powyższych decyzji Powiatowego Inspektora Sanitarnego, W. S. podniósł, iż są one niezgodne z rzeczywistym stanem faktycznym. Odwołujący się wyjaśnił, iż w okresie zatrudnienia specjalista reumatolog stwierdził u niego Fibromyalgię diff z charakterem neurostenicznym w oparciu o zdjęcia rentgenowskiego, które wykazały zmiany pochodzenia wstrząsowego i zalecił zmianę stanowiska pracy, czego jednak nie zrobiono. Odwołujący się stwierdził, iż Ośrodek Medycyny Pracy nie przyjął do wglądu jego zaświadczeń lekarskich uznając je za przestarzałe.

Odnośnie natomiast kwestii narażenia na tlenek węgla, W. S. wyjaśnił, iż stwierdzona u niego Encefalopathia z zespołem psychoorganicznym uwarunkowała się najpierw zamroczeniem w oczach, z czego narastały bóle głowy, nastąpiły wysięk z uszu oraz wymioty. Odwołujący się nie mógł pracować przy gorących piecach. Musiał też korzystać z pomocy pogotowia ratunkowego. Odwołujący się podał, iż specjalista laryngolog stwierdził u niego porażenie nerwowo-twarzowe i skrzywienie przegrody nosowej oraz duże uszkodzenie nerwów słuchowych, a także zaawansowane obrzękłe zapalenie zatok. Również specjalista neurolog uznał, że odwołujący się nie może dalej pracować w dotychczasowych warunkach, gdyż bóle głowy, drżenie ciała i krwotoki z nosa mają związek z pracą. Odwołujący się podniósł także, iż narażenie na tlenek węgla występowało jednocześnie z silnymi polami elektromagnetycznymi, które mogą spowodować uszkodzenia centralnego układu nerwowego z zespołem psychoorganicznym, a obydwa te czynniki mogą ujawnić chorobę po wielu latach od ustania zatrudnienia. Odwołujący się uważa zatem, iż bezterminowość powinna dotyczyć jednocześnie narażenia i ujawnienia choroby.

W dalszej części odwołania W. S. szczegółowo opisał warunki w jakich pracował oraz swoje starania o uznanie jego chorób za zawodowe. Jego zdaniem, istniały przeciwwskazania do pracy na zajmowanych przez niego stanowiskach.

W dniu 27 stycznia 2011r. Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał decyzję Nr [...], którą utrzymał w mocy decyzję Powiatowego Inspektora Sanitarnego z dnia [...] 2010r. Nr [...] znak: [...]. Następnie w dniu 28 stycznia 2011r. Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał decyzję Nr [...], którą utrzymał w mocy decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego z dnia [...] 2010r. Nr [...] znak: [...]. Obydwie decyzje organu II instancji zostały wydane na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) w związku z art. 5 pkt 4a i art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006r. nr 122, poz. 851 z późn. zm.) oraz § 8 ust. 1 i § 11 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869). Wojewódzki Inspektor Sanitarny, po zapoznaniu się z całością zgromadzonej w niniejszych sprawach dokumentacji uznał, iż przed wydaniem decyzji organ I instancji w sposób wyczerpujący zebrał i rozpatrzył materiał dowodowy, a wydane decyzje są merytorycznie uzasadnione.

Organ odwoławczy wyjaśnił, iż zgodnie z § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r,. decyzję o stwierdzeniu albo o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. Organ II instancji wskazał, iż w toku postępowania dokonano oceny narażenia zawodowego i stwierdzono, że W. S. podczas wykonywania pracy na stanowiskach: kopacz, transportowy, łamaczowy, piecowy w Zakładach [...] w N (obecnie B S.A. w R – Zakład) był narażony na działanie wibracji miejscowej i ogólnej oraz na przewlekłe działanie tlenku węgla. Jednak zdaniem organu odwoławczego, sam fakt pracy w środowisku, gdzie występowało narażenie na czynnik szkodliwy jakim jest wibracja czy tlenek węgla, nie daje podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej przy braku rozpoznania istnienia skutków szkodliwego oddziaływania tego czynnika na organizm człowieka. Ujawnienie objawów klinicznych choroby zależy bowiem w dużym stopniu od indywidualnej wrażliwości narażonych.

Wojewódzki Inspektor Sanitarny wyjaśnił, iż odmawiając stwierdzenia u W. S. chorób zawodowych wziął pod uwagę fakt, że w przedmiotowych sprawach orzekały jednostki właściwe do rozpoznawania chorób zawodowych, tj. Ośrodek Medycyny Pracy oraz Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego. Jednostki orzecznicze wydały w sprawach jednoznaczne orzeczenia lekarskie, w których nie rozpoznały u W. S. chorób zawodowych – zespołu wibracyjnego i zatrucia przewlekłego lub ich następstw wywołanych przez substancje chemiczne: tlenek węgla.

Zdaniem organu II instancji, wyniki aktualnie wykonanych badań nie dają podstaw do rozpoznania u W. S. zespołu wibracyjnego. Organ odwoławczy wskazał, iż zgodnie z aktualnym wykazem chorób zawodowych zespół wibracyjny dla postaci naczyniowo-nerwowej można rozpatrywać do roku od zaprzestania pracy w narażeniu zawodowym i do trzech lat dla postaci kostno-stawowej i mieszanej. W. S. pracę zawodową zakończył w 1980r. Organ II instancji stwierdził, iż analiza dostarczonej przez W. S. dokumentacji lekarskiej nie wykazała aby w okresie zatrudnienia w narażeniu zawodowym i do trzech lat od zakończenia pracy zawodowej były stwierdzane u niego cechy zespołu wibracyjnego. Wykonywane w okresie pracy zawodowej badania profilaktyczne nie zawierały przeciwwskazań do pracy na zajmowanych stanowiskach pracy.

Organ odwoławczy uznał również, iż analiza wyników aktualnie wykonanych badań oraz konsultacji specjalistycznych nie daje także podstaw do rozpoznania u W. S. przewlekłego zatrucia tlenkiem węgla. Badania laboratoryjne nie wykazały bowiem uszkodzeń narządów miąższowych. Zdaniem organu II instancji, stwierdzone u W. S. cechy zespołu psychoorganicznego należy wiązać z obecnością torbieli pajęczynówki w okolicy lewego płata skroniowego oraz ogniskami niedokrwiennymi w istocie białej półkul, a nie z zawodowym narażeniem na tlenek węgla. Istotne znaczenie dla całokształtu stanu zdrowia ma również rozpoznana u W. S. cukrzyca. Poza tym wykonywane w okresie pracy zawodowej badania profilaktyczne nie zawierały przeciwwskazań do pracy na zajmowanych stanowiskach pracy.

W ocenie Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, odwołanie W. S. nie wnosi żadnych merytorycznych faktów, które byłyby nieznane w czasie prowadzenia postępowań w sprawach chorób zawodowych i które mogłyby mieć wpływ na sposób rozstrzygnięcia tych spraw. Zdaniem organu II instancji, jest ono jedynie wyrazem niezadowolenia strony z orzeczeń lekarskich oraz wydanej w sprawie decyzji. Odnosząc się do argumentów zawartych w odwołaniu, organ odwoławczy wyjaśnił, iż decyzja organu I instancji oparta była na orzeczeniach lekarskich wydanych przez uprawnione jednostki służby zdrowia. W powyższych orzeczeniach lekarskich nie stwierdzono u W. S. chorób zawodowych. Orzeczenia lekarskie wydane były na podstawie obecnie przeprowadzonych badań, przeprowadzonych konsultacji specjalistycznych oraz na podstawie analizy dostępnej dokumentacji medycznej. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej uznały, iż przedmiotowe orzeczenia uwzględniające kryteria diagnostyczno-orzecznicze zamieszczone w aktualnie obowiązującym wykazie chorób zawodowych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r., były w sposób wyczerpujący i spójnie uzasadnione.

Wojewódzki Inspektor Sanitarny podał również, iż zgodnie z art. 10 Kodeksu postępowania administracyjnego, wystosował zawiadomienie do stron o możliwości zapoznania się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i wypowiedzenia się co do zebranych dowodów. W. S. pismem z dnia 27 grudnia 2010r. wniósł swoje uwagi. Odnosząc się do argumentów zawartych w w/w piśmie organ II instancji wskazał, iż organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie kwestionują istnienia narażenia zawodowego w czasie pracy zawodowej W. S. m.in. na: hałas, wibrację miejscową i ogólną, zapylenie, pola elektromagnetyczne, tlenek węgla. Potwierdza to sporządzona przez organ I instancji karta oceny narażenia zawodowego W. S. w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, jednak sam fakt pracy w środowisku, gdzie występowało narażenie na czynniki szkodliwe nie daje podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej przy braku rozpoznania istnienia skutków szkodliwego oddziaływania tych czynników na organizm człowieka. Organ II instancji stwierdził, iż obecne postępowania dotyczą chorób zawodowych – zespołu wibracyjnego oraz przewlekłego zatrucia tlenkiem węgla. Natomiast choroby wywołane narażeniem na pola elektromagnetyczne oraz na hałas nie są przedmiotem tych postępowań. W ocenie organu odwoławczego, kserokopie dokumentacji dołączone do przedmiotowego pisma nie wnoszą żadnych nowych faktów, które mogłyby mieć wpływ na sposób rozstrzygnięcia niniejszych spraw. Biorąc powyższe pod uwagę, Wojewódzki Inspektor Sanitarny nie znalazł podstaw do zmiany decyzji organu I instancji.

Z powyższymi decyzjami Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego nie zgodził się W. S. i we wniesionych na nie skargach domagał się ich zmiany bądź przeprowadzenia badań przez lekarzy specjalistów z Zakładu Medycyny Sądowej. Skarżący w sposób szczegółowy opisał warunki panujące na zajmowanych przez niego stanowiskach pracy oraz swoje starania o stwierdzenie u niego chorób zawodowych. Skarżący uważa, iż rozpoznane u niego choroby pojawiły się w okresie zatrudnienia i są związane z wykonywanymi przez niego pracami. Skarżący zarzucił, że ani zakład pracy ani lekarz zakładowy nie chcieli go kierować na badania mające potwierdzić zawodowy charakter jego chorób.

W odpowiedziach na skargi Wojewódzki Inspektor Sanitarny podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawach i wniósł o oddalenie skarg.

Na rozprawie w dniu 14 lutego pełnomocnik skarżącego przedłożył pismo z tej samej daty, w którym wniósł o uchylenie zaskarżonych decyzji oraz poprzedzających je decyzji organu I instancji. Zaskarżonym decyzjom pełnomocnik skarżącego zarzucił naruszenie art. 7, art. 8, art. 77 § 1 oraz art. 80 w zw. z art. 140 Kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez niedokonanie przez organ II instancji żadnych swoich ustaleń, niezebranie materiału dowodowego, brak wyjaśnienia stanu faktycznego, prowadzenie postępowania w sposób naruszający zasadę prawdy obiektywnej oraz zasadę pogłębiania zaufania, pominięcie dowodów przedstawionych przez samego skarżącego. Pełnomocnik skarżącego zarzucił również naruszenie art. 107 § 3 w zw. z art. 140 Kodeksu postępowania administracyjnego polegające na lakonicznym uzasadnieniu decyzji II instancji, bez ustosunkowania się do zarzutów zawartych w odwołaniu oraz naruszenie § 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869 z późn. zm.), poprzez nieuznanie wibracyjnej choroby zawodowej, podczas gdy materiał dowody (np. zaświadczenie z dnia 24 stycznia 1980r.) potwierdza taką okoliczność.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta jest sprawowana pod względem zgodności z prawem. Przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie jest zatem kontrola zaskarżonych decyzji z punktu widzenia ich legalności, a więc zgodności z obowiązującym prawem. Stosownie do treści art. 134 i 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r. poz. 270 z późn. zm.), sąd administracyjny dokonując oceny legalności zaskarżonej decyzji nie jest związany granicami skargi. Oznacza to, że jeżeli wydana w granicach sprawy, której dotyczy skarga decyzja administracyjna narusza prawo w sposób określony w art. 145 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, podlega uchyleniu bez względu na to, czy skarga formułuje zarzuty o naruszeniu prawa.

W ocenie sądu złożone w niniejszej sprawie skargi zasługują na uwzględnienie, gdyż zaskarżone decyzje zostały wydane z naruszeniem prawa.

Stosownie do treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869 z późn. zm.), na pojęcie choroby zawodowej składają się dwa elementy: wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych schorzenia wymienionego w wykazie chorób zawodowych oraz istnienie związku przyczynowego objętej wykazem choroby z warunkami wykonywanej pracy. W rozporządzeniu tym co do niektórych schorzeń sprecyzowano dodatkowo, że ów związek przyczynowy upoważniający do rozpoznania choroby zawodowej istnieje jedynie wówczas, gdy udokumentowane objawy chorobowe wystąpiły w czasie istnienia narażenia zawodowego albo w okresie nie dłuższym niż wskazany w tym rozporządzeniu. W przypadku zatrucia ostrego albo przewlekłego lub ich następstw wywołanych przez substancje chemiczne okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym w przypadku zatruć ostrych wynosi 3 dni, a w przypadku zatruć przewlekłych jest on uzależniony od rodzaju substancji. Natomiast w przypadku zespołu wibracyjnego w/w okres wynosi (w zależności od jego postaci) od 1 roku do 3 lat.

W niniejszej sprawie organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie kwestionują, że W. S. pracował w warunkach narażenia zawodowego m.in. na: hałas, wibrację miejscową i ogólną, zapylenie, pola elektromagnetyczne, tlenek węgla. Jednak ich zdaniem, sam fakt pracy w środowisku, gdzie występowało narażenie na czynniki szkodliwe nie daje podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej przy braku rozpoznania istnienia skutków szkodliwego oddziaływania tych czynników na organizm człowieka. Organy wskazały, iż aktualnie przeprowadzone u skarżącego badania nie dają podstaw do rozpoznania chorób zawodowych. Należy jednak zauważyć, że skarżący w odwołaniu i w skardze powoływał się na wyniki badań i zaświadczenia lekarskie, z których wynikało, że występujące u niego objawy chorobowe mają symptomy schorzeń zawodowych i są związane z warunkami pracy. Skarżący podał, iż Ośrodek Medycyny Pracy nie przyjął tych zaświadczeń, uznając je za przestarzałe. Wadą przeprowadzonego w niniejszej sprawie postępowania administracyjnego było zatem nieustosunkowanie się przez organy do przedkładanych przez skarżącego dowodów z dokumentów, zwłaszcza do znajdujących się w aktach sprawy zaświadczeń lekarskich (k. 36 i k. 38). Sąd zwraca uwagę, że jedynie w wydanych w niniejszych sprawach orzeczeniach lekarskich Ośrodka Medycyny Pracy Nr [...] i Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego Nr [...] dotyczących braku podstaw do rozpoznania u skarżącego zespołu wibracyjnego znajdują się wzmianki, iż analizowana była dokumentacja medyczna dostarczona przez pacjenta. Także jednak i w tych orzeczeniach nie wskazano dokładnie na jakich dokumentach organy lekarskie oparły swoje orzeczenia. Nie ma zatem pewności, że zespoły lekarskie dokonały analizy wskazanych powyżej wyników badań i zaświadczeń z lat 80 tych. W zaskarżonej decyzji organ II instancji stwierdził jedynie, że orzeczenia lekarskie zostały oparte na aktualnych badaniach oraz analizie dostępnej dokumentacji medycznej. Organ nie podał jednak dokładnie o jaką dokumentację chodziło i nie odniósł się do zarzutów skarżącego, iż nie zbadano całej jego dokumentacji medycznej, którą posiada jeszcze z czasów zatrudnienia. Z uzasadnienia zaskarżonych decyzji w ogóle nie wynika czy dokumentację tę organ badał oraz ewentualnie jakie wyciągnął z niej wnioski co do występujących u skarżącego schorzeń.

Wbrew twierdzeniom organu, że jest on związany w pełni orzeczeniami lekarskimi wydanym przez OMP oraz IMPiZŚ i że w sprawie choroby zawodowej kompetencje orzecznicze mają jedynie zespoły lekarskie powołane zgodnie z rozporządzeniem w sprawie chorób zawodowych. Organ winien był wziąć pod uwagę także treść innych orzeczeń lekarskich, które stanowić mogą dowód w sprawie. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy przesądzające znaczenie mogły mieć bowiem zaświadczenia lekarskie z lat 80tych przedkładane przez skarżącego, przyczyną odmowy uznania u niego choroby zawodowej był bowiem właśnie brak dowodów istnienia schorzeń w okresie zatrudnienia. Będąca w posiadaniu skarżącego dokumentacja medyczna winna być zatem udostępniona orzekającemu w niniejszej sprawie zespołowi lekarskiemu, który winien był się do zawartych tam informacji wyraźnie i szczegółowo ustosunkować, wskazując co z tych zaświadczeń lekarskich wynika i ewentualnie dlaczego w tej chwili przyjmuje odmienne ustalenia. Dopiero tak przeprowadzone postępowanie administracyjne mogło stanowić dla orzekających w sprawie organów administracyjnych podstawę do wydania decyzji w sprawie chorób zawodowych skarżącego. Z całą mocą podkreślić bowiem należy, że orzeczenia lekarskie wydawane na użytek postępowania w sprawie chorób zawodowych są w istocie opiniami biegłych w rozumieniu art. 84 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm., zwanej dalej kpa) i jak każdy dowód winny być przez organ wszechstronnie ocenione. Bez tej opinii bądź sprzecznie z tą opinią organ administracji nie może dokonać we własnym zakresie rozpoznania choroby i ustalenia, czy rozpoznane schorzenie mieści się w wykazie chorób zawodowych. Nie oznacza to jednak zwolnienia organu orzekającego od obowiązku dokonania oceny opinii biegłego w granicach wskazanych w art. 80 kpa. Organ ma bowiem obowiązek kontrolować, czy wydane orzeczenia wyjaśniły istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności wymagające wiadomości specjalnych. Orzeczenie lekarskie musi w sposób wszechstronny i przekonujący wyjaśniać wszystkie wątpliwości. Opinia jednostki uprawnionej do rozpoznawania chorób zawodowych powinna zawierać merytoryczne uzasadnienie stanowiska z odniesieniem się nie tylko do wyników badań tej jednostki, ale również do innych zebranych dowodów. Nie są wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy orzeczenia lekarskie, które nie odnoszą się w sposób szczegółowy do całości zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie, a tak się stało w niniejszej sprawie, nie dokonano bowiem szczegółowego odniesienia się do przedkładanych przez skarżącego wyników badań z okresu zatrudnienia. Organ nie może oprzeć rozstrzygnięcia na opinii lekarskiej lakonicznej, nie zawierającej przekonującego uzasadnienia, wywołującej wątpliwości bądź sprzecznej z przepisami prawa. Opinie lekarskie zbyt ogólne, nie pozwalające organowi na jednoznaczne rozstrzygnięcie i wydanie decyzji w sprawie, muszą być poprawione lub uzupełnione. W przypadku takich opinii, organ zobowiązany jest wezwać biegłych lekarzy do uzupełnienia opinii w kierunku przez siebie wskazanym bądź z urzędu zasięgnąć opinii innej placówki naukowej służby zdrowia z zakreśleniem jej okoliczności, jakie winny być w opinii ustalone. Organ ma w takiej sytuacji obowiązek uzupełnienia materiału dowodowego, a w razie potrzeby może zwracać się do lekarzy jednostek orzeczniczych o wyjaśnienie.

Zdaniem organów administracyjnych orzekających w niniejszej sprawie, przeprowadzone u skarżącego badania nie stwierdziły takich schorzeń, o jakich mowa w przytoczonych przepisach rozporządzenia. W ocenie Sądu jednakże, wydane w niniejszej sprawie opinie lekarskie, na których obydwa orzekające w sprawie organy administracyjne oparły swe rozstrzygnięcia, nie spełniają wskazanych powyżej wymogów, w szczególności zaś nie zawierają pełnego, przekonującego i jednoznacznego uzasadnienia, w szczególności zaś nie wyjaśniają w sposób wyczerpujący i nie budzący wątpliwości, dlaczego rozpoznawane u skarżącego schorzenia nie mają podłoża zawodowego. Treść uzasadnień wydanych w niniejszej sprawie opinii lekarskich, niezwykle lakoniczna (zwłaszcza tych dotyczących zespołu wibracyjnego), wywołuje wątpliwości co do powodów rozstrzygnięcia, nie odnosi się też zupełnie do przedkładanych przez skarżącego dowodów w postaci innych orzeczeń lekarskich dotyczących jego schorzeń. Pomimo zatem stwierdzeń o rozpoznaniu schorzeń i jednocześnie niezakwalifikowaniu ich jako zawodowych, nie uzasadniono tego poglądu w sposób nie budzący wątpliwości. Uzasadnienia są niejasne, budzą wątpliwości co do przyczyn nieuznania rozpoznawanych u skarżącego schorzeń za zawodowe. Organy nie podjęły próby ich doprecyzowania i wyjaśnienia.

Przeprowadzone zatem w przedmiotowej sprawie postępowanie administracyjne było dotknięte wadami. Stwierdzone przez Sąd wady polegające na nienależytym ustaleniu stanu faktycznego co do możliwości wystąpienia u skarżącego objawów choroby zawodowej już w trakcie pracy zawodowej, daty powstania schorzeń oraz przyczyn niezakwalifikowania stwierdzanych u skarżącego schorzeń za zawodowe, a także lakoniczność uzasadnień decyzji stanowią naruszenie prawa procesowego, a w szczególności art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 3 kpa, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Stanowią one podstawę do uchylenia decyzji obu instancji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy administracyjne winny w sposób prawidłowy przeprowadzić postępowanie administracyjne poprzedzające wydanie rozstrzygnięć w przedmiocie chorób zawodowych oraz wydać decyzje uwzględniając zawartą powyżej ocenę prawną oraz wskazania Sądu dotyczące konieczności uzupełnienia materiału dowodowego o analizę posiadanej przez skarżącego dokumentacji medycznej w kierunku ustalenia daty powstania u niego schorzeń, a także uzyskanie pełnych opinii jednostek orzeczniczych, zawierających nie budzące wątpliwości, wyczerpujące uzasadnienia. Dopiero wtedy rozstrzygnięcia spraw administracyjnych dotyczących chorób zawodowych W. S. nie będą obarczone wadami prawnymi.

Mając powyższe na uwadze orzeczono – jak w pkt I wyroku.

O braku możliwości wykonania uchylonych decyzji do czasu uprawomocnienia się wyroku, orzeczono na podstawie art. 152 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – jak w pkt II wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu orzeczono w pkt III wyroku na podstawie art. 250 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, określając ich wysokość na podstawie § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).