I SA/Wa 1164/12

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 20 września 2011 r. C. Sp. z o.o. w W. zwróciła się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. o wydanie zaświadczenia potwierdzającego fakt: 1) zgłoszenia przez byłych właścicieli nieruchomości roszczeń reprywatyzacyjnych dotyczących zwrotu nieruchomości jak i wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie; 2) wszczęcia postępowań administracyjnych mających na celu zbadanie prawidłowości nabycia przez Skarb Państwa własności nieruchomości lub ustanowienia (względnie stwierdzenia nabycia z mocy prawa) przez Skarb Państwa prawa użytkowania wieczystego nieruchomości; 3) zgłoszenia jakichkolwiek innych roszczeń dawnych właścicieli nieruchomości.

Wniosek dotyczył szeregu nieruchomości [...], w tym między innymi położonej przy ul. [...]składającej się z działek gruntu nr [...] obręb [...], nr [...]obręb [...], nr [...] obręb [...] dla której Sąd Rejonowy dla W. VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi Księgę Wieczystą nr [...]oraz położonej przy ul. [...]składającej się z działek gruntu nr [...] obręb [...], nr [...] obręb [...]dla której Sąd Rejonowy dla W. VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi Księgę Wieczystą nr [...].

Po rozpoznaniu tego wniosku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. postanowieniem z dnia [...]października 2011 r. nr [...] - działając na podstawie art. 219 kpa odmówiło - wydania zaświadczenia o treści wskazanej we wniosku z dnia 20 września 2011 r. w części dotyczącej ul. [...].

W uzasadnieniu postanowienia organ wskazał, że wobec braku w przepisach prawa materialnego właściwego dla spraw prowadzonych przez Kolegium pojęcia postępowań reprywatyzacyjnych oraz żądania Spółki dotyczącego wszelkich roszczeń reprywatyzacyjnych organ nie mógł samodzielnie dokonywać oceny jakiego rodzaju postępowania należało uwzględnić przy wydawaniu zaświadczeń. Stwierdził również, iż wskazywane przez Spółkę roszczenia o zwrot nieruchomości i o odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości oraz dotyczące wszczęcia postępowań administracyjnych mających na celu zbadanie prawidłowości nabycia przez Skarb Państwa własności nieruchomości lub ustanowienia (względnie stwierdzenia nabycia z mocy prawa) przez Skarb Państwa prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, a także jakiekolwiek inne roszczenia nie obejmują postępowań należących do właściwości SKO, a Kolegia nie są organami powołanymi do realizacji innych roszczeń byłych właścicieli nieruchomości.

Kolegium wskazało też, że prowadzi rejestr postępowań odwoławczych i nadzorczych według miejsca położenia nieruchomości oznaczonego jako nazwa ulicy wraz z numerem policyjnym - a zatem w bazie danych SKO nie jest możliwe odszukanie nieruchomości po numerze ewidencyjnym działki lub po numerze księgi wieczystej.

Od powyższego postanowienia C. Sp. z o.o. w W. złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W piśmie tym Spółka wniosła o: 1) ponowne rozpatrzenie sprawy; 2) udzielenie informacji o wszelkich wszczętych lub ujawnionych postępowaniach administracyjnych wraz z podaniem informacji na temat danego postępowania, w tym etapu na jakim się ono znajduje dotyczących przedmiotowych nieruchomości. Odnosząc się do kwestii braku numerów policyjnych nieruchomości Spółka wskazała, że nieruchomości te nie są zabudowane i w związku z tym nie zostały im nadane numery policyjne.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., po rozpatrzeniu odwołania C. Sp. z o.o. w W., postanowieniem z dnia [...]kwietnia 2012 r., nr [...] utrzymało w mocy swoje wcześniejsze postanowienie.

W uzasadnieniu organ odwoławczy podtrzymał swe dotychczasowe stanowisko wskazując, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.) jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów postępowania administracyjnego powołanym do prowadzenia kontroli instancyjnej oraz prowadzenia postępowań nadzwyczajnych, jeżeli chodzi o sprawy indywidualne rozstrzygane przez organy jednostek samorządu terytorialnego. Wobec tego postępowania o realizację roszczeń wskazane we wniosku Spółki nie należą do właściwości Kolegium, a skoro brak w przepisach prawa materialnego właściwych w zakresie działania Kolegium pojęcia postępowań reprywatyzacyjnych organ nie może samodzielnie dokonywać oceny o jakie postępowania chodzi wnioskodawcy.

Na powyższe postanowienia skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła C. Sp. z o.o. w W.

W skardze Spółka zarzuciła SKO naruszenie przepisów postępowania polegające na naruszeniu:

1) art. 217 § 2 w zw. z art. 218 § 1 Kpa poprzez wskazanie, że Kolegium nie jest organem właściwym do wydania zaświadczenia o żądanej treści;

2) art. 61 w zw. z art. 8 Kpa polegające na tym, że organ nie orzekł o całości wniosku skarżącej ;

3) art. 8 w zw. z art. 7 Kpa polegające na niepodjęciu działań mających na celu wyjaśnienie rzeczywistej woli strony;

4) art. 8 Kpa polegające na tym, że w identycznym stanie faktycznym i prawnym ten sam organ orzekł inaczej, tj. nie prowadził postępowania w sposób budzący zaufanie uczestników do władzy publicznej.

W związku z tym wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego go postanowienia wydanego w pierwszej instancji.

W uzasadnieniu Spółka podniosła, że we wniosku dokładnie wskazała jakie postępowania są objęte jej żądaniem, dlatego też twierdzenie Kolegium, iż nie może ustalić rodzaju postępowań administracyjnych, które są objęte żądaniem Spółki jest jawnym naruszeniem art. 218 § 1 Kpa. Skarżąca wskazała też, że organ odwoławczy w uzasadnieniu postanowień nie odniósł się do podnoszonej we wnioskach o ponowne rozpatrzenie sprawy informacji na temat ulic przy których położone są nieruchomości i tego, iż są one niezabudowane i w związku z tym nie mają nadanych numerów policyjnych.

Skarżąca zauważyła też, że wbrew temu, co twierdzi SKO, Kolegia są organami właściwymi do rozpoznawania roszczeń byłych właścicieli nieruchomości. Nieruchomości których dotyczy żądanie Spółki były objęte między innymi zakresem stosowania dekretów o przeprowadzeniu reformy rolnej, o uwłaszczeniu, o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym, przepisami rozporządzenia w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych oraz ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Podała, iż na podstawie tych aktów były wydawane decyzje nacjonalizacyjne lub wywłaszczeniowe, a kompetencje i zadania nieistniejących już organów przejęli wojewodowie i starostowie, szczególnie w sprawach z zakresu reformy rolnej i osadnictwa rolnego. Wskazała również, że właściwość ogólna jako organ wyższego stopnia przysługuje SKO. Zatem w sprawach nadzorczych od decyzji wydanych na podstawie przepisów dekretu o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym lub rozporządzenia w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych i ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych organem właściwym jest właśnie Kolegium.

Następnie skarżąca podniosła, iż uszło uwadze SKO, że we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zmodyfikowała treść wniosku o wydanie zaświadczenia. Wniosła o udzielenie informacji o wszelkich wszczętych lub ujawnionych postępowaniach administracyjnych wraz z podaniem informacji na temat danego postępowania, w tym etapu na jakim się ono znajduje, dotyczących przedmiotowych nieruchomości - do czego nie odniósł się zupełnie organ odwoławczy, który rozpatrywał wniosek o wydanie zaświadczenia o pierwotnej treści żądania.

Zauważyła też, iż przedstawiła dane umożliwiające odnalezienie przedmiotowych nieruchomości w rejestrach SKO, ponieważ wskazała organowi, że nieruchomości nie są zabudowane i w związku z tym nie zostały im nadane numery policyjne. W tej sytuacji należało uznać, że SKO nie rozpoznało należycie żądania skarżącej.

Za błędne skarżąca uważa również stanowisko Kolegium, które twierdzi, że nie może dokonać analizy jakie postępowania administracyjne są objęte żądaniem wniosku – gdyż na stronie 5 wniosku wskazała wyraźnie o jakie postępowania chodzi, a jeżeli organ uważał, iż żądanie strony jest nieprecyzyjne, to winien wezwać ją do sprecyzowania wniosku.

Poza tym zwróciła uwagę na to, że wniosek dotyczył szeregu nieruchomości położonych w dzielnicy B.. Organ wydał zaś różne rozstrzygnięcia, mimo, iż wniosek o wydanie zaświadczenia jak i wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy miały identyczną treść. Spółka wskazała, że w części spraw otrzymała zaświadczenia, a więc ich wydanie przy braku numerów policyjnych nieruchomości było możliwe - na co wskazało Kolegium wydające w niektórych sprawach postanowienia uchylające swe poprzednie postanowienia odmawiające uwzględnienia wniosku. Jeżeli zatem organ w tożsamych sprawach wydaje różne rozstrzygnięcia, to takie działanie nie znajduje logicznego uzasadnienia i podważa zaufanie strony do organu.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie i jednocześnie podtrzymało stanowisko prezentowane dotychczas w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest uzasadniona.

Sąd nie podziela stanowiska C Sp. z o.o. w W. co do tego, że we wniosku o wydanie zaświadczenia i we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy skarżąca dokładnie wskazała jakie postępowania są objęte jej żądaniem.

Zdaniem Sądu, wnoszący o wydanie zaświadczeń winien precyzyjnie wskazać potwierdzenia jakich faktów domaga się ze strony organu. Mając na uwadze to, że postępowania administracyjne toczą się w różnych trybach (zwykłych, nadzwyczajnych) i mogą dotyczyć różnych spraw z zakresu nieruchomości, wnioskodawca winien wskazać jakich konkretnie spraw indywidualnych będących w toku ma dotyczyć zaświadczenie. Organ nie może bowiem domyślać się o jakie postępowania reprywatyzacyjne, czy postępowania administracyjne stronie chodzi. Uszło uwadze skarżącej, że organ po otrzymaniu wniosku o wydanie zaświadczenia musi ustalić swą właściwość do wydania zaświadczenia (art. 19 i art. 20 Kpa), a zatem musi zidentyfikować przepis prawa, który stanowi podstawę prawną w danej sprawie z zakresu nieruchomości. Nie można pominąć tego, że często, nawet w ramach jednej ustawy normującej określone zagadnienie, może być regulacja przewidująca kilka odrębnych spraw administracyjnych dotyczących nieruchomości. Wystarczy tylko wspomnieć, że w powoływanym w skardze dekrecie z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym są uregulowane różne sprawy administracyjne załatwiane w formie decyzji administracyjnych (por. art. 4 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 15 ust. 2).

Wobec tego, na co też i zasadnie zwraca uwagę skarżąca, obowiązkiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. było wezwanie Spółki w ramach prowadzonego w pierwszej instancji postępowania wyjaśniającego (art. 218 § 2 Kpa) do sprecyzowania żądania wniosku o wydanie zaświadczenia (art. 64 § 2 w zw. z art. 63 § 3 Kpa). Brak podjęcia przez organ tej czynności Sąd uznał za naruszenie art. 64 § 2 Kpa, w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Zdaniem Sądu, trafny jest zarzut skargi wskazujący na to, że we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy C. Sp. z o.o. w W. zmodyfikowała w istotny sposób swe żądanie w stosunku do tego jakie było zawarte we wniosku o wydanie zaświadczenia.

We wniosku Spółka domagała się potwierdzenia w drodze zaświadczenia następujących faktów: 1) zgłoszenia przez byłych właścicieli nieruchomości roszczeń reprywatyzacyjnych dotyczących zwrotu nieruchomości jak i wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie; 2) wszczęcia postępowań administracyjnych mających na celu zbadanie prawidłowości nabycia przez Skarb Państwa własności nieruchomości lub ustanowienia (względnie stwierdzenia nabycia z mocy prawa) przez Skarb Państwa prawa użytkowania wieczystego nieruchomości; 3) zgłoszenia jakichkolwiek innych roszczeń dawnych właścicieli nieruchomości.

Z treści wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wynika zaś, że Spółka domaga się udzielenie informacji o wszelkich wszczętych lub ujawnionych postępowaniach administracyjnych wraz z podaniem informacji na temat danego postępowania, w tym etapu na jakim się ono znajduje dotyczących przedmiotowych nieruchomości.

Wobec tego obowiązkiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. - działającego jako organ odwoławczy - było dokonanie oceny, czy sprawa o wydanie zaświadczenia z inaczej sformułowanym żądaniem nie powinna wrócić na etap postępowania pierwszoinstancyjnego. Organ winien mieć bowiem na uwadze, że postępowanie administracyjne, także to w sprawach o wydanie zaświadczenia, jest dwuinstancyjne, a zatem strona ma zagwarantowane przepisem art. 15 Kpa prawo do dwukrotnego merytorycznego rozpatrzenia jej sprawy.

Z treści postanowień SKO wynika, że organ zupełnie pominął tę kwestię - a zatem postanowienie SKO wydane na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zostało wydane z naruszeniem art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 7 i art. 107 § 3 Kpa, a naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Za zbyt ogólnikowe i nieprzekonujące Sąd uznał twierdzenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. zawarte w postanowieniu I instancji, iż w bazie danych SKO nie można odszukać nieruchomości wskazanych we wniosku o wydanie zaświadczenia.

Sąd zwraca uwagę, że z § 11 i § 27 regulaminu organizacyjnego SKO w W. (tekst dostępny na stronie: www.bip.[...].sko.gov.pl/) wynika, iż Kolegium prowadzi repertoria komputerowe, a Biuro Kolegium zajmuje się rejestracją spraw w podziale na poszczególne kategorie zgodnie ze szczegółowymi zasadami określonymi w zarządzeniu Prezesa Kolegium. Z § 2 pkt 27 i 28 instrukcji kancelaryjnej SKO w W. (tekst dostępny na stronie: www.bip. [...].sko.gov.pl/) wynika zaś, że repertorium, to komputerowy rejestr spraw administracyjnych zawierający dane pozwalające na identyfikację sprawy. Z kolei rejestr na nośniku papierowym - "Kat A", to wydruk z repertorium zawierający m.in. numer sprawy, dane strony, przedmiot i opis sporu, sposób rozstrzygnięcia, daty wpływu i zakończenia. § 3 tego aktu wskazuje, iż Biuro Prezesa SKO prowadzi komputerowe rejestry, repertoria, akta. Natomiast z § 5 ust. 1 i 2 instrukcji wynika, że sprawy administracyjne przydzielane są do wydziałów Kolegium zgodnie z właściwością rzeczową, a asystentki obsługujące sprawozdawców w poszczególnych wydziałach rejestrują przekazane sprawy w repertoriach komputerowych działających w ramach programu Repertorium 2-OSO. Z instrukcji wynika, iż asystentka dokonuje rejestracji nowej sprawy w repertorium komputerowym w kolejności wpływu, wypełniając pola repertorium umożliwiające m.in. identyfikację indywidualnych cech sprawy (rodzaj sprawy, data i sposób wpływu, przedmiot, zwięzły opis sprawy).

Trzeba też zauważyć, że zgodnie z art. 218 § 1 Kpa fakty, których potwierdzenia domaga się wnioskodawca nie muszą wynikać tylko i wyłącznie z prowadzonej przez organ ewidencji, czy rejestru. Z przepisu tego wynika, iż dla wydania zaświadczenia znaczenie mają też inne dane znajdujące się w posiadaniu organu (np. dane zawarte w aktach spraw).

Zatem stanowisko SKO w tym zakresie Sąd uznał za niewystarczające. Postanowienie organu pierwszej instancji narusza przepisy art. 7, art. 8, art. 11 i art. 124 § 2 Kpa w stopniu, który mógłby mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W dobie powszechnej komputeryzacji i informatyzacji administracji publicznej trudno bowiem uznać za racjonalny taki oto argument, że organ, który prowadzi sprawy odwoławcze i nadzorcze w sprawach z zakresu nieruchomości, na podstawie posiadanych urządzeń ewidencyjnych i akt sprawy, nie jest w stanie ustalić tego, czy w stosunku do nieruchomości niezabudowanych położonych przy konkretnych ulicach oznaczonych jako konkretne działki ewidencyjne toczą się konkretne postępowania administracyjne.

W ponownie prowadzonym postępowaniu Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., mając na uwadze zmodyfikowaną treść wniosku o wydanie zaświadczenia, wezwie skarżącą do sprecyzowania żądania zawartego w podaniu z dnia 20 września 2011 r. poprzez wskazanie jakie konkretne fakty mają być przedmiotem zaświadczenia, tzn. jakich konkretnie postępowań administracyjnych ów wniosek dotyczy.

Następnie, jeżeli wezwanie zostanie wykonane przez wnioskodawcę, Kolegium oceni, w jakim zakresie jest właściwe instancyjnie i rzeczowo do załatwienia wniosku o wydanie zaświadczenia, a jeżeli uzna, iż jest właściwe, to dokona analizy danych znajdujących się w jego posiadaniu. W dalszej kolejności, w zależności od poczynionych ustaleń, wyda zaświadczenie lub postanowienie.

Natomiast w sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o wydanie zaświadczenia nie uczyni zadość powyższemu wezwaniu - organ pozostawi wniosek bez rozpoznania.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 152 oraz art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270), orzekł jak w sentencji.