VII SA/Wa 1489/12

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi wniesionej przez M. S. jest decyzja Głównego Inspektora Sanitarnego z [...] kwietnia 2012 r. znak: [...], wydana po rozpatrzeniu odwołania skarżącej od decyzji [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z [...] października 2010 r. znak: [...].

[...] Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w [...] wskazaną powyżej decyzją orzekł o braku podstaw do stwierdzenia u M. S. choroby zawodowej wywołanej działaniem promieniowania jonizującego - "zaćmy popromiennej", wymienionej w poz. 16 pkt 5 wykazu chorób zawodowych, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869) - zwanego dalej rozporządzeniem.

W uzasadnieniu organ wskazał, że na podstawie orzeczenia lekarskiego Nr [...] z dnia [...] października 2006 r. i Nr [...] z dnia [...] grudnia 2009 r. z jednostki orzeczniczej pierwszego stopnia tj. z Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w [...] oraz orzeczenia lekarskiego Nr [...] z dnia [...] kwietnia 2007 r. i orzeczenia lekarskiego Nr [...] z dnia [...] września 2010 r. z jednostki orzeczniczej drugiego stopnia tj. z Instytutu Medycyny Pracy w [...] o braku podstaw do rozpoznania u M. S. zatrudnionej ostatnio w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w [...], ul. [...], na stanowisku technika rtg - nie rozpoznano choroby zawodowej wywołanej działaniem promieniowania jonizującego, tj. "zaćmy popromiennej". Z zebranego materiału dowodowego wynika, że M. S. zatrudniona była na stanowisku technika rtg w SP ZOZ [...] od 19 września 1979 r. z 5 letnią przerwą urlopu macierzyńskiego, a więc 26 lat pracowała w kontakcie z promieniowaniem jonizującym, które jak wykazywały dozymetry indywidualne i pomiary napromieniowania jonizującego wykonywane na stanowiskach pracy przy aparatach rtg nie przekraczało dopuszczalnych dawek ustalonych, jako dawki bezpieczne, nie powodujące zmian chorobowych. W jednostce orzeczniczej pierwszego stopnia tj. w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy w [...] choroby zawodowej "zaćmy popromiennej" u M. S. nie rozpoznano.

Z uzasadnienia ww. orzeczenia lekarskiego Nr [...] z dnia [...] grudnia 2009 r. o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej narządu wzroku "zaćmy popromiennej" wydanego w WOMP w [...] wynika, że na podstawie obecnie (w 2009 r.) przeprowadzonych badań lekarskich oraz badań lekarskich wcześniejszych tj. z 2006 r. nie rozpoznano u M. S. zmian chorobowych w narządzie wzroku spowodowanych działaniem promieniowania jonizującego, które przez cały okres pracy nie przekraczało na jej stanowisku pracy limitu dawek dopuszczalnych. Choroby zawodowej "zaćmy popromiennej" nie rozpoznano również u M. S. w jednostce orzeczniczej drugiego stopnia, tj. w Instytucie Medycyny Pracy w [...] upoważnionym na podstawie przepisu § 5 ust. 3 rozporządzenia do ponownego badania i wydania orzeczeń lekarskich w przypadku wniesienia przez pracownika odwołania od orzeczenia lekarskiego z WOMP.

W orzeczeniu lekarskim Nr [...] z dnia [...] września 2010 r. o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej narządu wzroku "zaćmy popromiennej" u M. S., Instytut Medycyny Pracy w [...] wyjaśnił, że na podstawie wykonywanych pomiarów promieniowania jonizującego na stanowiskach pracy przy aparatach rtg jak i na indywidualnych kasetach dozymetrycznych - nie stwierdzono przekroczeń limitów dawek promieniowania X (rtg). W wyniku przeprowadzonego badania okulistycznego nie stwierdzono podstaw do uznania zmian w narządzie wzroku jako następstw warunków pracy, ponieważ obraz kliniczny zaćmy występującej u M. S. nie odpowiada obrazowi zaćmy popromiennej. Zmiany w obu oczach obejmowały część jądrowa soczewki podczas, gdy typowe dla zaćmy popromiennej są zmiany zlokalizowane w tylnym biegunie soczewki w okolicy podtorebkowej. Zaćma popromienna powstaje wówczas, jeżeli narząd wzroku jest narażony na szkodliwe, ponadnormatywne działanie promieniowania X (jonizującego). Dawki promieniowania szkodliwego mogącego wpływać na przymglenie określonego miejsca soczewki i w następstwie powodować zaćmę zostały precyzyjnie określone. Zaćma soczewek oczu jest typowym obiektem determistycznym tzn. progowym i wg aktualnej wiedzy ten próg jest rzędu 2-5 Gy (Grey). Jeżeli wyniki dozymetrii indywidualnej wykazują wartości poniżej 1 mGy rocznie (a więc tysiąc razy mniej) to nie ma fizycznie możliwości, aby pracownik mógł otrzymać dawkę na soczewkę mogącą spowodować wystąpienie zaćmy popromiennej. Taka sytuacja nie miała miejsca na stanowisku pracy M. S., bowiem warunki jej pracy były bezpieczne i nie stwarzały zagrożenia dla zdrowia pracownika. Na podstawie szczegółowej analizy całej dokumentacji medycznej dotyczącej M. S. zarówno tej zebranej do 2006 r. jak i obecnej, dotyczącej zabiegu - operacji zaćmy obu oczu, Instytut podtrzymał swoje stanowisko ze stycznia 2007 r. o braku podstaw do rozpoznania u M. S. zmian w narządzie wzroku jako następstw warunków pracy (działania promieniowania jonizującego).

Z tych względów, a w szczególności z uwagi na brak narażenia na dawki promieniowania jonizującego, które mogłyby spowodować powstanie zaćmy popromiennej, brak klinicznych cech uszkodzenia soczewki oczu promieniowaniem jonizującym oraz z uwagi na przepis § 8 ust. 1 rozporządzenia ustalający, że decyzję w sprawie choroby zawodowej wydaje się na podstawie danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz w ocenie narażenia zawodowego pracownika, organ I instancji orzekł o braku podstaw do stwierdzenia u M. S. choroby zawodowej.

Decyzją z [...] stycznia 2011 r. Główny Inspektor Sanitarny, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej: k.p.a., po rozpatrzeniu odwołania M. S. od decyzji [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z [...]października 2010 r., utrzymał ww. decyzję w mocy.

Organ odwoławczy rozpoznając sprawę uznał, że nie zostały spełnione warunki wymienione w § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Podał, że nie została rozpoznana choroba wymieniona w poz. 16 pkt 5 wykazu chorób zawodowych, a ocena narażenia zawodowego wykazała, że warunki pracy, tj. dawka promieniowania jonizującego, jaką otrzymała M. S. nie mogła doprowadzić do powstania u niej zaćmy popromiennej.

M. S. wniosła na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Warszawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 3 czerwca 2011 r., sygn. akt VII SA/Wa 696/11 uchylił zaskarżoną decyzję. Sąd wskazał, że wydając orzeczenie pominięto znajdujące się w dokumentacji pacjentki kserokopie zaświadczeń niezależnych jednostek lekarskich z 2007 r. i 2008 r., stwierdzających u M. S. zaćmę podtorebkową, charakterystyczną dla choroby popromiennej. Dokumentacja ta stwierdzającą u skarżącej zaćmę podtorebkową, znajdowała się w posiadaniu najpierw organu I, a następnie II instancji. Sąd wskazał, że zaświadczenia te nie stanowią "danych zawartych w orzeczeniu lekarskim", w rozumieniu § 8 rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych, które stanowią dla organów inspekcji sanitarnej podstawę do wydania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzji braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowe, jednakże zdaniem Sądu powinny skłonić organy inspekcji sanitarnej do podjęcia dodatkowych czynności mających na celu wyjaśnienie powstałych wątpliwości. Z tego względu Sąd polecił wystąpić do lekarza, który wydał orzeczenie o dodatkowe uzasadnienie orzeczenia lub wystąpienie do jednostki orzeczniczej o jego uzupełnienie w oparciu o dodatkową konsultację.

Ponownie rozpoznając sprawę po ww. wyroku, Główny Inspektor Sanitarny decyzją z [...] kwietnia 2012 r. znak: [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy decyzję [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z [...] października 2010 r.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że wystąpił do Instytutu Medycyny Pracy w [...] z prośbą o uzupełnienie orzeczenia zgodnie z zaleceniami Sądu. Pismem z 21 lutego 2012 r. Instytut Medycyny Pracy w [...] wypowiedział się, iż na podstawie dokumentacji M. S. obraz kliniczny choroby - występujące zmiany patologiczne w soczewkach, nie wskazują jednoznacznie, aby mogłyby być one wynikiem działania promieniowania jonizującego oraz nie potwierdzono, w wyniku przeprowadzonej oceny narażenia zawodowego, aby warunki pracy mogły doprowadzić do stwierdzanych u zainteresowanej w narządzie wzroku zmian pod postacią zaćmy. Instytut w przedmiotowym piśmie wyjaśnił, iż w przypadku promieniowania jonizującego typowymi zmianami w oczach jest przymglenie w tylnym biegunie soczewki pod tylną torebką nazywane zaćmą podtorebkową tylną. Na podstawie badania okulistycznego M. S. przeprowadzonego w IMP w dniu 11 grudnia 2006 r. stwierdzono przymglenie części jądrowej soczewki. Nie obserwowano jednak typowych dla zaćmy popromiennej zmian w tylnym biegunie soczewek. Następne badanie okulistyczne przeprowadzone zostało w IMP w dniu 12 kwietnia 2010 r. Pacjentka była już po zabiegu usunięcia zaćmy i wszczepieniu sztucznych soczewek. Z dokumentacji medycznej wynika, iż w 2007 r. -podczas badania okulistycznego w poradni okulistycznej 24 maja w [...]i 16 lipca w [...] - dwukrotnie rozpoznano zaćmę podtorebkową tylną. Natomiast w kartach pacjentki z Oddziału Okulistycznego Szpitala Klinicznego w [...], gdzie wykonano zabiegi operacyjne usunięcia zaćmy i wszczepienia sztucznych soczewek, z dnia 5 lutego 2009 r. występuje rozpoznanie zaćma korowa oka lewego i z dnia 18 czerwca 2009 r. zaćma jądrowa oka prawego. Wystąpiła tu zatem istotna nieścisłość umiejscowienia zmian przymgleniowych w soczewkach obu oczu. Dalej lekarz wskazał, że zaćma jest schorzeniem o charakterze postępującym, dlatego teoretycznie mogły się pojawić tego typu zmiany również w biegunie tylnym soczewek w 2007 r., ale dlaczego nie stwierdzono tych zmian w 2009 r. lekarz Instytutu nie był w stanie wyjaśnić. Ponadto, lekarz Instytutu zaznaczył, że zaćma tylnotorebkowa jest jedną z najczęściej występujących zaćm pojawiających się z wiekiem, bez wpływu czynników szkodliwych. Może być również następstwem działania leków steroidowych czy procesów niedokrwiennych. Konkludując lekarz Instytutu wskazał, iż skoro nie można jednoznacznie stwierdzić jaka postać miała zaćma u M. S., to w przypadku procesu orzeczniczego chorób zawodowych decyduje istotność narażenia na promieniowanie jonizujące. Roczne limity dawek granicznych przy ogólnym napromienieniu wynoszą dla soczewek oczu 150 mSv. Wcześniejsze orzeczenia z 2007 r., 2009 r. oraz z 2010 r. oparte były również na analizie narażenia zawodowego M. S., które nie wykazało przekroczenia rocznego limitu dawek dla soczewki oka. Tym samym lekarz Instytutu stwierdził, że obraz kliniczny choroby, dokumentacja sprawy, ani ocena narażenia zawodowego nie wskazują, że zmiany w narządzie wzroku (zaćma) mogły być następstwem szkodliwych warunków pracy.

Z uwagi na ww. opinię Instytutu Medycyny Pracy w [...], stanowiącą uzupełnienie dotychczasowego orzeczenia wydanego w sprawie, organ II instancji przyjął, że nadal nie została u M. S. rozpoznana choroba wymieniona w poz. 16 pkt 5 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych. Ocena narażenia zawodowego wykazała, iż warunki pracy - dawka promieniowania jonizującego jaką otrzymała zainteresowana nie mogła doprowadzić do powstania zaćmy popromiennej.

Z powyższych względów organ utrzymał w mocy decyzję [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z [...] października 2010 r.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na ww. decyzję Głównego Inspektora Sanitarnego, skarżąca – M. S. wniosła o pozytywne załatwienie jej sprawy.

W uzasadnieniu skargi nie zgodziła się z treścią pisma Instytutu Medycyny Pracy w [...] z 21 lutego 2012 r. wskazując, że nie była leczona lekami steroidowymi, a także nie była nigdy chora na żadną z chorób niedokrwiennych. Zarzuciła nieuwzględnienie w sprawie całości zebranego materiału dowodowego, albowiem jak podniosła pominięto załączone przez nią zaświadczenia lekarskie. Zaznaczyła, iż w jej ocenie zaświadczenia te winny być brane pod uwagę w sprawie, nadto – w postępowaniu dowodowym winien być uwzględniony wykaz dawek promieniowania z dozymetrii indywidualnej w całości, a nie tylko z trzech lat.

Skarżąca wskazała także na brak poszukiwania w sprawie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy jej chorobą a 33 - letnim (z 5-letnią przerwą na urlopy wychowawcze) stażem jej pracy w narażeniu na promieniowanie jonizujące i faktami przekroczenia dawek dopuszczalnych.

Zarzuciła także, że organ wziął pod uwagę jedynie wycinek jej pacy w narażeniu, tj. lata 2006-2009. Nadto, nie uwzględnił, że w roku 1980 i 1993 zostały przekroczone dawki dopuszczalnego promieniowania jonizującego.

W odpowiedzi na skargę Główny Inspektor Sanitarny podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie, albowiem -w ocenie Sądu- zaskarżona decyzja prawa nie narusza.

Na wstępie wymaga przypomnienia, iż Sąd kontrolował w niniejszej sprawie decyzję Głównego Inspektora Sanitarnego z [...] kwietnia 2012 r. utrzymującą w mocy decyzję [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z [...] października 2010 r. orzekającą o braku podstaw do stwierdzenia u M. S. choroby zawodowej wywołanej działaniem promieniowania jonizującego, tj. "zaćmy popromiennej" wymienionej w poz. 16 pkt 5 wykazu chorób zawodowych, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869).

Zatem, z uwagi na przedmiot sprawy, dostrzec trzeba, iż stosownie do treści art. 235² Kodeksu pracy przez chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Zgodnie zaś z § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869), decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika.

Zaznaczyć trzeba, iż w ww. przepisie przez orzeczenie lekarskie należy traktować nie każde orzeczenie ale takie, które zostało wydane przez właściwego lekarza, tj. lekarza, o którym mowa w § 5 ust. 1 ww. rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych. W myśl tego przepisu właściwym do orzekania w zakresie chorób zawodowych jest lekarz spełniający wymagania kwalifikacyjne określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 125, poz. 1317, z 2006 r. Nr 141, poz. 1011 oraz z 2008 r. Nr 220, poz. 1416 i Nr 234, poz. 1570) zatrudniony w jednej z jednostek orzeczniczych, o których mowa w ust. 2 i 3 (tj. I lub II stopnia). Wymaga też zauważania, że stosownie do § 6 ust. 1 ww. rozporządzenia lekarz, o którym mowa w § 5 ust. 1, wydaje orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, zwane dalej "orzeczeniem lekarskim", i czyni to na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika lub byłego pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.

Podkreślić przy tym wypada, iż organ inspekcji sanitarnej w postępowaniu dotyczącym stwierdzenia choroby zawodowej nie może kwestionować merytorycznej treści orzeczenia lekarskiego. Nie ma również prawa do dokonywania własnych ustaleń i samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej, prowadzącej do odmiennego rozpoznania schorzenia. Orzeczenie lekarskie ma walor opinii w rozumieniu art. 84 § 1 k.p.a., której wiarygodność organ ocenia na podstawie art. 80 k.p.a. Dodać również należy, że jak wynika z ust. 2 § 8 ww. rozporządzenia, jeżeli właściwy państwowy inspektor sanitarny przed wydaniem decyzji uzna, że materiał dowodowy, o którym mowa w ust. 1, jest niewystarczający do wydania decyzji, może żądać od lekarza, który wydał orzeczenie lekarskie, dodatkowego uzasadnienia tego orzeczenia, wystąpić do jednostki orzeczniczej II stopnia o dodatkową konsultację lub podjąć inne czynności niezbędne do uzupełnienia tego materiału. Powyższe prowadzi jednak do stwierdzenia, że postępowanie w tym zakresie ma charakter jedynie uzupełniający w odniesieniu do wydanych uprzednio orzeczeń lekarskich, stanowiących zasadniczy materiał dowodowy w tego rodzaju sprawach (por. wyrok NSA z 5 stycznia 2007 r., sygn. akt II OSK 107806 i wyrok NSA z 15 stycznia 2013 r., sygn. akt II OSK2337/12).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy dostrzec trzeba, iż kwestionowana decyzja została wydana na skutek wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 czerwca 2011 r. sygn. akt VII SA/Wa 696/11, uchylającego poprzednie rozstrzygnięcie tego organu (którym tak Sąd orzekając w niniejszej sprawie, jak i Główny Inspektor Sanitarny wydając zaskarżoną decyzję był związany). W wyroku tym Sąd wskazał, że wydając orzeczenie pominięto znajdujące się w dokumentacji pacjentki kserokopie zaświadczeń niezależnych jednostek lekarskich z 2007 r. i 2008 r., stwierdzających u M. S. zaćmę podtorebkową, charakterystyczną dla choroby popromiennej. Sąd zaznaczył, że zaświadczenia te nie stanowią "danych zawartych w orzeczeniu lekarskim", w rozumieniu § 8 rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych, które stanowią dla organów inspekcji sanitarnej podstawę do wydania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowe, jednakże powinny skłonić organy inspekcji sanitarnej do podjęcia dodatkowych czynności mających na celu wyjaśnienie powstałych wątpliwości. W konsekwencji Sąd zalecił zażądanie od lekarza, który wydał orzeczenie, dodatkowego uzasadnienia orzeczenia lub wystąpienie do jednostki orzeczniczej o dodatkową konsultację. Przy czym, podkreślić trzeba, iż z uzasadnienia wyroku Sądu jednoznacznie wynika, że dostrzeżone w sprawie zaświadczenia lekarskie niezależnych lekarzy (złożone do akt przez zainteresowaną) stanowić mogły jedynie o konieczności uzupełnienia materiału dowodowego poprzez uzyskanie dodatkowych informacji od właściwej jednostki orzeczniczej. Na podstawie jedynie takiego rodzaju zaświadczeń, nie mogło natomiast dojść do wydania decyzji w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej, ani tym bardziej do zmiany rozstrzygnięcia organu w tej sprawie na sprzeczne z oceną merytoryczną wynikającą z orzeczeń lekarskich jednostek orzeczniczych I i II stopnia (o których mowa w ww. rozporządzeniu w sprawie chorób zawodowych). Tego rodzaju dowodów – zaświadczeń lekarskich niezależnych lekarzy, § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, jak i inne przepisy tego aktu bowiem nie przewidują.

Stosując się do wskazań zawartych w ww. orzeczeniu Sądu, Główny Inspektor Sanitarny wystąpił do jednostki orzeczniczej II stopnia o uzupełnienie stanowiska i ustosunkowanie się do zaświadczeń lekarskich przedłożonych przez skarżącą a pochodzących z 2007 r. i 2008 r. (wydanych przez niezależne jednostki medyczne). W odpowiedzi, w piśmie z 21 lutego 2012 r. Instytut Medycyny Pracy w [...] wskazał, iż w dokumentacji medycznej M. S. występuje istotna nieścisłość umiejscowienia zmian przymgleniowych w soczewkach obu oczu. Stwierdził jednocześnie, że zaćma tylnotorebkowa jest jedną z najczęściej występujących zaćm pojawiających się z wiekiem, bez wpływu czynników szkodliwych. Wskazał w konsekwencji, że nie można obecnie jednoznacznie stwierdzić jaką postać miała zaćma u M. S. Jeszcze raz -w związku z postępowaniem dotyczącym stwierdzenia choroby zawodowej u skarżącej- podał, że w przypadku promieniowania jonizującego typowymi zmianami w oczach jest przymglenie w tylnym biegunie soczewki pod tylną torebką nazywane zaćmą podtorebkową tylną. Podniósł także, że w przypadku procesu orzeczniczego chorób zawodowych decyduje istotność narażenia na promieniowanie jonizujące, a orzeczenia lekarzy wydane w sprawie w dniu [...] stycznia 2007 r., [...] grudnia 2010 r. (zamiast: 2009 r.) i [...] września 2010 r. oparte były również na analizie narażenia zawodowego skarżącej, w której nie wykazano przekroczenia rocznego limitu dawek dla soczewki oka. Konkludując, Instytut Medycyny Pracy w [...] wskazał, że "ani obraz kliniczny choroby nie wskazuje jednoznacznie na przyczynę zmian patologicznych w soczewkach, ani tym bardziej nie jest one potwierdzone oceną narażenia zawodowego, dlatego nie można przypuszczać, iż zmiany w narządzie wzroku ww. pod postacią zaćmy, mogły być następstwem szkodliwych warunków pracy".

Powołując się na przywołaną opinię Instytutu Medycyny Pracy w [...], stanowiącą uzupełnienie dotychczasowego orzeczenia tej jednostki wydanego w sprawie, organ uznał w efekcie, iż sprawa nie może został pozytywnie dla skarżącej załatwiona, albowiem nadal nie została u M. S. rozpoznana choroba wymieniona w poz. 16 pkt 5 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych.

Mając powyższe na uwadze Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia skargi i uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Główny Inspektor Sanitarny w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie w sprawie, w tym wykonał wytyczne zawarte w wyżej wskazanym wyroku WSA w Warszawie, uzupełniając w koniecznym zakresie i w sposób nakazany wyrokiem materiał dowodowy. Uczynił to w związku z zaświadczeniami lekarskimi, którymi legitymowała się skarżąca w sprawie. Nie naruszył tym samym ani art. 153 p.p.s.a., ani przepisów procesowych regulujących postępowanie dowodowe, a orzekając oparł się na orzeczeniach lekarskich, w tym jednostki orzeczniczej II stopnia uzupełnionej pismem z [...] lutego 2012 r. Wobec zgromadzonego wyczerpująco materiału dowodowego (i zawartej w nim oceny merytorycznej lekarzy) organ ten nie mógł w efekcie uznać, że u M. S. wystąpiła chorobowa zawodowa.

Rozwijając powyższe dostrzec trzeba, iż GIS oparł się na orzeczeniach lekarskich właściwych jednostek orzeczniczych I i II stopnia, a orzeczenia te obejmowały cały okres zatrudnienia skarżącej na stanowisku technika rtg i uwzględniały całą dokumentację medyczną skarżącej wraz z oceną narażenia zawodowego (w tym dotyczącą okresu po 25 sierpnia 2006 r. do 29 września 2009 r.). Nadto, orzeczenia te są ze sobą zbieżne, nie występuje pomiędzy nimi żadna niespójność. Ze wszystkich tych orzeczeń wynika, że nie ma podstaw do stwierdzenia u skarżącej zmian w narządzie wzroku jako następstw warunków pracy, i to nie tylko dlatego, że obraz kliniczny zaćmy nie odpowiada obrazowi zaćmy popromiennej, ale też z tego względu, że skarżąca nie była narażona na ponadnormatywne działanie promieniowania jonizującego. Stanowisko to nie uległo zmianie na skutek ponownej analizy sprawy przez Instytut Medycyny Pracy w [...], po wyroku Sądu z dnia 3 czerwca 2011 r. i po uwzględnieniu przy ocenie zaświadczeń lekarskich przedstawionych przez zainteresowaną a pochodzących od niezależnych lekarzy. Instytut Medycyny Pracy w [...] wprawdzie nie stwierdził tym razem, w sposób stanowczy, jakiego charakteru zaćma wystąpiła u skarżącej, ale wskazał, że orzeczenia lekarskie wydane w sprawie opierały się także na analizie narażenia zawodowego, w której nie wykazano przekroczenia rocznego limitu dawek dla soczewki oka.

Reasumując, Główny Inspektor Sanitarny dysponując takim materiałem dowodowym nie mógł wydać pozytywnego dla skarżącej orzeczenia. Skoro orzeczenia lekarskie upoważnionych placówek medycznych, stanowiące podstawę zaskarżonej decyzji, wykluczyły u skarżącej rozpoznanie choroby zawodowej określonej w poz. 16 pkt 5 wykazu chorób zawodowych, tj. zaćmy popromiennej, to należy przyjąć, że organ ten był związany treścią tych opinii lekarskich, w zakresie wiedzy medycznej. Związanie to wynika z tego, że orzeczenie lekarskie stanowi jedyny wiarygodny środek dowodowy służący stwierdzeniu choroby zawodowej, jeśli nie budzi wątpliwości w świetle pozostałych dowodów. Organ inspekcji sanitarnej jest więc związany ustaleniami orzeczeń diagnostycznych i nie dysponując przeciwdowodami, które mogłyby orzeczenia te podważyć, nie ma w tym zakresie podstaw do przyjęcia, że rzeczywisty stan zdrowia strony kształtuje się odmiennie od wyników badań stanowiących podstawę orzeczeń lekarskich. Wskazać też raz jeszcze należy, iż w sprawie o stwierdzenie choroby zawodowej zasadniczym dowodem jest orzeczenie lekarskie wydane przez specjalistyczną jednostkę orzeczniczą, a kwestionowanie tego rodzaju orzeczeń lekarskich jest dopuszczalne tylko wyjątkowo, jeżeli na przykład z materiału dowodowego wynikają sprzeczne w zasadniczych kwestiach ustalenia. Jednak i w takiej sytuacji ani organ, ani sąd administracyjny nie są uprawnione do weryfikacji treści merytorycznej orzeczeń lekarskich, a mogą jedynie żądać ich uzupełnienia, co też na skutek wyroku Sądu z 3 czerwca 2011 r. (i w związku z treścią zaświadczeń lekarskich niezależnych jednostek medycznych przedstawionych przez skarżącą) miało miejsce w niniejszej sprawie. W sposób jaki było to możliwe (tj. przewidziany w § 8 ww. rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych), akta zostały uzupełnione o dodatkowe wyjaśnienia, a te wskazywały na zasadność rozstrzygnięcia organu I instancji, zapadłego w sprawie w dniu [...] października 2010 r. Jednostka orzecznicza II stopnia podtrzymała bowiem wcześniejsze swoje stanowisko wskazując wyraźnie, że nie można stwierdzić, iż u skarżącej wystąpiła zaćma podtorebkowa, charakterystyczna dla zaćmy popromiennej. Nie wskazuje na to także ocena narażenia zawodowego.

Z tych też przyczyn Sąd skargi nie uwzględnił. Nie podzielił podniesionych w niej zarzutów procesowych, związanych z nieuwzględnieniem w sprawie całego materiału dowodowego. Zarzuty dotyczące tej materii są w ocenie Sądu nieuzasadnione i wynikają z niezrozumienia procedury obowiązującej w sprawach dotyczących stwierdzania chorób zawodowych. Niemniej, Sąd dostrzega raz jeszcze, iż skarżona decyzja wydana została w oparciu o orzeczenia lekarskie, a te wydane zostały z uwzględnieniem oceny narażenia zawodowego dotyczącego całego okresu zatrudnienia skarżącej (a nie tylko z kilku ostatnich lat), i dawek promieniowania jonizującego. Nadto, Sąd zaznacza, iż jednostka orzecznicza II stopnia odniosła się do zaświadczeń lekarskich, którymi w postępowaniu legitymowała się skarżąca, a wobec tego nie można stwierdzić, iż dowody te zostały w sprawie pominięte.

Na koniec, w kontekście treści skargi i podniesionych w niej zarzutów Sąd zauważa raz jeszcze, iż jak wskazał Instytut Medycyny Pracy w [...], zaćma soczewek oczu jest typowym efektem deterministycznym, tzn. progowym i według aktualnej wiedzy ten próg jest rzędu 2-5Gy. Jeżeli wyniki dozymetrii indywidualnej wykazują wartości poniżej 1 mGy rocznie (tysiąc razy mniej), to nie ma fizycznej możliwości, aby pracownik mógł otrzymać dawkę na soczewki mogącą spowodować wystąpienie zaćmy popromiennej. I taka też sytuacja nie występowała w przypadku skarżącej, a wykaz dawek, który skarżąca załączyła do skargi tylko to potwierdza.

W tej sytuacji, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należało orzec jak w sentencji.