I OSK 1899/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 11 maja 2012 r., sygn. akt II SA/Łd 143/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi po rozpoznaniu skargi Z. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z dnia [...] grudnia 2011 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchylił zaskarżoną decyzję.

Wyrok powyższy zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:

Decyzją z dnia [...] listopada 2011 r. Burmistrz Gminy i Miasta Błaszki na podstawie art. 17, art. 20, art. 23, art. 24, art. 25, art. 26, art. 44 ust. 2a i 2b, art. 46, art. 49 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.), art. 2 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr 223, poz. 1456), art. 13 ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr 219, poz. 1706), rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie z dnia 22 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 114, poz. 783 ze zm.), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się, stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz.U. Nr 130, poz. 903), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) odmówił Z. S. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad niepełnosprawnym mężem B. S., legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W uzasadnieniu aktu organ podał, że wnioskodawczyni prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z mężem. Strona nie pracuje, gdyż jej mąż wymaga stałej obecności opiekuna. Mąż wnioskodawczyni legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Organ stwierdził, że z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych wynika, że wnioskowane świadczenie nie przysługuje w przypadku, gdy osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim. Wskazał na obowiązki małżonków wynikające z ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Organ dodał, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 18 lipca 2008 r., sygn. akt P 27/07, uznał art. 17 ust. 1 ww. ustawy za niezgodny z Konstytucją RP, co spowodowało konieczność nowelizacji ustawy, która jednak nie miała wpływu na uprawnienie małżonka.

Decyzją z dnia [...] grudnia 2011 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Sieradzu po rozpoznaniu odwołania Z. S. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Podzielając stanowisko organu I instancji również Kolegium odwołało się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2008 r., sygn. akt P 27/07 i podkreśliło, że w oparciu o ten wyrok sądy administracyjne wykształciły stanowisko, iż świadczenia pielęgnacyjne przysługują, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim. Zdaniem organu orzecznictwo to nie może być obecnie akceptowane, gdyż art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych – już po tym wyroku Trybunału Konstytucyjnego – był kilkukrotnie nowelizowany, ostatnio ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych i pomocy osobom uprawnionym do alimentów, zmieniono art. 17 ust. 1 pkt 2 i ust. 5 pkt 2a ww. ustawy.

Zgodnie z nową treścią art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Z kolei nowy art. 17 ust. 5 pkt 2a tej ustawy przewiduje, iż omawiane świadczenie nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Organ podkreślił, iż oba przytoczone przepisy należy analizować łącznie, a skoro tak, to wyłączone jest prawo do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne z tytułu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, która pozostaje w związku małżeńskim.

Jedyne odstępstwo dotyczy sytuacji, kiedy zarówno małżonek wymagający opieki, jak i jego współmałżonek legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jednakże w takiej sytuacji prawo do świadczenia nie przysługuje współmałżonkowi jako osobie niepełnosprawnej, lecz może się o nie ubiegać inna osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi Z. S. wniosła o uchylenie zaskarżonej i poprzedzającej ją decyzji.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze, wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, wniosło oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylając zaskarżoną decyzję na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, dalej p.p.s.a. podniósł, że materialnoprawną podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, w szczególności art. 17 ust. 1 tej ustawy w brzmieniu uwzględniającym nowelizację dokonaną powołaną na wstępie ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. Sąd wskazał, że dla wyniku sprawy istotny jest przede wszystkim art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, stosownie do którego świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Sąd stwierdził, że rację ma organ, iż przytoczony przepis był już kilkukrotnie nowelizowany i nowelizacje te były wynikiem poglądów wyrażanych przez Trybunał Konstytucyjny w dwóch orzeczeniach wydanych na podstawie tej regulacji prawnej. W następstwie pojawiły się rozbieżności w stanowiskach prezentowanych przez sądy administracyjne na tle podobnych stanów faktycznych i prawnych. Zdaniem Sądu wykładni powyższych przepisów nie można dokonywać w sposób literalny, ponieważ na uwadze należy mieć zarówno całokształt orzecznictwa, jak i stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie.

Sąd przypomniał, że analizując w wyroku z dnia 18 lipca 2008 r., w sprawie o sygn. akt P 27/07 (publ. OTK-A 2008, nr 6, poz. 107) przepis art. 17 ust. 1 powołanej ustawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis ten w zakresie, w jakim uniemożliwia nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego obciążonej obowiązkiem alimentacyjnym osobie zdolnej do pracy, niezatrudnionej ze względu na konieczność sprawowania opieki nad innym niż jej dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.

Sąd stwierdził, że wprawdzie powołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego odnosi się do treści art. 17 ustawy sprzed nowelizacji tego przepisu, jednakże wywody w nim zawarte pozostają nadal aktualne dla właściwej interpretacji zapisów ustawy o świadczeniach rodzinnych w przedmiocie nabywania uprawnień do świadczeń pielęgnacyjnych, w tym do właściwego odczytywania ograniczeń wynikających z art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy.

W ocenie Sądu przepis art. 17 ust. 5 pkt 2a winien być odczytywany przez pryzmat przepisu art. 17 ust. 1. Jeżeli bowiem prawo do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne wywodzi się z istnienia obowiązku alimentacyjnego, to literalne odczytywanie normy art. 17 ust. 5 pkt 2a niweczyłoby skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do osób pozostających w związku małżeńskim. Dlatego nieuprawniona jest taka wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 2a w związku z art. 17 ust 1 ustawy, w myśl której osoba sprawująca opiekę, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, o którym mowa w art. 128 k.r.o., traci prawo do świadczenia z uwagi na fakt pozostawania osoby, nad którą sprawuje opiekę w związku małżeńskim (por. wyrok NSA z dnia 7 grudnia 2009 r., sygn. akt I OSK 723/09 oraz I OSK 722/09; wyrok WSA w Olsztynie z dnia 5 kwietnia 2012r., sygn. akt II SA/Ol 162/12).

Sąd podał, iż pogląd, stosownie do którego pozostawanie w związku małżeńskim nie wyklucza możliwości uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, znalazł aprobatę w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 2010 r. (sygn. akt P 38/09). Umarzając postępowanie dotyczące pytania prawnego w tym zakresie, Trybunał wskazał na utrwaloną i jednolitą praktykę interpretacji art. 17 ust. 5 pkt 2a przez sądy administracyjne. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że sądy administracyjne przyznały pierwszeństwo wykładni celowościowej i systemowej nad wykładnią językową, uznając, iż pozostawanie w związku małżeńskim przez osobę wymagającą opieki nie powinno stanowić przesłanki odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Trybunał zwrócił uwagę, iż skoro członek rodziny wywiązuje się ze swych obowiązków zarówno prawnych, jak i moralnych wobec chorego członka rodziny, co wymaga rezygnacji z zarobkowania, to osoba ta winna otrzymać od Państwa odpowiednie wsparcie. Zwalnia się tym samym Państwo i jego organy z obowiązku zapewnienia opieki osobom jej potrzebującym w formach zorganizowanych i zinstytucjonalizowanych. Trybunał Konstytucyjny podzielił pogląd, iż stosowanie wykładni językowej powyższego przepisu jest niedopuszczalne, gdyż pozostaje w sprzeczności z podstawowymi wartościami konstytucyjnymi takimi, jak ochrona małżeństwa i dobra rodziny – art. 18 i art. 71 Konstytucji RP oraz równości wobec prawa – art. 32 Konstytucji RP. Co za tym idzie– stosując wskazany przepis – należy przyznać pierwszeństwo wykładni celowościowej i systemowej nad wykładnią językową.

Sąd wskazał dalej, że wyłączenie z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego małżonka zdolnego do pracy, ale rezygnującego z zatrudnienia z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym współmałżonkiem, jest nie do pogodzenia z prokonstytucyjną wykładnią, przy której nie sposób pominąć wykazanego wyżej dorobku Trybunału Konstytucyjnego (por. wyrok NSA z dnia 9 września 2010 r., sygn. akt I OSK 1000/10 i wyrok WSA w Szczecinie z dnia 28 marca 2012 r., sygn. akt II SA/Sz 129/12).

Sąd wskazał, że podstawę do odmowy przyznania Z. S. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności mężem, organy upatrywały w dyspozycji art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy, co uzasadniały jedynie faktem, iż osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim. Zdaniem Sądu, w aktualnym stanie prawnym i w świetle przywołanej argumentacji okoliczność, że skarżąca rezygnując z zatrudnienia sprawuje opiekę nad małżonkiem, nie stanowi podstawy do odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, a wręcz obliguje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji.

Sąd wskazał, że przy ponownej analizie organ odwoławczy przeprowadzi właściwą wykładnię przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, mając na względzie powyższe wskazania sądu oraz argumenty odwołania skarżącej.

W skardze kasacyjnej reprezentowane przez radcę prawnego Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu zaskarżyło powyższy wyrok w całości, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów:

1) prawa materialnego – art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj.:

– art. 17 ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych oraz art. 32 ust. 1, art. 18 i art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez ich błędną wykładnię i przyjęcie, iż na gruncie powołanych przepisów osobą uprawnioną do świadczenia pielęgnacyjnego może być także osoba, która nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad własnym niepełnosprawnym małżonkiem,

– art. 8 ust. 2 w zw. z art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przez ich nie właściwe zastosowanie, polegające na dokonaniu w ramach wykładni art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych faktycznej oceny zgodności tego przepisu z Konstytucją, co należy do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego,

– art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na odstąpieniu od skorzystania z możliwości wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, mimo wątpliwości co do zgodności z Konstytucją art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych;

2) prawa procesowego, które to uchybienie miało wpływ na wynik sprawy – art. 174 pkt 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj.:

– art. 145 § 1 pkt 1 lit. a Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z dnia [...] grudnia 2011 r., wskutek błędnego przyjęcia, iż ww. decyzja naruszała art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych na skutek jego błędnej wykładni,

– art. 151 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnym, poprzez niezastosowanie tego przepisu w sytuacji, gdy skarga Z. S. jako nieuzasadniona, winna zostać oddalona.

W oparciu o powyższe zarzuty wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie skargi ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi oraz zasądzenie na rzecz strony przeciwnej kosztów postępowania kasacyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania należy stwierdzić, że zarzuty te nie mogły być uwzględnione. Oba wskazane w skardze kasacyjnej przepisy ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – art. 145 § 1 pkt 1 lit. a/ i art. 151, które zdaniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu zostały naruszone przez Sąd pierwszej instancji, regulują jedynie sposób rozstrzygnięcia sprawy i nie mogą stanowić samodzielnej podstawy skargi kasacyjnej, o której mowa w art. 174 pkt 2 p.p.s.a. Naruszenie przepisów postępowania, o którym mowa w powyższym przepisie dotyczyć musi przepisów regulujących postępowanie sądowoadministracyjne, tego zaś rodzaju zarzut nie został w sprawie postawiony.

Podstawowe znaczenie dla oceny zasadności skargi kasacyjnej ma zarzut naruszenia poprzez błędną wykładnię art. 17 ust. 1 w związku z art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych oraz art. 32 ust. 1, art. 18 i art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez przyjęcie, że na gruncie powołanych przepisów osobą uprawnioną do świadczenia pielęgnacyjnego może być także osoba, która nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad własnym niepełnosprawnym małżonkiem. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym sprawę uznając powyższy zarzut za nieuzasadniony w pełni podziela stanowisko, jakie wyrażone zostało w zaskarżonym wyroku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi.

Zgodnie z brzmieniem w dacie rozpatrywania sprawy przez organy administracji publicznej art. 12 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, 3) opiekunowi faktycznemu dziecka – jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W myśl natomiast obowiązującego w tym czasie art. 17 ust. 5 pkt 2 a ww. ustawy świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, odwołując się do wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie P 27/07 i z dnia 22 lipca 2008 r. w sprawie P 41/07 oraz postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 2010 r. (P 38/09), a ponadto do bogatego orzecznictwa sądów administracyjnych dotyczącego omawianej problematyki słusznie uznał, że okoliczność, iż skarżąca, rezygnując z zatrudnienia sprawuje opiekę nad swoim małżonkiem nie może stanowić podstawy do odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na treść art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy.

Podstawą prawną dla osoby pozostającej w związku małżeńskim do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego należnego z tytułu opieki nad niepełnosprawnym w znacznym stopniu współmałżonkiem jest przepis art. 17 ust. 1 pkt 2 omawianej ustawy. Okoliczność, że obowiązki małżeńskie są w szczególny sposób regulowane przez prawo (szerszy) nie oznacza, że pomiędzy współmałżonkami nie występuje obowiązek o charakterze alimentacyjnym.

Zgodnie z treścią art. 27 k.r.o. oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. (...). Ponadto, w myśl art. 23 k.r.o. są oni obowiązani do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Analiza powyższych przepisów wskazuje, że wieź, która łączy współmałżonków jest wielopłaszczyznowa i obejmuje nie tylko samych małżonków, ale i całą, założoną przez nich rodzinę. Z tego powodu prawa i obowiązki małżonków zostały uregulowane prawnie w sposób odrębny i jednocześnie szczególny. Powyższe nie zmienia jednak faktu, że wśród obowiązków małżeńskich istnieje obowiązek wzajemnej alimentacji (przyczynianie się do zaspokajania wzajemnych potrzeb, wzajemna pomoc i współdziałanie dla m.in. wzajemnego dobra). Tak też powszechnie pojmowane są wspomniane wyżej przepisy prawa rodzinnego, zarówno przez literaturę przedmiotu, jak i orzecznictwo. Akcentuje się wręcz nawet, że "... obowiązek alimentacyjny z art. 27 ma szerszą treść od zwykłego obowiązku alimentacyjnego" oraz, iż "... pomimo istnienia (...) różnic obowiązek alimentacyjny ustanowiony w art. 27 nie zmienia swojego charakteru alimentacyjnego" (vide np. Jerzy Ignatowicz, Kazimierz Piasecki, Janusz Pietrzykowski i Jan Winiarz, Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, Wyd. Prawn., Warszawa 1990, s. 131 i 132).

Z tej przyczyny nie można twierdzić, iż ustawa o świadczeniach rodzinnych, posługując się – w art. 17 ust. 1 pkt 2 – pojęciem "innych osób, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności", nie dotyczy współmałżonków.

W przypadku więc, gdy małżonek ubiegający się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z powodu opieki nad współmałżonkiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności nie jest osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności ma w takim przypadku w pełni zastosowanie art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Przepis zawarty w art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a/ tej ustawy nie może być rozumiany jako przeszkoda w przyznaniu świadczenia w takim wypadku. Przepis ten normuje bowiem inne przypadki, gdy o świadczenie pielęgnacyjne z tytułu sprawowanej opieki nad osobą niepełnosprawną pozostająca w związku małżeńskim ubiega się osoba spełniająca kryteria wskazane w ust. 1 lub 1a, niebędąca małżonkiem osoby niepełnosprawnej.

Przedstawione w zaskarżonym wyroku rozumienie omawianych przepisów jest prawidłowe, takie ich rozumienie przyjmowane jest w aktualnym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. wyrok z dnia 9 stycznia 2013 r., I OSK 1196/12).

Nie można zgodzić się ze skarżącym kasacyjnie, że dokonując w zaskarżonym wyroku prokonstytucyjnej wykładni przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2008 r. o świadczeniach rodzinnych, która to linia orzecznicza znalazła akceptację Trybunału Konstytucyjnego (vide przywołane przez Sąd pierwszej instancji postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 2010 r., P 38/09) Sąd dokonał oceny zgodności przepisu ustawowego z Konstytucją, czym uchybił art. 8 ust. 2 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji RP.

W sprawie nie został także naruszony art. 193 Konstytucji RP. Jak wyżej stwierdzono Sąd nie oceniał konstytucyjności przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Regulacja zawarta w tym przepisie stanowi uprawnienie sądu do wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, z którego może on skorzystać, gdy uzna, że wystąpiły w sprawie wątpliwości co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie zależy rozstrzygniecie sprawy toczącej się przed sądem.

Nieskorzystanie w okolicznościach niniejszej sprawy z powyższych możliwości nie mogło stanowić skutecznego zarzutu kasacyjnego.

Z powyższych względów, a ponadto mając na uwadze, że w sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania wymienione w art. 183 § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną na podstawie art. 184 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.