II SA/Po 147/14
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
2014-07-02Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Barbara Drzazga
Edyta Podrazik
Maria Kwiecińska /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Kwiecińska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Barbara Drzazga Sędzia WSA Edyta Podrazik Protokolant St. sekretarz sąd. Katarzyna Sierszeńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 02 lipca 2014 r. sprawy ze skargi "A" sp. z o.o. z siedzibą w D. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia (...) Nr (...) w przedmiocie nakazu rozbiórki części obiektu budowlanego; oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia (...) listopada 2013 r., nr (...), Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w K., na podstawie art. 48 ust. 1 art. 52 ustawy z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 247 ze zm.), dalej jako "K.p.a.", nakazał właścicielowi nieruchomości położonej w D. nr (...), działka nr (...) – "A" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, rozbiórkę części obiektu budowlanego - 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych), umożliwiających komunikację pionową do pomieszczeń biurowych, socjalnych i magazynu na poddaszu budynku głównego zakładu produkcji świec, wybudowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę.
W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia wskazano, że w dniach (...) lutego 2012 r. oraz (...) i (...) września 2012 r. pracownicy Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego dokonali kontroli opisanej powyżej nieruchomości. Podczas jej trwania ustalono, że działka nr (...) w D. jest zabudowana następującymi obiektami budowlanymi: budynkiem głównym zakładu produkcji świec, objętym odrębnym postępowaniem administracyjnym w sprawie samowolnej zmiany sposobu użytkowania (sprawa znak: [...]) oraz wybudowanymi samowolnie obiektami budowlanymi (magazynem wyrobów, budynkiem komunikacji, małą halą produkcji świec, wiatą drewnianą i budynkiem agregatu). Budynek główny produkcji świec został rozbudowany o 2 szt. schodów zewnętrznych głównych, zapewniających dostęp do pomieszczeń budynku znajdujących się na drugiej kondygnacji tj. biura z wydzielonym pomieszczeniem WC, stołówki dla pracowników z aneksem kuchennym, pomieszczenia dodatkowego oraz magazynu ogólnego zakładu produkcji świec. Wybudowane schody są konstrukcji stalowej – konstrukcję wsporczą stanowią elementy stalowe zakotwione w stopach fundamentowych, stopnie wykonane z krat stalowych. Konstrukcji schodów została szczegółowo przedstawiona w dokumentacji fotograficznej załączonej do protokółu z kontroli z dnia (...) lutego 2012 r.
W trakcie czynności kontrolnych stwierdzono, że długość biegu schodów wraz z podestem wynosi 6,70 m, a szerokość biegu schodów 1,20 m. Zatem powierzchnia zabudowy 1 szt. schodów zewnętrznych wynosi 8,04 m2, co przy 2 szt. wynosi 16,08 m2. Ponadto ustalono, że bieg schodów składa się z 19 stopni na długości 4,90 m, a podest (spocznik) piętrowy posiada szerokość 1,20 m i długość 1,80 m. Przedmiotowe schody posiadają wzdłuż biegu z obu stron stalowe poręcze (balustrady). Z jednej strony poręcz jest mocowana bezpośrednio do ściany budynku, z drugiej strony stanowi samodzielną konstrukcję.
W dniu (...) września 2009 r. nieruchomość w D. (działka nr [...]) została sprzedana przez R. i T. K. firmie "B" z siedzibą w (...). Według zapisów w akcie notarialnym przedmiotem sprzedaży była działka nr (...) wraz z murowaną halą produkcyjną z wiatami magazynowymi. Dnia (...) grudnia 2012 r. nieruchomość (grunt wraz z zabudowaniami), został sprzedany przez firmę "B" kolejnemu nabywcy firmie "A" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. Z inwentaryzacji budowlanej (przedstawionej przez właściciela organowi podczas trwania kontroli) opracowanej w dniu dnia (...) października 2009 r. przez inż. bud. M. S. – wynika, że schody stalowe (2 szt.) objęte niniejszym postępowaniem administracyjnym – nie były jeszcze wybudowane. Z dokumentacji fotograficznej załączonej do opracowania pt. "Operat szacowania" z dnia (...) października 2009 r., autorstwa inż. A. S. wynika, że na poddasze (ówczesny magazyn kartonu) prowadziły schody stalowe ażurowe (1 szt.).
W toku postępowania Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego postanowieniem z dnia (...) maja 2012 r. wezwał ówczesnego właściciela, firmę "B", do udzielenia informacji dotyczących prowadzenia robót na nieruchomości w (...), w tym do podania danych firmy wykonującej schody stalowe na poddasze. W odpowiedzi, w piśmie z dnia (...) czerwca 2012 r. firma wskazała, że schody prowadzące z dwóch stron do budynku wykonała firma Usługi Ciesielskie – M. B. Przesłuchany następnie w charakterze świadka M. B., zeznał, że wykonywał schody stalowe jesienią i zimą 2010 r. Świadek oświadczył również, że obecne schody stalowe zostały wykonane w ilości 2 szt. tj. w formie niezależnych biegów schodowych prowadzących na poddasze oraz, że jedne schody zostały ustawione w miejscu starych, uprzednio zdemontowanych schodów stalowych. Ponadto świadek zeznał, że projektu na schody nie było, a zakres robót był uzgodniony z inwestorem – dyrektorem generalnym O. J. Mając powyższe na względzie Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego ustalił, że schody zewnętrzne stalowe w ilości 2 szt., objęte postępowaniem organu zostały wybudowany w IV kwartale 2010 r. i zostały wybudowane przez poprzedniego właściciela nieruchomości – firmę "B", bez wymaganego pozwolenia na budowę.
W ocenie organu I instancji wykonanie schodów zewnętrznych – niezależnie od przyjętego do ich wykonania materiału stanowi wykonanie robót budowlanych polegających na budowie części obiektu budowlanego. Jak podniesiono w oparciu o uregulowania ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, wykonane roboty zostały zakwalifikowane, zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt. 6 ustawy, jako "budowa" – czyli wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego. Budowa schodów zewnętrznych traktowana jest jako rozbudowa istniejącego budynku, która wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Brak pozwolenia na budowę kwalifikuje wybudowane schody zewnętrzne jako samowolę budowlaną, co oznacza w przedmiotowym przypadku konieczność zastosowania procedury określonej w art. 48 Prawa budowlanego.
Następnie podniesiono, że objęte postępowaniem, samowolnie wybudowane schody zewnętrzne naruszają przepisy techniczno – budowlane, określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, ze zm.). Zgodnie z § 69 ust. 3 powyższego rozporządzenia liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10. Samowolnie wybudowane schody zewnętrzne (2 szt.) posiadają w jednym biegu 19 stopni, co rażąco narusza powyższe przepisy. Ponadto rozporządzenie w § 68 ust. 3 określa szerokość użytkową schodów zewnętrznych wskazując, że szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2 m, przy czym nie może być mniejsza niż szerokość użytkowa biegu schodowego w budynku, przyjęta zgodnie z wymaganiami określonymi w ust. 1 i 2. Z tabeli przedstawiającej graniczne wymiary schodów stałych (§ 68 ust. 1 rozporządzenia) w przedmiotowym przypadku minimalna szerokość użytkowa biegu schodowego winna wynosić 1,2 m. Według przepisu § 68 ust. 4 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w przypadku balustrady jednostronnej – między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Z pomiarów dokonanych przez organ wynika, że szerokość biegu schodów wynosi 1,20 m. Szerokość użytkowa biegu jest jednak mniejsza, gdyż bieg o szerokości 1,20 m został pomniejszony o wielkość obustronnych poręczy metalowych. Organ nadzoru budowlanego dopatrzył się również innych nieprawidłowości w budowie przedmiotowych schodów. Z analizy materiału dowodowego, między innymi inwentaryzacji budowlanej (przedstawionej przez właściciela organowi na kontroli) opracowanej w dniu 16 października 2009 r. przez inż. bud. M. S. wynika, że odległość pomiędzy poziomem terenu, a górnym poziomem stropu poddasza użytkowego (wysokość) wynosi 4,00 m. Biorąc pod uwagę stwierdzoną przez organ ilość stopni – 19 szt., oszacowano, że wysokość stopnia w biegu schodowym wynosi około h = 0,21 m (4,00 m.: 19 szt.). Przepis § 68 ust. 1 - dopuszcza maksymalną wysokość stopni do 0,175 m (budynki produkcyjne, magazynowo-składowe w których zatrudnia się ponad 10 osób). Powyższe nieprawidłowości rażącą naruszają przepisy techniczno budowlane w zakresie przekroczenia ilości liczby stopni dopuszczalnych w jednym biegu, zmniejszenia dopuszczalnej szerokości użytkowej biegu schodów oraz przekroczenia wysokości stopni określonych przepisami. Ten stan rzeczy wymagał wydania decyzji o całkowitej rozbiórce wybudowanych schodów i wykonania w ich miejsce nowych (dostosowanych do przepisów techniczno budowlanych). Stąd, w ocenie organu, w przedmiotowej sprawie niemożliwym było wydanie decyzji o doprowadzeniu samowolnie wybudowanych schodów zewnętrznych do stanu zgodnego z prawem.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła "A" Sp. z o.o. reprezentowana przez J. K., wnosząc o jej uchylenie. W ocenie odwołującego zaskarżona decyzja naruszała art. 48 ust. 1 i 2 ustawy Prawo budowlane poprzez przyjęcia, że nie jest możliwe doprowadzenie zwykłych schodów stalowych do stanu zgodnego z prawem oraz błędne uznanie, aby stanowiły on obiekt budowlany lub samodzielną część budynku głównego. Ponadto organ I instancji miał się dopuścić naruszenia zasad ogólnych postępowania administracyjnego określonych w art. 7 – 12 K.p.a., gdyż w ocenie skarżącej w przedmiotowej sprawie niezbędne było prowadzenie jednego postępowania naprawczego w stosunku do wszystkich obiektów pobudowanych na terenie zakładu produkcji świec.
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowanego decyzją z dnia (...) grudnia 2013 r., nr (...), na podstawie art. 138 § 1 pkt. 1 K.p.a. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia przytoczono dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie wyjaśniono, że budowa schodów zewnętrznych przy istniejącym budynku spowodowała zwiększenie jego długości (lub szerokości), a więc doszło do zmiany charakterystycznych parametrów istniejącego obiektu, co powoduje, że nie można tego typu robót budowlanych zaliczyć do przebudowy. Właściwą kwalifikacją dla stwierdzonej samowoli powinna więc być rozbudowa istniejącego obiektu budowlanego. Pojęcie to nie zostało zdefiniowana przepisach ustawy Prawo budowlane, jednakże z powszechnego znaczenia tego pojęcia wynika, że rozbudowa polegać będzie na powiększeniu istniejącego obiektu. Dobudowanie do budynku schodów spowodowała więc zwiększenie jednego z wymiarów budynku – długości lub szerokości. Powyższe roboty nie powinny również być zakwalifikowane jako wykonanie urządzenia budowlanego. Zgodnie z art. 3 pkt 9 ustawy Prawo budowlane przez urządzenia budowlane należy rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Definicja ta wymienia przykładowe urządzenia budowlane lecz ich charakter różni się od schodów zewnętrznych, i nie można uznać by schody zewnętrzne stanowiły urządzenie budowlane w rozumieniu tego przepisu. Odwołując się do orzeczeń sądów administracyjnych wyjaśniono, że samowolne wybudowanie schodów zewnętrznych o konstrukcji metalowej w miejsce dotychczasowych schodów o konstrukcji drewnianej nie stanowi remontu w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy Prawo budowlane, lecz wykonanie robót budowlanych polegających na budowie części obiektu budowlanego, do których zastosowanie ma art. 48 ustawy. Mając powyższe na względzie uznano, że prawidłowo w niniejszej sprawie organ I instancji uznał, że przed wykonaniem schodów zewnętrznych przy budynku inwestor winien uzyskać pozwolenie na budowę. Skoro inwestor nie uzyskał decyzji o pozwoleniu na budowę należało wszcząć postępowanie w trybie art. 48 – 49 ustawy Prawo budowlane. Zwrócono przy tym uwagę, że przedmiotowe roboty budowlane polegające na budowie schodów zewnętrznych nie zostały wykonane wewnątrz obiektu, którego sposób użytkowania został zmieniony. Rozbudowa obiektu budowlanego stanowi rodzaj budowy i skutkuje powstaniem nowej struktury budowlanej. Postępowanie w sprawie samowolnej rozbudowy obiektu powinno więc być prowadzone odrębnie.
Następnie wyjaśniono, że przedmiotowe schody zewnętrzne naruszają § 68 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Ponieważ roboty budowlane umożliwiające doprowadzenie schodów do stanu zgodnego z przepisami (zmiana schodów na dwubiegowe, zwiększenie szerokości użytkowej schodów i zmniejszenie wysokości stopnia) doprowadziłyby do rozbiórki istniejących schodów i powstania w istocie nowych – o odmiennej konstrukcji, niemożliwym stało się wydanie decyzji o doprowadzenie ich do stanu zgodnego z prawem. Prawidłowo więc organ I instancji nakazał rozbiórkę przedmiotowych schodów zewnętrznych. Schody jako część obiektu budowlanego mogę być bowiem rozebrane bez istotnej ingerencji w pozostałą część obiektu budowlanego.
Skargę na powyższe rozstrzygnięcie wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniosła "A" Sp. z o.o. reprezentowana przez radcę prawnego G. W., wnosząc o jej uchylenie oraz uchylenie poprzedzającej ją decyzji organu I instancji. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie: art. 138 § 1 pkt 1 i 2 K.p.a. poprzez ich niezastosowanie; art. 48 ust. 1 poprzez wadliwe uznanie, że nie jest możliwe doprowadzenie zwykłych schodów stalowych do stany zgodnego z prawem; art. 50 ust. 1 pkt 1 oraz art. 51 ust. 1 pkt 2 poprzez ich niezastosowanie; art. 7 – 12 K.p.a. przez ich niezastosownie, gdyż w ocenie skarżącej w przedmiotowej sprawie niezbędne było prowadzenie jednego postępowania naprawczego w stosunku do wszystkich obiektów pobudowanych na terenie zakładu produkcji świec, art. 107 § 3 poprzez ich niezastosowanie.
W uzasadnieniu skargi choć wskazano, że istotnie przedmiotowe schody zostały wybudowane samowolnie i naruszają warunki techniczne, to jednak możliwe było wydanie decyzji zobowiązującej inwestora do doprowadzenia do stanu ich zgodności z prawem. Podkreślono, że rozbiórka schodów sparaliżuje prace zakładu, przy czym nakazowi rozbiórki może podlegać jedynie obiekt będący samodzielny i niezależny, co nie ma miejsca w niniejszej sprawie.
W odpowiedzi na skargę Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego podtrzymał swoje stanowisko i wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazała się bezzasadna.
Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie w pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269) sąd dokonuje kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. W myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany jej zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to konieczność dokonania przez sąd oceny zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony.
Przedmiotem zaskarżonej decyzji jest rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w przedmiocie utrzymania w mocy nakazu rozbiórki części obiektu budowlanego – 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych), posadowionych na działce nr (...), położonej w D., działka nr (...) – "A" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, rozbiórkę części obiektu budowlanego - 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych), umożliwiających komunikację pionową do pomieszczeń biurowych, socjalnych i magazynu na poddaszu budynku głównego zakładu produkcji świec, wybudowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę.
W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostaje, że przedmiotowe schody zostały wybudowane bez uprzedniego uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, co powoduje, że obowiązkiem organów nadzoru budowlanego było wszczęcie i prowadzenie postępowania, o jakim mowa w art. 48 ustawy Prawo budowlane. Zauważyć bowiem należy, że jak zasadnie wyjaśniono w powoływanym przez organy administracji wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 17 października 2007 r., sygn. akt II SZ/Sz 719/07, Baza NSA, samowolne wybudowanie schodów zewnętrznych o konstrukcji metalowej w miejsce dotychczasowych schodów o konstrukcji drewnianej nie stanowi remontu w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy Prawo budowlane lecz wykonanie robót budowlanych polegających na budowie części obiektu budowlanego do których zastosowanie ma art. 48 powyższej ustawy. Stanowisko powyższe jest powszechnie akceptowane przez sądy administracyjne (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 września 2008 r., sygn. akt II SA/Gd 515/08, Baza NSA, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 06 października 2011 r., sygn. akt II SA/Gd 238/11, Baza NSA, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 lipca 2005 r., sygn. akt VII SA/Wa 1611/04). Co więcej, ze stanowiskiem powyższym nie polemizuje skarżąca spółka, gdyż w samej skardze podniesiono, że przedmiotowe schody zostały wybudowane samowolnie i że naruszają warunki techniczne.
Nakaz rozbiórki został również prawidłowo skierowany do obecnego właściciela nieruchomości, a nie inwestora. Możliwość powyższą przewiduje art. 52 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany na swój koszt dokonać czynności nakazanych w decyzji, o której mowa w art. 48, art. 49b, art. 50a oraz art. 51 ustawy Prawo budowlane. W orzecznictwie sądów administracyjnych wyjaśnia się jednak, że z uwagi na alternatywne wymienienie w art. 52 ustawy Prawo budowlane inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, nie jest wykluczone, że egzekucja może toczyć się dalej przeciwko dotychczasowemu właścicielowi – jest to jednak dopuszczalne tylko wówczas, gdy dotychczasowy właściciel jest nadal posiadaczem i zarządcą nieruchomości (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 25 października 2012 r., sygn. akt II SA/Kr 1164/12, Baza NSA). Stanowisko takie wynika z faktu, że w postępowaniu egzekucyjnym chodzi o wykonanie obowiązku wynikającego z decyzji, a nie o wykonanie decyzji w stosunku do osoby wymienionej w decyzji. Stąd z uwagi na zmianę właściciela nieruchomości, na której pobudowane zostały schody, nakaz rozbiórki powinien być skierowany do skarżącej spółki.
Zdaniem skarżącej za wadliwe uznać jednak należało wydanie decyzji o nakazie rozbiórki, gdyż w jej ocenie możliwe było wydanie decyzji zobowiązującej inwestora do doprowadzenia do stanu ich zgodności z prawem. Ponadto, stosownie do treści art. 48 ustawy Prawo budowlane, nakazowi rozbiórki może podlegać jedynie samodzielny i niezależny obiekt budowlany, co nie ma miejsca w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu podnoszone zarzuty uznać należało za bezpodstawne.
Przechodząc do zarzutu naruszenia art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane polegającego na wydaniu decyzji o nakazie rozbiórki obiektu – schodów zewnętrznych, a więc obiektu, który w ocenie skarżącej nie stanowi samodzielnego i niezależnego obiektu budowlanego, wskazać należy, że zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych brak jest przeszkód, aby nakazać rozbiórkę części obiektu w sytuacji, gdy jest to część obiektu na tyle samodzielna, jak i niezależna od pozostałej części obiektu wybudowanego zgodnie z prawem, że może być rozebrana bez istotnej ingerencji w pozostałą część obiektu budowlanego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2006 r., sygn. akt II OSK 788/05, Baza NSA). Pozwala na to przepis art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. W ocenie Sądu sytuacja powyższa ma miejsce w niniejszej sprawie, gdyż przedmiotowe schody stanowią obiekt na tyle samodzielny i niezależny, że możliwe jest dokonanie ich rozbiórki bez ingerencji w budynek głównego zakładu produkcji świec. Za takową ingerencję, w rozumieniu art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, nie może być bowiem uznana okoliczność, że rozbiórka schodów uniemożliwi dostępu do pomieszczeń samowolnie pobudowanych na górze hali produkcyjnej. Samodzielność i niezależność obiektu budowlanego musi być bowiem postrzegana przez pryzmat jego związku technicznego z innymi obiektami budowlanymi, nie zaś poprzez związek funkcjonalny, jaki zachodzi w niniejszej sprawie. Innymi słowy, rozbiórka schodów nie doprowadzi do zniszczenia budynku hali, czy też do znacznego pogorszenia jej stanu technicznego. A tylko w takim przypadku niemożliwym byłoby orzeczenia nakazu ich rozbiórki.
Za niezasadny uznać również należy zarzut możliwości wydania, w przedmiotowej sprawie rozstrzygnięcia, mocą którego zobowiązano by właściciela do wykonania określonych robót budowlanych. Istotnie, w ramach postępowania legalizacyjnego organ nadzoru budowlanego jest uprawniony do zobowiązania właściciela do wykonania robót budowlanych umożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem. Zauważyć jednak należy, że jak prawidłowo wyjaśniono w treści zaskarżonej decyzji przedmiotowe schody zewnętrzne naruszają § 68 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Jednocześnie wykonanie robót budowlanych umożliwiających doprowadzenie schodów do stanu zgodnego z przepisami (zmiana schodów na dwubiegowe, zwiększenie szerokości użytkowej schodów i zmniejszenie wysokości stopnia) w praktyce prowadziłoby do rozbiórki istniejących schodów i powstania w istocie nowych – o odmiennej konstrukcji. W ocenie Sądu podzielić należy stanowisko organów, że wydanie decyzji nakazującej wykonanie określonych robót budowlanych, celem doprowadzenia obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem, nie może prowadzić do pobudowania nowego obiektu w miejsce samowoli budowlanej. Tak zakreślony zakres robót budowlanych, wykracza bowiem poza zakres przewidziany przez ustawodawcę, który dopuszcza możliwość zobowiązania właściciela do wykonania robót budowlanych umożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem. Postępowanie legalizacyjne nie może bowiem prowadzić do realizacji nowego obiektu budowlanego, w miejscu obiektu samowolnie pobudowanego przez inwestora.
Odnosząc się do wskazanego w skardze zarzutu naruszenia zasad ekonomiki procesowej podnieść należy, ze kwestia zasad prowadzenia postępowania w przedmiocie stwierdzonej samowoli budowlanej, co do różnych obiektów lub ich odrębnych części, została pozostawiona uznaniu organu administracji – żaden przepis ustawy nie nakazuje organom prowadzenia jednego postępowania w przedmiocie wszystkich nieprawidłowości, jakich dopuścić się mógł inwestor na danej działce (terenie). W konsekwencji organy nadzoru budowlanego mogą samodzielnie decydować o sposobie rozpoznania sprawy dotyczących stwierdzonych, samowolnych obiektów budowlanych. Jest to o tyle zasadne, że niejednokrotnie możliwe jest powstanie sytuacji, w której legalizacja samowoli będzie odbywała się na podstawie różnych trybów (czy też różnych ustaw regulujących powyższe zagadnienie). Stąd możliwość prowadzenia postępowania legalizacyjnego oddzielnie, w stosunku do każdej, samowi budowlanej realizuje postulat szybkości postępowania. Na marginesie Sąd wskazuje, że podnoszony zarzut naruszenia ekonomiki procesowej nie mógłby stanowić podstawy uchylenia zaskarżonej decyzji, gdyż sam w sobie nie stanowi naruszenia przepisów postępowania, które mogłoby mieć wpływ na wydane w sprawie rozstrzygnięcie, kończące prowadzone postępowanie.
Podsumowując dotychczasowe rozważania wskazać należy, że wobec stwierdzenie samowoli budowlanej – 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych) – organy nadzoru budowlanego prawidłowo orzekły o nakazie ich rozbiórki w ramach prowadzonego postępowania legalizacyjnego.
Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę oddalił.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Skład sądu
Barbara DrzazgaEdyta Podrazik
Maria Kwiecińska /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Kwiecińska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Barbara Drzazga Sędzia WSA Edyta Podrazik Protokolant St. sekretarz sąd. Katarzyna Sierszeńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 02 lipca 2014 r. sprawy ze skargi "A" sp. z o.o. z siedzibą w D. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia (...) Nr (...) w przedmiocie nakazu rozbiórki części obiektu budowlanego; oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia (...) listopada 2013 r., nr (...), Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w K., na podstawie art. 48 ust. 1 art. 52 ustawy z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 247 ze zm.), dalej jako "K.p.a.", nakazał właścicielowi nieruchomości położonej w D. nr (...), działka nr (...) – "A" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, rozbiórkę części obiektu budowlanego - 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych), umożliwiających komunikację pionową do pomieszczeń biurowych, socjalnych i magazynu na poddaszu budynku głównego zakładu produkcji świec, wybudowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę.
W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia wskazano, że w dniach (...) lutego 2012 r. oraz (...) i (...) września 2012 r. pracownicy Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego dokonali kontroli opisanej powyżej nieruchomości. Podczas jej trwania ustalono, że działka nr (...) w D. jest zabudowana następującymi obiektami budowlanymi: budynkiem głównym zakładu produkcji świec, objętym odrębnym postępowaniem administracyjnym w sprawie samowolnej zmiany sposobu użytkowania (sprawa znak: [...]) oraz wybudowanymi samowolnie obiektami budowlanymi (magazynem wyrobów, budynkiem komunikacji, małą halą produkcji świec, wiatą drewnianą i budynkiem agregatu). Budynek główny produkcji świec został rozbudowany o 2 szt. schodów zewnętrznych głównych, zapewniających dostęp do pomieszczeń budynku znajdujących się na drugiej kondygnacji tj. biura z wydzielonym pomieszczeniem WC, stołówki dla pracowników z aneksem kuchennym, pomieszczenia dodatkowego oraz magazynu ogólnego zakładu produkcji świec. Wybudowane schody są konstrukcji stalowej – konstrukcję wsporczą stanowią elementy stalowe zakotwione w stopach fundamentowych, stopnie wykonane z krat stalowych. Konstrukcji schodów została szczegółowo przedstawiona w dokumentacji fotograficznej załączonej do protokółu z kontroli z dnia (...) lutego 2012 r.
W trakcie czynności kontrolnych stwierdzono, że długość biegu schodów wraz z podestem wynosi 6,70 m, a szerokość biegu schodów 1,20 m. Zatem powierzchnia zabudowy 1 szt. schodów zewnętrznych wynosi 8,04 m2, co przy 2 szt. wynosi 16,08 m2. Ponadto ustalono, że bieg schodów składa się z 19 stopni na długości 4,90 m, a podest (spocznik) piętrowy posiada szerokość 1,20 m i długość 1,80 m. Przedmiotowe schody posiadają wzdłuż biegu z obu stron stalowe poręcze (balustrady). Z jednej strony poręcz jest mocowana bezpośrednio do ściany budynku, z drugiej strony stanowi samodzielną konstrukcję.
W dniu (...) września 2009 r. nieruchomość w D. (działka nr [...]) została sprzedana przez R. i T. K. firmie "B" z siedzibą w (...). Według zapisów w akcie notarialnym przedmiotem sprzedaży była działka nr (...) wraz z murowaną halą produkcyjną z wiatami magazynowymi. Dnia (...) grudnia 2012 r. nieruchomość (grunt wraz z zabudowaniami), został sprzedany przez firmę "B" kolejnemu nabywcy firmie "A" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. Z inwentaryzacji budowlanej (przedstawionej przez właściciela organowi podczas trwania kontroli) opracowanej w dniu dnia (...) października 2009 r. przez inż. bud. M. S. – wynika, że schody stalowe (2 szt.) objęte niniejszym postępowaniem administracyjnym – nie były jeszcze wybudowane. Z dokumentacji fotograficznej załączonej do opracowania pt. "Operat szacowania" z dnia (...) października 2009 r., autorstwa inż. A. S. wynika, że na poddasze (ówczesny magazyn kartonu) prowadziły schody stalowe ażurowe (1 szt.).
W toku postępowania Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego postanowieniem z dnia (...) maja 2012 r. wezwał ówczesnego właściciela, firmę "B", do udzielenia informacji dotyczących prowadzenia robót na nieruchomości w (...), w tym do podania danych firmy wykonującej schody stalowe na poddasze. W odpowiedzi, w piśmie z dnia (...) czerwca 2012 r. firma wskazała, że schody prowadzące z dwóch stron do budynku wykonała firma Usługi Ciesielskie – M. B. Przesłuchany następnie w charakterze świadka M. B., zeznał, że wykonywał schody stalowe jesienią i zimą 2010 r. Świadek oświadczył również, że obecne schody stalowe zostały wykonane w ilości 2 szt. tj. w formie niezależnych biegów schodowych prowadzących na poddasze oraz, że jedne schody zostały ustawione w miejscu starych, uprzednio zdemontowanych schodów stalowych. Ponadto świadek zeznał, że projektu na schody nie było, a zakres robót był uzgodniony z inwestorem – dyrektorem generalnym O. J. Mając powyższe na względzie Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego ustalił, że schody zewnętrzne stalowe w ilości 2 szt., objęte postępowaniem organu zostały wybudowany w IV kwartale 2010 r. i zostały wybudowane przez poprzedniego właściciela nieruchomości – firmę "B", bez wymaganego pozwolenia na budowę.
W ocenie organu I instancji wykonanie schodów zewnętrznych – niezależnie od przyjętego do ich wykonania materiału stanowi wykonanie robót budowlanych polegających na budowie części obiektu budowlanego. Jak podniesiono w oparciu o uregulowania ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, wykonane roboty zostały zakwalifikowane, zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt. 6 ustawy, jako "budowa" – czyli wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego. Budowa schodów zewnętrznych traktowana jest jako rozbudowa istniejącego budynku, która wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Brak pozwolenia na budowę kwalifikuje wybudowane schody zewnętrzne jako samowolę budowlaną, co oznacza w przedmiotowym przypadku konieczność zastosowania procedury określonej w art. 48 Prawa budowlanego.
Następnie podniesiono, że objęte postępowaniem, samowolnie wybudowane schody zewnętrzne naruszają przepisy techniczno – budowlane, określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, ze zm.). Zgodnie z § 69 ust. 3 powyższego rozporządzenia liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10. Samowolnie wybudowane schody zewnętrzne (2 szt.) posiadają w jednym biegu 19 stopni, co rażąco narusza powyższe przepisy. Ponadto rozporządzenie w § 68 ust. 3 określa szerokość użytkową schodów zewnętrznych wskazując, że szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2 m, przy czym nie może być mniejsza niż szerokość użytkowa biegu schodowego w budynku, przyjęta zgodnie z wymaganiami określonymi w ust. 1 i 2. Z tabeli przedstawiającej graniczne wymiary schodów stałych (§ 68 ust. 1 rozporządzenia) w przedmiotowym przypadku minimalna szerokość użytkowa biegu schodowego winna wynosić 1,2 m. Według przepisu § 68 ust. 4 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w przypadku balustrady jednostronnej – między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Z pomiarów dokonanych przez organ wynika, że szerokość biegu schodów wynosi 1,20 m. Szerokość użytkowa biegu jest jednak mniejsza, gdyż bieg o szerokości 1,20 m został pomniejszony o wielkość obustronnych poręczy metalowych. Organ nadzoru budowlanego dopatrzył się również innych nieprawidłowości w budowie przedmiotowych schodów. Z analizy materiału dowodowego, między innymi inwentaryzacji budowlanej (przedstawionej przez właściciela organowi na kontroli) opracowanej w dniu 16 października 2009 r. przez inż. bud. M. S. wynika, że odległość pomiędzy poziomem terenu, a górnym poziomem stropu poddasza użytkowego (wysokość) wynosi 4,00 m. Biorąc pod uwagę stwierdzoną przez organ ilość stopni – 19 szt., oszacowano, że wysokość stopnia w biegu schodowym wynosi około h = 0,21 m (4,00 m.: 19 szt.). Przepis § 68 ust. 1 - dopuszcza maksymalną wysokość stopni do 0,175 m (budynki produkcyjne, magazynowo-składowe w których zatrudnia się ponad 10 osób). Powyższe nieprawidłowości rażącą naruszają przepisy techniczno budowlane w zakresie przekroczenia ilości liczby stopni dopuszczalnych w jednym biegu, zmniejszenia dopuszczalnej szerokości użytkowej biegu schodów oraz przekroczenia wysokości stopni określonych przepisami. Ten stan rzeczy wymagał wydania decyzji o całkowitej rozbiórce wybudowanych schodów i wykonania w ich miejsce nowych (dostosowanych do przepisów techniczno budowlanych). Stąd, w ocenie organu, w przedmiotowej sprawie niemożliwym było wydanie decyzji o doprowadzeniu samowolnie wybudowanych schodów zewnętrznych do stanu zgodnego z prawem.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła "A" Sp. z o.o. reprezentowana przez J. K., wnosząc o jej uchylenie. W ocenie odwołującego zaskarżona decyzja naruszała art. 48 ust. 1 i 2 ustawy Prawo budowlane poprzez przyjęcia, że nie jest możliwe doprowadzenie zwykłych schodów stalowych do stanu zgodnego z prawem oraz błędne uznanie, aby stanowiły on obiekt budowlany lub samodzielną część budynku głównego. Ponadto organ I instancji miał się dopuścić naruszenia zasad ogólnych postępowania administracyjnego określonych w art. 7 – 12 K.p.a., gdyż w ocenie skarżącej w przedmiotowej sprawie niezbędne było prowadzenie jednego postępowania naprawczego w stosunku do wszystkich obiektów pobudowanych na terenie zakładu produkcji świec.
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowanego decyzją z dnia (...) grudnia 2013 r., nr (...), na podstawie art. 138 § 1 pkt. 1 K.p.a. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia przytoczono dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie wyjaśniono, że budowa schodów zewnętrznych przy istniejącym budynku spowodowała zwiększenie jego długości (lub szerokości), a więc doszło do zmiany charakterystycznych parametrów istniejącego obiektu, co powoduje, że nie można tego typu robót budowlanych zaliczyć do przebudowy. Właściwą kwalifikacją dla stwierdzonej samowoli powinna więc być rozbudowa istniejącego obiektu budowlanego. Pojęcie to nie zostało zdefiniowana przepisach ustawy Prawo budowlane, jednakże z powszechnego znaczenia tego pojęcia wynika, że rozbudowa polegać będzie na powiększeniu istniejącego obiektu. Dobudowanie do budynku schodów spowodowała więc zwiększenie jednego z wymiarów budynku – długości lub szerokości. Powyższe roboty nie powinny również być zakwalifikowane jako wykonanie urządzenia budowlanego. Zgodnie z art. 3 pkt 9 ustawy Prawo budowlane przez urządzenia budowlane należy rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Definicja ta wymienia przykładowe urządzenia budowlane lecz ich charakter różni się od schodów zewnętrznych, i nie można uznać by schody zewnętrzne stanowiły urządzenie budowlane w rozumieniu tego przepisu. Odwołując się do orzeczeń sądów administracyjnych wyjaśniono, że samowolne wybudowanie schodów zewnętrznych o konstrukcji metalowej w miejsce dotychczasowych schodów o konstrukcji drewnianej nie stanowi remontu w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy Prawo budowlane, lecz wykonanie robót budowlanych polegających na budowie części obiektu budowlanego, do których zastosowanie ma art. 48 ustawy. Mając powyższe na względzie uznano, że prawidłowo w niniejszej sprawie organ I instancji uznał, że przed wykonaniem schodów zewnętrznych przy budynku inwestor winien uzyskać pozwolenie na budowę. Skoro inwestor nie uzyskał decyzji o pozwoleniu na budowę należało wszcząć postępowanie w trybie art. 48 – 49 ustawy Prawo budowlane. Zwrócono przy tym uwagę, że przedmiotowe roboty budowlane polegające na budowie schodów zewnętrznych nie zostały wykonane wewnątrz obiektu, którego sposób użytkowania został zmieniony. Rozbudowa obiektu budowlanego stanowi rodzaj budowy i skutkuje powstaniem nowej struktury budowlanej. Postępowanie w sprawie samowolnej rozbudowy obiektu powinno więc być prowadzone odrębnie.
Następnie wyjaśniono, że przedmiotowe schody zewnętrzne naruszają § 68 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Ponieważ roboty budowlane umożliwiające doprowadzenie schodów do stanu zgodnego z przepisami (zmiana schodów na dwubiegowe, zwiększenie szerokości użytkowej schodów i zmniejszenie wysokości stopnia) doprowadziłyby do rozbiórki istniejących schodów i powstania w istocie nowych – o odmiennej konstrukcji, niemożliwym stało się wydanie decyzji o doprowadzenie ich do stanu zgodnego z prawem. Prawidłowo więc organ I instancji nakazał rozbiórkę przedmiotowych schodów zewnętrznych. Schody jako część obiektu budowlanego mogę być bowiem rozebrane bez istotnej ingerencji w pozostałą część obiektu budowlanego.
Skargę na powyższe rozstrzygnięcie wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniosła "A" Sp. z o.o. reprezentowana przez radcę prawnego G. W., wnosząc o jej uchylenie oraz uchylenie poprzedzającej ją decyzji organu I instancji. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie: art. 138 § 1 pkt 1 i 2 K.p.a. poprzez ich niezastosowanie; art. 48 ust. 1 poprzez wadliwe uznanie, że nie jest możliwe doprowadzenie zwykłych schodów stalowych do stany zgodnego z prawem; art. 50 ust. 1 pkt 1 oraz art. 51 ust. 1 pkt 2 poprzez ich niezastosowanie; art. 7 – 12 K.p.a. przez ich niezastosownie, gdyż w ocenie skarżącej w przedmiotowej sprawie niezbędne było prowadzenie jednego postępowania naprawczego w stosunku do wszystkich obiektów pobudowanych na terenie zakładu produkcji świec, art. 107 § 3 poprzez ich niezastosowanie.
W uzasadnieniu skargi choć wskazano, że istotnie przedmiotowe schody zostały wybudowane samowolnie i naruszają warunki techniczne, to jednak możliwe było wydanie decyzji zobowiązującej inwestora do doprowadzenia do stanu ich zgodności z prawem. Podkreślono, że rozbiórka schodów sparaliżuje prace zakładu, przy czym nakazowi rozbiórki może podlegać jedynie obiekt będący samodzielny i niezależny, co nie ma miejsca w niniejszej sprawie.
W odpowiedzi na skargę Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego podtrzymał swoje stanowisko i wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazała się bezzasadna.
Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie w pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269) sąd dokonuje kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. W myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany jej zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to konieczność dokonania przez sąd oceny zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony.
Przedmiotem zaskarżonej decyzji jest rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w przedmiocie utrzymania w mocy nakazu rozbiórki części obiektu budowlanego – 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych), posadowionych na działce nr (...), położonej w D., działka nr (...) – "A" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, rozbiórkę części obiektu budowlanego - 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych), umożliwiających komunikację pionową do pomieszczeń biurowych, socjalnych i magazynu na poddaszu budynku głównego zakładu produkcji świec, wybudowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę.
W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostaje, że przedmiotowe schody zostały wybudowane bez uprzedniego uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, co powoduje, że obowiązkiem organów nadzoru budowlanego było wszczęcie i prowadzenie postępowania, o jakim mowa w art. 48 ustawy Prawo budowlane. Zauważyć bowiem należy, że jak zasadnie wyjaśniono w powoływanym przez organy administracji wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 17 października 2007 r., sygn. akt II SZ/Sz 719/07, Baza NSA, samowolne wybudowanie schodów zewnętrznych o konstrukcji metalowej w miejsce dotychczasowych schodów o konstrukcji drewnianej nie stanowi remontu w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy Prawo budowlane lecz wykonanie robót budowlanych polegających na budowie części obiektu budowlanego do których zastosowanie ma art. 48 powyższej ustawy. Stanowisko powyższe jest powszechnie akceptowane przez sądy administracyjne (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 września 2008 r., sygn. akt II SA/Gd 515/08, Baza NSA, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 06 października 2011 r., sygn. akt II SA/Gd 238/11, Baza NSA, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 lipca 2005 r., sygn. akt VII SA/Wa 1611/04). Co więcej, ze stanowiskiem powyższym nie polemizuje skarżąca spółka, gdyż w samej skardze podniesiono, że przedmiotowe schody zostały wybudowane samowolnie i że naruszają warunki techniczne.
Nakaz rozbiórki został również prawidłowo skierowany do obecnego właściciela nieruchomości, a nie inwestora. Możliwość powyższą przewiduje art. 52 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany na swój koszt dokonać czynności nakazanych w decyzji, o której mowa w art. 48, art. 49b, art. 50a oraz art. 51 ustawy Prawo budowlane. W orzecznictwie sądów administracyjnych wyjaśnia się jednak, że z uwagi na alternatywne wymienienie w art. 52 ustawy Prawo budowlane inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, nie jest wykluczone, że egzekucja może toczyć się dalej przeciwko dotychczasowemu właścicielowi – jest to jednak dopuszczalne tylko wówczas, gdy dotychczasowy właściciel jest nadal posiadaczem i zarządcą nieruchomości (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 25 października 2012 r., sygn. akt II SA/Kr 1164/12, Baza NSA). Stanowisko takie wynika z faktu, że w postępowaniu egzekucyjnym chodzi o wykonanie obowiązku wynikającego z decyzji, a nie o wykonanie decyzji w stosunku do osoby wymienionej w decyzji. Stąd z uwagi na zmianę właściciela nieruchomości, na której pobudowane zostały schody, nakaz rozbiórki powinien być skierowany do skarżącej spółki.
Zdaniem skarżącej za wadliwe uznać jednak należało wydanie decyzji o nakazie rozbiórki, gdyż w jej ocenie możliwe było wydanie decyzji zobowiązującej inwestora do doprowadzenia do stanu ich zgodności z prawem. Ponadto, stosownie do treści art. 48 ustawy Prawo budowlane, nakazowi rozbiórki może podlegać jedynie samodzielny i niezależny obiekt budowlany, co nie ma miejsca w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu podnoszone zarzuty uznać należało za bezpodstawne.
Przechodząc do zarzutu naruszenia art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane polegającego na wydaniu decyzji o nakazie rozbiórki obiektu – schodów zewnętrznych, a więc obiektu, który w ocenie skarżącej nie stanowi samodzielnego i niezależnego obiektu budowlanego, wskazać należy, że zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych brak jest przeszkód, aby nakazać rozbiórkę części obiektu w sytuacji, gdy jest to część obiektu na tyle samodzielna, jak i niezależna od pozostałej części obiektu wybudowanego zgodnie z prawem, że może być rozebrana bez istotnej ingerencji w pozostałą część obiektu budowlanego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2006 r., sygn. akt II OSK 788/05, Baza NSA). Pozwala na to przepis art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. W ocenie Sądu sytuacja powyższa ma miejsce w niniejszej sprawie, gdyż przedmiotowe schody stanowią obiekt na tyle samodzielny i niezależny, że możliwe jest dokonanie ich rozbiórki bez ingerencji w budynek głównego zakładu produkcji świec. Za takową ingerencję, w rozumieniu art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, nie może być bowiem uznana okoliczność, że rozbiórka schodów uniemożliwi dostępu do pomieszczeń samowolnie pobudowanych na górze hali produkcyjnej. Samodzielność i niezależność obiektu budowlanego musi być bowiem postrzegana przez pryzmat jego związku technicznego z innymi obiektami budowlanymi, nie zaś poprzez związek funkcjonalny, jaki zachodzi w niniejszej sprawie. Innymi słowy, rozbiórka schodów nie doprowadzi do zniszczenia budynku hali, czy też do znacznego pogorszenia jej stanu technicznego. A tylko w takim przypadku niemożliwym byłoby orzeczenia nakazu ich rozbiórki.
Za niezasadny uznać również należy zarzut możliwości wydania, w przedmiotowej sprawie rozstrzygnięcia, mocą którego zobowiązano by właściciela do wykonania określonych robót budowlanych. Istotnie, w ramach postępowania legalizacyjnego organ nadzoru budowlanego jest uprawniony do zobowiązania właściciela do wykonania robót budowlanych umożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem. Zauważyć jednak należy, że jak prawidłowo wyjaśniono w treści zaskarżonej decyzji przedmiotowe schody zewnętrzne naruszają § 68 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Jednocześnie wykonanie robót budowlanych umożliwiających doprowadzenie schodów do stanu zgodnego z przepisami (zmiana schodów na dwubiegowe, zwiększenie szerokości użytkowej schodów i zmniejszenie wysokości stopnia) w praktyce prowadziłoby do rozbiórki istniejących schodów i powstania w istocie nowych – o odmiennej konstrukcji. W ocenie Sądu podzielić należy stanowisko organów, że wydanie decyzji nakazującej wykonanie określonych robót budowlanych, celem doprowadzenia obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem, nie może prowadzić do pobudowania nowego obiektu w miejsce samowoli budowlanej. Tak zakreślony zakres robót budowlanych, wykracza bowiem poza zakres przewidziany przez ustawodawcę, który dopuszcza możliwość zobowiązania właściciela do wykonania robót budowlanych umożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem. Postępowanie legalizacyjne nie może bowiem prowadzić do realizacji nowego obiektu budowlanego, w miejscu obiektu samowolnie pobudowanego przez inwestora.
Odnosząc się do wskazanego w skardze zarzutu naruszenia zasad ekonomiki procesowej podnieść należy, ze kwestia zasad prowadzenia postępowania w przedmiocie stwierdzonej samowoli budowlanej, co do różnych obiektów lub ich odrębnych części, została pozostawiona uznaniu organu administracji – żaden przepis ustawy nie nakazuje organom prowadzenia jednego postępowania w przedmiocie wszystkich nieprawidłowości, jakich dopuścić się mógł inwestor na danej działce (terenie). W konsekwencji organy nadzoru budowlanego mogą samodzielnie decydować o sposobie rozpoznania sprawy dotyczących stwierdzonych, samowolnych obiektów budowlanych. Jest to o tyle zasadne, że niejednokrotnie możliwe jest powstanie sytuacji, w której legalizacja samowoli będzie odbywała się na podstawie różnych trybów (czy też różnych ustaw regulujących powyższe zagadnienie). Stąd możliwość prowadzenia postępowania legalizacyjnego oddzielnie, w stosunku do każdej, samowi budowlanej realizuje postulat szybkości postępowania. Na marginesie Sąd wskazuje, że podnoszony zarzut naruszenia ekonomiki procesowej nie mógłby stanowić podstawy uchylenia zaskarżonej decyzji, gdyż sam w sobie nie stanowi naruszenia przepisów postępowania, które mogłoby mieć wpływ na wydane w sprawie rozstrzygnięcie, kończące prowadzone postępowanie.
Podsumowując dotychczasowe rozważania wskazać należy, że wobec stwierdzenie samowoli budowlanej – 2 sztuk schodów zewnętrznych konstrukcji stalowej (jednobiegowych prostych) – organy nadzoru budowlanego prawidłowo orzekły o nakazie ich rozbiórki w ramach prowadzonego postępowania legalizacyjnego.
Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę oddalił.
