IV SA/Wr 501/12

Uzasadnienie

D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W. decyzją nr [...] z dnia [...] 2012 r. na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2011 r., Nr 212, poz. 1263 ze zm.) art. 2351 i art. 2352 kodeksu pracy (Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.) oraz § 8 ust. 1 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869 ze zm.) – dalej rozporządzenie i art. 138 § 1 ust. 1 kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.) po rozpatrzeniu odwołania J. C. od decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. Nr [...] z dnia [...] 2012 r. o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej: astmy oskrzelowej (poz. 6 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych) – zaskarżoną decyzję utrzymał w mocy.

W uzasadnieniu decyzji organ podał, że zgłoszenia podejrzenia chorób zawodowych dokonał J.C. (dalej wnioskodawca, odwołujący się, skarżący). Były to: przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli (poz. 5) astma oskrzelowa (poz. 6) choroba płuc wywołana pyłem metali twardych (poz. 11) pylica płuc (poz. 3).

Przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie jest zgłoszona choroba zawodowa: astma oskrzelowa. Na podstawie powyższego zgłoszenia Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w W. ustalił i zawiadomił strony o wszczęciu w dniu 4 sierpnia 2010 r. postępowania administracyjnego w sprawie choroby zawodowej: astmy oskrzelowej (poz. 6 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych) u wnioskodawcy.

W toku prowadzonego postępowania administracyjnego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w W. ustalił narażenie zawodowe - narażenie na pył zawierający wolną krystaliczną krzemionkę oraz czynniki chemiczne. Następnie, organ dnia 14 grudnia 2010 r. skierował wnioskodawcę na badania w celu rozpoznania choroby zawodowej przez uprawnioną jednostkę orzeczniczą I stopnia – D. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy we W. Oddział w W.

Wskazana jednostka orzecznicza w związku z trudnościami diagnostycznymi w rozróżnieniu dolegliwości pochodzących od astmy oskrzelowej i przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli, skierowała zainteresowanego na badania w trybie konsultacyjnym do Instytutu Medycyny Pracy w Ł. Jednostka diagnostyczno-orzecznicza II stopnia zwróciła się do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. z prośbą o ustalenie, czy odwołujący się miał zawodowy kontakt z alergenami. Organ I instancji dnia 8 marca 2011 r. poinformował Instytut Medycyny Pracy w Ł., że wnioskodawca podczas zatrudnienia narażony był na chrom i nikiel.

Dnia [...] 2011 r. D. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy we W. Oddział w W. po wykonaniu badań lekarskich i analizie zgromadzonej dokumentacji wydał orzeczenie lekarskie nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej - astmy oskrzelowej (poz. 6) u zainteresowanego, w uzasadnieniu podał: "W związku z utrzymującymi się niskimi wartościami spirometrycznymi pomimo leczenia przeciwastmatycznego odstąpiono od wykonania swoistej próby prowokacyjnej wziewnej z potencjalnymi alergenami środowiska pracy. Wykonane punktowe testy skórne z zestawem alergenów środowiska domowego oraz środowiska pracy dały wynik ujemny. W związku z powyższym brak jest podstaw do rozpoznania astmy oskrzelowej pochodzenia zawodowego".

Wnioskodawca nie zgodził się z powyższym orzeczeniem lekarskim i złożył wniosek o wydanie orzeczenie lekarskiego przez jednostkę orzeczniczą II stopnia. Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. dnia [...] 2012 r. wydał orzeczenie lekarskie nr [...] stwierdzające brak podstaw do rozpoznania choroby zawodowej. W uzasadnieniu orzeczenia jednostka podała: "Przeprowadzona diagnostyka alergologiczna nie wykazywała u pacjenta w testach skórnych dodatnich odczynów zarówno w zestawie pospolitych alergenów środowiskowych ani też z alergenami środowiska pracy badanego. Nie wykonywano z powodu obturacyjnych zaburzeń wentylacji płuc badanego próby farmakodynamicznej z histaminą jak również testów prowokacyjnych. Wykonane próby rozkurczowe z Atroventem i Berotekiem były dodatnie, co świadczy o dobrej odwracalności obturacji oskrzeli. Niski był poziom całkowity IgE w surowicy. Biorąc pod uwagę całokształt obserwacji klinicznej, wywiad chorobowy, dane z dostępnej dokumentacji lekarskiej, wyniki badań czynnościowych układu oddechowego, a zwłaszcza wykazany w testach alergologicznych brak uczulenia na alergeny specyficzne dla stanowiska pracy badanego - nie znajdujemy podstaw do rozpoznania u pacjenta astmy oskrzelowej pochodzenia zawodowego".

Na podstawie opinii uprawnionych jednostek I i II stopnia diagnostyczno-orzeczniczego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w W. dnia [...] 2012 r. wydał powołując art. 2351 kodeksu pracy oraz § 5 ust. 2 i ust. 3 wymienionego wyżej rozporządzenia decyzję Nr [...], znak [...] o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej - astmy oskrzelowej (poz. 6) u J. C.

Od powyższej decyzji odwołał się wnioskodawca. Zarzucił, że zaskarżona decyzja zawiera błąd w ustaleniach faktycznych - poprzez przyjęcie, iż rozpoznana u skarżącego choroba nie spełnia kryteriów ujętych w rozporządzeniu a także nie wyjaśnienie, czy w ostatnich 10 latach pracy skarżącego w narażeniu nie stwierdzono w co najmniej 30% przypadków przekroczeń NDS pyłów i gazów drażniących.

D.Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W. rozpatrując odwołanie stwierdził, że do ustalenia choroby zawodowej przez właściwego Państwowego Inspektora Sanitarnego muszą być spełnione łącznie, jak to wynika w art. 2351 i art. 2352 Kodeksu pracy oraz § 5 ust. 2 i ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 30.06.2009 r. w sprawie chorób zawodowych, trzy warunki:

1. choroba musi być rozpoznana przez upoważnioną do tego placówkę służby zdrowia i znajdować się w wykazie chorób zawodowych,

2. choroba ta musi być wywołana czynnikami szkodliwymi znajdującymi się w środowisku pracy albo sposobem wykonywania pracy,

3. wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych musi nastąpić w okresie ustalonym w załączniku do ww. rozporządzenia.

W przypadku skarżącego dochodzenie sanitarno-epidemiologiczne wykazało, że wykonując swoje obowiązki zawodowe narażony był na czynniki szkodliwe wy stępujące bezpośrednio na jego stanowisku pracy, jak również na czynniki powstające na innych stanowiskach: pyły zawierające wolną krystaliczną krzemionkę, tlenki azotu, tlenek węgla, tlenki żelaza, mangan, benzynę lakową, benzen, ksylen, toluen a także miał kontakt z niklem i chromem.

Natomiast odnośnie klinicznych podstaw do rozpoznania choroby zawodowej to placówki służby zdrowia upoważnione do rozpoznawania chorób zawodowych: D. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy we W. Oddział w W. oraz Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. były zgodne co do faktu, że brak jest podstaw do stwierdzenia u odwołującego się choroby zawodowej: astmy oskrzelowej (poz. 6). Uzasadniając swoje stanowiska tym, że wykonane punktowe testy skórne z zestawem alergenów środowiska domowego oraz środowiska pracy dały wynik ujemny.

D. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we W. zgodnie z art. 80 k.p.a. dokonał oceny materiału dowodowego z punktu widzenia wszystkich przesłanek dotyczących choroby zawodowej, w tym także orzeczeń lekarskich, które są "opiniami biegłego" w rozumieniu art. 84 k.p.a. podlegającymi weryfikacji, tak jak każdy inny dowód w sprawie. Organ II instancji stwierdził, że orzeczenia wydane w niniejszym postępowaniu zostały poprzedzone specjalistycznymi badaniami stanu zdrowia odwołującego się oraz analizą zgromadzonej dokumentacji, zatem są obiektywne, przekonujące oraz wyczerpująco umotywowane i wyjaśniają wszelkie wątpliwości, spełniają zatem wymagania stawiane opiniom biegłego.

Odnosząc się zarzutu zawartego w odwołaniu z dnia 27 lutego 2012 r., iż punktowe testy skórne nie mogą być jedyną i miarodajną podstawą do takich ustaleń, wyjaśnił, że w ocenie D. Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we W. zarzut ten jest bezpodstawny. Wydane w niniejszej sprawie orzeczenia lekarskie D. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy we W. Oddział w W. oraz Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. odnoszą się bowiem do postawionego zarzutu w wyczerpujący sposób i tym samym wyjaśniają poruszoną w odwołaniu kwestię. Jednostki diagnostyczno-orzecznicze w ww. orzeczeniach lekarskich jako przyczynę wykonania jedynie testów skórnych podają, iż: "nie wykonywano z powodu obturacyjnych zaburzeń wentylacji płuc badanego próby farmakodynamicznej z histaminą, jak również testów prowokacyjnych. Wykonane próby rozkurczowe z Atroventem i Berotekiem były dodatnie, co świadczy o dobrej odwracalności obturacji oskrzeli." Organ stwierdził, że wydane w sprawie orzeczenia spełniają wszelkie wymogi opinii biegłego, są należycie i wyczerpująco umotywowane, nadto nie stoją w sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, szczególnie z oceną narażenia zawodowego. Upoważnieni lekarze zgodnie ocenili, iż zakres przeprowadzonych badań jest wystarczający do wydania rozstrzygnięcia. Zaznaczyć trzeba, iż Organ nie dysponując wiedzą specjalistyczną, nie może podważać zasadności zastosowanych badań diagnostycznych w sytuacji, gdy ustawodawca w tym zakresie nie wprowadził żadnych obostrzeń. To upoważnieni lekarze zgodnie z wiedzą medyczną podejmują decyzje o sposobie prowadzenia badań i oceniają ich wyniki.

Stwierdził, że odmawia mocy dowodowej stanowisku odwołującego się przedstawionemu w odwołaniu, bowiem w opinii Organu II instancji nie może być ono traktowane jako kontrargument dla orzeczeń lekarskich wydanych przez lekarzy upoważnionych do orzekania w sprawach chorób zawodowych, zatrudnionych w wiodących w kraju placówkach naukowo-badawczych zajmujących się zagadnieniami medycyny pracy.

Strona odwołująca się wskazała także, iż "nie zostało wyjaśnione czy nie stwierdzenie wciągu ostatnich 10 latach pracy skarżącego, w narażeniu (1983-1994) w co najmniej 30% przypadków przekroczeń NDS pyłów i gazów drażniących na stanowisku pracy skarżącego spowodowane jest brakiem takich przekroczeń, czy brakiem prowadzenia przez zakład pracy stosownej dokumentacji i pomiarów czy też brakiem stosownej dokumentacji w aktach sprawy."

Organ stwierdził, że zarzut ten jest niezasadny, bowiem definicja choroby zawodowej: astmy oskrzelowej (poz. 6 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30.06.2009 r. w sprawie chorób zawodowych) nie wskazuje, jako warunku koniecznego do uzyskania choroby zawodowej, wykazania przekroczenia dopuszczalnych norm stężeń pyłów i gazów na stanowisku pracy. Warunek ten dotyczy innej jednostki chorobowej: przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli.

Dodał, że w stosunku do wskazanej powyżej jednostki chorobowej (poz. 5) toczy się oddzielne postępowanie administracyjne w sprawie podejrzenia choroby zawodowej, do którego prowadzone jest także oddzielne postępowanie odwoławcze.

W przedmiotowej sprawie narażenie zawodowe zostało ustalone przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. i udokumentowane w kartach oceny narażenia zawodowego sporządzonych dnia 06.09.2010 r. oraz 12.10.2010 r. dla pana J.C. Ponadto w związku z prośbą Instytutu Medycyny Pracy w Ł. o ustalenie alergenów środowiska pracy, Organ I instancji ustalił, że odwołujący się miał kontakt z chromem i niklem. Do stwierdzenia choroby zawodowej nie jest wystarczające wykazanie ekspozycji zawodowej na czynnik wywołujący chorobę, lecz musi być również rozpoznanie choroby zawodowej, dokonane przez jednostkę właściwą do rozpoznania chorób zawodowych.

Organ zauważył też, że zebrany materiał dowodowy – w tym orzeczenia lekarskie i opinia organu I instancji oraz jednostek diagnostycznych orzeczniczych dotyczące narażenia zawodowego są spójne i nie budzą żadnych wątpliwości. W związku z powyższym organ II instancji nie znalazł podstaw do zmiany orzeczenia organu I instancji.

Skargę na powyższą decyzję z zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż rozpoznane u skarżącego choroby nie spełniają kryteriów ujętych w omawianym rozporządzeniu a co zatem idzie, że brak jest podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej astmy oskrzelowej mimo, iż w badaniu spirometrycznym uzyskano obraz ciężkiej postaci astmy oskrzelowej – w związku z utrzymującymi się niskimi wartościami spirometrycznymi jak i z uwagi na obturacyjne zaburzenia wentylacji płuc odstąpiono od wykonania swoistej próby prowokacyjnej wziewnej z potencjalnymi alergenami środowiska pracy oraz próby farmakodynamicznej z histaminą złożył zainteresowany. W związku z powyższym zarzutem wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ I instancji, ewentualne uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez stwierdzenie u skarżącego choroby zawodowej – astmy oskrzelowej.

Podał, że brak możliwości przeprowadzenia wszystkich niezbędnych badań z uwagi na jego stan zdrowia nie może skutkować kategorycznymi stwierdzeniami o braku podstaw do stwierdzenia zawodowego pochodzenia wykrytej u skarżącego astmy oskrzelowej.

Według skarżącego dla stwierdzenia u niego choroby zawodowej wystarczy samo stwierdzenie istnienia warunków narażających na powstanie danej choroby, nie jest natomiast konieczne udowodnienie, że w danym przypadku warunki takie ją spowodowały. Nie wyłącza to możliwości wykazania – że jej powstanie w konkretnym wypadku nastąpiło z innych przyczyn, niezwiązanych z wykonywaniem zatrudnienia, jednakże niedające się usunąć wątpliwości nie mogą być tłumaczone na niekorzyść skarżącego, zatrudnionego w warunkach narażających na zachorowanie na daną chorobę zawodową.

Podał, że w orzecznictwie istnieje zalecenie uwzględnienia domniemania swoistego związku przyczynowego między chorobą zawodową a pracą w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Bezsporne w sprawie jest, że strona skarżąca pracowała w warunkach narażenia na zachorowanie na astmę oskrzelową. Jednakże uznano, że czynniki te nie były podstawą powstania u skarżącego choroby.

W niniejszej sprawie nie wykazano, że choroba skarżącego – astma oskrzelowa nastąpiła z innych przyczyn, niezwiązanych z wykonywanym zatrudnieniem. Zgodnie z wynikami punktowymi testów skórnych nie wykryto innych przyczyn astmy. Ponadto skarżący podniósł, iż do wykazania braku związku pomiędzy astmą oskrzelową a pracą zawodową, w warunkach narażenia na tą chorobę, nie jest wystarczające powołanie się na punktowe testy skórne z zestawem alergenów środowiska domowego oraz środowiska pracy, które dały wynik ujemny.

Konieczne jest wskazanie i wykazanie innych przyczyn, nie związanych z pracą zawodową, które spowodowały tę chorobę, a tego brak w przedmiotowej sprawie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie a uzasadniając swoje stanowisko przywołał argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Odpowiadając na zarzuty skargi stwierdził: odnośnie nie przeprowadzenia wszystkich badań – że jednostki orzecznicze podały z jakich przyczyn wykonano tylko testy skórne.

Dodał, że w świetle powyższych rozważań należy odmówić mocy dowodowej stanowisku skarżącego przedstawionemu w skardze, bowiem nie może być one traktowane jako kontrargument dla orzeczeń lekarskich wydanych przez lekarzy specjalistów.

Stwierdził również, że nie podziela stanowiska skarżącego, że wystarczy do stwierdzenia choroby zawodowej tylko wykazanie istnienia choroby zawodowej i narażenia zawodowego. Podniósł, że organ wskazywał, iż do ustalenia choroby zawodowej niezbędne jest spełnienie trzech warunków. W niniejszej sprawie z opinii jednostek orzeczniczych wynika, że brak jest podstaw do stwierdzenia u odwołującego się choroby zawodowej astmy oskrzelowej. Nie zgodził się również z twierdzeniem, że "konieczne jest wskazanie i wykazania innych przyczyn, niż związane z pracą zawodową, które spowodowały tę chorobę". Powołał się na orzeczenie WSA we Wrocławiu wydane w sprawie IV SA/Wr 227/11 z dnia 28 czerwca 2011 r., które potwierdza pogląd organu.

Dodał, że jednostki orzecznicze wydające orzeczenie w postępowaniu dotyczącym istnienia podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, nie rozstrzygają problemów związanych ze stanem zdrowia osoby badanej i nie wypowiadają się na inne tematy, niż będące celem tego postępowania administracyjnego, w tym także dotyczące przyczyn stwierdzonych u skarżącego zmian chorobowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sąd administracyjny właściwy jest do badania zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych.

Decyzja administracyjna jest zgodna z prawem jeżeli jest zgodna z przepisami prawa materialnego i procesowego.

Uchylenie decyzji administracyjnej względnie stwierdzenie jej nieważności przez sąd następuje w przypadku wystąpienia istotnych wad w postępowaniu lub naruszenia prawa materialnego mającego wpływ na wynik sprawy – art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – zwanej dalej p.p.s.a.

Przedmiotem oceny w zakresie określonym wyżej jest decyzja D. Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we W. z dnia [...] 2012 r. Nr [...] oraz utrzymana w mocy przez ten organ decyzja nr [...] Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. z dnia [...] 2012 r. znak [...] o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej – astmy oskrzelowej (poz. 6 wykazu chorób zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych).

Choroba zawodowa jest pojęciem prawnym zdefiniowanym w art. 2351 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem, za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". O stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje zachowanie dwóch wymogów: zamieszczenie schorzenia w wykazie chorób zawodowych oraz ustalenie, że zostało ono spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy. Jednocześnie art. 2352 Kodeksu pracy stanowi, że rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Reasumując, choroba zawodowa jest pojęciem prawnym oznaczającym zachorowanie, które pozostaje w związku przyczynowym z pracą. Przyczyną ją wywołującą jest sama praca, jej rodzaj, charakter i warunki jej wykonywania. Z tego powodu choroby zawodowe są przewidywalne i zostały ujęte w tzw. wykazie chorób zawodowych.

Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art, 237 § 1 Kodeksu pracy, Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. nr 105, poz. 869); dalej rozporządzenie, którego postanowienia weszły w życie w dniu 3 lipca 2009 r. i obowiązywały w chwili wydawania przez organy obydwu instancji kontrolowanych decyzji.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. ma charakter mieszany. Zawiera zarówno normy o charakterze materialnoprawnym, do jakich zaliczyć należy sam wykaz chorób zawodowych jak i przepisy procesowe regulujące tryb postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych.

Zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, zwane dalej "orzeczeniem lekarskim" wydaje lekarz spełniający określone w § 5 ust. 1 rozporządzenia wymogi, na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika lub byłego pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.

Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia właściwym do orzekania w zakresie chorób zawodowych jest lekarz spełniający wymagania kwalifikacyjne określone w odrębnych przepisach zatrudniony w jednostce orzeczniczej I lub II stopnia. Jednostkami orzeczniczymi II stopnia od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych I stopnia są jednostki badawczo-rozwojowe w dziedzinie medycyny pracy (§ 5 ust. 3 rozporządzenia). Lekarze zatrudnieni w jednostkach orzeczniczych wydają orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, zwane "orzeczeniem lekarskim" (§ 6 ust. 1).

Decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika (§ 8 ust. 1 rozporządzenia). Jeżeli właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny przed wydaniem decyzji uzna, że materiał dowodowy jest niewystarczający do wydania decyzji, może żądać od lekarza, który wydał orzeczenie lekarskie, dodatkowego uzasadnienia tego orzeczenia lub wystąpić do jednostki orzeczniczej II stopnia o dodatkową konsultację oraz podjąć inne czynności niezbędne do uzupełnienia tego materiału (§ 8 ust. 2 rozporządzenia).

W orzecznictwie podkreśla się, że orzeczenia lekarskie, o których mowa w §§ 5 i 6 rozporządzenia stanowią dowód w rozumieniu art. 75 k.p.a. w związku z art. 84 § 1 k.p.a., podlegający ocenie organu administracji właściwego do stwierdzenia choroby zawodowej. Okoliczność, że organ administracji nie może we własnym zakresie, bez uzyskania orzeczenia lekarskiego, dokonać rozpoznania choroby i ustalenia, czy rozpoznane schorzenie mieści się w wykazie chorób zawodowych, nie zwalnia organu od oceny tego orzeczenia stosownie do art. 80 k.p.a. Organ ma bowiem obowiązek kontrolować, czy wydane orzeczenia wyjaśniły istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności wymagające wiadomości specjalnych. Organ ma możliwość uzupełnienia materiału dowodowego, a w razie potrzeby może zwracać się do lekarzy jednostek orzeczniczych o wyjaśnienie wątpliwości, rozbieżności czy sprzeczności, które nie pozwalają mu na jednoznaczne rozstrzygnięcie i wydanie decyzji w sprawie. Nie są wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy orzeczenia lekarskie, które nie odnoszą się w sposób szczegółowy do całości zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie. Orzeczenie lekarskie musi w sposób wszechstronny i przekonujący wyjaśniać wszystkie wątpliwości. Opinia jednostki uprawnionej do rozpoznawania chorób zawodowych powinna zawierać merytoryczne uzasadnienie stanowiska z odniesieniem się nie tylko do wyników badań tej jednostki, ale również do innych zebranych dowodów.

Skarżący został poddany badaniom w dwóch uprawnionych jednostkach orzeczniczych, tj. D. Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy we W. Oddział w W. oraz w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S.; badania w trybie konsultacyjnym przeprowadził Instytut Medycyny Pracy w Ł.

Oba te ośrodki wydały orzeczenia - pierwsze z dnia [...] 2011 r., drugie z dnia [...] 2012 r. Istotnie, jak zauważył organ II instancji, były one zgodne co do oceny, że nie znajdują podstaw do rozpoznania u wnioskodawcy astmy oskrzelowej (poz. 6) pochodzenia zawodowego.

Pierwsze z wymienionych orzeczeń stwierdzało, że "w związku utrzymującymi się niskimi wartościami spirometrycznymi mimo leczenia przeciwhistamicznego odstąpiono, od wykonania próby prowokacyjnej wziewnej z potencjalnymi alergenami ze środowiska pracy. Wykonane punkty testowe skórne z zestawem alergenów środowiska domowego oraz środowiska pracy dały wynik ujemny. W związku z powyższym brak jest podstaw do rozpoznania astmy oskrzelowej pochodzenia zawodowego".

Organ II instancji wykonał również testy skórne, które nie wykazały zarówno w zestawach pospolitych alergenów środowiskowych jak też z alergenami środowiska pracy dodatnich odczynów. Wyjaśniono również dlaczego nie wykonano innych prób. Organ podał, że "nie wykonano z powodu obturacyjnych zaburzeń wentylacji płuc badanego, próby farmakodynamicznej z histaminą jak również testów prowokacyjnych. (...) Biorąc pod uwagę całokształt obserwacji klinicznej, wywiad chorobowy, dane z dostępnej dokumentacji lekarskiej, wyniki badań czynnościowych układu oddechowego, a zwłaszcza wykazany w testach alergologicznych brak uczulenia na alergeny specyficzne dla środowiska pracy badanego – nie znajdujemy podstaw do rozpoznania u pacjenta astmy oskrzelowej pochodzenia zawodowego".

W obu opiniach o czym była mowa wyżej stwierdzono, że u badanego astma oskrzelowa nie ma charakteru zawodowego – albowiem testy skórne z alergenami środowiska pracy były ujemne. Oba ośrodki orzecznicze wyjaśniły również, w sposób zgodny, że nie wykonano prób wziewnych z uwagi na stan zdrowia skarżącego. Ocena schorzenia została dokonana jak wynika z treści orzeczenia lekarskiego w oparciu również o dokumentację lekarską, obserwację kliniczną, wyniki badań czynnościowych.

Odpowiadając na zarzuty skargi należy stwierdzić, że nie jak twierdzi zainteresowany brak możliwości przeprowadzenia wszystkich "niezbędnych" badań skutkowało kategorycznym stwierdzeniem o braku podstaw stwierdzenia choroby zawodowej ale właśnie badania z czynnikami środowiska, czyli tymi czynnikami, które były w środowisku zawodowym skarżącego i mogły wywołać chorobę zawodową wraz z innymi czynnikami i wynikami badań, o których mowa wyżej dały podstawę do wypowiedzenia przedstawionego stanowiska.

Nie można również zgodzić się z twierdzeniami skarżącego, że dla stwierdzenia choroby zawodowej wystarczy samo stwierdzenie warunków narażających na powstanie choroby. Zgodnie bowiem z art. 2351, art. 2352 kodeksu pracy oraz § 5 ust. 2 i ust. 3 omawianego rozporządzenia muszą być spełnione łącznie trzy warunki, choroba musi być rozpoznana przez upoważnioną do tego placówkę służby zdrowia i znajdować się w wykazie chorób zawodowych, choroba musi być wywołana czynnikami szkodliwymi znajdującymi się w środowisku pracy albo sposobem wykonywania pracy, wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych musi nastąpić w okresie ustalonym w załączniku do wymienionego wyżej rozporządzenia. Zatem z powołanych przepisów wynika, iż choroba zawodowa może być stwierdzona między innymi wówczas, gdy jest wywołana czynnikami wynikającymi ze środowiska pracy. Testy przeprowadzone przez jednostki orzecznicze z alergenami środowiska pracy odwołującego się dały wynik negatywny.

Należy w tym momencie również podkreślić, że obie jednostki orzecznicze były zgodne co do zakresu przeprowadzonych badań, dokonano testy skórne, z uwagi na stan zdrowia odstąpiono od prób wziewnych.

Według Sądu organy administracyjne jak również Sąd nie mają uprawnień do zakwestionowania takich decyzji, wynikają one z wiedzy i doświadczenia lekarskiego. Istotne dla sprawy jest wyjaśnienie z jakich przyczyn odstąpiono od testów wziewnych. Wydane orzeczenia lekarskie są jednocześnie stanowiskiem, że przeprowadzone testy są wystarczające do wydania opinii w sprawie. Również w tym zakresie ocena Sądu według składu orzekającego jest wyłączona (wyrok NSA z dnia 15 marca 1994 r., sygn. akt SA/Wr 147/94).

Orzecznictwo sądowoadministracyjne jest zgodne co do tego, że organ administracyjny nie może we własnym zakresie dokonywać rozpoznania (wyrok WSA z dnia 24 lutego 2011 r., sygn. akt II SA/Rz 981/10).

Również bezpodstawne jest twierdzenie skargi, że jednostki orzecznicze powinny wskazywać inne przyczyny, niż związane z pracą zawodową, które spowodowały tę chorobę. Zgodzić się należy z organem, że obowiązkiem jednostek orzeczniczych jest ustalenie, czy istnieje choroba zawodowa, czy też nie. Nie musi natomiast ustalać i badać jaka jest przyczyna pozazawodowa wystąpienia choroby (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 28 czerwca 2011 r., sygn. akt IV SA/Wr 227/11).

Reasumując należy stwierdzić, że kontrola sądowa zaskarżonych decyzji w zakresie wskazanym na wstępie rozważań daje podstawę do uznania, że organy nie naruszyły przepisów prawa materialnego ani też przepisów postępowania.

Organy właściwie określiły podstawę prawną wydanej decyzji – art. 2351 i art. 2352 kodeksu pracy oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych – właściwie też zinterpretowały powyższe przepisy.

Opisane wyżej rozporządzenie z dnia 30 czerwca 2009 r. szczegółowo określa między innymi sposób i tryb postępowania zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej, rozpoznawania i stwierdzenia chorób zawodowych, a także podmioty właściwe w sprawie rozpoznawania chorób zawodowych – o czym mowa była w części wstępnej rozważań. Kontrola dokonana w tym zakresie daje podstawę do stwierdzenia, że w sprawie orzekały właściwe jednostki orzecznicze (§ 5 ust. 1 pkt 1, § 5 ust. 3 rozporządzenia). Również tryb postępowania w sprawie chorób zawodowych był prawidłowy. Zgodnie z § 6 rozporządzenia podstawą do wydania orzeczenia jest przeprowadzenie badań lekarskich jak również między innymi ocena dokumentacji lekarskiej. Wymienione postępowanie zostało przeprowadzone.

W tych okolicznościach na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należało orzec jak wyżej.