II SA/Wa 1145/12

Uzasadnienie

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją nr [...] z dnia [...] maja 2012 r., wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymał w mocy swoją wcześniejszą decyzję z dnia [...] lutego 2012 r., którą to decyzją odmówiono uwzględnienia skargi A. B. na przetwarzanie jego danych osobowych przez Kancelarię Sejmu RP. Jako podstawę materialnoprawną odmowy uwzględnienia skargi GIODO wskazał art. 23 ust. 1 pkt 2, art. 26 ust. 1 pkt 3 i art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 sierpnia 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

W motywach uzasadnienia organ podał, że były poseł A. B., wnosząc do GIODO skargę, żądał od organu by nakazał Kancelarii Sejmu RP zaprzestania przetwarzania na szeroką skalę jego danych osobowych poprzez ich upublicznienie w publikacjach i transmisjach telewizyjnych, radiowych, prasowych, w tym na portalach internetowych publikowanych w sieci przez Kancelarię Sejmu. Kwestionując legalność działań Kancelarii Sejmu A. B. wskazał adresy internetowe stron, na których Kancelaria Sejmu przetwarzała jego dane osobowe. Twierdził, że jego dane osobowe, w tym dane wrażliwe, zostały utrwalone m.in. w treści stenogramu [...] posiedzenia Sejmu z dnia [...] kwietnia 2007 r., obejmującego punkt 36 porządku obrad, informację Rządu na temat okoliczności śmierci byłej parlamentarzystki [...] oraz licznych biuletynów z posiedzeń Komisji Śledczej do zbadania okoliczności tragicznej śmierci byłej posłanki [...]. Nadto były przetwarzane w dokumencie pod nazwą "Stanowisko Komisji Śledczej do zbadania okoliczności tragicznej śmierci posłanki [...]" projekt wraz z poprawkami do tego dokumentu, oraz w dokumencie ostatecznym, stanowiącym ostateczne podsumowanie prac Komisji Śledczej w treści druku sejmowego nr [...].

A. B. twierdził też, że jego dane osobowe utrwalone zostały i publikowane w sieci Internet, w treści "Sprawozdania sternograficznego z [...] posiedzenia Sejmu RP w dniu [...] sierpnia 2011 r.", na którym przedstawione zostało sprawozdanie Komisji Śledczej, w tym w wydaniach papierowych ww. dokumentów oraz w treści notatki urzędowej z dnia [...] maja 2007 r. nr [...].

W motywach uzasadnienia, powołując się na wyjaśnienia Kancelarii Sejmu RP, wskazał, że dane osobowe A. B. są przetwarzane w Systemie Informacyjnym Sejmu http/www.sejm.gov.pl w zakładkach archiwum, posiedzenia sejmu w zakładce Komisje Sejmowe – Komisje Śledcze. Nazwisko A. B. jest wymienione w kontekście jego zeznań w [...] relacjami z innymi świadkami, zeznań jakie osobiście złożył, które legły u podstaw postępowania przygotowawczego oraz w jego toku, będącego przedmiotem badań Komisji Śledczej do zbadania okoliczności tragicznej śmierci byłej posłanki [...].

GIODO wskazał też, opierając się na wyjaśnieniach złożonych przez Kancelarię Sejmu RP, iż powyższe dokumenty zawierające dane osobowe skarżącego są publikowane (przetwarzane), zarówno w wersji elektronicznej, jak i papierowej i zarejestrowane są w Bibliotece Narodowej pod nr [...], [...]. Wersja papierowa wszystkich druków sejmowych jest też dostępna w Bibliotece Sejmowej.

Pomijając ustalenia w zakresie, które fakty i dowody uznał za prawdziwe i wiarygodne organ stwierdził, że wniesiona przez A. B. skarga na przetwarzanie jego danych osobowych nie zasługuje na uwzględnienie.

Dokonując oceny legalności działań Kancelarii Sejmu GIODO uznał, że przetwarzanie danych osobowych A. B. znajduje uprawnienie w przepisach prawa. Stwierdził, mianowicie że przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne, gdy jest niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa – art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych. Wskazał, że upublicznienie danych osobowych A. B. przez Kancelarię Sejmu nastąpiło z poszanowaniem reguł określonych w art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych i art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. GIODO stwierdził również, że do przetwarzania danych osobowych przez administratora danych doszło zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych, to jest, że przetwarzanie tych danych było adekwatne w stosunku do celów przetwarzania.

W konsekwencji organ uznał, że brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącego i nakazanie Kancelarii Sejmu RP zaprzestania przetwarzania danych osobowych A. B. lub ich zanonimizowania, albowiem przetwarzanie jego danych znajduje oparcie w przepisach obowiązującego prawa.

Odnosząc się do licznych wniosków dowodowych A. B. GIODO podkreślił, że z uwagi na irrelewantność dowodu z punku widzenia jego znaczenia dla rozpoznania konkretnej sprawy, część z wniosków dowodowych nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wyjaśnił, że przepis art. 19 w zw. z art. 51 i art. 49 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych nie daje podstaw do tego by A. B. na GIODO przerzucił ciężar ewentualnego zawiadomienia właściwej prokuratury o przestępstwie udostępnienia jego danych osobowych osobom nieupoważnionym. Wskazał, że ocena GIODO wyrażona w decyzji nie pozbawia go możliwości samodzielnego zawiadomienia właściwych organów.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi A. B. do tutejszego Sądu.

Wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji ją poprzedzającej, A. B. zarzucił naruszenie:

1. art. 23 ust. 1 pkt 2, art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, poprzez przyjęcie, że działania Kancelarii Sejmu RP były zgodne z prawem, nadto, że mogła upubliczniać dane sensytywne skarżącego;

2. art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, (cyt.) "poprzez rażąco bezprawne przyjęcie, iż ograniczenie prawa do informacji publicznej ze względu na prywatność osoby fizycznej rzekomo dotyczy wszystkich obywateli - tylko nie dotyczy skarżącego - bowiem [...] lat wcześniej pełnił mandat posła na Sejm RP, ponadto ośmielił się złożyć zeznania jako świadek w postępowaniu karnym";

3. art. 30 Konstytucji RP w zw. z art. 23 i 24 k.c., art. 7 oraz art. 32 Konstytucji RP, poprzez odmówienie skarżącemu ochrony prawnej jego prywatności;

4. art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2 Konstytucji RP, poprzez bezprawne przyjęcie, że ograniczenie prawa do prywatności i ochrony danych osobowych, w tym danych sensytywnych, zostało ustanowione w ustawie o sejmowej komisji śledczej, podczas gdy przepis art. 7 ust. 2 zobowiązuje komisję śledczą do ochrony dóbr osobistych, a przepis art. 13 ust. 2 ustawy – Prawo prasowe – zakazuje ujawnienia danych osobowych świadków bez ich zgody;

5. art. 61 Konstytucji, art. 7, art. 18 i art. 19 ustawy o dostępie do informacji publicznej, art. 19a ustawy o sejmowej komisji śledczej, poprzez oczywiście bezprawne przyjęcie, że powołane przepisy mogły stanowić podstawę prawną do publicznego przetwarzania danych osobowych, w tym danych sensytywnych skarżącego, przez Kancelarię Sejmu RP;

6. art. 61 Konstytucji RP, poprzez bezprawne przyjęcie, że dane osobowe skarżącego, w tym dane ze sfery prywatności, intymności oraz dane sensytywne, stanowiły "informację publiczną", do której uzyskania ma prawo każdy obywatel RP; w konsekwencji, że Kancelaria Sejmu RP działała w pełni legalnie upubliczniając ww. dane skarżącego;

7. art. 13 ust. 2 ustawy - Prawo prasowe - w kontekście orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 marca 2006 r., sygn. K 17/05 oraz z dnia 18 lipca 2011 r., sygn. K 25/09, poprzez uchylenie się od dostrzeżenia prawa każdego obywatela, także skarżącego, do tzw. autonomii informacyjnej oraz bezwzględnego, ustawowego zakazu ujawniania danych osobowych świadka bez jego zgody; także poprzez podnoszenie, że przepisy te nie obowiązywały Kancelarii Sejmu RP;

8. art. 7 ust. 2 ustawy o sejmowej komisji śledczej, poprzez pominięcie, iż komisja śledcza jest zobowiązana do ochrony dóbr osobistych, w tym prywatności osób trzecich;

9. art. 166 ust. 1 "Regulaminu Sejmu RP", poprzez rażąco bezprawne przyjęcie, że z obowiązku sporządzenia protokołu z posiedzenia komisji śledczej wynikał obowiązek upublicznienia danych osobowych skarżącego, danych ze sfery jego prywatności, a nawet danych tzw. wrażliwych, dotyczących sfery intymności;

10. art. 14 ust. 1 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, poprzez uchylenie się od subsumcji zebranego w sprawie materiału dowodowego pod wskazaną normę prawną;

11. art. 6 oraz art. 8 ratyfikowanej przez Rzeczypospolitą Polską Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, poprzez faktyczne odmówienie skarżącemu ochrony prawnej jego fundamentalnego prawa do prywatności, nawet intymności; w tym danych osobowych;

12. art. 17 ratyfikowanego przez Rzeczypospolitą Polską Międzynarodowego Paktu Praw Politycznych i Obywatelskich, poprzez faktyczne odmówienie skarżącemu ochrony prawnej jego prywatności, danych osobowych; także ochrony przed bezprawną ingerencją państwa w sferę prywatną, intymną;

13. art. 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, poprzez rażąco bezprawne ograniczenie praw obywatelskich skarżącego polegające na bezprawnym odmówieniu skarżącemu prawa do ochrony prywatności i przyjęciu, że prawa i wolności obywatelskie mogą zostać ograniczone uchwałą "Regulamin Sejmu", bądź decyzją komisji śledczej;

14. art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, art. 47, art. 51 Konstytucji RP, poprzez niezgodne z prawem odmówienie skarżącemu w konsekwencji skarżonej decyzji prawa do ochrony prywatności, intymności, danych osobowych oraz danych sensytywnych;

15. art. 6, art. 7, art. 8 k.p.a. w zw. z art. 7 Konstytucji RP, poprzez oparcie rozstrzygnięcia o wadliwą interpretację prawa, uchylenie się od realizacji ustawowego obowiązku dbania o zgodne z prawem przetwarzanie danych osobowych, prowadzenie niniejszego postępowania w sposób istotnie podważający zaufanie skarżącego, jako obywatela, do władzy publicznej, zwłaszcza GIODO;

16. art. 9 k.p.a., poprzez nienależyte i niewyczerpujące informowanie skarżącego, jako strony, o okolicznościach faktycznych i prawnych mogących mieć wpływ na ustalenie praw skarżącego jako strony niniejszego postępowania;

17. art. 12 oraz art. 35 § 1 k.p.a., poprzez oczywiście przewlekłe rozpoznanie niniejszej sprawy;

18. art. 75 § 1 k.p.a., poprzez uchylenie się od przeprowadzenia dowodu z pisma Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia [...] maja 2011 r., znak: [...], oraz uchylenie się od jakiejkolwiek analizy stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich wobec stanu faktycznego w sprawie, w tym zwłaszcza analizy jednoznacznego ustalenia RPO, iż w zakresie publicznego przetwarzania danych sensytywnych skarżącego brak "którejkolwiek z przesłanek legalizacyjnych w przypadku opisanym przez Pana B.";

19. art. 104 k.p.a., poprzez uchylenie się od dokonania rzetelnej, prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz od jego subsumcji pod normy prawne; w konsekwencji poprzez wydanie nierzetelnej decyzji.

Uzasadniając skargę, skarżący wskazał gdzie i kiedy zostały przetworzone jego dane osobowe, w tym ze strefy prywatności. Przywołał orzecznictwo Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego w zakresie ochrony prawa do prywatności oraz pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia [...] maja 2011 r., znak: [...].

Podkreślił, że nie zgadza się z kwalifikacją dokonaną przez GIODO, że jego dane osobowe stanowią informację publiczną. Nadto, dokonując takiej kwalifikacji, organ pominął treść art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wskazał też, że był posłem w latach [...] i w związku z zaprzestaniem wykonywania mandatu posła przestał być osobą wykonującą funkcje publiczne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim stwierdzić należy, iż uzasadnienie zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej narusza treść art. 107 k.p.a. Sporządzone przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych uzasadnienie zaskarżonej decyzji koncentruje się na przytoczeniu stanowiska A. B. i stanowiska Kancelarii Sejmu RP. Zauważyć należy, iż opisanie żądań skarżącego i przytoczenie stanowiska Kancelarii Sejmu RP w przedmiotowej sprawie nie może zastąpić organu w zakresie ustalenia stanu faktycznego.

Przypomnieć zatem należy, iż obowiązkiem organu było samodzielne ustalenie stanu faktycznego na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego. Organ w toku prowadzonego postępowania winien był ustalić i wskazać, jakie fakty uznał za udowodnione i na podstawie których dokumentów (dowodów). Dopiero kolejną czynnością, następującą po ustaleniu stanu faktycznego, powinna być ocena prawna.

Zaskarżona decyzja, wbrew wymogom art. 107 k.p.a., w ogóle nie zawiera ustaleń faktycznych. Nie wskazuje (oprócz przytoczenia stanowiska stron) gdzie i kiedy, w jakim zakresie i przez kogo doszło do przetworzenia danych osobowych skarżącego. Uzasadnienie decyzji nie zawiera też ustaleń, czy doszło do przetwarzania danych tzw. zwykłych, czy też danych wrażliwych. Nie zawiera ustaleń, jakie dane, o jakiej treści, przez kogo i w jakim zakresie i gdzie zostały przetworzone. Nie zawiera też ustaleń, czy skarżący A. B., były poseł, był w dacie ich przetwarzania osobą publiczną, co ma zasadnicze i podstawowe znaczenie dla oceny legalności przetwarzania jego danych osobowych. Uszło uwadze organu, iż całkowicie odmienne są przesłanki legalizujące przetwarzanie danych osobowych osoby fizycznej i publicznej.

Niezależnie od tego, iż uzasadnienie organu (pomimo jego objętości) nie spełnia podstawowych wymogów formalnych z art. 107 § 3 k.p.a., uzasadnienie zaskarżonej decyzji dotknięte jest istotnymi błędami merytorycznymi. A mianowicie, organ de facto upatruje przesłanki legalizującej przetwarzanie danych osobowych A. B. przez Kancelarię Sejmu RP w aktach tzw. prawa wewnętrznego pomijając, że materia ochrony danych osobowych objęta jest ustawą zasadniczą - Konstytucją RP - art. 47, art. 51 oraz aktem rangi ustawy, tj. ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm.) i Konwencją o Ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (art. 8).

Stosownie do art. 47 Konstytucji, każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Stosownie zaś do art. 51, nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa. Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.

Rozwinięcie tych konstytucyjnych praw zawiera cytowana wyżej ustawa o ochronie danych osobowych, która w art. 27 ust. 1 określa i precyzuje prawo do przetwarzania tzw. danych wrażliwych.

W rozpatrywanej sprawie GIODO, pomijając treść art. 27 ustawy o ochronie danych osobowych, dopatrzył się przesłanek legalizujących przetwarzanie danych osobowych w oparciu o art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy, uznając, że przetwarzanie danych osobowych skarżącego było "niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa". W istocie GIODO, jako przesłanki legalizujące z art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych potraktował, jako "przepis prawa" akty prawne niższego rzędu, które nie posiadają waloru prawa powszechnie obowiązującego, tj.:

uchwałę z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu RP (MP 2012.32),

uchwałę z dnia 19 grudnia 2007 r. w spriawie powołania Komisji Śledczej do zbadania okoliczności tragicznej śmierci byłej posłanki [...].

W konsekwencji GIODO uznał więc, że akty niższego rzędu, niemające charakteru aktów powszechnie obowiązujących, tzw. akty prawa wewnętrznego, wyprzedzają konstytucyjnie i ustawowo gwarantowane prawa do ochrony danych osobowych i prawa do prywatności. Powyższa okoliczność przesądzić musiała o konieczności uchylenia zaskarżonej decyzji.

Ponownie rozpatrując sprawę organ dokona ustaleń z zakresu stanu faktycznego, a mianowicie ustali, czy A. B. – były poseł – był w dacie przetwarzania jego danych osobowych oraz w dacie wydania zaskarżonej decyzji osobą publiczną, czy też nie. Ustali nadto, jakie dane osobowe (wrażliwe czy zwykłe), w jakim zakresie i przez kogo były przetwarzane. Ustali też, czy A. B. wyraził zgodę na przetwarzanie danych osobowych (w jakim zakresie). Ustali, które z przetwarzanych danych były danymi wrażliwymi, a które zwykłymi. Ustali też i wykaże, że w niniejszej sprawie, jako przesłanki legalizujące, zastosowanie znajduje ustawa o dostępie do informacji publicznej. A mianowicie, określi, które z przetwarzanych danych skarżącego stanowiły informację publiczną w rozumieniu art. 1 i art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej i dlaczego. Po ustaleniu tych faktów organ oceni dopiero, czy przetwarzanie tych danych osobowych skarżącego, i w jakim zakresie, było legalne. Dokonując oceny legalności organ weźmie też pod uwagę, iż stosownie do art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji (...) oraz w przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. W kontekście tego przepisu GIODO wyjaśni, czy i na jakiej podstawie zakwalifikował skarżącego, jako osobę publiczną, co do której ograniczenie prywatności jest w uzasadnionym zakresie dopuszczalne. Oceni też, czy przetwarzanie danych osobowych skarżącego naruszało jego prawo do prywatności. Poszukując przesłanek legalności przetwarzania danych osobowych skarżącego, oceny GIODO dokona przez przyzmat hierarchii aktów prawnych.

Mając powyższe na względzie, Sąd, na podstawie art. 145 § 1 ust. 1 lit. a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.

Odnośnie wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji Sąd orzekł w oparciu o art. 152 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Sąd przyznał na rzecz pełnomocnika z urzędu kwotę 240 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej oraz kwotę 55,20 zł, stanowiącą 23% podatku VAT, na podstawie art. 250 powołanej ustawy w związku z § 18 ust. 2 pkt 1 lit. c, a także w myśl § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.),.postanowiono, jak w sentencji.

Stawka podatku od towarów i usług została przyjęta na podstawie art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.).