II SA/Bd 215/14
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy
2014-07-01Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Renata Owczarzak /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Dnia 1 lipca 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Renata Owczarzak (spr.) Sędziowie: sędzia WSA Joanna Brzezińska sędzia WSA Małgorzata Włodarska Protokolant: asystent sędziego Krzysztof Cisewski po rozpoznaniu w II Wydziale na rozprawie w dniu 17 czerwca 2014 roku sprawy ze skargi S. S. na decyzję Uczelnianej Odwoławczej Komisji Stypendialnej [...] Szkoły Wyższej w B. z dnia [...]r., nr [...] w przedmiocie stypendium rektora dla najlepszych studentów 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Uczelnianej Odwoławczej Komisji Stypendialnej [...] Szkoły Wyższej w B. z dnia [...] r. nr[...], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, 3. zasądza od Uczelnianej Odwoławczej Komisji Stypendialnej [...] Szkoły Wyższej w B. na rzecz skarżącej kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna [...] Szkoły Wyższej w B., na podstawie art. 207 ust. 1 w związku z ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 572 ze zm.) oraz § 6 Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów [...] Szkoły Wyższej w B., odmówiła przyznania S. S. stypendium rektora dla najlepszych studentów w semestrze zimowym roku akademickiego 2013/2014 na okres od dnia 1 października 2013 r. do dnia 28 lutego 2014 r.
W uzasadnieniu organ wskazał, że Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna ustaliła, że na poprzednim roku studiów wnioskodawczyni uzyskała średnią ocen 4,69. Pomimo iż spełnione zostały wymogi określone w § 6 ust. 7 pkt 1 Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów [...] Szkoły Wyższej w B., zdaniem organu strona nie spełniła wymogu określonego w § 10 ust. 2, zgodnie z którym studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów, kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, nie przysługują świadczenia, o których mowa w § 1 ust. 1, chyba że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów I stopnia w celu uzyskania tytułu magistra lub równorzędnego, jednakże nie dłużej, niż przez okres trzech lat.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy S. S. wniosła o uchylenie decyzji organu I instancji, zarzucając, że wydano ją na podstawie art. 184 ust. 5 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, który narusza art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej, określający Rzeczpospolitą Polską jako demokratyczne państwo prawne urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej. W związku z art. 2 Konstytucji RP ustawa - Prawo o szkolnictwie wyższym naruszyła także w ocenie skarżącej art. 32 Konstytucji RP, zgodnie z którym wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Zdaniem strony skarżącej zastosowana wykładnia art. 184 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym jest nieprawidłowa i sprzeczna z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji RP w zakresie w jakim pozbawia studenta prawa do stypendium za wyniki w nauce w sytuacji gdy student wcześniej skończył płatne studia oraz nie pobierał w ich trakcie stypendium za wyniki w nauce. Sprzeczność treści art. 184 ust. 5 ustawy z art. 2 Konstytucji RP polega na pozbawieniu studenta poczucia sprawiedliwości społecznej, gdyż za niesprawiedliwą należy uznać sytuację, gdy w grupie studentów spełniających te same wymogi co do wyników w nauce, a spełnienie powyższego stanowi podstawę do przyznania stypendium rektorskiego, nie przyznaje się powyższego świadczenia tylko ze względu na fakt, że kiedyś dany student ukończył już jakiś kierunek studiów. Tym bardziej, że w przeszłości ów student nie pobierał stypendium (pomimo dobrych wyników w nauce a ponadto studentom tzw. zaocznym nie przysługiwało stypendium), nie korzystał z żadnej pomocy materialnej oraz opłacał studia za własne pieniądze.
Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna [...] Szkoły Wyższej w B. po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, decyzją z dnia [...] utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję.
Komisja podtrzymała swoje stanowisko w sprawie w zakresie podstawy prawnej rozstrzygnięcia, wskazując dodatkowo, iż uczelnia obowiązania jest do stosowania kwestionowanego przez stronę przepisu, pomimo iż w ocenie skarżącej "wykładnia stosowana w art. 184 ust. 5 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym jest sprzeczna z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji RP w zakresie jakim pozbawia studenta prawa do stypendium, w sytuacji gdy wcześniej skończył płatne studia oraz nie pobierał wcześniej stypendium".
Zdaniem organu, przepis zawarty w art. 184 ust. 5 jednoznacznie wskazuje, że kończąc jeden kierunek studiów nie można otrzymywać jakiegokolwiek świadczenia wymienionego w art. 173 (m.in. stypendium rektora dla najlepszych studentów), bez względu na fakt odpłatności lub jej braku za wczesniej ukończone studia czy pobierania lub nie świadczeń pomocy materialnej. Ponadto podkreślono, że Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna ma obowiązek stosowania przepisów prawa, natomiast kwestie związane z oceną zgodności przepisów prawa z Konstytucją RP leżą poza uprawnieniami Komisji i rozstrzygane są przez Trybunał Konstytucyjny.
W skardze do sądu S. S. wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji podtrzymując zarzuty, które prezentowała już we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, tj. kwestie niezgodności treści art. 184 ust. 5 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym z art. 2 oraz 32 Konstytucji RP, tj. naruszenie zasady równości, niedyskryminacji w odniesieniu do studenta, który wcześniej skończył płatne studia i nie pobierał stypendium za wyniki w nauce. Przedstawiona przez organ wykładnia art. 184 ust. 5 pozbawia poczucia sprawiedliwości społecznej, gdyż inne osoby spełniające te same wymogi co do wyników w nauce uzyskują stypendium. Ukończenie wcześniej studiów (dla studentów studiów zaocznych pomimo dobrych wyników nie przysługiwało stypendium) nie powinno być przeszkodą w uzyskaniu tego świadczenia. Zdaniem skarżącej przeszłość edukacyjna nie może wpłynąć na przyznanie stypendium rektorskiego.
Pismem procesowym z dnia 28 maja 2013 r. (przysłanym 28.05.2014) skarżąca podtrzymała skargę, wnosząc jednocześnie o skierowanie przez WSA w Bydgoszczy pytania do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności art. 184 ust. 5 w zw. z art. 173 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie, w którym pozbawia się studenta prawa do stypendium rektora dla najlepszych studentów w sytuacji, gdy skończył on inne studia w pełni odpłatne (dodatkowo z całkowicie innej dziedziny), na których nie korzystał z żadnej pomocy finansowej Państwa; w tym również z pomocy, o której mowa w art. 173 ww. ustawy - z art. 2, art. 32 w zw. z art. 31 ust. 1, art. 70 ust. 4 Konstytucji RP oraz wniosła o zawieszenie postępowania do czasu rozpatrzenia pytania przez Trybunał Konstytucyjny a w przypadku nie wystąpienia z pytaniem o zawieszenie postępowania do czasu rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny skargi konstytucyjnej skarżącej, którą wniosła w dniu 19.05.2014 r. Zdaniem skarżącej art. 184 ust. 5 ustawy narusza art. 70 ust. 4, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji tj. odpowiednio prawo do powszechności i równego dostępu do wykształcenia, prawo do sprawiedliwego traktowania w sferze studiów objętych gwarancją konstytucyjną, prawo ochrony praw nabytych i poszanowania interesów w toku, zasadę równości, prawo do praw majątkowych i zasady proporcjonalności w ograniczaniu praw konstytucyjnych.
Zdaniem skarżącej wniesiona przez nią skarga obejmuje inny zakres i inne zarzuty uzasadniające twierdzenie o niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu niż te, będące przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku 5.11.2013 r. (sygn. akt K 40/12).
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do treści art.184 ust. 5 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jednolity: Dz .U z 2012 r., poz. 572), powoływana dalej jako ustawa) studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, nie przysługują świadczenia, o których mowa w art. 173, chyba że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, jednakże nie dłużej niż przez okres trzech lat.
Świadczeniami, o których mowa w art. 173 ust. 1 ustawy są m.in. stypendium socjalne; stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych; stypendium rektora dla najlepszych studentów; stypendium ministra za wybitne osiągnięcia.
Jak słusznie zauważyła skarżąca wyrokiem z 5.11.2013 r. sygn. TK 40/12 Trybunał Konstytucyjny ocenił już zgodność z Konstytucją art. 184 ust. 5 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie, w jakim wyłącza prawo studentów kontynuujących naukę na drugim kierunku po ukończeniu jednego kierunku studiów do otrzymywania stypendiów, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym. Trybunał uznał, że jest on zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji.
Trybunał podkreślił, że katalog form pomocy finansowej, udzielanej studentom na podstawie u.p.s.w. ze środków budżetu państwa, obejmuje pomoc o charakterze stricte socjalnym (stypendium socjalne, stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych, zapomogi) oraz pomoc materialną o charakterze motywacyjnym (stypendium rektora oraz stypendium ministra czyli "stypendia naukowe"). W myśl art. 70 ust. 4 Konstytucji, "Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa". Kryteria przyznawania stypendium za wyniki w nauce nie są związane z faktycznymi ograniczeniami możliwości korzystania z procesu dydaktycznego prowadzonego w szkołach wyższych, szczególnie nie jest ich celem niwelowanie ewentualnych różnic, jakie mogą istnieć w tym zakresie" (postanowienie TK z 16 lutego 2000 r., sygn. Ts 97/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 20).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zasadnicza (motywacyjna) funkcja stypendium naukowego nie dyskwalifikuje tego rodzaju pomocy jako instrumentu mającego na celu zapewnienie powszechności dostępu do wykształcenia. Zagwarantowanie dostępu do nauki polega bowiem nie tylko na zapewnieniu możliwości studiowania w szkole wyższej, ale również na możliwości realizowania zamierzeń naukowych, artystycznych czy sportowych studenta w ramach danego kierunku studiów. Zapewnienie dostępu do kształcenia na odpowiednim (wyższym) poziomie wymaga dodatkowych środków. Ustawodawca może te środki zapewniać w różny sposób, np. przez przydzielanie stypendiów naukowych. Pośrednio, wskazane ratio legis stypendiów naukowych, wiąże się z zapewnieniem równego dostępu do wykształcenia. Zapewnienie powszechnego i równego dostępu do wykształcenia oznacza nie tylko stworzenie możliwości studiowania w szkole wyższej. Oznacza ono również zapewnienie możliwości zdobywania wiedzy na odpowiednim poziomie. Ustawodawca w ramach tego wymogu może tworzyć szczególne warunki studiowania dla osób wykazujących ponadprzeciętne, względem innych studentów, zdolności. Wymogi te służą nie tylko realizacji funkcji motywacyjnej, ale również gwarantują osobom zdolnym dostęp do wiedzy na odpowiednim do ich zdolności poziomie. Dlatego też regulacja ustawowa stypendiów naukowych mieści się w zakresie przedmiotowym art. 70 ust. 4 Konstytucji. Z prawa do powszechnego i równego dostępu do mechanizmów wyrównywania szans nie wynikają uprawnienia dla obywatela o określonej treści, gdyż "warunki udzielania pomocy określa ustawa". W wyroku z 2 lipca 2002 r., sygn. U 7/01, Trybunał Konstytucyjny uznał, że systemy pomocy mogą być zróżnicowane, a "sama Ustawa Zasadnicza nic nie mówi ani na temat poziomu pomocy, ani kryteriów jej udzielania. Podmiotowo zaś zakres normy konstytucyjnej odnosi się nie tylko do studentów, ale i do uczniów. Artykuł 70 ust. 4 zostawia ustawodawcy zwykłemu znaczne pole manewru".
Art. 70 ust. 4 Konstytucji nie określa form i zakresu udzielanej pomocy materialnej, toteż wybór i szczegółowe ukształtowanie systemu pomocy należy do ustawodawcy. Stypendia naukowe, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, mieszczą się w zakresie przedmiotowym art. 70 ust. 4 Konstytucji, ale -zważywszy na ich dominujący motywacyjny charakter - ustawodawca korzysta z szerszej swobody przy określaniu ich kształtu normatywnego. Jeżeli jednak ustawodawca decyduje się na określony kształt stypendium motywacyjnego, to jest on związany art. 70 ust. 4 Konstytucji, a zatem musi mieć na uwadze nakaz powszechnego i równego dostępu do nauki (także w szkole wyższej), postrzegany jako szczegółowa manifestacja ogólnej zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Zasada ta nie ma absolutnego charakteru i dopuszczalne jest odstępstwo od niej, o ile znajduje ono konstytucyjne uzasadnienie.
Odnosząc się do analizy zarzutu niezgodności art. 184 ust. 5 u.p.s.w. z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji, Trybunał przytoczył treść wyroku NSA z 31 października 2012 r., sygn. akt I OSK 1724/12, gdzie NSA stwierdził, że na podstawie tego przepisu nie może uzyskać stypendium student, który uzyskał już tytuł magistra na innym kierunku studiów, ponieważ w tym przypadku nie zostanie spełniona przesłanka kontynuowania studiów na drugim kierunku studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra. "W konsekwencji uznać należy, że stypendium można przyznać tylko wtedy, gdy ten drugi kierunek prowadzi do uzyskania po raz pierwszy tytułu magistra. Tylko bowiem przy takiej interpretacji art. 184 ust. 5 p.s.w. będzie spełniony zamiar przyświecający ustawodawcy, a polegający na wspieraniu materialnym z pieniędzy podatnika studenta, który ukończył już studia na jednym z kierunków na studiach pierwszego stopnia (uzyskał wykształcenie na poziomie licencjackim) i umożliwienia mu kontynuowania studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra" (Lex nr 1233167).
W orzecznictwie sądowym wyrażono pogląd, że wyłączenie przez ustawodawcę studentów, którzy ukończyli już jeden kierunek studiów i uzyskali tytuł zawodowy magistra lub równorzędny z możliwości ubiegania się o pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa nie świadczy o naruszeniu konstytucyjnej zasady równości podmiotów wobec prawa, ponieważ studenci, którzy nie ukończyli jeszcze żadnego kierunku i studenci, którzy ukończyli już jeden kierunek studiów stanowią dwie grupy studentów będących w zróżnicowanej sytuacji (zob. wyrok WSA w Warszawie z 2 października 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 956/12, Lex nr 1249163; wyrok dotyczył stypendium ministra za osiągnięcia w nauce). Oceniając kryterium równości trybunał wskazał, że ustawodawca w ramach kategorii podmiotów charakteryzujących się istotnymi cechami (bycie studentem, spełnienie ustawowych przesłanek warunkujących prawo do stypendiów) wyodrębnił grupę osób, które już ukończyły jedne studia i wobec tej grupy zastosował kwestionowane zróżnicowanie. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, przyjęte zróżnicowanie jest usprawiedliwione. Legitymowanie się tytułem magistra uzasadnia wyłączenie z grona beneficjentów stypendiów naukowych nie tylko tych studentów, którzy uprzednio (na ukończonym kierunku studiów) pobierali stypendia określone w art. 173 ust. 1 pkt 3 i 4 u.p.s.w., ale także studentów, którzy uprzednio nie korzystali z tego rodzaju stypendiów.
Odstępstwo od zasady równości jest zatem usprawiedliwione przez dobór relewantnej cechy różnicującej podmioty podobne, w tym wypadku ukończenie pierwszego kierunku studiów. Trybunał nie dostrzegł przekonujących argumentów, które przemawiałyby za obowiązkiem dalszego wspierania przez państwo studentów, którzy po zdobyciu wyższego wykształcenia decydują się kontynuować naukę na kolejnym kierunku, zwłaszcza w sytuacji, gdy ograniczone są środki pomocy materialnej przeznaczonej dla osób dopiero zdobywających wyższe wykształcenie.
Trybunał Konstytucyjny przyjął, że cechami relewantnymi decydującymi o wyznaczeniu klasy adresatów są: studiowanie na danym kierunku studiów oraz osiąganie odpowiednich wyników w nauce. Wprowadzenie dodatkowej cechy różnicującej, polegającej na wcześniejszym ukończeniu studiów na innym kierunku powoduje wyodrębnienie z całej klasy adresatów grupę studentów, która jest odmiennie traktowana. Prowadzi to do ograniczenia zasady równości. Ograniczenie to jest jednak konstytucyjnie uzasadnione z dwóch powodów. Po pierwsze, chodzi o grupę osób, której ustawodawca zagwarantował już wcześniej ukończenie studiów. W stosunku do nich wykonana została dyspozycja z art. 70 ust. 4 Konstytucji. Osoby te zrealizowały prawo do wykształcenia, o którym mowa w tym przepisie. Po drugie, osoba, która ukończyła jeden kierunek studiów, z racji otrzymanego wykształcenia i większego doświadczenia w zdobywaniu wiedzy i zdawaniu egzaminów na uczelni wyższej, łatwiej może osiągnąć wyróżniające się wyniki, zwłaszcza studiując na pokrewnym kierunku. Ponadto system ECTS (Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów) niejednokrotnie umożliwia przepisywanie ocen uzyskanych na pierwszym kierunku studiów. Dlatego też dopuszczalne jest ograniczenie w stosunku do tej grupy studentów zasady równości. Wobec tej grupy osób ustawodawca mógł zrezygnować z kształtowania sytuacji prawnej w oparciu o formułę "każdemu według jego zasług", wyodrębnić węższą grupę adresatów i opierając się na formule "każdemu według jego potrzeb", ograniczyć ich prawo do stypendium. Ograniczenie to jest uzasadnione m.in. koniecznością rozszerzenia zakresu pomocy dla studentów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.
Konkludując, Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 184 ust. 5 u.p.s.w. w zakresie, w jakim wyłącza prawo studentów kontynuujących naukę na drugim kierunku po ukończeniu jednego kierunku studiów do otrzymywania stypendiów, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 3 i 4 u.p.s.w., jest zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji.
W tych okolicznościach sąd uznał, że brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącej dotyczącego kierowania pytania do Trybunału Konstytucyjnego, gdyż podstawowe wzorce kontroli konstytucyjnej zostały poddane już ocenie w cytowanym wyroku. Wskazanych przez skarżącą nowych wątpliwości, dotyczących konstytucyjności omawianego przepisu, które zostały wyrażone w treści załączonej do pisma z 17.05.2014 skargi konstytucyjnej tj. naruszenia art. 2 i 64 ust. 3 Konstytucji, Sąd nie podziela. Skarżąca upatruje naruszenia art. 2 Konstytucji w zróżnicowaniu pozycji podmiotów. W tym zakresie wypowiedział się Trybunał w cyt. wyroku, oceniając konstytucyjność art. 184 ust. 5 upsw w kontekście art. 32 ust. 1 Konstytucji. Jak przytoczono powyżej Trybunał wyraźnie stwierdził, że art. 184 ust. 5 u.p.s.w. jest zgodny z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji. Wobec powyższego brak jest też podstaw do wskazania i oceny proporcjonalności praw konstytucyjnych, skoro Trybunał nie dopatrzył się ich ograniczenia.
Stosownie do art. 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270) sąd może zawiesić z urzędu postępowanie, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Sąd uznał jednak, iż nie skorzysta z tej możliwości, bowiem nie podziela wątpliwości odnośnie wyżej wskazanej przez skarżącą niezgodności art. 184 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z Konstytucją RP.
Tym samym wniosek skarżącej o zwieszenie postępowania nie zasługiwał na uwzględnienie (także wobec skierowania przez nią skargi kasacyjnej do Trybunału).
W przedmiotowej sprawie po zakończeniu jednego kierunku studiów (wyższe studia zawodowe na kierunku pedagogika na Akademii [...]) skarżąca podjęła naukę na drugim kierunku studiów (kierunek prawo w [...] Szkole Wyższej w B.). Okoliczność ta jest niesporna pomiędzy stronami. Przyjęto jednak, że w odniesieniu do skarżącej nie może być zastosowany wyjątek, o którm mowa w cyt. przepisie in fine.
W przepisie art. 184 ust. 5 p.s.w. słowo kontynuuje odnosi się zarówno do kontynuowania nauki na drugim kierunku studiów, jak i do kontynuowania studiów (w ramach rozpoczętych studiów wyższych). W pierwszym znaczeniu tzn. w sytuacji kontynuowania nauki na drugim kierunku studiów, po ukończeniu jednego kierunku studiów- stypendium nie przysługuje.
W drugim znaczeniu tj. kontynuowania studiów na drugim kierunku w celu uzyskania tytułu magistra - stypendium może być przyznane.
Pojęcie "kontynuuje studia" użyte w art. 184 ust. 5 p.s.w. oznacza zatem dalsze podnoszenie swojego wykształcenia ( studiowanie), ale tylko do momentu uzyskania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, w okresie najwyżej 3 lat.
W konsekwencji uznać należy, że stypendium można przyznać tylko wtedy, gdy drugi kierunek studiów prowadzi do uzyskania po raz pierwszy tytułu magistra. Tylko bowiem przy takiej interpretacji art. 184 ust. 5 p.s.w. będzie spełniony zamiar przyświecający ustawodawcy, a polegający na wspieraniu materialnym z pieniędzy podatnika studenta, który ukończył już studia na jednym z kierunków na studiach pierwszego stopnia (uzyskał wykształcenie na poziomie licencjackim) i umożliwienia mu kontynuowania studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra.
Posiłkując się terminologią, użytą w art. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym, przez studia pierwszego stopnia (art. 2 pkt 7 tej ustawy), należy rozumieć formę kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego stopnia. Jeśli zaś chodzi o studia drugiego stopnia (art. 2 pkt 8), obejmuje to formę kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający co najmniej kwalifikacje pierwszego stopnia, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia. Jednolite studia magisterskie, jak wynika z art. 2 pkt 9 ustawy o szkolnictwie wyższym, to forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia.
W polskim szkolnictwie wyższym sposób uzyskiwania stopni kształcenia, oparto na tzw. systemie bolońskim. Według tego kryterium przebieg kształcenia oparty jest na możliwości uzyskania trzech stopni naukowych, co jest powiązane z ukończeniem odpowiedniego stopnia studiów wyższych. W przypadku studiów pierwszego stopnia (zawodowych), kształcenie kończy się nadaniem tytułu licencjata lub inżyniera, w przypadku studiów drugiego stopnia (magisterskich) albo jednolitych studiów magisterskich - nadaniem tytułu magistra lub równorzędnego (lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii). Natomiast uzyskanie trzeciego stopnia kształcenia, wymaga ukończenia studiów doktoranckich, umożliwiających uzyskanie zaawansowanej wiedzy w określonej dziedzinie lub dyscyplinie nauki, przygotowujące do samodzielnej działalności badawczej i twórczej oraz uzyskania stopnia naukowego doktora. Nauka na studiach doktoranckich wymaga ukończenia studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich i jest prowadzona w uczelniach oraz jednostkach naukowo-badawczych, które mają do tego uprawnienia (art. 2 pkt 10 ustawy o szkolnictwie wyższym).
Treść § 10 ust. 2 Regulaminu przyznania pomocy materialnej dla studentów [...]SW w B., powołanego w treści zaskarżonej decyzji jest dokładnym powtórzeniem treści art. 184 ust. 5 ustawy o szkolnictwie wyższym. Z normy tej wynika reguła, iż uprawnienie studenta do otrzymania przedmiotowej pomocy materialnej wygasa z chwilą ukończenia jednego kierunku studiów, z wyjątkiem sytuacji, gdy chodzi o studenta, który kontynuuje naukę po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra.
Organ nie zweryfikował danych skarżącej i nie sprawdził, czy skarżąca uzyskała tytuł magistra, co eliminowałoby możliwość przyznania jej stypendium.
Z regulacji art. 184 ust. 5 p.s.w. wynika jednoznacznie, że student studiujący równocześnie na kilku kierunkach studiów może otrzymywać wskazane w tym przepisie stypendia, tylko na jednym wskazanym przez siebie kierunku studiów. Jest to zasada, jeśli chodzi o kwestię korzystania z pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa (por. art. 173 p.s.w.). Od tej zasady wprowadzono wyjątek w art. 184 ust. 5 p.s.w., zgodnie z którym studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, stypendium rektora dla najlepszych studentów nie przysługuje, chyba że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra, jednakże nie dłużej niż przez okres trzech lat. Na podstawie tego przepisu nie może uzyskać stypendium student, który uzyskał już tytuł magistra na innym kierunku studiów, ponieważ w tym przypadku nie zostanie spełniona przesłanka kontynuowania studiów na drugim kierunku studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra. W konsekwencji uznać należy, że stypendium można przyznać tylko wtedy, gdy ten drugi kierunek prowadzi do uzyskania po raz pierwszy tytułu magistra.
W związku z przedstawioną wykładnią zacytowanego przepisu Sąd uznał za konieczne, by organ ponownie zweryfikował ustalenia dotyczące kryteriów przyznawania stypendium a przede wszystkim ustalił czy skarżąca uzyskała już wcześniej tytuł magistra, gdyż tych ustaleń przy wydaniu zaskarżonej decyzji zabrakło. Mają one natomiast zasadnicze znaczenie przy ocenie zgromadzonego materiału dowodowego, w świetle przedstawionej wykładni przytoczonych przepisów.
Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Renata Owczarzak /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Dnia 1 lipca 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Renata Owczarzak (spr.) Sędziowie: sędzia WSA Joanna Brzezińska sędzia WSA Małgorzata Włodarska Protokolant: asystent sędziego Krzysztof Cisewski po rozpoznaniu w II Wydziale na rozprawie w dniu 17 czerwca 2014 roku sprawy ze skargi S. S. na decyzję Uczelnianej Odwoławczej Komisji Stypendialnej [...] Szkoły Wyższej w B. z dnia [...]r., nr [...] w przedmiocie stypendium rektora dla najlepszych studentów 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Uczelnianej Odwoławczej Komisji Stypendialnej [...] Szkoły Wyższej w B. z dnia [...] r. nr[...], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, 3. zasądza od Uczelnianej Odwoławczej Komisji Stypendialnej [...] Szkoły Wyższej w B. na rzecz skarżącej kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna [...] Szkoły Wyższej w B., na podstawie art. 207 ust. 1 w związku z ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 572 ze zm.) oraz § 6 Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów [...] Szkoły Wyższej w B., odmówiła przyznania S. S. stypendium rektora dla najlepszych studentów w semestrze zimowym roku akademickiego 2013/2014 na okres od dnia 1 października 2013 r. do dnia 28 lutego 2014 r.
W uzasadnieniu organ wskazał, że Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna ustaliła, że na poprzednim roku studiów wnioskodawczyni uzyskała średnią ocen 4,69. Pomimo iż spełnione zostały wymogi określone w § 6 ust. 7 pkt 1 Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów [...] Szkoły Wyższej w B., zdaniem organu strona nie spełniła wymogu określonego w § 10 ust. 2, zgodnie z którym studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów, kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, nie przysługują świadczenia, o których mowa w § 1 ust. 1, chyba że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów I stopnia w celu uzyskania tytułu magistra lub równorzędnego, jednakże nie dłużej, niż przez okres trzech lat.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy S. S. wniosła o uchylenie decyzji organu I instancji, zarzucając, że wydano ją na podstawie art. 184 ust. 5 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, który narusza art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej, określający Rzeczpospolitą Polską jako demokratyczne państwo prawne urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej. W związku z art. 2 Konstytucji RP ustawa - Prawo o szkolnictwie wyższym naruszyła także w ocenie skarżącej art. 32 Konstytucji RP, zgodnie z którym wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Zdaniem strony skarżącej zastosowana wykładnia art. 184 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym jest nieprawidłowa i sprzeczna z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji RP w zakresie w jakim pozbawia studenta prawa do stypendium za wyniki w nauce w sytuacji gdy student wcześniej skończył płatne studia oraz nie pobierał w ich trakcie stypendium za wyniki w nauce. Sprzeczność treści art. 184 ust. 5 ustawy z art. 2 Konstytucji RP polega na pozbawieniu studenta poczucia sprawiedliwości społecznej, gdyż za niesprawiedliwą należy uznać sytuację, gdy w grupie studentów spełniających te same wymogi co do wyników w nauce, a spełnienie powyższego stanowi podstawę do przyznania stypendium rektorskiego, nie przyznaje się powyższego świadczenia tylko ze względu na fakt, że kiedyś dany student ukończył już jakiś kierunek studiów. Tym bardziej, że w przeszłości ów student nie pobierał stypendium (pomimo dobrych wyników w nauce a ponadto studentom tzw. zaocznym nie przysługiwało stypendium), nie korzystał z żadnej pomocy materialnej oraz opłacał studia za własne pieniądze.
Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna [...] Szkoły Wyższej w B. po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, decyzją z dnia [...] utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję.
Komisja podtrzymała swoje stanowisko w sprawie w zakresie podstawy prawnej rozstrzygnięcia, wskazując dodatkowo, iż uczelnia obowiązania jest do stosowania kwestionowanego przez stronę przepisu, pomimo iż w ocenie skarżącej "wykładnia stosowana w art. 184 ust. 5 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym jest sprzeczna z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji RP w zakresie jakim pozbawia studenta prawa do stypendium, w sytuacji gdy wcześniej skończył płatne studia oraz nie pobierał wcześniej stypendium".
Zdaniem organu, przepis zawarty w art. 184 ust. 5 jednoznacznie wskazuje, że kończąc jeden kierunek studiów nie można otrzymywać jakiegokolwiek świadczenia wymienionego w art. 173 (m.in. stypendium rektora dla najlepszych studentów), bez względu na fakt odpłatności lub jej braku za wczesniej ukończone studia czy pobierania lub nie świadczeń pomocy materialnej. Ponadto podkreślono, że Uczelniana Odwoławcza Komisja Stypendialna ma obowiązek stosowania przepisów prawa, natomiast kwestie związane z oceną zgodności przepisów prawa z Konstytucją RP leżą poza uprawnieniami Komisji i rozstrzygane są przez Trybunał Konstytucyjny.
W skardze do sądu S. S. wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji podtrzymując zarzuty, które prezentowała już we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, tj. kwestie niezgodności treści art. 184 ust. 5 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym z art. 2 oraz 32 Konstytucji RP, tj. naruszenie zasady równości, niedyskryminacji w odniesieniu do studenta, który wcześniej skończył płatne studia i nie pobierał stypendium za wyniki w nauce. Przedstawiona przez organ wykładnia art. 184 ust. 5 pozbawia poczucia sprawiedliwości społecznej, gdyż inne osoby spełniające te same wymogi co do wyników w nauce uzyskują stypendium. Ukończenie wcześniej studiów (dla studentów studiów zaocznych pomimo dobrych wyników nie przysługiwało stypendium) nie powinno być przeszkodą w uzyskaniu tego świadczenia. Zdaniem skarżącej przeszłość edukacyjna nie może wpłynąć na przyznanie stypendium rektorskiego.
Pismem procesowym z dnia 28 maja 2013 r. (przysłanym 28.05.2014) skarżąca podtrzymała skargę, wnosząc jednocześnie o skierowanie przez WSA w Bydgoszczy pytania do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności art. 184 ust. 5 w zw. z art. 173 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie, w którym pozbawia się studenta prawa do stypendium rektora dla najlepszych studentów w sytuacji, gdy skończył on inne studia w pełni odpłatne (dodatkowo z całkowicie innej dziedziny), na których nie korzystał z żadnej pomocy finansowej Państwa; w tym również z pomocy, o której mowa w art. 173 ww. ustawy - z art. 2, art. 32 w zw. z art. 31 ust. 1, art. 70 ust. 4 Konstytucji RP oraz wniosła o zawieszenie postępowania do czasu rozpatrzenia pytania przez Trybunał Konstytucyjny a w przypadku nie wystąpienia z pytaniem o zawieszenie postępowania do czasu rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny skargi konstytucyjnej skarżącej, którą wniosła w dniu 19.05.2014 r. Zdaniem skarżącej art. 184 ust. 5 ustawy narusza art. 70 ust. 4, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji tj. odpowiednio prawo do powszechności i równego dostępu do wykształcenia, prawo do sprawiedliwego traktowania w sferze studiów objętych gwarancją konstytucyjną, prawo ochrony praw nabytych i poszanowania interesów w toku, zasadę równości, prawo do praw majątkowych i zasady proporcjonalności w ograniczaniu praw konstytucyjnych.
Zdaniem skarżącej wniesiona przez nią skarga obejmuje inny zakres i inne zarzuty uzasadniające twierdzenie o niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu niż te, będące przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku 5.11.2013 r. (sygn. akt K 40/12).
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do treści art.184 ust. 5 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jednolity: Dz .U z 2012 r., poz. 572), powoływana dalej jako ustawa) studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, nie przysługują świadczenia, o których mowa w art. 173, chyba że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, jednakże nie dłużej niż przez okres trzech lat.
Świadczeniami, o których mowa w art. 173 ust. 1 ustawy są m.in. stypendium socjalne; stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych; stypendium rektora dla najlepszych studentów; stypendium ministra za wybitne osiągnięcia.
Jak słusznie zauważyła skarżąca wyrokiem z 5.11.2013 r. sygn. TK 40/12 Trybunał Konstytucyjny ocenił już zgodność z Konstytucją art. 184 ust. 5 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie, w jakim wyłącza prawo studentów kontynuujących naukę na drugim kierunku po ukończeniu jednego kierunku studiów do otrzymywania stypendiów, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym. Trybunał uznał, że jest on zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji.
Trybunał podkreślił, że katalog form pomocy finansowej, udzielanej studentom na podstawie u.p.s.w. ze środków budżetu państwa, obejmuje pomoc o charakterze stricte socjalnym (stypendium socjalne, stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych, zapomogi) oraz pomoc materialną o charakterze motywacyjnym (stypendium rektora oraz stypendium ministra czyli "stypendia naukowe"). W myśl art. 70 ust. 4 Konstytucji, "Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa". Kryteria przyznawania stypendium za wyniki w nauce nie są związane z faktycznymi ograniczeniami możliwości korzystania z procesu dydaktycznego prowadzonego w szkołach wyższych, szczególnie nie jest ich celem niwelowanie ewentualnych różnic, jakie mogą istnieć w tym zakresie" (postanowienie TK z 16 lutego 2000 r., sygn. Ts 97/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 20).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zasadnicza (motywacyjna) funkcja stypendium naukowego nie dyskwalifikuje tego rodzaju pomocy jako instrumentu mającego na celu zapewnienie powszechności dostępu do wykształcenia. Zagwarantowanie dostępu do nauki polega bowiem nie tylko na zapewnieniu możliwości studiowania w szkole wyższej, ale również na możliwości realizowania zamierzeń naukowych, artystycznych czy sportowych studenta w ramach danego kierunku studiów. Zapewnienie dostępu do kształcenia na odpowiednim (wyższym) poziomie wymaga dodatkowych środków. Ustawodawca może te środki zapewniać w różny sposób, np. przez przydzielanie stypendiów naukowych. Pośrednio, wskazane ratio legis stypendiów naukowych, wiąże się z zapewnieniem równego dostępu do wykształcenia. Zapewnienie powszechnego i równego dostępu do wykształcenia oznacza nie tylko stworzenie możliwości studiowania w szkole wyższej. Oznacza ono również zapewnienie możliwości zdobywania wiedzy na odpowiednim poziomie. Ustawodawca w ramach tego wymogu może tworzyć szczególne warunki studiowania dla osób wykazujących ponadprzeciętne, względem innych studentów, zdolności. Wymogi te służą nie tylko realizacji funkcji motywacyjnej, ale również gwarantują osobom zdolnym dostęp do wiedzy na odpowiednim do ich zdolności poziomie. Dlatego też regulacja ustawowa stypendiów naukowych mieści się w zakresie przedmiotowym art. 70 ust. 4 Konstytucji. Z prawa do powszechnego i równego dostępu do mechanizmów wyrównywania szans nie wynikają uprawnienia dla obywatela o określonej treści, gdyż "warunki udzielania pomocy określa ustawa". W wyroku z 2 lipca 2002 r., sygn. U 7/01, Trybunał Konstytucyjny uznał, że systemy pomocy mogą być zróżnicowane, a "sama Ustawa Zasadnicza nic nie mówi ani na temat poziomu pomocy, ani kryteriów jej udzielania. Podmiotowo zaś zakres normy konstytucyjnej odnosi się nie tylko do studentów, ale i do uczniów. Artykuł 70 ust. 4 zostawia ustawodawcy zwykłemu znaczne pole manewru".
Art. 70 ust. 4 Konstytucji nie określa form i zakresu udzielanej pomocy materialnej, toteż wybór i szczegółowe ukształtowanie systemu pomocy należy do ustawodawcy. Stypendia naukowe, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, mieszczą się w zakresie przedmiotowym art. 70 ust. 4 Konstytucji, ale -zważywszy na ich dominujący motywacyjny charakter - ustawodawca korzysta z szerszej swobody przy określaniu ich kształtu normatywnego. Jeżeli jednak ustawodawca decyduje się na określony kształt stypendium motywacyjnego, to jest on związany art. 70 ust. 4 Konstytucji, a zatem musi mieć na uwadze nakaz powszechnego i równego dostępu do nauki (także w szkole wyższej), postrzegany jako szczegółowa manifestacja ogólnej zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Zasada ta nie ma absolutnego charakteru i dopuszczalne jest odstępstwo od niej, o ile znajduje ono konstytucyjne uzasadnienie.
Odnosząc się do analizy zarzutu niezgodności art. 184 ust. 5 u.p.s.w. z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji, Trybunał przytoczył treść wyroku NSA z 31 października 2012 r., sygn. akt I OSK 1724/12, gdzie NSA stwierdził, że na podstawie tego przepisu nie może uzyskać stypendium student, który uzyskał już tytuł magistra na innym kierunku studiów, ponieważ w tym przypadku nie zostanie spełniona przesłanka kontynuowania studiów na drugim kierunku studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra. "W konsekwencji uznać należy, że stypendium można przyznać tylko wtedy, gdy ten drugi kierunek prowadzi do uzyskania po raz pierwszy tytułu magistra. Tylko bowiem przy takiej interpretacji art. 184 ust. 5 p.s.w. będzie spełniony zamiar przyświecający ustawodawcy, a polegający na wspieraniu materialnym z pieniędzy podatnika studenta, który ukończył już studia na jednym z kierunków na studiach pierwszego stopnia (uzyskał wykształcenie na poziomie licencjackim) i umożliwienia mu kontynuowania studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra" (Lex nr 1233167).
W orzecznictwie sądowym wyrażono pogląd, że wyłączenie przez ustawodawcę studentów, którzy ukończyli już jeden kierunek studiów i uzyskali tytuł zawodowy magistra lub równorzędny z możliwości ubiegania się o pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa nie świadczy o naruszeniu konstytucyjnej zasady równości podmiotów wobec prawa, ponieważ studenci, którzy nie ukończyli jeszcze żadnego kierunku i studenci, którzy ukończyli już jeden kierunek studiów stanowią dwie grupy studentów będących w zróżnicowanej sytuacji (zob. wyrok WSA w Warszawie z 2 października 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 956/12, Lex nr 1249163; wyrok dotyczył stypendium ministra za osiągnięcia w nauce). Oceniając kryterium równości trybunał wskazał, że ustawodawca w ramach kategorii podmiotów charakteryzujących się istotnymi cechami (bycie studentem, spełnienie ustawowych przesłanek warunkujących prawo do stypendiów) wyodrębnił grupę osób, które już ukończyły jedne studia i wobec tej grupy zastosował kwestionowane zróżnicowanie. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, przyjęte zróżnicowanie jest usprawiedliwione. Legitymowanie się tytułem magistra uzasadnia wyłączenie z grona beneficjentów stypendiów naukowych nie tylko tych studentów, którzy uprzednio (na ukończonym kierunku studiów) pobierali stypendia określone w art. 173 ust. 1 pkt 3 i 4 u.p.s.w., ale także studentów, którzy uprzednio nie korzystali z tego rodzaju stypendiów.
Odstępstwo od zasady równości jest zatem usprawiedliwione przez dobór relewantnej cechy różnicującej podmioty podobne, w tym wypadku ukończenie pierwszego kierunku studiów. Trybunał nie dostrzegł przekonujących argumentów, które przemawiałyby za obowiązkiem dalszego wspierania przez państwo studentów, którzy po zdobyciu wyższego wykształcenia decydują się kontynuować naukę na kolejnym kierunku, zwłaszcza w sytuacji, gdy ograniczone są środki pomocy materialnej przeznaczonej dla osób dopiero zdobywających wyższe wykształcenie.
Trybunał Konstytucyjny przyjął, że cechami relewantnymi decydującymi o wyznaczeniu klasy adresatów są: studiowanie na danym kierunku studiów oraz osiąganie odpowiednich wyników w nauce. Wprowadzenie dodatkowej cechy różnicującej, polegającej na wcześniejszym ukończeniu studiów na innym kierunku powoduje wyodrębnienie z całej klasy adresatów grupę studentów, która jest odmiennie traktowana. Prowadzi to do ograniczenia zasady równości. Ograniczenie to jest jednak konstytucyjnie uzasadnione z dwóch powodów. Po pierwsze, chodzi o grupę osób, której ustawodawca zagwarantował już wcześniej ukończenie studiów. W stosunku do nich wykonana została dyspozycja z art. 70 ust. 4 Konstytucji. Osoby te zrealizowały prawo do wykształcenia, o którym mowa w tym przepisie. Po drugie, osoba, która ukończyła jeden kierunek studiów, z racji otrzymanego wykształcenia i większego doświadczenia w zdobywaniu wiedzy i zdawaniu egzaminów na uczelni wyższej, łatwiej może osiągnąć wyróżniające się wyniki, zwłaszcza studiując na pokrewnym kierunku. Ponadto system ECTS (Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów) niejednokrotnie umożliwia przepisywanie ocen uzyskanych na pierwszym kierunku studiów. Dlatego też dopuszczalne jest ograniczenie w stosunku do tej grupy studentów zasady równości. Wobec tej grupy osób ustawodawca mógł zrezygnować z kształtowania sytuacji prawnej w oparciu o formułę "każdemu według jego zasług", wyodrębnić węższą grupę adresatów i opierając się na formule "każdemu według jego potrzeb", ograniczyć ich prawo do stypendium. Ograniczenie to jest uzasadnione m.in. koniecznością rozszerzenia zakresu pomocy dla studentów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.
Konkludując, Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 184 ust. 5 u.p.s.w. w zakresie, w jakim wyłącza prawo studentów kontynuujących naukę na drugim kierunku po ukończeniu jednego kierunku studiów do otrzymywania stypendiów, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 3 i 4 u.p.s.w., jest zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji.
W tych okolicznościach sąd uznał, że brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącej dotyczącego kierowania pytania do Trybunału Konstytucyjnego, gdyż podstawowe wzorce kontroli konstytucyjnej zostały poddane już ocenie w cytowanym wyroku. Wskazanych przez skarżącą nowych wątpliwości, dotyczących konstytucyjności omawianego przepisu, które zostały wyrażone w treści załączonej do pisma z 17.05.2014 skargi konstytucyjnej tj. naruszenia art. 2 i 64 ust. 3 Konstytucji, Sąd nie podziela. Skarżąca upatruje naruszenia art. 2 Konstytucji w zróżnicowaniu pozycji podmiotów. W tym zakresie wypowiedział się Trybunał w cyt. wyroku, oceniając konstytucyjność art. 184 ust. 5 upsw w kontekście art. 32 ust. 1 Konstytucji. Jak przytoczono powyżej Trybunał wyraźnie stwierdził, że art. 184 ust. 5 u.p.s.w. jest zgodny z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji. Wobec powyższego brak jest też podstaw do wskazania i oceny proporcjonalności praw konstytucyjnych, skoro Trybunał nie dopatrzył się ich ograniczenia.
Stosownie do art. 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270) sąd może zawiesić z urzędu postępowanie, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Sąd uznał jednak, iż nie skorzysta z tej możliwości, bowiem nie podziela wątpliwości odnośnie wyżej wskazanej przez skarżącą niezgodności art. 184 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z Konstytucją RP.
Tym samym wniosek skarżącej o zwieszenie postępowania nie zasługiwał na uwzględnienie (także wobec skierowania przez nią skargi kasacyjnej do Trybunału).
W przedmiotowej sprawie po zakończeniu jednego kierunku studiów (wyższe studia zawodowe na kierunku pedagogika na Akademii [...]) skarżąca podjęła naukę na drugim kierunku studiów (kierunek prawo w [...] Szkole Wyższej w B.). Okoliczność ta jest niesporna pomiędzy stronami. Przyjęto jednak, że w odniesieniu do skarżącej nie może być zastosowany wyjątek, o którm mowa w cyt. przepisie in fine.
W przepisie art. 184 ust. 5 p.s.w. słowo kontynuuje odnosi się zarówno do kontynuowania nauki na drugim kierunku studiów, jak i do kontynuowania studiów (w ramach rozpoczętych studiów wyższych). W pierwszym znaczeniu tzn. w sytuacji kontynuowania nauki na drugim kierunku studiów, po ukończeniu jednego kierunku studiów- stypendium nie przysługuje.
W drugim znaczeniu tj. kontynuowania studiów na drugim kierunku w celu uzyskania tytułu magistra - stypendium może być przyznane.
Pojęcie "kontynuuje studia" użyte w art. 184 ust. 5 p.s.w. oznacza zatem dalsze podnoszenie swojego wykształcenia ( studiowanie), ale tylko do momentu uzyskania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, w okresie najwyżej 3 lat.
W konsekwencji uznać należy, że stypendium można przyznać tylko wtedy, gdy drugi kierunek studiów prowadzi do uzyskania po raz pierwszy tytułu magistra. Tylko bowiem przy takiej interpretacji art. 184 ust. 5 p.s.w. będzie spełniony zamiar przyświecający ustawodawcy, a polegający na wspieraniu materialnym z pieniędzy podatnika studenta, który ukończył już studia na jednym z kierunków na studiach pierwszego stopnia (uzyskał wykształcenie na poziomie licencjackim) i umożliwienia mu kontynuowania studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra.
Posiłkując się terminologią, użytą w art. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym, przez studia pierwszego stopnia (art. 2 pkt 7 tej ustawy), należy rozumieć formę kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego stopnia. Jeśli zaś chodzi o studia drugiego stopnia (art. 2 pkt 8), obejmuje to formę kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający co najmniej kwalifikacje pierwszego stopnia, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia. Jednolite studia magisterskie, jak wynika z art. 2 pkt 9 ustawy o szkolnictwie wyższym, to forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia.
W polskim szkolnictwie wyższym sposób uzyskiwania stopni kształcenia, oparto na tzw. systemie bolońskim. Według tego kryterium przebieg kształcenia oparty jest na możliwości uzyskania trzech stopni naukowych, co jest powiązane z ukończeniem odpowiedniego stopnia studiów wyższych. W przypadku studiów pierwszego stopnia (zawodowych), kształcenie kończy się nadaniem tytułu licencjata lub inżyniera, w przypadku studiów drugiego stopnia (magisterskich) albo jednolitych studiów magisterskich - nadaniem tytułu magistra lub równorzędnego (lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii). Natomiast uzyskanie trzeciego stopnia kształcenia, wymaga ukończenia studiów doktoranckich, umożliwiających uzyskanie zaawansowanej wiedzy w określonej dziedzinie lub dyscyplinie nauki, przygotowujące do samodzielnej działalności badawczej i twórczej oraz uzyskania stopnia naukowego doktora. Nauka na studiach doktoranckich wymaga ukończenia studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich i jest prowadzona w uczelniach oraz jednostkach naukowo-badawczych, które mają do tego uprawnienia (art. 2 pkt 10 ustawy o szkolnictwie wyższym).
Treść § 10 ust. 2 Regulaminu przyznania pomocy materialnej dla studentów [...]SW w B., powołanego w treści zaskarżonej decyzji jest dokładnym powtórzeniem treści art. 184 ust. 5 ustawy o szkolnictwie wyższym. Z normy tej wynika reguła, iż uprawnienie studenta do otrzymania przedmiotowej pomocy materialnej wygasa z chwilą ukończenia jednego kierunku studiów, z wyjątkiem sytuacji, gdy chodzi o studenta, który kontynuuje naukę po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra.
Organ nie zweryfikował danych skarżącej i nie sprawdził, czy skarżąca uzyskała tytuł magistra, co eliminowałoby możliwość przyznania jej stypendium.
Z regulacji art. 184 ust. 5 p.s.w. wynika jednoznacznie, że student studiujący równocześnie na kilku kierunkach studiów może otrzymywać wskazane w tym przepisie stypendia, tylko na jednym wskazanym przez siebie kierunku studiów. Jest to zasada, jeśli chodzi o kwestię korzystania z pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa (por. art. 173 p.s.w.). Od tej zasady wprowadzono wyjątek w art. 184 ust. 5 p.s.w., zgodnie z którym studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, stypendium rektora dla najlepszych studentów nie przysługuje, chyba że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra, jednakże nie dłużej niż przez okres trzech lat. Na podstawie tego przepisu nie może uzyskać stypendium student, który uzyskał już tytuł magistra na innym kierunku studiów, ponieważ w tym przypadku nie zostanie spełniona przesłanka kontynuowania studiów na drugim kierunku studiów w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra. W konsekwencji uznać należy, że stypendium można przyznać tylko wtedy, gdy ten drugi kierunek prowadzi do uzyskania po raz pierwszy tytułu magistra.
W związku z przedstawioną wykładnią zacytowanego przepisu Sąd uznał za konieczne, by organ ponownie zweryfikował ustalenia dotyczące kryteriów przyznawania stypendium a przede wszystkim ustalił czy skarżąca uzyskała już wcześniej tytuł magistra, gdyż tych ustaleń przy wydaniu zaskarżonej decyzji zabrakło. Mają one natomiast zasadnicze znaczenie przy ocenie zgromadzonego materiału dowodowego, w świetle przedstawionej wykładni przytoczonych przepisów.
Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.
