III SA/Wa 229/14

Uzasadnienie

I. Stan sprawy przedstawia się następująco:

1. Naczelnik Urzędu Skarbowego W. (dalej zwany: "NUS") decyzją z [...] czerwca 2013r. określił "N." Sp. z o.o. z siedzibą w W. (dalej zwana: "Spółką") zobowiązanie w podatku od towarów i usług (dalej zwany: "VAT") za wrzesień, październik, listopad i grudzień 2005r, nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym, dodatkowe zobowiązanie w VAT za wrzesień 2005r. i umorzył postępowanie podatkowe za styczeń-kwiecień 2005r.

2. Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru ww. decyzji wynika, że przesyłka zawierająca decyzję była awizowana dwukrotnie – 1 i 9 lipca 2013r. Przy pieczęciach z datą awizo brak jest podpisu doręczającego listonosza, jak też informacji czy adresat odebrał przesyłkę, bądź czy przesyłka jako nieodebrana została zwrócona do nadawcy oraz brak podpisu osoby wydającej.

Z załączonego do akt wydruku ze strony internetowej sledznie.poczta-polska.pl wynika, że przesyłkę awizowano 1 i 8 lipca 2013r., a przesyłka została odebrana w placówce pocztowej 15 lipca 2013r.

3. Ze znajdującego się w aktach pisma Poczty Polskiej S.A. z 14 sierpnia 2013r. wynika, że w trakcie postępowania wyjaśniającego ustalono, że ww. przesyłkę wydano 30 lipca 2013r. prezesowi zarządu Spółki. Do wydania doszło jednak z naruszeniem terminu wskazanego w przepisach, więc Poczta Polska uznała zleconą operatorowi usługę za nie wykonaną.

4. Dyrektor Izby Skarbowej w W., w związku z odwołaniem Spółki z 13 sierpnia 2013r., postanowieniem z [...] października 2013r. stwierdził uchybienie terminu do jego wniesienia, w podstawie prawnej wskazując art. 228 § 1 pkt 2 i art. 150 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012r. poz. 749 ze zm., dalej: "O.p.").

DIS w uzasadnieniu wskazał, że wobec braku na zwrotnym potwierdzeniu odbioru daty i podpisu osoby odbierającej, informacja uzyskana w ww. piśmie Poczty Polskiej nie jest wystarczająca do przyjęcia, że decyzję NUS doręczono 15 lipca 2013r., jak uznał NUS. Listonosz, wobec braku możliwości doręczenia przesyłki adresatowi, pozostawił zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej adresata. Przesyłkę awizowano 1 i 9 lipca 2013r. Zatem termin jej odbioru upływał 15 lipca 2013r. Fikcja doręczenia określona w art. 150 O.p. jest prawnie skuteczna, pociąga za sobą wszelkie skutki doręczenia, w tym również rozpoczęcie terminu do wniesienia odwołania. Nie można bowiem przyjąć, że doręczenie nastąpiło wtedy kiedy adresat zgłosił się po przesyłkę, po upływie 14 dni od pierwszego awizo.

5. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Spółka wniosła o uchylenie ww. postanowienia DIS i zasądzenie kosztów postępowania, gdyż rażąco naruszało ono: 1) art. 228 § 1 pkt 2 w związku z art. 223 § 2 pkt 1 O.p. przez skrajnie nieuprawnione uznanie, że Spółka nie wniosła odwołania we właściwym czasie, skoro decyzję NUS odebrała 30 lipca 2013r. Spółka nie może ponosić negatywnych konsekwencji uchybień popełnionych przez operatora pocztowego; 2) art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013r. nr 267 ze zm., dalej zwana: "K.p.a.") i art. 121 O.p., gdyż organ administracji publicznej z poszanowaniem zasady praworządności winien dokonywać wszelkich czynności tak, aby umożliwić stronie najpełniejszą obronę jej woli i praw jako strony postępowania administracyjnego; 3) zignorowanie faktu, iż wniesienie przez Spółkę pisma – rzekomo – po terminie, jest wynikiem uchybienia operatora pocztowego i stanowi rażące naruszenie zasady praworządności, zasady sprawiedliwości proceduralnej oraz prawdy obiektywnej, nadto skrajnie na niekorzyść Skarżącej, skoro to nie strona winna jest zarzucanemu jej uchybieniu, bowiem o tym uchybieniu nie mogła mieć wiedzy. Skoro decyzję NUS wydano jej 30 lipca 2013r., termin, w którym wniosła odwołanie należy uznać za zachowany. Spółka nie może ponosić negatywnych konsekwencji uchybień, które wynikają z wyłącznej winy operatora pocztowego. Nawet, gdyby przyjąć stanowisko odmienne, z orzeczeń sądów administracyjnych wynika, że wszelkie pojawiające się wątpliwości w zakresie doręczenia powinny być tłumaczone na korzyść strony.

Spółka załączyła do skargi oświadczenie Kontrolera Poczty Polskiej z 30 lipca 2013r., z którego wynika, że ww. przesyłkę "w systemie" omyłkowo wydano 15 lipca 2013r., natomiast adresat odebrał list 30 lipca 2013r.

6. DIS w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko dotychczas wyrażane.

7. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na rozprawie 30 czerwca 2014r., na podstawie art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 1997r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r. poz. 270 ze zm., dalej powoływane jako: "P.p.s.a.") dopuścił dowód z ww. oświadczenia załączonego do skargi.

8. Na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie 30 czerwca 2014r. członek zarządu Spółki oświadczył, że osobiście odbierał na poczcie szereg przesyłek 15 lipca 2013r., ale wśród nich nie było ww. przesyłki.

II. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

1. Skarga okazała się uzasadniona.

2. Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. 2002, nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stwierdzenie zatem, iż zaskarżona decyzja lub postanowienie zostało wydane z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy obliguje Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji (art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a.).

3. Sąd, dokonując kontroli zaskarżonego postanowienia – w granicach i według kryteriów określonych wskazanymi wyżej przepisami stwierdził, iż wydano je bez wzięcia pod rozwagę istniejących w sprawie wątpliwości, co do prawidłowości doręczenia ww. decyzji NUS, w związku z czym, nieprawidłowe było stwierdzenie uchybienia terminowi do wniesienia odwołania od ww. decyzji NUS.

Podstawą prawną poddanego kontroli Sądu, zaskarżonego postanowienia stwierdzającego, że odwołanie wniesiono z uchybieniem 14-dniowego terminu określonego w art. 223 § 2 O.p., były przepisy: art. 228 § 1 pkt 2 O.p. w związku z art. 150 § 2 O.p.

Zgodnie z ww. przepisem art. 228 § 1 pkt 2 O.p. organ odwoławczy stwierdza w formie postanowienia uchybienie terminowi do wniesienia odwołania.

Stosownie zaś do art. 148 § 1 O.p. osobom fizycznym pisma doręcza się w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Na mocy art. 150 § 1 O.p. w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 148 § 1 lub art. 149 albo operator pocztowy w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012r. - Prawo pocztowe przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez operatora pocztowego; albo pismo składa się na okres 14 dni w urzędzie gminy (miasta) - w przypadku doręczania pisma przez pracownika organu podatkowego lub przez inną upoważnioną osobę. Stosownie do art. 150 § 1a O.p. adresata zawiadamia się dwukrotnie o pozostawaniu pisma w miejscu określonym w § 1. Powtórne zawiadomienie następuje w razie niepodjęcia pisma w terminie 7 dni. Zgodnie zaś z art. 150 § 2 O.p. zawiadomienie o pozostawaniu pisma w miejscu określonym w § 1 umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy.

Zdaniem Sądu prawidłowość doręczenia pisma w trybie zastępczym, przewidzianym w art. 150 O.p. nie może budzić żadnych wątpliwości, a zwrotne potwierdzenie odbioru pisma kierowanego do strony (w rozpoznawanej sprawie decyzji) powinno być wypełnione w sposób prawidłowy. Wszelkie adnotacje na zwróconej przesyłce (zamieszczone na kopercie lub na zwrotnym potwierdzeniu odbioru) opatrzone stosownymi pieczątkami i podpisami mają walor dokumentu urzędowego i mogą stanowić dowód tego, co zostało w nich stwierdzone. W sytuacji, gdy adnotacje te nie spełniają wymogów określonych w art. 150 § 1, 1a i 2 O.p., dopuszczalne jest prowadzenie przez organ podatkowy postępowania dowodowego mającego na celu wyjaśnienie istniejących wątpliwości, np. przez wystąpienie do odpowiedniej placówki pocztowej o przekazanie stosownych informacji związanych ze sposobem doręczenia przesyłki (wyroki NSA z: 8 grudnia 2011r. sygn. akt I FSK 11/11; 2 grudnia 2012r. sygn. akt I FSK 123/11). Tym niemniej stwierdzenie uchybienia terminowi do wniesienia odwołania/zażalenia wymaga wcześniejszego stanowczego ustalenia prawidłowości i skuteczności doręczenia decyzji/postanowienia. Obowiązek wykazania tych czynności ciąży na organie podatkowym odwoławczym stwierdzającym fakt uchybienia terminowi. Doręczenie decyzji powinno nastąpić zgodnie z przepisami O.p., jedynie takie doręczenie wywołuje skutki prawne przewidziane przez obowiązujące przepisy prawa. W przeciwnym wypadku czynność doręczenia jest bezskuteczna.

Sąd wskazuje również, że tylko prawidłowo sporządzone zwrotne potwierdzenie odbioru jest dokumentem urzędowym, którego domniemanie prawdziwości może być obalone w trybie określonym w art. 194 O.p. Zwrotne potwierdzenia odbioru powinno więc zawierać wszystkie niezbędne informacje (w tym dlaczego nie dokonano doręczenia w trybie art. 148 § 1 i art. 149, informację gdzie pozostawiono korespondencję, kiedy awizowano przesyłkę, fakt dwukrotnego awizowania oraz datę i podpis doręczającego). Dopiero, gdy ww. zwrotne potwierdzenie odbioru zawiera ww. elementy, umożliwia organowi podatkowemu uznania doręczenia za prawidłowe i wydania rozstrzygnięcia na podstawie art. 228 § 1 pkt 2 O.p. W przeciwnym razie niezbędne jest prowadzenie postępowania wyjaśniającego przez DIS, które podlega ocenie sądu administracyjnego.

W ocenie Sądu - w świetle akt sprawy:

1) niemożliwość pewnego ustalenia daty zarówno powtórnej awizacji przesyłki zawierającej ww. decyzję NUS (na zwrotnym potwierdzeniu odbioru widnieje inna data niż wynika z dokumentów znajdujących się na stronie internetowej sledznie.poczta-polska.pl),

2) niemożliwość pewnego ustalenia daty, w której decyzję tę doręczono – z uwagi na nieprawidłowo wypełnione zwrotne potwierdzenie odbioru ww. decyzji (brak podpisu doręczającego listonosza na zwrotnym potwierdzeniu odbioru, jak też informacji czy adresat odebrał przesyłkę, bądź czy przesyłka jako nieodebrana została zwrócona do nadawcy oraz brak podpisu osoby wydającej przesyłkę);

3) przyznanie przez Pocztę Polską w piśmie z 14 sierpnia 2013r., że doszło do nienależytego wykonania usługi, jak też nie wyjaśnienie na podstawie jakich dowodów uznano, że 15 lipca 2013r., jest datą doręczenia przesyłki (na zwrotnym potwierdzeniu odbioru decyzji brak podpisu doręczającego) oraz, że w trakcie postępowania wyjaśniającego ustalono, że ww. przesyłkę wydano 30 lipca 2013r. prezesowi zarządu Spółki, jak również wskazanie przez kontrolera Poczty Polskiej w ww. oświadczeniu z 30 lipca 2013r., załączonym do akt sądowych, że ww. przesyłkę odebrano jedynie w systemie, a więc Spółka jej nie odebrała, w dacie 15 lipca 2013r.,

4) stwierdzenie prezesa zarządu skarżącej Spółki, że przesyłkę odebrał 30 lipca 2013r.

- powodowało, że nie możliwe było uznanie przez DIS w zaskarżonym postanowieniu, że rzeczywistą datą doręczenia przesyłki był 15 lipca 2013r. Przyjęcie zatem przez DIS, że w dacie 15 lipca 2013r. doszło do zastępczego doręczenia ww. decyzji NUS, w trybie art. 150 O.p., nie ma odzwierciedlenia w okolicznościach faktycznych sprawy i nie może być uznane za pewne i prawidłowe.

Sąd stwierdza ponadto, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 grudnia 2012r. sygn. akt II FSK 864/11 stwierdził, że jeżeli nie występują przesłanki konieczne do uznania, że doręczenia decyzji dokonało się skutecznie w trybie art. 150 O.p. (...), należy wskazać, iż nie występują przesłanki do stwierdzenia, że z upływem terminu przechowywania przesyłki w urzędzie gminy (miasta) rozpoczął swój bieg termin przewidziany do wniesienia odwołania od decyzji.

Sąd orzekający kierował się również stanowiskiem prezentowanym wielokrotnie w orzecznictwie Sądów administracyjnych, że w przypadku, gdy nie da się wyjaśnić okoliczności związanych z doręczeniem w sposób nie budzący wątpliwości, to wszelkie pojawiające się wątpliwości w zakresie dochowania wymogów formalnych doręczenia winny być tłumaczone na korzyść strony (por. np. wyroki WSA w: Poznaniu z 22 stycznia 2009r. sygn. akt I SA/Po 1511/08; w Gdańsku z 30 listopada 2011r. sygn. akt III SA/Gd 429/11, dostępne na www.nsa.gov.pl).

Skoro w rozpoznawanej sprawie, nie można było na podstawie znajdujących się w aktach dokumentów, a w szczególności niepodpisanego przez doręczającego przesyłkę zwrotnego potwierdzenia odbioru ww. decyzji NUS, przyjąć, że decyzja została doręczona w trybie zastępczym, w dacie wskazanej w zaskarżonym postanowieniu, a oświadczenie prezesa skarżącej Spółki, że odebrał ww. decyzję NUS 30 lipca 2013r. było wiarygodne, w świetle ww. oświadczenia kontrolera Poczty Polskiej z 30 lipca 2013r., jak również pisma Poczty Polskiej z 14 sierpnia 2013r., w którym przyznano, że doszło do nienależytego wykonania usługi oraz, że w trakcie postępowania wyjaśniającego ustalono, że ww. przesyłkę wydano 30 lipca 2013r. prezesowi zarządu Spółki, a w piśmie tym operator pocztowy nie wskazał, na podstawie jakich dokumentów ustalił, że 15 lipca 2013r., jest datą doręczenia przesyłki (na zwrotnym potwierdzeniu odbioru decyzji brak podpisu doręczającego) - należało przyjąć, że organ odwoławczy, po wykonaniu czynności wstępnych, w trybie art. 227 O.p., nie miał podstaw do wydania postanowienia stwierdzającego uchybienie terminowi do wniesienia odwołania od ww. decyzji NUS. Powinien więc zając się rozpoznaniem odwołania skarżącej Spółki.

4. Sąd, mając powyższe okoliczności na względzie, uznał za zasadne uwzględnienie skargi, na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. (punkt pierwszy sentencji wyroku). Orzeczenie z punktu drugiego ma uzasadnienie w treści art. 152 P.p.s.a. O kosztach postępowania sądowego – w wysokości wpisu sądowego (punkt trzeci sentencji) Sąd orzekł na mocy art. 200 i art. 209 P.p.s.a., strona skarżąca działała samodzielnie, bez udziału profesjonalnego pełnomocnika.