II SA/Łd 253/12
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
2012-11-27Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Jolanta Rosińska /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Dnia 27 listopada 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.) Sędzia WSA Joanna Sekunda – Lenczewska Protokolant asystent sędziego Marcin Olejniczak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2012 roku sprawy ze skargi J. P. na decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie pozwolenia na użytkowanie oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] nr [...] Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta P. na podstawie art. 42 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 z późn. zmian.) w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. 2006 r. Nr 156 poz. 1118 z późn. zmianami) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98 poz. 1071 z późn. zmian.) udzielił Gminie P. pozwolenia na użytkowanie rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W.. Organ wyjaśnił w uzasadnieniu decyzji, że na wniosek M. i J. P. wszczęto postępowanie w sprawie legalności rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do rzeki W.. Ustalono, że inwestor nie posiada pozwolenia na budowę jak również dokumentów potwierdzających fakt oddania obiektu do użytkowania. Przedmiotowy rurociąg tłoczny obsługuje miejską oczyszczalnię ścieków użytkowaną na podstawie decyzji Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z dnia [...] udzielającej zezwolenia na użytkowanie miejskiej oczyszczalni ścieków. Powiatowy Inspektor wyjaśnił, że postanowieniem nr [...] z dnia [...] na podstawie art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 24 października 1974r. nałożył na Gminę P. obowiązek opracowania i przedłożenia ekspertyzy stanu technicznego w/w rurociągu. W dniu 17 czerwca 2008 r. inwestor przedłożył ekspertyzę techniczną "rurociągu kanału tłocznego" wraz oceną zagrożenia ekologicznego na środowisko, a pismem z dnia 10 marca 2009 r. wystąpił z wnioskiem o wydanie pozwolenia na użytkowanie w/w kanału tłocznego. W dniu 10 września 2008 r. ekspertyzę uzupełniono o odniesienie się autora opracowania do uwag wniesionych przez J. S., F. S., M. P. i J. P. Decyzją nr [...] z dnia [...] organ udzielił Gminie P. pozwolenia na użytkowanie rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W. Po rozpatrzeniu odwołania J. i M. P., F. S. i S. D. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. decyzją Nr . z dnia [...] uchylił decyzję organu I instancji i przekazał mu sprawę celem ponownego rozpatrzenia. Po uzupełnieniu materiału w sprawie decyzją nr [...] z dnia [...] udzielono Gminie pozwolenia na użytkowanie przedmiotowego rurociągu tłocznego. Po rozpatrzeniu odwołania M. T. P., J. P., M. K., F. S. i S. D. decyzją nr [...] z dnia [...] organ odwoławczy uchylił decyzję nr [...] i przekazał sprawę organowi l instancji celem ponownego rozpatrzenia. W trakcie postępowania pismem z dnia 11 lipca 2011 r. PINB wezwał Gminę do przedłożenia jednoznacznego stanowiska autora ekspertyzy, czy rurociąg w obecnym stanie spełnia wymagania wynikające z przepisów prawa i nie spowoduje niebezpieczeństwa dla ludzi i mienia bądź też niedopuszczalnego pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia oraz czy sugerowane odtworzenie studni na krańcach rur ochronnych i poprawienie umocnienia i otoczenie wylotu do rowu otwartego są niezbędne do doprowadzenie obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami (art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r.).
Organ wskazał, że ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym z wyjaśnień autora ekspertyzy, wynika, że przedmiotowy rurociąg odprowadzający ścieki powstał w latach siedemdziesiątych XX wieku, a inwestor nie posiada pozwolenia na budowę. Do akt sprawy dołączono "Informację o możliwości i warunkach realizacji inwestycji dla Okręgowej Dyrekcji Inwestycji Miejskich w P." Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Ł., Wydział Budownictwa Urbanistyki i Architektury z dnia 7 grudnia 1971 r., oraz decyzję nr [...] z dnia [...] Wojewódzkiej Rady Narodowej w Ł. zatwierdzającą plan realizacyjny zagospodarowania terenu inwestycji- rurociągu tłocznego przerzutu ścieków do zlewni rzeki W., wydaną na podstawie art. 30 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym, art. 30 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. - Prawo budowlane i Zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 28 października 1969 r. w sprawie planów realizacyjnych. Uzyskanie na podstawie art. 30 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. decyzji zatwierdzającej plan realizacyjny - ogólny zagospodarowania terenu inwestycji rurociągu było wymagane przepisami prawa w ramach prac związanych z przygotowaniem inwestycji, lecz podstawą do rozpoczęcia robót budowlanych było uzyskanie przez inwestora pozwolenia na budowę. Zdaniem organu, z uwagi na datę wybudowania obiektu budowlanego oraz okoliczność, że inwestor nie uzyskał decyzji o pozwoleniu na budowę, postępowanie administracyjne w rozpoznawanej sprawie podlega przepisom Prawa budowlanego z 1974 r., bowiem z art. 103 ust. 1 i 2 aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane wynika, że do samowoli, których budowa została zakończona przed 1995 r. nie stosuje się przepisu art. 48 Prawa budowlanego z 1994 r., natomiast należy stosować przepisy art. 37,40 i 42 Prawa budowlanego z 1974 r.. Dalej organ podniósł, że według art. 37 ust. 1 obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy organ administracji państwowej stopnia powiatowego stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część:
1) znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę, lub
2) powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.
Organ wyjaśnił, że przedłożona ekspertyza wskazuje, iż możliwe jest dalsze użytkowanie kanału tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W. w obecnym stanie technicznym. Zarówno stan techniczny obiektu rurowego jak i armatury jest zadowalający. Rurociąg nie stwarza zagrożenia ekologicznego dla ludzi oraz przyległych terenów, jednocześnie autor opracowania sugeruje przeprowadzenie remontu kapitalnego rurociągu w ciągu 5 -10 lat. W związku z tym organ wykluczył istnienie przesłanki określonej w art. 37 ust. 1 pkt. 2. Dodatkowo, z dokumentów nie wynika, aby obecna lokalizacja rurociągu tłocznego odbiegała w sposób istotny od zatwierdzonego przebiegu. Z analizy załączonych do akt sprawy dokumentów nie wynika, że obiekt z punktu widzenia przepisów o planowaniu przestrzennym przebiega przez tereny, dla których nie jest dopuszczona zabudowa tego rodzaju. Obecnie dla terenów Gminy W. i S. nie ma miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z aktualnym "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy S." przedmiotowy teren znajduje się na terenach lasów oraz drogi krajowej, przy czym w obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenu Gminy W., przedmiotowy kolektor tłoczny biegnie przez grunty orne, a na odcinku 200 m przechodzi przez grunty przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe. Natomiast zgodnie z art. 42 ust. 1 inwestor, właściciel lub zarządca może przystąpić do użytkowania obiektu budowlanego, co do którego wydano przewidziany w art. 40 nakaz dokonania zmian niezbędnych do doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z prawem (w obiekcie wybudowanym niezgodnie z przepisami) dopiero po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, wydanego przez właściwy organ. Podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest stwierdzenie zdatności do użytku wykonanego obiektu zgodnie z art. 42 ust. 3. Organ uznał, że przeprowadzone postępowanie administracyjne wykluczyło istnienie przesłanek uniemożliwiających oddanie do użytkowania przedmiotowego rurociągu tłocznego.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyli M. i J. P., M. K., F. S., S. D. wnosząc o jej uchylenie i ponowne rozpoznanie sprawy zgodnie z przepisami prawa uwzględniającymi wyznaczenie strefy ochronnej rurociągu eliminującej możliwość zabudowy jak i stref ochrony biologicznej. Zarzucili organowi I instancji naruszenie art. 32, 64 ust. 3, 74, 76, 83, 86, 87 ust. 2 i 92 Konstytucji RP, a nadto art. 6,7,8 i 9 K.p.a. oraz art. 28 ust. 2 ustawy - Prawo budowlane i art.40 Prawa budowlanego z 1974r. Skarżący wnieśli też o usunięcie rurociągu, bowiem ich zdaniem zostały spełnione przesłanki z art. 37 ust. 1 ustawy Prawo budowlane z 1974r. Nie zgodzili się ze stanowiskiem organu, że inwestycja została zrealizowana zgodnie z projektem przed 1995r. i wskazali, że w dokumentacji sprawy brak jest protokołu odbioru rurociągu i wykonania go zgodnie z projektem. Skarżący zarzucili, że wbrew treści ekspertyzy nie zostały wykonane rowy "w sąsiedztwie odwodniaków", a więc budowa nie została jeszcze zakończona. Ponadto, w znacznej części przebieg rurociągu zlokalizowany został na terenach budowlanych już w dacie budowy. Ich zdaniem z analizy załączonych akt sprawy dokumentów nie wynika, aby obiekt z punktu widzenia przepisów o planowaniu przestrzennym przebiegał przez tereny, dla których nie jest dopuszczona zabudowa tego rodzaju. Obawiają się też, że istnieje zagrożenie ekologiczne, bowiem jak wynika z ekspertyzy, eksplorator rurociągu nie ma w zasadzie kontroli nad sprawnością pracy rurociągu w przypadku jego awarii i zachodzi ryzyko wypływu ścieków do gruntu. Podnieśli, że autor ekspertyzy nie wypowiada się o bezpiecznych odległościach wynikających z art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego, a organ orzekający nie wskazał żadnych przepisów prawa, które mówią że nie ustala się stref ochronnych, a jedynie korytarze technologiczne do obsługi urządzeń sieciowych. Z § 89 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 listopada 2001r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 92 poz. 1055) wynika, że przepisów dotyczących "korytarza technologicznego" nie stosuje się do obiektów wybudowanych przed dniem 30 listopada 2001 r..
Decyzją z dnia [...] nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. oraz art. 42 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 z późn. zm.) w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. Organ wyjaśnił, że przedmiotowy obiekt liniowy powstał samowolnie, bez pozwolenia na budowę, przy czym aktualnie budowa obiektu bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę uzasadnia ingerencję organu na podstawie art. 48 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Zgodnie natomiast z treścią art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 r. do obiektów, do których znajdują zastosowanie przepisy art. 48 aktualnie obowiązującej ustawy Prawo budowlane, których budowa została zakończona przed dniem 1 stycznia 1995 r. zastosowanie znajdują przepisy poprzednio obowiązującem, czyli przepisy ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane, w tym art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego z 1974 r.. Obiekty wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w dacie prowadzenia robót znajdujące się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę podlegają rozbiórce. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego organ wskazał, że pojęcie samowoli budowlanej odnosi się do zdarzenia polegającego na rozpoczęciu budowy bez pozwolenia budowlanego i obejmuje również ewentualną kontynuację takiej budowy, aż do uzyskania wymaganego prawem pozwolenia lub decyzji ekwiwalentnej albo do usunięcia materialnych skutków samowoli (sygn. K. 9/95). Zdaniem organu dyrektywy językowe i celowościowe przemawiają za tym, iż istotnym są przepisy obowiązujące w dacie popełnienia samowoli budowlanej, jak i koniecznym jest zbadanie czy aktualnie obiekt spełnia wymogi określone w przepisach. Organ podniósł, że ze znajdującej się w aktach sprawy decyzji zatwierdzającej plan realizacyjny przedmiotowego rurociągu wynika, że inwestycja jest zgodna z ówcześnie obowiązującymi miejscowymi przepisami planistycznymi. W ocenie organu odwoławczego brak również podstaw do uznania, że w świetle aktualnie obowiązujących przepisów obiekt jest niezgodny z przepisami planowania i zagospodarowania przestrzennego. Z akt sprawy wynika ponadto, że część przedmiotowego obiektu liniowego przebiega przez tereny, co do których aktualnie nie obowiązują miejscowe przepisy planistyczne. Nie sposób więc uznać, że przedmiotowy rurociąg jest niezgodny z przepisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, skoro przepisy zakazujące lokalizowanie tego typu obiektów dla części inwestycji nie zostały uchwalone. W pozostałej części obiekt liniowy przebiega przez tereny, które zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego nie zakazują lokalizowania obiektów liniowych, służących odprowadzaniu ścieków. W opinii organu nie można zatem również uznać, że przedmiotowy rurociąg przebiega przez tereny, które zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie są przeznaczone pod zabudowę albo są przeznaczone pod zabudowę innego rodzaju. [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził, że brak jest też podstaw do uznania, że przedmiotowa inwestycja mogłaby spowodować niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia bądź też niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Ze znajdującej się w aktach sprawy ekspertyzy wynika, że sprawność techniczna rurociągu jest zadowalająca, jest on sprawny i nie stwarza zagrożenia ekologicznego dla ludzi. Organ I instancji nie uzasadnił jednak na jakiej podstawie uznano, że w przepisach planistycznych uwzględniono i zabezpieczono "korytarz technologiczny" dla rurociągu tłocznego z określeniem wymaganych odległości od ewentualnej zabudowy bez ustanawiania strefy ochronnej. Kwestia ta wymaga zdaniem organu wyjaśnienia, czy są powszechnie obowiązujące przepisy normujące odległości charakterystycznych obiektów od rurociągów, a dopiero w przypadku ustalenia, że takie przepisy nie obowiązują uprawnionym jest odniesienie się do miejscowych przepisów planu zagospodarowania przestrzennego. Przed udzieleniem pozwolenia na użytkowanie koniecznym jest stwierdzenie braku podstaw do nałożenia obowiązków, o jakich mowa w art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r. Postanowieniem nr [...] Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta P., na podstawie art. 56 Prawa budowlanego nałożył na Gminę obowiązek przedłożenia ekspertyzy stanu technicznego rurociągu. Z przedłożonej przez właściciela obiektu ekspertyzy wynika, że sprawność techniczna rurociągu jest zadowalająca. Organ uznał, że brak jest podstaw do nałożenia obowiązku wykonania zmian lub przeróbek, celem doprowadzenia do stanu zgodnego z przepisami, skoro wskazane w ekspertyzie zalecenia nie mają wpływu na prawidłową eksploatację obiektu. Nie budzi przy tym wątpliwości, iż właściciel lub zarządca obiektu obowiązany jest, po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, do użytkowania obiektu w sposób zgodny z przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywania w należytym stanie technicznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej. Zalecenia wskazane w ekspertyzie, mają na celu poprawę sprawności technicznej i użytkowych właściwości rurociągu, nie zaś doprowadzenie obiektu do stanu zgodnego z przepisami. Organ podkreślił, że przepis art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r. obliguje organy nadzoru budowanego do wydania nakazu mającego na celu doprowadzenie obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami, nie zaś jak tego żądają skarżący do ustanawiania strefy ochronnej czy stref ochrony biologicznej. Takie strefy mogą być ustanawiane tylko w drodze powszechnie obowiązujących aktów prawa, przy czym organ nadzoru budowlanego nie ma podstaw prawnych do ustanowienia takich stref, a jedynie do zobowiązania inwestora do doprowadzenia strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami, jeśli taka strefa została już ustanowiona. Z ustaleń poczynionych przez organ I instancji wynika, że dla przedmiotowego rurociągu tłocznego stref ochronnych nie ustanowiono, ani w drodze przepisów rangi ustawowej, jak też w drodze aktów wykonawczych, bądź aktów prawa miejscowego. Niespornym jest też, zdaniem organu, że przepisy dotyczące stref ochronnych gazociągów bądź innych obiektów liniowych nie dotyczą rurociągu tłoczącego ścieki. Z uwagi na powyższe, w tym w szczególności brak podstaw prawnych do nałożenia obowiązku rozbiórki przedmiotowego rurociągu, jak też nakazania zmian lub przeróbek, celem doprowadzenia do stanu zgodnego z przepisami, w ocenie [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, prawidłowo organ nadzoru budowlanego stopnia podstawowego orzekł o udzieleniu Gminie P. pozwolenia na użytkowanie rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W.
Skargę na powyższą decyzję złożyli J. i M. P., przy czym skarga M. P. została odrzucona postanowieniem Sądu z dnia 13 lipca 2012 r. Skarżąca podtrzymała dotychczasową argumentację wskazaną w jej odwołaniu, a nadto zarzuciła organowi naruszenie art. 6, 7, 8 i 9 K.p.a.. Wskazała też, że na wszystkich mapach zasadniczych i planach zagospodarowania na terenie Gminy P. ten rurociąg tłoczny Ø 800 mm wysokiego ciśnienia jest oznaczony symbolem ,ks" przynależnym kanałom ściekowym grawitacyjnym, ich zdaniem organ również błędnie używa zamiennie tych pojęć. Powołując się na art. 43 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych podniosła, że organy nie wypowiedziały się w żadnej decyzji o zgodności lokalizacji tego obiektu budowlanego w stosunku do ul. A, mimo że projektant wyraźnie wskazał minimalną odległość (15m) od innego obiektu budowlanego. Dalsze uchybienia i błędne oznaczenia na mapach zasadniczych doprowadziły ich zdaniem do wybudowania linii energetycznej 16,5 kV w odległości 5 m od rurociągu tłocznego na długości około 700 m, wbrew przyjętej przez projektanta minimalnej odległości 15 m, co stwarza zagrożenie zdrowia i życia mieszkańców w przypadku awarii i rozmiękczenia gruntu.
W odpowiedzi na skargę [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m.in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - zwanej dalej p.p.s.a. (t.j. Dz. U. z 2012 r. Nr 270 ze zm.) sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem tj. zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego obowiązujących w dacie wydania zaskarżonego aktu. Wady postępowania administracyjnego, skutkujące koniecznością: uchylenia decyzji, stwierdzenia jej nieważności bądź wydania decyzji z naruszeniem prawa, przewidziane są w przepisie art. 145 § 1 p.p.s.a. Natomiast w wypadku nieuwzględnienia skargi sąd w myśl art. 151 p.p.s.a. skargę oddala.
Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia zapadłego w niniejszej sprawie stanowiły przepisy Prawa budowlanego z 1974 r. W ocenie Sądu organy administracji prawidłowo wskazały przepisy tej ustawy jako znajdujące zastosowanie w sprawie. Przedmiotowa samowola budowlana powstała bowiem w latach 70-tych ubiegłego wieku, a więc pod rządami Prawa budowlanego z 1974 r., które obowiązywało w okresie od 1 marca 1975 r. do 31 grudnia 1994 r.. Z akt sprawy wynika, że rurociąg jest eksploatowany od 1976 r., przy czym jego budowę zakończono w 1975 r..
Przedmiotowy rurociąg jest obiektem liniowym, jego trasa licząca 12958 m przebiega przez tereny miasta P., S. i gminy W. Rurociąg przebiega między innymi wzdłuż niezabudowanej działki skarżącej położonej w P. przy ul. A 155. Skarżąca domaga się rozbiórki rurociągu lub ustanowienia stref ochronnych dla przedmiotowego obiektu.
Zgodnie z dyspozycją art. 103 ust. 2 obecnie obowiązującego Prawa budowlanego, do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie tej ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne, nie stosuje się przepisu art. 48 obecnie obowiązującego Prawa budowlanego, lecz stosuje się przepisy dotychczasowe.
Wbrew twierdzeniom skarżącej, nie ma też znaczenia w niniejszej sprawie, że budowa rurociągu nie została zakończona. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że o uznaniu budowy za zakończoną w rozumieniu art. 103 ust. 2 nie przeszkadza częściowy brak wykonania robót wykończeniowych, które mogą być przeprowadzone w użytkowanym już obiekcie budowlanym. Zakończenie budowy w świetle tego unormowania polega na doprowadzeniu budowy do stanu, w którym choć częściowo jest możliwe przystąpienie do użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem ( por. wyrok WSA Opolu z dnia 6.09.2011 r. sygn. akt II SA/Op 242/11 nr LEX 899084; wyrok WSA w Krakowie z dnia 13 czerwca 2011 r. sygn. akt II SA/Kr 360/11 nr LEX 993306).
Na gruncie Prawa budowlanego z 1974 r. "obiektem budowlanym" były stałe i tymczasowe budynki lub inne stałe i tymczasowe budowle (jak mosty, budowle ziemne, tunele, drogi, linie kolejowe, sieci energetyczne i telekomunikacyjne, budowle hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, ściany oporowe, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe), stanowiące całość techniczno-użytkową, wyposażoną w instalacje i urządzenia niezbędne do spełniania przeznaczonych im funkcji (art. 2 ust. 1 pr.bud.1974). Przez "budowę" rozumiano wykonywanie obiektu budowlanego, a także jego przebudowę i rozbudowę (art. 2 ust. 2), natomiast przez "roboty budowlane" – roboty polegające na budowie, montażu, remoncie albo rozbiórce obiektu budowlanego lub jego części oraz urządzeń reklamowych, dzieł plastycznych i innych urządzeń wpływających na wygląd obiektu budowlanego (art. 2 ust. 3). Jak z powyższego wynika, budowa przedmiotowego obiektu budowlanego kwalifikowała się do robót budowlanych, te zaś można było rozpocząć dopiero po uzyskaniu pozwolenia na budowę (art. 28 ust. 1).
W niniejszej sprawie jest niesporne, że inwestor takiego pozwolenia nie posiadał, a tym samym zrealizował roboty niezgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami.
Stosownie do art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego z 1974 r., obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy właściwy organ stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część:
1) znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę, lub
2) powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.
W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntował się pogląd, że dla oceny zgodności z przepisami budowlanymi bierze się pod uwagę okres realizacji budowy, natomiast w przypadku oceny zgodności z przepisami o planowaniu przestrzennym bierze się pod uwagę przepisy z daty podejmowania zaskarżonej decyzji (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 17 marca 2009 r. sygn. akt II SA/Po 875/08 nr LEX 558439; wyrok NSA z dnia 17 maja 1999 r. sygn. akt IV SA 783/97 nr LEX 47283; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 11 maja 2011 r. sygn. akt II SA/Gd 249/11 nr LEX 795648). Do obiektów powstałych przed dniem 1 stycznia 1995 r. stosuje się przepisy Prawa budowlanego z 1974 r. umożliwiające legalizację obiektu po wykluczeniu przesłanej określonych w art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2 .
W ocenie Sądu organy obu instancji trafnie uznały, że w niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 37 Prawa budowlanego z 1974 r..
Otóż, jak wynika z materiału zgromadzonego w sprawie inwestycja była zgodna z ówcześnie obowiązującymi miejscowymi przepisami planistycznymi. Ze znajdującej się w aktach decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nr [...] z dnia [...] zatwierdzającej plan realizacyjny rurociągu tłocznego przerzutu ścieków miasta P. do zlewni rzeki W. wynika, że planowana inwestycja była zgodna z ówczesnym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
W ocenie Sądu organy obu instancji trafnie uznały, że w sprawie nie zachodzi również przesłanka wskazana w art. 37 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego z 1974, tj. przedmiotowy obiekt budowlany nie powoduje niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia ani niedopuszczalnego pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Należy bowiem zauważyć, że w celu realizacji postanowienia PINB z dnia [...] Gmina P. zleciła sporządzenie ekspertyzy technicznej w celu dokonania oceny wpływu rurociągu na otoczenie. Z przedstawionej ekspertyzy sporządzonej w maju 2008 r. przez mgr inż. B. J. W. wynika, że rurociąg nie stwarza zagrożenia ekologicznego i posiada zadowalającą sprawność techniczną. Stwierdzono też, że możliwe jest dalsze użytkowanie rurociągu w takim stanie technicznym. Zalecono jedynie odtworzenie studni na krańcach rur ochronnych oraz poprawienie umocnienia i otoczenia wylotu do rowu otwartego. Zalecenia te nie mogły mieć jednak wpływu na wydanie decyzji zezwalającej na użytkowanie rurociągu, bowiem miały jedynie charakter bieżącej konserwacji, nie zmieniały oceny w zakresie sprawności technicznej rurociągu i jego armatury. Co więcej, z ekspertyzy tej nie wynika, aby obiekt powodował pogorszenie warunków zdrowotnych i użytkowych otoczenia w przyszłości.
Na marginesie już tylko wskazać należy, że nawet jeśli przedmiotowy obiekt rzeczywiście powodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia, to i tak sama ta okoliczność nie przesądzałaby jeszcze o niedopuszczalności jego legalizacji i konieczności rozbiórki. Zgodnie bowiem z utrwalonym w orzecznictwie sądowym poglądem – który Sąd w składzie obecnym w pełni podziela – podstawy do orzeczenia rozbiórki z przyczyn określonych w art. 37 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego z 1974 będą zachodziły tylko wówczas, gdy brak jest możliwości usunięcia wymienionych w tym przepisie zagrożeń lub pogorszeń w oparciu o art. 40 Prawa budowlanego z 1974 (por.: wyrok WSA: z 24.09.2008 r., II SA/Ke 358/08; z 18.04.2008 r., II SA/Gl 895/07; z 28.09.2010 r., II SA/Bd 443/10 dostępne na www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
W sytuacji, gdy nie zachodzą okoliczności określone w art. 37, to – zgodnie z art. 40 Prawa budowlanego z 1974 – właściwy organ wyda inwestorowi, właścicielowi lub zarządcy decyzję nakazującą wykonanie w oznaczonym terminie zmian lub przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami.
Sąd uznał, że w świetle zgromadzonego materiału, wobec stwierdzonego stanu technicznego rurociągu, organy prowadzące sprawę niniejszą, prawidłowo ustaliły, że nie zachodzą podstawy z art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r. do nałożenia na inwestora obowiązku wykonania zmian lub przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z przepisami.
Dodać też należy, że stanowisko skarżącej nie jest do końca jednoznaczne, bowiem raz domaga się ona rozbiórki rurociągu, a drugi raz domaga się ustanowienia strefy ochronnej dla tego obiektu. W tym miejscu wskazać należy, że organy rozpoznające niniejszą sprawę nie mogły zająć stanowiska w zakresie strefy ochronnej rurociągu, bowiem nie są właściwe w tej materii – strefy ochronne dla obiektów liniowych co do zasady ustanawia urząd gminy, a nie organ nadzoru budowlanego.
Mając wszystko to na uwadze Sąd nie dopatrzył się w zaskarżonym rozstrzygnięciu naruszeń prawa skutkujących koniecznością jego uchylenia lub stwierdzenia nieważności, dlatego też na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargę oddalił.
m.o.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Jolanta Rosińska /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Dnia 27 listopada 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.) Sędzia WSA Joanna Sekunda – Lenczewska Protokolant asystent sędziego Marcin Olejniczak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2012 roku sprawy ze skargi J. P. na decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie pozwolenia na użytkowanie oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] nr [...] Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta P. na podstawie art. 42 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 z późn. zmian.) w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. 2006 r. Nr 156 poz. 1118 z późn. zmianami) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98 poz. 1071 z późn. zmian.) udzielił Gminie P. pozwolenia na użytkowanie rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W.. Organ wyjaśnił w uzasadnieniu decyzji, że na wniosek M. i J. P. wszczęto postępowanie w sprawie legalności rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do rzeki W.. Ustalono, że inwestor nie posiada pozwolenia na budowę jak również dokumentów potwierdzających fakt oddania obiektu do użytkowania. Przedmiotowy rurociąg tłoczny obsługuje miejską oczyszczalnię ścieków użytkowaną na podstawie decyzji Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z dnia [...] udzielającej zezwolenia na użytkowanie miejskiej oczyszczalni ścieków. Powiatowy Inspektor wyjaśnił, że postanowieniem nr [...] z dnia [...] na podstawie art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 24 października 1974r. nałożył na Gminę P. obowiązek opracowania i przedłożenia ekspertyzy stanu technicznego w/w rurociągu. W dniu 17 czerwca 2008 r. inwestor przedłożył ekspertyzę techniczną "rurociągu kanału tłocznego" wraz oceną zagrożenia ekologicznego na środowisko, a pismem z dnia 10 marca 2009 r. wystąpił z wnioskiem o wydanie pozwolenia na użytkowanie w/w kanału tłocznego. W dniu 10 września 2008 r. ekspertyzę uzupełniono o odniesienie się autora opracowania do uwag wniesionych przez J. S., F. S., M. P. i J. P. Decyzją nr [...] z dnia [...] organ udzielił Gminie P. pozwolenia na użytkowanie rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W. Po rozpatrzeniu odwołania J. i M. P., F. S. i S. D. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. decyzją Nr . z dnia [...] uchylił decyzję organu I instancji i przekazał mu sprawę celem ponownego rozpatrzenia. Po uzupełnieniu materiału w sprawie decyzją nr [...] z dnia [...] udzielono Gminie pozwolenia na użytkowanie przedmiotowego rurociągu tłocznego. Po rozpatrzeniu odwołania M. T. P., J. P., M. K., F. S. i S. D. decyzją nr [...] z dnia [...] organ odwoławczy uchylił decyzję nr [...] i przekazał sprawę organowi l instancji celem ponownego rozpatrzenia. W trakcie postępowania pismem z dnia 11 lipca 2011 r. PINB wezwał Gminę do przedłożenia jednoznacznego stanowiska autora ekspertyzy, czy rurociąg w obecnym stanie spełnia wymagania wynikające z przepisów prawa i nie spowoduje niebezpieczeństwa dla ludzi i mienia bądź też niedopuszczalnego pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia oraz czy sugerowane odtworzenie studni na krańcach rur ochronnych i poprawienie umocnienia i otoczenie wylotu do rowu otwartego są niezbędne do doprowadzenie obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami (art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r.).
Organ wskazał, że ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym z wyjaśnień autora ekspertyzy, wynika, że przedmiotowy rurociąg odprowadzający ścieki powstał w latach siedemdziesiątych XX wieku, a inwestor nie posiada pozwolenia na budowę. Do akt sprawy dołączono "Informację o możliwości i warunkach realizacji inwestycji dla Okręgowej Dyrekcji Inwestycji Miejskich w P." Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Ł., Wydział Budownictwa Urbanistyki i Architektury z dnia 7 grudnia 1971 r., oraz decyzję nr [...] z dnia [...] Wojewódzkiej Rady Narodowej w Ł. zatwierdzającą plan realizacyjny zagospodarowania terenu inwestycji- rurociągu tłocznego przerzutu ścieków do zlewni rzeki W., wydaną na podstawie art. 30 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym, art. 30 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. - Prawo budowlane i Zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 28 października 1969 r. w sprawie planów realizacyjnych. Uzyskanie na podstawie art. 30 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. decyzji zatwierdzającej plan realizacyjny - ogólny zagospodarowania terenu inwestycji rurociągu było wymagane przepisami prawa w ramach prac związanych z przygotowaniem inwestycji, lecz podstawą do rozpoczęcia robót budowlanych było uzyskanie przez inwestora pozwolenia na budowę. Zdaniem organu, z uwagi na datę wybudowania obiektu budowlanego oraz okoliczność, że inwestor nie uzyskał decyzji o pozwoleniu na budowę, postępowanie administracyjne w rozpoznawanej sprawie podlega przepisom Prawa budowlanego z 1974 r., bowiem z art. 103 ust. 1 i 2 aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane wynika, że do samowoli, których budowa została zakończona przed 1995 r. nie stosuje się przepisu art. 48 Prawa budowlanego z 1994 r., natomiast należy stosować przepisy art. 37,40 i 42 Prawa budowlanego z 1974 r.. Dalej organ podniósł, że według art. 37 ust. 1 obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy organ administracji państwowej stopnia powiatowego stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część:
1) znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę, lub
2) powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.
Organ wyjaśnił, że przedłożona ekspertyza wskazuje, iż możliwe jest dalsze użytkowanie kanału tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W. w obecnym stanie technicznym. Zarówno stan techniczny obiektu rurowego jak i armatury jest zadowalający. Rurociąg nie stwarza zagrożenia ekologicznego dla ludzi oraz przyległych terenów, jednocześnie autor opracowania sugeruje przeprowadzenie remontu kapitalnego rurociągu w ciągu 5 -10 lat. W związku z tym organ wykluczył istnienie przesłanki określonej w art. 37 ust. 1 pkt. 2. Dodatkowo, z dokumentów nie wynika, aby obecna lokalizacja rurociągu tłocznego odbiegała w sposób istotny od zatwierdzonego przebiegu. Z analizy załączonych do akt sprawy dokumentów nie wynika, że obiekt z punktu widzenia przepisów o planowaniu przestrzennym przebiega przez tereny, dla których nie jest dopuszczona zabudowa tego rodzaju. Obecnie dla terenów Gminy W. i S. nie ma miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z aktualnym "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy S." przedmiotowy teren znajduje się na terenach lasów oraz drogi krajowej, przy czym w obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenu Gminy W., przedmiotowy kolektor tłoczny biegnie przez grunty orne, a na odcinku 200 m przechodzi przez grunty przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe. Natomiast zgodnie z art. 42 ust. 1 inwestor, właściciel lub zarządca może przystąpić do użytkowania obiektu budowlanego, co do którego wydano przewidziany w art. 40 nakaz dokonania zmian niezbędnych do doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z prawem (w obiekcie wybudowanym niezgodnie z przepisami) dopiero po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, wydanego przez właściwy organ. Podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest stwierdzenie zdatności do użytku wykonanego obiektu zgodnie z art. 42 ust. 3. Organ uznał, że przeprowadzone postępowanie administracyjne wykluczyło istnienie przesłanek uniemożliwiających oddanie do użytkowania przedmiotowego rurociągu tłocznego.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyli M. i J. P., M. K., F. S., S. D. wnosząc o jej uchylenie i ponowne rozpoznanie sprawy zgodnie z przepisami prawa uwzględniającymi wyznaczenie strefy ochronnej rurociągu eliminującej możliwość zabudowy jak i stref ochrony biologicznej. Zarzucili organowi I instancji naruszenie art. 32, 64 ust. 3, 74, 76, 83, 86, 87 ust. 2 i 92 Konstytucji RP, a nadto art. 6,7,8 i 9 K.p.a. oraz art. 28 ust. 2 ustawy - Prawo budowlane i art.40 Prawa budowlanego z 1974r. Skarżący wnieśli też o usunięcie rurociągu, bowiem ich zdaniem zostały spełnione przesłanki z art. 37 ust. 1 ustawy Prawo budowlane z 1974r. Nie zgodzili się ze stanowiskiem organu, że inwestycja została zrealizowana zgodnie z projektem przed 1995r. i wskazali, że w dokumentacji sprawy brak jest protokołu odbioru rurociągu i wykonania go zgodnie z projektem. Skarżący zarzucili, że wbrew treści ekspertyzy nie zostały wykonane rowy "w sąsiedztwie odwodniaków", a więc budowa nie została jeszcze zakończona. Ponadto, w znacznej części przebieg rurociągu zlokalizowany został na terenach budowlanych już w dacie budowy. Ich zdaniem z analizy załączonych akt sprawy dokumentów nie wynika, aby obiekt z punktu widzenia przepisów o planowaniu przestrzennym przebiegał przez tereny, dla których nie jest dopuszczona zabudowa tego rodzaju. Obawiają się też, że istnieje zagrożenie ekologiczne, bowiem jak wynika z ekspertyzy, eksplorator rurociągu nie ma w zasadzie kontroli nad sprawnością pracy rurociągu w przypadku jego awarii i zachodzi ryzyko wypływu ścieków do gruntu. Podnieśli, że autor ekspertyzy nie wypowiada się o bezpiecznych odległościach wynikających z art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego, a organ orzekający nie wskazał żadnych przepisów prawa, które mówią że nie ustala się stref ochronnych, a jedynie korytarze technologiczne do obsługi urządzeń sieciowych. Z § 89 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 listopada 2001r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 92 poz. 1055) wynika, że przepisów dotyczących "korytarza technologicznego" nie stosuje się do obiektów wybudowanych przed dniem 30 listopada 2001 r..
Decyzją z dnia [...] nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. oraz art. 42 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 z późn. zm.) w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. Organ wyjaśnił, że przedmiotowy obiekt liniowy powstał samowolnie, bez pozwolenia na budowę, przy czym aktualnie budowa obiektu bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę uzasadnia ingerencję organu na podstawie art. 48 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Zgodnie natomiast z treścią art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 r. do obiektów, do których znajdują zastosowanie przepisy art. 48 aktualnie obowiązującej ustawy Prawo budowlane, których budowa została zakończona przed dniem 1 stycznia 1995 r. zastosowanie znajdują przepisy poprzednio obowiązującem, czyli przepisy ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane, w tym art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego z 1974 r.. Obiekty wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w dacie prowadzenia robót znajdujące się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę podlegają rozbiórce. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego organ wskazał, że pojęcie samowoli budowlanej odnosi się do zdarzenia polegającego na rozpoczęciu budowy bez pozwolenia budowlanego i obejmuje również ewentualną kontynuację takiej budowy, aż do uzyskania wymaganego prawem pozwolenia lub decyzji ekwiwalentnej albo do usunięcia materialnych skutków samowoli (sygn. K. 9/95). Zdaniem organu dyrektywy językowe i celowościowe przemawiają za tym, iż istotnym są przepisy obowiązujące w dacie popełnienia samowoli budowlanej, jak i koniecznym jest zbadanie czy aktualnie obiekt spełnia wymogi określone w przepisach. Organ podniósł, że ze znajdującej się w aktach sprawy decyzji zatwierdzającej plan realizacyjny przedmiotowego rurociągu wynika, że inwestycja jest zgodna z ówcześnie obowiązującymi miejscowymi przepisami planistycznymi. W ocenie organu odwoławczego brak również podstaw do uznania, że w świetle aktualnie obowiązujących przepisów obiekt jest niezgodny z przepisami planowania i zagospodarowania przestrzennego. Z akt sprawy wynika ponadto, że część przedmiotowego obiektu liniowego przebiega przez tereny, co do których aktualnie nie obowiązują miejscowe przepisy planistyczne. Nie sposób więc uznać, że przedmiotowy rurociąg jest niezgodny z przepisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, skoro przepisy zakazujące lokalizowanie tego typu obiektów dla części inwestycji nie zostały uchwalone. W pozostałej części obiekt liniowy przebiega przez tereny, które zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego nie zakazują lokalizowania obiektów liniowych, służących odprowadzaniu ścieków. W opinii organu nie można zatem również uznać, że przedmiotowy rurociąg przebiega przez tereny, które zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie są przeznaczone pod zabudowę albo są przeznaczone pod zabudowę innego rodzaju. [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził, że brak jest też podstaw do uznania, że przedmiotowa inwestycja mogłaby spowodować niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia bądź też niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Ze znajdującej się w aktach sprawy ekspertyzy wynika, że sprawność techniczna rurociągu jest zadowalająca, jest on sprawny i nie stwarza zagrożenia ekologicznego dla ludzi. Organ I instancji nie uzasadnił jednak na jakiej podstawie uznano, że w przepisach planistycznych uwzględniono i zabezpieczono "korytarz technologiczny" dla rurociągu tłocznego z określeniem wymaganych odległości od ewentualnej zabudowy bez ustanawiania strefy ochronnej. Kwestia ta wymaga zdaniem organu wyjaśnienia, czy są powszechnie obowiązujące przepisy normujące odległości charakterystycznych obiektów od rurociągów, a dopiero w przypadku ustalenia, że takie przepisy nie obowiązują uprawnionym jest odniesienie się do miejscowych przepisów planu zagospodarowania przestrzennego. Przed udzieleniem pozwolenia na użytkowanie koniecznym jest stwierdzenie braku podstaw do nałożenia obowiązków, o jakich mowa w art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r. Postanowieniem nr [...] Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta P., na podstawie art. 56 Prawa budowlanego nałożył na Gminę obowiązek przedłożenia ekspertyzy stanu technicznego rurociągu. Z przedłożonej przez właściciela obiektu ekspertyzy wynika, że sprawność techniczna rurociągu jest zadowalająca. Organ uznał, że brak jest podstaw do nałożenia obowiązku wykonania zmian lub przeróbek, celem doprowadzenia do stanu zgodnego z przepisami, skoro wskazane w ekspertyzie zalecenia nie mają wpływu na prawidłową eksploatację obiektu. Nie budzi przy tym wątpliwości, iż właściciel lub zarządca obiektu obowiązany jest, po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, do użytkowania obiektu w sposób zgodny z przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywania w należytym stanie technicznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej. Zalecenia wskazane w ekspertyzie, mają na celu poprawę sprawności technicznej i użytkowych właściwości rurociągu, nie zaś doprowadzenie obiektu do stanu zgodnego z przepisami. Organ podkreślił, że przepis art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r. obliguje organy nadzoru budowanego do wydania nakazu mającego na celu doprowadzenie obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami, nie zaś jak tego żądają skarżący do ustanawiania strefy ochronnej czy stref ochrony biologicznej. Takie strefy mogą być ustanawiane tylko w drodze powszechnie obowiązujących aktów prawa, przy czym organ nadzoru budowlanego nie ma podstaw prawnych do ustanowienia takich stref, a jedynie do zobowiązania inwestora do doprowadzenia strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami, jeśli taka strefa została już ustanowiona. Z ustaleń poczynionych przez organ I instancji wynika, że dla przedmiotowego rurociągu tłocznego stref ochronnych nie ustanowiono, ani w drodze przepisów rangi ustawowej, jak też w drodze aktów wykonawczych, bądź aktów prawa miejscowego. Niespornym jest też, zdaniem organu, że przepisy dotyczące stref ochronnych gazociągów bądź innych obiektów liniowych nie dotyczą rurociągu tłoczącego ścieki. Z uwagi na powyższe, w tym w szczególności brak podstaw prawnych do nałożenia obowiązku rozbiórki przedmiotowego rurociągu, jak też nakazania zmian lub przeróbek, celem doprowadzenia do stanu zgodnego z przepisami, w ocenie [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, prawidłowo organ nadzoru budowlanego stopnia podstawowego orzekł o udzieleniu Gminie P. pozwolenia na użytkowanie rurociągu tłocznego odprowadzającego ścieki z oczyszczalni miejskiej do zlewni rzeki W.
Skargę na powyższą decyzję złożyli J. i M. P., przy czym skarga M. P. została odrzucona postanowieniem Sądu z dnia 13 lipca 2012 r. Skarżąca podtrzymała dotychczasową argumentację wskazaną w jej odwołaniu, a nadto zarzuciła organowi naruszenie art. 6, 7, 8 i 9 K.p.a.. Wskazała też, że na wszystkich mapach zasadniczych i planach zagospodarowania na terenie Gminy P. ten rurociąg tłoczny Ø 800 mm wysokiego ciśnienia jest oznaczony symbolem ,ks" przynależnym kanałom ściekowym grawitacyjnym, ich zdaniem organ również błędnie używa zamiennie tych pojęć. Powołując się na art. 43 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych podniosła, że organy nie wypowiedziały się w żadnej decyzji o zgodności lokalizacji tego obiektu budowlanego w stosunku do ul. A, mimo że projektant wyraźnie wskazał minimalną odległość (15m) od innego obiektu budowlanego. Dalsze uchybienia i błędne oznaczenia na mapach zasadniczych doprowadziły ich zdaniem do wybudowania linii energetycznej 16,5 kV w odległości 5 m od rurociągu tłocznego na długości około 700 m, wbrew przyjętej przez projektanta minimalnej odległości 15 m, co stwarza zagrożenie zdrowia i życia mieszkańców w przypadku awarii i rozmiękczenia gruntu.
W odpowiedzi na skargę [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m.in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - zwanej dalej p.p.s.a. (t.j. Dz. U. z 2012 r. Nr 270 ze zm.) sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem tj. zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego obowiązujących w dacie wydania zaskarżonego aktu. Wady postępowania administracyjnego, skutkujące koniecznością: uchylenia decyzji, stwierdzenia jej nieważności bądź wydania decyzji z naruszeniem prawa, przewidziane są w przepisie art. 145 § 1 p.p.s.a. Natomiast w wypadku nieuwzględnienia skargi sąd w myśl art. 151 p.p.s.a. skargę oddala.
Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia zapadłego w niniejszej sprawie stanowiły przepisy Prawa budowlanego z 1974 r. W ocenie Sądu organy administracji prawidłowo wskazały przepisy tej ustawy jako znajdujące zastosowanie w sprawie. Przedmiotowa samowola budowlana powstała bowiem w latach 70-tych ubiegłego wieku, a więc pod rządami Prawa budowlanego z 1974 r., które obowiązywało w okresie od 1 marca 1975 r. do 31 grudnia 1994 r.. Z akt sprawy wynika, że rurociąg jest eksploatowany od 1976 r., przy czym jego budowę zakończono w 1975 r..
Przedmiotowy rurociąg jest obiektem liniowym, jego trasa licząca 12958 m przebiega przez tereny miasta P., S. i gminy W. Rurociąg przebiega między innymi wzdłuż niezabudowanej działki skarżącej położonej w P. przy ul. A 155. Skarżąca domaga się rozbiórki rurociągu lub ustanowienia stref ochronnych dla przedmiotowego obiektu.
Zgodnie z dyspozycją art. 103 ust. 2 obecnie obowiązującego Prawa budowlanego, do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie tej ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne, nie stosuje się przepisu art. 48 obecnie obowiązującego Prawa budowlanego, lecz stosuje się przepisy dotychczasowe.
Wbrew twierdzeniom skarżącej, nie ma też znaczenia w niniejszej sprawie, że budowa rurociągu nie została zakończona. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że o uznaniu budowy za zakończoną w rozumieniu art. 103 ust. 2 nie przeszkadza częściowy brak wykonania robót wykończeniowych, które mogą być przeprowadzone w użytkowanym już obiekcie budowlanym. Zakończenie budowy w świetle tego unormowania polega na doprowadzeniu budowy do stanu, w którym choć częściowo jest możliwe przystąpienie do użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem ( por. wyrok WSA Opolu z dnia 6.09.2011 r. sygn. akt II SA/Op 242/11 nr LEX 899084; wyrok WSA w Krakowie z dnia 13 czerwca 2011 r. sygn. akt II SA/Kr 360/11 nr LEX 993306).
Na gruncie Prawa budowlanego z 1974 r. "obiektem budowlanym" były stałe i tymczasowe budynki lub inne stałe i tymczasowe budowle (jak mosty, budowle ziemne, tunele, drogi, linie kolejowe, sieci energetyczne i telekomunikacyjne, budowle hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, ściany oporowe, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe), stanowiące całość techniczno-użytkową, wyposażoną w instalacje i urządzenia niezbędne do spełniania przeznaczonych im funkcji (art. 2 ust. 1 pr.bud.1974). Przez "budowę" rozumiano wykonywanie obiektu budowlanego, a także jego przebudowę i rozbudowę (art. 2 ust. 2), natomiast przez "roboty budowlane" – roboty polegające na budowie, montażu, remoncie albo rozbiórce obiektu budowlanego lub jego części oraz urządzeń reklamowych, dzieł plastycznych i innych urządzeń wpływających na wygląd obiektu budowlanego (art. 2 ust. 3). Jak z powyższego wynika, budowa przedmiotowego obiektu budowlanego kwalifikowała się do robót budowlanych, te zaś można było rozpocząć dopiero po uzyskaniu pozwolenia na budowę (art. 28 ust. 1).
W niniejszej sprawie jest niesporne, że inwestor takiego pozwolenia nie posiadał, a tym samym zrealizował roboty niezgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami.
Stosownie do art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego z 1974 r., obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy właściwy organ stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część:
1) znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę, lub
2) powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.
W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntował się pogląd, że dla oceny zgodności z przepisami budowlanymi bierze się pod uwagę okres realizacji budowy, natomiast w przypadku oceny zgodności z przepisami o planowaniu przestrzennym bierze się pod uwagę przepisy z daty podejmowania zaskarżonej decyzji (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 17 marca 2009 r. sygn. akt II SA/Po 875/08 nr LEX 558439; wyrok NSA z dnia 17 maja 1999 r. sygn. akt IV SA 783/97 nr LEX 47283; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 11 maja 2011 r. sygn. akt II SA/Gd 249/11 nr LEX 795648). Do obiektów powstałych przed dniem 1 stycznia 1995 r. stosuje się przepisy Prawa budowlanego z 1974 r. umożliwiające legalizację obiektu po wykluczeniu przesłanej określonych w art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2 .
W ocenie Sądu organy obu instancji trafnie uznały, że w niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 37 Prawa budowlanego z 1974 r..
Otóż, jak wynika z materiału zgromadzonego w sprawie inwestycja była zgodna z ówcześnie obowiązującymi miejscowymi przepisami planistycznymi. Ze znajdującej się w aktach decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nr [...] z dnia [...] zatwierdzającej plan realizacyjny rurociągu tłocznego przerzutu ścieków miasta P. do zlewni rzeki W. wynika, że planowana inwestycja była zgodna z ówczesnym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
W ocenie Sądu organy obu instancji trafnie uznały, że w sprawie nie zachodzi również przesłanka wskazana w art. 37 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego z 1974, tj. przedmiotowy obiekt budowlany nie powoduje niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia ani niedopuszczalnego pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Należy bowiem zauważyć, że w celu realizacji postanowienia PINB z dnia [...] Gmina P. zleciła sporządzenie ekspertyzy technicznej w celu dokonania oceny wpływu rurociągu na otoczenie. Z przedstawionej ekspertyzy sporządzonej w maju 2008 r. przez mgr inż. B. J. W. wynika, że rurociąg nie stwarza zagrożenia ekologicznego i posiada zadowalającą sprawność techniczną. Stwierdzono też, że możliwe jest dalsze użytkowanie rurociągu w takim stanie technicznym. Zalecono jedynie odtworzenie studni na krańcach rur ochronnych oraz poprawienie umocnienia i otoczenia wylotu do rowu otwartego. Zalecenia te nie mogły mieć jednak wpływu na wydanie decyzji zezwalającej na użytkowanie rurociągu, bowiem miały jedynie charakter bieżącej konserwacji, nie zmieniały oceny w zakresie sprawności technicznej rurociągu i jego armatury. Co więcej, z ekspertyzy tej nie wynika, aby obiekt powodował pogorszenie warunków zdrowotnych i użytkowych otoczenia w przyszłości.
Na marginesie już tylko wskazać należy, że nawet jeśli przedmiotowy obiekt rzeczywiście powodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia, to i tak sama ta okoliczność nie przesądzałaby jeszcze o niedopuszczalności jego legalizacji i konieczności rozbiórki. Zgodnie bowiem z utrwalonym w orzecznictwie sądowym poglądem – który Sąd w składzie obecnym w pełni podziela – podstawy do orzeczenia rozbiórki z przyczyn określonych w art. 37 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego z 1974 będą zachodziły tylko wówczas, gdy brak jest możliwości usunięcia wymienionych w tym przepisie zagrożeń lub pogorszeń w oparciu o art. 40 Prawa budowlanego z 1974 (por.: wyrok WSA: z 24.09.2008 r., II SA/Ke 358/08; z 18.04.2008 r., II SA/Gl 895/07; z 28.09.2010 r., II SA/Bd 443/10 dostępne na www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
W sytuacji, gdy nie zachodzą okoliczności określone w art. 37, to – zgodnie z art. 40 Prawa budowlanego z 1974 – właściwy organ wyda inwestorowi, właścicielowi lub zarządcy decyzję nakazującą wykonanie w oznaczonym terminie zmian lub przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami.
Sąd uznał, że w świetle zgromadzonego materiału, wobec stwierdzonego stanu technicznego rurociągu, organy prowadzące sprawę niniejszą, prawidłowo ustaliły, że nie zachodzą podstawy z art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r. do nałożenia na inwestora obowiązku wykonania zmian lub przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z przepisami.
Dodać też należy, że stanowisko skarżącej nie jest do końca jednoznaczne, bowiem raz domaga się ona rozbiórki rurociągu, a drugi raz domaga się ustanowienia strefy ochronnej dla tego obiektu. W tym miejscu wskazać należy, że organy rozpoznające niniejszą sprawę nie mogły zająć stanowiska w zakresie strefy ochronnej rurociągu, bowiem nie są właściwe w tej materii – strefy ochronne dla obiektów liniowych co do zasady ustanawia urząd gminy, a nie organ nadzoru budowlanego.
Mając wszystko to na uwadze Sąd nie dopatrzył się w zaskarżonym rozstrzygnięciu naruszeń prawa skutkujących koniecznością jego uchylenia lub stwierdzenia nieważności, dlatego też na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargę oddalił.
m.o.
