I SA/Op 357/12

Uzasadnienie

Wójt Gminy P. decyzją z dnia 5 maja 2011 r. ustalił S. T. łączne zobowiązanie pieniężne za 2010 r. w wysokości 491 zł; w tym podatkiem rolnym opodatkowano użytki rolne o pow. 0,6532 ha – 111,37 zł, a podatkiem od nieruchomości budynki mieszkalne o pow. 210 m2 - 132,30 zł, budynki pozostałe o pow. 40,50 m2 – 133,65 zł i grunty pozostałe o pow. 568 m2 – 113,60 zł. W podstawie prawnej swojej decyzji organ podatkowy powołał przepisy art. 207 i art. 21 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.) – dalej jako: "O.p.", art. 2, art. 3, art. 4, art. 6 i art. 20 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 95, poz. 613 ze zm.) – dalej jako: "u.p.o.l.", art. 1, art. 2 ust. 1, art. 3, art. 4, art. 6, art. 6a i art. 12 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r., Nr 136, poz. 969 ze zm.) – dalej jako: "u.p.r.", uchwały Rady Gminy P. Nr XXX/181/09 z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości za rok 2010 (Dz. Urz. Woj. Opolskiego Nr 103, poz. 1475) oraz komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 października 2009 r. w sprawie średniej ceny skupu żyta za okres pierwszych trzech kwartałów 2009 r. (Dz. U. Nr 56, poz. 458).

Odwołując się od powyższej decyzji S. T. podniósł, iż nakłada ona obowiązek świadczenia pieniężnego od chronionej prawnie własności prywatnej, gdy tymczasem w świetle Konstytucji taki podatek jest nienależny i prowadzi do bezdomności. Ponadto uznał, że podział właścicieli gruntów rolnych na dwie kategorie podatników: "rolników" i "nierolników" i opodatkowanie tych ostatnich dwukrotnie wyższą stawką podatkową narusza art. 32 Konstytucji RP. Stawiając te zarzuty wniósł o uznanie opodatkowania budynków mieszkalnych za nienależne, bądź o wszczęcie postępowania zmierzającego do uznania przepisów nakładających taki obowiązek jak i przepisów obciążających rolników oraz podatników nie uznanych za rolników różnymi stawkami podatkowymi należnymi od gruntów rolnych za niepraworządne.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu decyzją z dnia 30 stycznia 2012 r. powołując przepisy art. 1 i art. 18 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 856 ze zm.) oraz art. 233 § 1 pkt 1 O.p. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję Wójta Gminy P..

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał, iż stosownie do art. 6c u.p.r. osoba fizyczna, na której ciąży obowiązek w podatku rolnym i jednocześnie w podatku od nieruchomości, podatek ten uiszcza w formie łącznego zobowiązania pieniężnego ustalanego corocznie przez organ podatkowy. Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza (art. 1 u.p.r.). Zwalnia się zaś od podatku rolnego użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych (art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.r), a podatnikami tego podatku są właściciele tych gruntów (art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.r.).

Natomiast opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty oraz budynki lub ich części (art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2 u.p.o.l.), zaś podatnikami są m. in. osoby fizyczne będące właścicielami tych nieruchomości lub obiektów (art. art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l.).

S. T. na użytek postępowania w sprawie wymiaru podatku rolnego złożył informację, z której wynika, że jest on właścicielem gruntów ornych: IIIa - 0,3000 ha, IIIb – 0.0600 ha, IVa – 0,2932 ha oraz V – 0,1700 ha. Zaś z ewidencji gruntów wg stanu na dzień 31 grudnia 2010 r. wynika, że na działce nr 422 km. 8, Kw 45448, położonej w Reńskiej Wsi nr 90 znajdują się grunty: RIIIa – 0,3000 ha, RIIIb – 0,0600 ha, RIVa 0,2932 ha tj. łącznie 0,6532 ha oraz RV – 0,1700 ha i B – 0,0568 ha.

Z uwagi na to, że podatnik nie jest posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu art. 2 ust. 1 u.p.r. ponieważ nie posiada gruntów sklasyfikowanych jako użytki rolne o łącznej powierzchni przekraczającej 1 hektar lub 1 hektar przeliczeniowy, do opodatkowania faktycznie posiadanych gruntów ma zastosowanie przepis art. 4 ust. 1 pkt 2 u.p.r. według stawki określonej w art. 6 ust. 1 pkt 2 u.p.r. Zatem do opodatkowania podatkiem rolnym prawidłowo przyjęto – w ocenie SKO – po uwzględnieniu zwolnienia z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.r. użytki rolne o powierzchni 0,6532 ha x {5 x 34,10 zł = 170,50 zł} = 111,37 zł i tak ustalona kwota stanowi kwotę zobowiązania.

Natomiast na użytek podatku od nieruchomości podatnik zadeklarował do opodatkowania grunty pozostałe 568 m2, budynki mieszkalne 510 m2 oraz budynki pozostałe 40,50 m2. Tym samym Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało, że organ podatkowy I instancji przyjmując podane przez podatnika dane, prawidłowo ustalił przedmiot i podstawę opodatkowania oraz zastosował prawidłową stawkę podatku, zgodnie z uchwałą Nr XXX/181/09 Rady Gminy P. z dnia 9.10.2009 r. w sprawie określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości na rok 2010. Opodatkowaniem objęto bowiem budynki mieszkalne o pow. 210 m2 x 0,63 zł = 132,30 zł, budynki pozostałe o pow. 40,50 m2 x 3,30 zł = 133,65 zł oraz grunty pozostałe o pow. 568 m2 x 0,20 zł = 113,60 zł, co daje łączną kwotę zobowiązania z tytułu podatku od nieruchomości w wysokości 279,55 zl. Zaś kwota łącznego zobowiązania pieniężnego za 2010 r. wynosi 491 zł (279,55 + 111,37 = 490,92).

Organ odwoławczy podkreślił, iż Wójt Gminy P. prawidłowo kierował się danymi wynikającymi z ewidencji gruntów i budynków, a tym samym działał zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 201 r., Nr 193, poz. 1287 ze zm.), który to przepis stanowi, że podstawą wymiaru podatków są dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków., a organy podatkowe ustalając podatek nie są uprawnione do dokonywania odmiennych ustaleń, niż wynikające ze wskazanej ewidencji.

Końcowo organ odwoławczy odnosząc się do wniosków podatnika wyjaśnił, że zarówno powołana już ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych jak i Ordynacja podatkowa nie zawierają przepisów, które upoważniały by go do badania "praworządności" przepisów powszechnie obowiązujących, a takimi są mające zastosowanie w tej sprawie przepisy ustawy o podatku rolnym jak i przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Kompetencje do badania zgodności przepisów ustaw z ustawą zasadniczą posiada bowiem wyłącznie Trybunał Konstytucyjny.

W skardze do sądu administracyjnego skarżący S. T. wniósł o stwierdzenie nieważności przepisów ustaw, które stanowią podstawę zaskarżonej decyzji, a powodem do tak sformułowanego żądania jest – w jego ocenie – brak ustosunkowania się organu odwoławczego do zarzutów zaprezentowanych w odwołaniu oraz fakt, że przepisy te naruszają przepisy Konstytucji RP.

Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie i powtórzyło, że nie posiada kompetencji do oceny obowiązujących przepisów prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie, jednakże nie z powodów w niej wskazanych.

Na wstępie stwierdzić trzeba, że rację ma organ odwoławczy, gdy przyjmuje, że w niniejszej sprawie przy ustalaniu wysokości łącznego zobowiązania pieniężnego Burmistrz Gminy P. oparł się na danych wynikających z aktualnej ewidencji gruntów i budynków oraz na danych, które podatnik zawarł w deklaracjach złożonych na użytek niniejszego postępowania, tj. w informacji w sprawie podatku od nieruchomości na rok 2010 i informacji w sprawie podatku rolnego na ten rok. Do tak podanych danych odnośnie powierzchni użytków rolnych prawidłowo zastosował zwolnienie wynikające z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.r. i prawidłowo obliczył wysokość należnego zobowiązania w podatku rolnym według średniej ceny skupu żyta za trzy pierwsze kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy, a wynikającej z komunikatu Prezesa GUS z dnia 19 października 2009 r.

Odnośnie zaś podatku od nieruchomości organ oparł się na danych co do powierzchni budynku mieszkalnego oraz budynku gospodarczego podanych przez podatnika w złożonej informacji, a w odniesieniu do gruntów pozostałych na danych wskazanych przez podatnika oraz wynikających z ewidencji gruntów i przyjął prawidłowe stawki podatkowe określone w obowiązującej w roku 2010 uchwale Rady Gminy P. nr XXX/181/09 w sprawie wysokości stawek podatku od nieruchomości.

Rzecz jednak w tym, że przyjęta przez organy podstawa opodatkowania, tj. dane odnoszące się do wielkości powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego budzą wątpliwość, co do ich zgodności ze stanem rzeczywistym.

Podkreślić bowiem należy, iż wobec podatnika prowadzone były postępowania podatkowe i wydane zostały decyzje ustalające łączne zobowiązanie pieniężne w odniesieniu do lat 2008 – 2011. Okoliczność ta jest bezsporna i była ona również znana organowi odwoławczemu, który w podjętych przez siebie rozstrzygnięciach zauważał rozbieżności co do podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości tj. odnośnie wielkości powierzchni użytkowej, stanowiącego własność podatnika budynku mieszkalnego. Wynika to też z uzasadnień wydanych przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu decyzji odnoszących się do wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego za rok 2008 i 2011, które to decyzje są przedmiotem skargi w zawisłych przed tut. Sądem sprawach o sygnaturach akt, odpowiednio I SA/Op 365/12 i I SA/Op 444/12, a które to decyzje Sąd dopuścił, jako dowód w postępowaniu w niniejszej sprawie, na podstawie art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2003 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej jako: "P.p.s.a.".

Z decyzji odnoszącej się do roku podatkowego 2008 (decyzja SKO w Opolu z dnia 3 sierpnia 2012 r., Nr [...] w aktach o sygn. I SA/Op 365/12) wynika, że istotą sprawy było rozstrzygnięcie kwestii, czy będący własnością podatnika budynek mieszkalny podlega opodatkowaniu w tym roku podatkiem od nieruchomości, a także jaka powierzchnia użytkowa tego budynku winna stanowić podstawę opodatkowania. Z poczynionych ustaleń – jak wywodziło SKO – należało uznać, że przedmiotowy budynek mieszkalny istniał w 2007 r., a przed 2004 r. rozpoczęto jego częściowe użytkowanie. Natomiast ze składanych przez podatnika informacji podatkowych w tej kwestii wynikało, że w 2004 r. do opodatkowania zgłosił on budynek mieszkalny o powierzchni 52 m2, w 2007 r. budynki mieszkalne o powierzchni 28 m2, motywując zmianę wyprowadzeniem się rodziny, niewykończeniem i nieużytkowaniem budynku. W korekcie informacji w sprawie podatku od nieruchomości odnoszącej się do roku 2007 budynki mieszkalne nie zostały wykazane. W kolejnym roku tj. w roku 2008, omawiana powierzchnia spornego budynku mieszkalnego wynosiła 123,50 m2. Natomiast w informacji przedłożonej przez podatnika odnoszącej się do roku 2010 pojawiła się wielkość powierzchni do opodatkowania wynosząca 210 m2, by w informacji za kolejny rok 2011 zmniejszyć się do 188,38 m2. Można jeszcze dodać, że z pisma Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Nysie z dnia 27 marca 2008 r. wynikało, że powierzchnia użytkowa spornego budynku mieszkalnego to 123,50 m2, choć wyjaśnić też należy, że podana w tym piśmie wielkość powierzchni użytkowej została wykazana na podstawie oświadczenia właściciela budynku. W konkluzji tych ustaleń skład orzekający SKO wobec zmiennych wyjaśnień podatnika uznał za konieczne dokonanie bezspornych ustaleń faktycznych dotyczących wielkości powierzchni użytkowej podlegającego opodatkowaniu budynku mieszkalnego w oparciu o pomiary powierzchni użytkowej budynku z uwzględnieniem wymogów wynikających z art. 1a ust. 1 pkt 5 i art. 4 ust. 2 u.p.o.l. Jednocześnie organ ten nakazał wyjaśnić, czy ustalona obecnie w ten sposób powierzchnia użytkowa przedmiotowego budynku mieszkalnego odpowiada powierzchni użytkowej odnoszącej się do analizowanego w tej decyzji roku podatkowego. Mając na uwadze potrzebę przeprowadzenia tych ustaleń, a tym samym uzupełnienia postępowania dowodowego w znacznym zakresie Samorządowe Kolegium Odwoławcze w oparciu o przepis art. 233 § 2 O.p. uchyliło decyzję organu I instancji.

Organ odwoławczy uchylając kolejną decyzję ustalającą łączne zobowiązanie pieniężne za rok 2011 w oparciu o przepis art. 233 § 2 O.p. (decyzja z dnia 29 sierpnia 20012 r., Nr [...] w aktach sprawy o sygn. I SA/Op 444/12) z urzędu stwierdził, iż znana mu jest okoliczność, iż podatnik w różnych latach zgłaszał do opodatkowania różne wielkości powierzchni należącego do niego budynku mieszkalnego. Powtórzył – o czym była też już mowa wyżej – że wielkość ta wynosiła w okresie do marca 2008 r. – 65,80 m2, od kwietnia 2008 r. - 188,38 m2, w 2010 r. – 210 m2, zaś w roku 2011 - 181,62 m2. I w tej sprawie skład orzekający SKO uznał, że składane w tym przedmiocie wyjaśnienia, czy to bezpośrednio, czy w formie informacji podatkowej, pozostają ze sobą w sprzeczności, a to powoduje, że istnieje potrzeba dokonania ustaleń faktycznych odnośnie podlegającej opodatkowaniu powierzchni użytkowej spornego budynku mieszkalnego w oparciu o pomiary pomieszczeń tego budynku z uwzględnieniem art. 1a ust. 1 pkt 5 i art. 4 ust. 2 u.p.o.l. Dalej organ odwoławczy podkreślił, że organ podatkowy może wydać decyzję wymiarową w oparciu o treść złożonych przez podatnika informacji w sprawie podatku od nieruchomości, podatku rolnego czy też podatku leśnego, bowiem wynika to art. 21 § 5 O.p. Przepis ten stanowi, że jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji (a dotyczy to podatku od nieruchomości – art. 6 ust. 6 u.p.o.l.), wysokość zobowiązania podatkowego ustala się zgodnie z danymi zawartymi w tej deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo, w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zwarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym. Jednakże – jak zauważyło SKO i z czym trzeba się zgodzić – dane zgłoszone przez podatnika nie wiążą organu podatkowego. Zgodnie bowiem z zasadą wyrażoną w art. 122 O.p., w toku postępowania, to organy podatkowego winny podejmować wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia spraw – i z tym stwierdzeniem organu II instancji nie sposób polemizować.

W świetle przedstawionych wyżej okoliczności co do istnienia poważnych rozbieżności w przedstawianych przez podatnika danych dotyczących przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości (powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego) w odniesieniu do lat 2008 – 2011 i braku danych rzeczywistych, niezbędnych do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy (bowiem na potrzeby wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego za 2010 r. również zaniechano ich ustalenia zgodnie z zasadami określonymi przepisami art. 1a ust. 1 pkt 5 i art. 4 ust. 2 u.p.o.l.) nie daje się racjonalnie wyjaśnić, co przesądziło, że w odniesieniu tylko do tego roku organ odwoławczy zdecydował się nie skorzystać z uprawnienia wynikającego z art. 233 § 2 O.p. Nie sposób bowiem przyjąć, że o takim właśnie rozstrzygnięciu zadecydowało żądanie przez podatnika wydania decyzji wymiarowej za ten rok (karta 7 akt administracyjnych), czy też jego oświadczenie, że w odniesieniu właśnie do tego roku podatkowego dokonał prawidłowych pomiarów. Temu ostatniemu oświadczeniu zaprzeczył jednak w wypowiedzi złożonej na rozprawie stwierdzając, że w przypadku roku 2010, co prawda wskazał do opodatkowania powierzchnię użytkową 210 m2, ale uczynił to mechanicznie, nie odejmując skosów i powierzchni klatki schodowej, gdyż był naciskany przez gminę, a dopiero w odniesieniu do roku podatkowego 2011 wskazał do opodatkowania prawidłowo 181,62 m2, gdyż starał się ustalić podlegającą opodatkowaniu powierzchnię zgodnie z przepisami, odejmując skosy i powierzchnię klatki schodowej.

Z przedstawionych zatem okoliczności jednoznacznie wynika, że ustalając wymiar łącznego zobowiązania pieniężnego za okres 2008 – 2011, w tym za analizowany w tej sprawie 2010 r., organy podatkowe nie dysponowały wiarygodną informacją, że przyjęta za podstawę opodatkowania powierzchnia budynku mieszkalnego jest następstwem prawidłowo poczynionych ustaleń (pomiarów), zgodnych z zasadami określonymi w powołanych wyżej przepisach art. 1a ust. 1 pkt 5 i art. 4 ust. 2 u.p.o.l. Skoro tak, to akceptując decyzję ustalającą łączne zobowiązanie pieniężne za 2010 r., w której podstawę opodatkowania ustalono na danych niesprawdzonych, nie mających potwierdzenia w stanie faktycznym, organ podatkowy dopuścił się naruszenia przepisów postępowania normujących tok postępowania podatkowego (art. 122 O.p.), a ustalając stan faktyczny niezbędny do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w sposób nieprawidłowy, w konsekwencji dopuścił się również naruszenia przepisów materialnego prawa podatkowego, w tym art. 4 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l.

Do prawidłowego ustalenia wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego za 2010 r. konieczne jest zatem – jak przyjął to organ odwoławczy w swoich decyzjach odnoszących się do lat podatkowych 2008 i 2011 – ustalenie bezspornego stanu faktycznego, co w niniejszym przypadku oznacza ustalenie rzeczywistej powierzchni użytkowej podlegającego opodatkowaniu budynku mieszkalnego, poprzez dokonanie pomiaru powierzchni użytkowej jego pomieszczeń, z uwzględnieniem zasad wynikających z art. 4 ust. 2 u.p.o.l.

Na marginesie poczynionych rozważań dotyczących meritum sprawy, odnosząc się do wniosku podatnik o zwrócenie się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją RP wskazanych przez niego przepisów ustawy o podatkach i o opłatach lokalnych stwierdzić należy, że jest on oczywiście bezzasadny. W tej kwestii przytoczyć należy art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), z treści którego wynika, że każdy sąd może przedstawić Trybunałowi pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Przepis ten nie pozostawia zatem wątpliwości, co do tego, że jest to uprawnienie sądu, niezależne od przekonania strony, co do potrzeby zwrócenie się z takim pytaniem. Jedynym zaś warunkiem skorzystania z tego uprawnienia przez sąd jest uznanie, że od udzielonej odpowiedzi na zadane Trybunałowi pytanie o zgodność danej regulacji prawnej z ustawą zasadniczą, zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed tym sądem. Przenosząc to na grunt tej sprawy wskazać trzeba, że wątpliwości co do zgodności przepisu statuującego zasady powstania i wygaśnięcia obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości, a o tym stanowi wskazany we wniosku art. 6 ust. 2 i 4 u.p.o.l., nie był kwestionowany. Spór o obowiązek opodatkowania całości bądź części powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego odnosił się do lat poprzednich tj. do roku 2008 i wcześniejszych, a nie do analizowanego w niniejszym przypadku 2010 r. Natomiast wskazane we wniosku przepisy art. 1 i 2 ustawy o podatku rolnym określające przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym i definiujące pojęcia gospodarstwa rolnego i działalności rolniczej, w żadnej mierze nie godzą w określoną w art. 32 Konstytucji RP zasadę równości. Można w tym miejscu jedynie dodać, że art. 84 Konstytucji stanowi, iż każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Całokształt przedstawionych okoliczności rozpoznawanej sprawy spowodował, że Wojewódzki Sąd Administracyjny nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 §1 P.p.s.a) uznał, że zaskarżona decyzja narusza wskazane przepisy postępowania mogące mieć wpływ na wynik sprawy, a w konsekwencji tego narusza również przepisy prawa materialnego i w oparciu o przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) oraz lit. c) P.p.s.a. orzekł o jej uchyleniu. Rozstrzygnięcie o tym, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana znajduje uzasadnienie w treści art. 152 P.p.s.a., zaś orzeczenie o przyznaniu wynagrodzenia za świadczoną z urzędu pomoc prawną wynika z treści § 18 ust.1 lit a) w związku z § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).