II SA/Łd 355/12
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
2012-11-21Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Grzegorz Szkudlarek
Jolanta Rosińska /sprawozdawca/
Zygmunt Zgierski /przewodniczący/Sentencja
Dnia 21 listopada 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.) Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek Protokolant Specjalista Marcelina Chmielecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2012 roku sprawy ze skargi J. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie waloryzacji odszkodowania - oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] nr [...] Prezydent Miasta [...] na podstawie art.132 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r., Nr 261 poz. 2603 ze zm.) oraz art. 104 i 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98 poz. 1071 ze zm.) orzekł o zwaloryzowaniu odszkodowania, ustalonego w decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...], nr [...], orzekającej o wywłaszczeniu na rzecz Gminy [...] części nieruchomości położonej w Ł. przy ul. A działka nr [...] o pow. 592 m2, w kwocie 12 195,20 zł, które po zwaloryzowaniu wynosi 21 545,31 zł. Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, iż decyzją z dnia [...] Kierownika Urzędu Rejonowego na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości orzekł o wywłaszczeniu części nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy A. Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość przyznane zostało spadkobiercom byłych właścicieli, którzy w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu byli nieznani z miejsca pobytu i zamieszkania. Pismem z dnia [...] pełnomocnik spadkobierców wystąpił do Prezydenta Miasta o wypłatę zwaloryzowanego odszkodowania. Jak wynika z akt sprawy wniosek był przedmiotem dwukrotnego rozstrzygnięcia przez organ I instancji i wydania decyzji kasatoryjnej przez organ odwoławczy. Ostatecznie utrzymaną w mocy decyzją z dnia [...] Prezydent Miasta [...] orzekł, iż odszkodowanie po waloryzacji wynosi 21 523,77 zł. Od decyzji tej J. R. i A. P. złożyli odwołanie podnosząc zarzut naruszenia art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, art. 7, art. 8, art. 10 §1, art. 75 §1 i art. 77 §1 K.p.a., wskazując, że nieruchomości nie stanowią dóbr konsumpcyjnych, a wysokość słusznego odszkodowania może być ustalona tylko na podstawie oszacowania. W decyzji z dnia [...] Kolegium wyjaśniło, iż podstawę do ustalenia odszkodowania stanowiła wycena nieruchomości sporządzona przez rzeczoznawcę majątkowego. Wskazało, że w sytuacji gdy Prezes GUS nie ogłasza wskaźników zmian cen nieruchomości, to do czasu ogłoszenia wskaźników cen waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłaszanych przez Prezesa GUS. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 13 grudnia 2010 r. uchylił zaskarżoną decyzję Kolegium oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...]. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Prezydent Miasta [...] wyjaśnił, że w piśmie Urzędu Statystycznego w Ł. z dnia[...] określono wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych za okres od dnia 1 września 1997 r. do dnia 31 sierpnia 2009 r. na 176, 5%, a w piśmie z dnia [...] wyjaśniono, że wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych za okres od 1 września 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. kształtował się odpowiednio: wrzesień - 100,0%, październik - 100, 1%, listopad - 100,3%, grudzień - 100,0%. Po dokonaniu ponownego przerachowania odszkodowania o kolejne miesiące, tj. wrzesień, październik, listopad i grudzień 2009 r., w stosunku do poszczególnych uprawnionych, tj. J. R., A. P., W. K. i J. K., kwotę zwaloryzowanego odszkodowania określono odpowiednio: 16 142,83 zł, 2 701,24 zł, 1 350,62 zł, 1 350, 62 zł. Mając na uwadze fakt, iż na rzecz w/w osób, wypłacona już została kwota zwaloryzowanego odszkodowania w wysokości 21 523, 77 zł, zgodnie z "oświadczeniem" Prezydenta Miasta [...] z dnia [...], stosownie do przypadających im udziałów we współwłasności nieruchomości, organ wskazał, że do wypłaty pozostała różnica w wysokości 21,54 zł.
W odwołaniu od powyższej decyzji J. R. działając poprzez swojego pełnomocnika zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, art. 7, 8, 107 § 1 i 3 K.p.a., wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie kwoty prawidłowo zwaloryzowanego odszkodowania na podstawie opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, ewentualnie o uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ I instancji. Zdaniem strony organ dokonał wprawdzie waloryzacji, podał jeden sumaryczny wskaźnik, a także wszystkie poszczególne wskaźniki miesięczne oraz roczne, ale nie dokonał szczegółowego i precyzyjnego wyliczenia pod względem rachunkowym. Nie zawarł takiego wyliczenia w decyzji, co uniemożliwia stronie weryfikację poprawności takiego wyliczenia, ograniczając się jedynie do podania wskaźników, nie zaś do ich przerachowania. Organ podał nadto łączny wskaźnik za miesiące: wrzesień 1997 r. do sierpnia 2009 roku, nie podał zaś takiego łącznego wskaźnika za kolejne miesiące do grudnia 2009 roku. Strona wskazała, że każdy ze spadkobierców odebrał odszkodowanie w innym terminie, więc dla każdej z tych osób winno się dokonać przerachowania odszkodowania z osobna, biorąc pod uwagę okres od ustalenia odszkodowania do dnia kolejnych wypłat. Mając to na uwadze strona zarzuciła, że uzasadnienie decyzji całkowicie uniemożliwia jej weryfikację. Dodatkowo, zdaniem strony waloryzacja winna zostać dokonana przy zastosowaniu wskaźników zmian cen nieruchomości ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w drodze obwieszczeń, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Wskaźnik waloryzacji cen towarów i usług konsumpcyjnych nie odzwierciedla w sposób prawidłowy wzrostu cen nieruchomości, nadto strona wniosła o dopuszczenie dowodu z oszacowania wywłaszczonej nieruchomości, jednak organ nie uwzględnił tego wniosku, bez uzasadnienia swojej decyzji.
Decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. na podstawie art. 138 § 1 pkt 2, art. 139 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), art. 132 ust. 3 w zw. z art. 5, art. 227 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i orzekło o zwaloryzowaniu wysokości odszkodowania z tytułu wywłaszczenia na rzecz Gminy [...] części nieruchomości położonej w Ł. przy ul. A działka nr [...] przysługującego spadkobiercom właścicieli w ten sposób, iż:
- wysokość odszkodowania należnego J. R. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 6 października 2009 r., wynosi 16.142,83 zł
- wysokość odszkodowania należnego A. P. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 14 grudnia 2009 r., wynosi 2.595,25 zł;
- wysokość odszkodowania należnego W. K. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 4 stycznia 2010 r., wynosi 1.301,48 zł
- wysokość odszkodowania należnego J. K. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 7 stycznia 2010 r., wynosi 1.301,48 zł.
Organ wyjaśnił, że w celu dokonania waloryzacji odszkodowania należy nadal stosować przepis art. 227 ustawy o gospodarce nieruchomościami aż do czasu ogłoszenia wskaźników przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Organ wyjaśnił, że ogólnikowa treść normy zawartej w art. 132 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami rodzi wątpliwości interpretacyjne i rozbieżności w orzecznictwie sądów. Zgodnie z jednym ze stanowisk podmiot zobowiązany do zapłaty odszkodowania dokonuje jego waloryzacji w formie zwykłej czynności obrachunkowej, zaś inny dominujący pogląd głosi, iż w tym przedmiocie niezbędne jest wydanie decyzji administracyjnej, poprzedzone przeprowadzeniem stosownego postępowania. Organ podniósł, że organ I instancji prawidłowo zbadał krąg stron postępowania, a wobec wyroku Sądu Administracyjnego właściwość organów orzekających w sprawie nie budzi wątpliwości. Ze względu na fakt, iż wypłata poszczególnym osobom uprawnionym do uzyskania odszkodowania kwot pieniężnych z tego tytułu nie nastąpiła w jednym czasie, lecz w różnych terminach, w których obowiązywały różne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych, brak jest możliwości dokonania waloryzacji odszkodowania łącznie w odniesieniu do nich wszystkich; czyni zaś niezbędnym przerachowanie wysokości odszkodowania odrębnie w stosunku do każdej z uprawnionych osób, przy uwzględnieniu przypadających im kwot pieniężnych odpowiadających udziałom w prawie do odszkodowania. Jednolitą podstawą waloryzacji odszkodowania powinny być wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszane co miesiąc przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (za błędne uznał kryteria waloryzacji przyjęte w pismach Urzędu Statystycznego w Ł. znajdujących się w aktach sprawy, a mianowicie łączne zastosowanie średniorocznych i miesięcznych wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych; są to bowiem dwie odrębne kategorie wskaźników, których zastosowanie nie prowadzi do jednakowych wyników - w pierwszym przypadku punktem odniesienia dla określenia zmian poziomu cen jest miesiąc jako jednostka czasu, co oznacza, że wysokość wskaźnika dla danego miesiąca oblicza się w stosunku do poziomu cen z poprzedniego miesiąca, zaś w drugim - rok; dodać przy tym należy, iż średnioroczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych służą waloryzacji emerytur oraz rent i są ogłaszane konkretnie do realizacji tego celu). Zdaniem organu pierwszym zastosowanym wskaźnikiem w odniesieniu do wszystkich osób uprawnionych do odszkodowania jest wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dotyczący września 1997 r.; z kolei ostatnie zastosowane wskaźniki są różne w odniesieniu do poszczególnych uprawnionych i stanowią odzwierciedlenie stanu prawnego istniejącego w dniu zapłaty odszkodowania na ich rzecz, mając na względzie, iż wskaźnik za dany miesiąc zaczyna obowiązywać z chwilą podania go do wiadomości w oficjalnym publikatorze, decydujące znaczenie należy przypisać dacie publikacji obwieszczeń lub komunikatów Prezesa GUS dotyczących tej kwestii. Organ przedstawił tabelarycznie szczegółowe dane oraz obliczenia matematyczne, w oparciu o które dokonał waloryzacji odszkodowania należnego poszczególnym stronom postępowania. Organ uznał za nieprawidłowe ustalenie zwaloryzowanego odszkodowania przez organ I instancji, bowiem zapłata odszkodowania na rzecz poszczególnych osób uprawnionych nastąpiła w różnych datach, co wiąże się z zastosowaniem w stosunku do nich różnych wskaźników waloryzacyjnych, co z kolei uniemożliwia prawidłowe ustalenie wysokości zwaloryzowanego odszkodowania odnoszącej się łącznie do wszystkich tych osób. Za błędne uznał też obliczenia matematyczne prowadzące do określenia kwoty odszkodowania po waloryzacji z uwagi na błędne kryteria, w oparciu o które ich dokonano. Organ dodał, że w sprawie nie zachodzi sytuacja z art. 139 K.p.a., bowiem związanie organu zasadą reformationis in peius dotyczy tylko sytuacji strony, która skutecznie wniosła odwołanie tj. J.R.. Jest to o tyle istotne, gdyż prawidłowo ustalone kwoty należne stronom tytułem zwaloryzowanego odszkodowania za wywłaszczoną część nieruchomości są niższe niż kwot, które wynikają z rozstrzygnięcia zawartego w decyzji Prezydenta Miasta [...]. Za bezwzględnie niedopuszczalne organ uznał dokonanie waloryzacji odszkodowania w oparciu o wartość rynkową wywłaszczonej nieruchomości, ustaloną przez rzeczoznawcę majątkowego według poziomu cen z dnia orzekania w przedmiocie waloryzacji (czy z innej daty późniejszej niż data wydania decyzji o wywłaszczeniu), co zdaniem organu zostało potwierdzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, który orzekał już w niniejszej sprawie.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi J. R. działając poprzez swojego pełnomocnika wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta [...], ewentualnie o stwierdzenie ich nieważności na podstawie art. 156 §1 pkt 2 K.p.a., a nadto o zasądzenie kosztów postępowania., w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Skarżący podtrzymał dotychczasowe zarzuty wskazane w odwołaniu od decyzji organu I instancji, a nadto naruszenie art. 75 § 1 w zw. z art. 77 § 1 K.p.a. poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Organ dokonał szczegółowej waloryzacji dla każdego z uprawnionych do odszkodowania, przy czym w ocenie skarżącego zaskarżona decyzja nie doprowadziła do usunięcia naruszenia przepisów prawa i powiela naruszenia przepisów prawa występujące w decyzji organu pierwszej instancji. Wyjaśnił, że wskaźniki zastosowane przez organy administracyjne nie odzwierciedlają w sposób prawidłowy wzrostu cen nieruchomości.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji własnej. W odniesieniu do zarzutów skargi wskazało, że żaden z nich nie dotyczy kwestii związanych z waloryzacją odszkodowania, lecz jedynie ustalenia odszkodowania, które zostało już ustalone w ostatecznej decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...].
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m.in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - zwanej dalej p.p.s.a. (t.j. Dz. U. z 2012 r. Nr 270) sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem tj. zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego obowiązujących w dacie wydania zaskarżonego aktu. Wady postępowania administracyjnego, skutkujące koniecznością: uchylenia decyzji, stwierdzenia jej nieważności bądź wydania decyzji z naruszeniem prawa, przewidziane są w przepisie art. 145 § 1 p.p.s.a. Natomiast w wypadku nieuwzględnienia skargi sąd w myśl art. 151 p.p.s.a. skargę oddala.
Zgodnie zaś z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działania, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia. Przepis ten ma zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, jako że wyrokiem z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie sygn. akt II SA/ Łd 986/10 tutejszy Sąd po rozpoznaniu skargi J. R. i A. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] w przedmiocie waloryzacji odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...].
Sąd w składzie rozpoznającym po raz kolejny skargę na decyzję w przedmiocie waloryzacji tego samego odszkodowania jest zatem z mocy powołanego przepisu związany oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w uzasadnieniu tego wyroku.
Materialnoprawną podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowią przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2004 roku, Nr 261, poz. 2603), dalej jako u.g.n., w szczególności art. 132 ust. 3 oraz art. 227.
Na wstępie należy wskazać, iż organem właściwym do wydania decyzji o ustaleniu odszkodowania jest, z mocy art. 129 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Art. 9a tej ustawy stanowi wyjątek od ogólnej zasady wynikającej z art. 17 pkt 1 K.p.a., określającej organy wyższego stopnia. Zgodnie z tym przepisem w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego organem wyższego stopnia są samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej. Właśnie art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi inaczej, gdyż stosownie do niego organem wyższego stopnia w sprawach określonych w tej ustawie, rozstrzyganych decyzją przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej jest wojewoda. Odwołania zatem od decyzji starostów ustalających odszkodowania z tytułu przejścia prawa własności nieruchomości na rzecz podmiotów publicznych rozpoznaje wojewoda. Jednak w niniejszym sporze przedmiotem decyzji jest waloryzacja odszkodowania.
Obowiązek waloryzacji odszkodowania, ustalonego przez starostę, wynika z art. 132 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, bowiem przepis ten nakazuje waloryzację odszkodowania na dzień jego zapłaty, zaś do jej dokonania zobowiązuje organ, osobę lub jednostkę organizacyjną zobowiązaną do wypłaty odszkodowania.
Waloryzacja odszkodowania, o której mowa w art. 132 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami jest niewątpliwie pochodną ustalonego przez starostę odszkodowania, niemniej jednak właściwym do tej czynności jest nie starosta ustalający odszkodowanie, ale podmiot zobowiązany do jej dokonania – w rozpoznawanej sprawie Prezydent Miasta [...], a organem wyższego stopnia w stosunku do niego jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. z mocy art. 17 pkt 1 K.p.a. Żaden bowiem przepis ustawy o gospodarce nieruchomościami nie stanowi inaczej, jeśli idzie o podmiot wskazany w jej art. 132 ust. 3. Odmienność, o której mowa w art. 9a dotyczy tylko starosty, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, wskazane w tej ustawie. Do nich waloryzacja odszkodowania nie jest zaliczona, zaś fakt, że jest ona związana z ustaleniem odszkodowania nie przenosi na wojewodę właściwości jako organu odwoławczego (postanowienie NSA z 29.02.2012 r. I OW 203/11 – LEX nr 1122897 ).
W świetle art. 132 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 102 poz. 651) wysokość odszkodowania podlega waloryzacji na dzień jego zapłaty, a waloryzacji dokonuje organ orzekający o zapłacie odszkodowania. Skoro ustalenie odszkodowania następuje w formie decyzji administracyjnej, to waloryzacja będąca uaktualnieniem wysokości odszkodowania również wymaga zachowania formy decyzji administracyjnej (patrz m.in. wyrok NSA z 20 stycznia 2009 r., I OSK 122/08, wyrok NSA z 17 października 2008 r., I OSK 1050/07, wyroki WSA w Lublinie z dnia 26 września 2008 r. II SA/Lu 440/08 i z dnia 16 kwietnia 2009 r. II SA/Lu 46/09).
W rozpoznawanej sprawie argumenty skargi sprowadzają się w istocie do jednego zarzutu związanego z niekonstytucjonalnością art. 227 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowiącego, iż do czasu ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wskaźników zmiany cen nieruchomości waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Zasadą jest, iż Sąd rozpoznający sprawę nie może odmówić zastosowania przepisu ustawy (aktu normatywnego) z powodu jego niezgodności z Konstytucją. Jeżeli poweźmie poważne wątpliwości w tym zakresie, może zwrócić się z odpowiednim pytaniem do Trybunału Konstytucyjnego.
Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podzielił stanowiska skarżącego co do niekonstytucyjności wskazanego w skardze przepisu prawa, tzn. jego niezgodności z powołanymi art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji R.P.
W rozpoznawanej sprawie mamy bowiem do czynienia z postępowaniem w przedmiocie waloryzacji odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość ustalonego ostateczną decyzją Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...], a nie z postępowaniem w przedmiocie ustalenia odszkodowania, co do którego przewidziany jest zgoła odmienny tryb postępowania. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami nie pozwalają wszak na stosowanie tego trybu do postępowania waloryzacyjnego.
Przepis art. 132 ust. 3 ustawy stanowi wyraźnie, iż wysokość odszkodowania ustalona w decyzji podlega waloryzacji na dzień jego zapłaty. Waloryzacji dokonuje organ, osoba lub jednostka organizacyjna zobowiązana do wypłaty odszkodowania.
Ustawodawca jednoznacznie zatem dokonał rozróżnienia dwóch trybów postępowania administracyjnego, zakończonych dwiema decyzjami administracyjnymi: trybu ustalenia odszkodowania i trybu jego waloryzacji, określając odmiennie ich zasady.
W pierwszym z nich, zgodnie z art. 130 ustawy wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw, a w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 i art. 106 ust. 1, według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Przepis art. 134 stosuje się odpowiednio. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości.
W postępowaniu o waloryzację odszkodowania nie jest dopuszczalne ponowne postępowanie zmierzające do ustalenia wartości nieruchomości przy ustaleniu aktualnych cen nieruchomości, czemu miałoby służyć dopuszczenie dowodu z opinii rzeczoznawcy majątkowego. Do tego zmierzają zaś rozważania zawarte w uzasadnieniu skargi podniesione na tle zarzutów naruszenia norm konstytucyjnych i przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.
W art. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami ustawodawca przewidział, iż waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych w ustawi dokonuje się przy uwzględnieniu wskaźników zmian cen nieruchomości ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w drodze obwieszczeń, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej " Monitor Polski". Powołany już art. 227 ustawy nakazuje natomiast do czasu ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wskaźników zmiany cen nieruchomości waloryzacji stosowanie wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przytoczone unormowanie nie pozostawia żadnych wątpliwości interpretacyjnych, podmiot zobowiązany do waloryzacji odszkodowania czyni to przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych.
W ocenie Sądu zarówno opisany powyżej tryb waloryzacji ustalonych odszkodowań, jak i regulacja art. 227 ustawy mająca charakter przepisu przejściowego nie narusza wskazanych w skardze norm Konstytucji.
Osobne zagadnienie stanowi natomiast wieloletnie i rażące w cenie Sądu opóźnienie w ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wskaźników zmiany cen nieruchomości. Opóźnienie to nie może jednak dyskwalifikować przepisów określających tryb waloryzacji odszkodowań i uzasadniać postępowania de facto zmierzającego do ponownego ustalenia wartości wywłaszczonej nieruchomości w oparciu o opinię rzeczoznawcy majątkowego, a zatem w trybie właściwym postępowaniu o ustalenie odszkodowania.
W wyroku z dnia 1 marca 2011 r. sygn. akt I OSK 621/10 ( LEX nr 1079787 ) NSA jednoznacznie stwierdził, iż waloryzacja oznacza przerachowanie wysokości odszkodowania. Waloryzacja dotyczy okresu między datą wydania decyzji o wywłaszczeniu, kiedy ustala się wysokość odszkodowania a datą wypłaty tego odszkodowania (14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna). Uregulowania zawarte w art. 132 ust. 3 u.g.n. stanowią lex specialis w stosunku do art. 358 ze zn. 1 § 3 K..c. i w tym zakresie wyłączają ich stosowanie.
W ocenie Sądu w zaskarżonej decyzji organ II Instancji wyjaśnił wszystkie istotne dla ostatecznego rozstrzygnięcia okoliczności sprawy, decyzja ta obejmuje waloryzację odszkodowania ustaloną oddzielnie dla każdej strony przy uwzględnieniu wskaźnika cen towarów i usług z różnych dat wypłaty zwaloryzowanego odszkodowania. Organ zatem w pełni wykonał wytyczne zawarte w uzasadnieniu wyroku tutejszego Sądu z dnia 13 grudnia 2010 r.
Mając na uwadze powyższe rozważania, stosownie do art. 151 p.p.s.a. skarga podlegała oddaleniu.
n.k-o.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Grzegorz SzkudlarekJolanta Rosińska /sprawozdawca/
Zygmunt Zgierski /przewodniczący/
Sentencja
Dnia 21 listopada 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.) Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek Protokolant Specjalista Marcelina Chmielecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2012 roku sprawy ze skargi J. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie waloryzacji odszkodowania - oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] nr [...] Prezydent Miasta [...] na podstawie art.132 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r., Nr 261 poz. 2603 ze zm.) oraz art. 104 i 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98 poz. 1071 ze zm.) orzekł o zwaloryzowaniu odszkodowania, ustalonego w decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...], nr [...], orzekającej o wywłaszczeniu na rzecz Gminy [...] części nieruchomości położonej w Ł. przy ul. A działka nr [...] o pow. 592 m2, w kwocie 12 195,20 zł, które po zwaloryzowaniu wynosi 21 545,31 zł. Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, iż decyzją z dnia [...] Kierownika Urzędu Rejonowego na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości orzekł o wywłaszczeniu części nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy A. Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość przyznane zostało spadkobiercom byłych właścicieli, którzy w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu byli nieznani z miejsca pobytu i zamieszkania. Pismem z dnia [...] pełnomocnik spadkobierców wystąpił do Prezydenta Miasta o wypłatę zwaloryzowanego odszkodowania. Jak wynika z akt sprawy wniosek był przedmiotem dwukrotnego rozstrzygnięcia przez organ I instancji i wydania decyzji kasatoryjnej przez organ odwoławczy. Ostatecznie utrzymaną w mocy decyzją z dnia [...] Prezydent Miasta [...] orzekł, iż odszkodowanie po waloryzacji wynosi 21 523,77 zł. Od decyzji tej J. R. i A. P. złożyli odwołanie podnosząc zarzut naruszenia art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, art. 7, art. 8, art. 10 §1, art. 75 §1 i art. 77 §1 K.p.a., wskazując, że nieruchomości nie stanowią dóbr konsumpcyjnych, a wysokość słusznego odszkodowania może być ustalona tylko na podstawie oszacowania. W decyzji z dnia [...] Kolegium wyjaśniło, iż podstawę do ustalenia odszkodowania stanowiła wycena nieruchomości sporządzona przez rzeczoznawcę majątkowego. Wskazało, że w sytuacji gdy Prezes GUS nie ogłasza wskaźników zmian cen nieruchomości, to do czasu ogłoszenia wskaźników cen waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłaszanych przez Prezesa GUS. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 13 grudnia 2010 r. uchylił zaskarżoną decyzję Kolegium oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...]. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Prezydent Miasta [...] wyjaśnił, że w piśmie Urzędu Statystycznego w Ł. z dnia[...] określono wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych za okres od dnia 1 września 1997 r. do dnia 31 sierpnia 2009 r. na 176, 5%, a w piśmie z dnia [...] wyjaśniono, że wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych za okres od 1 września 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. kształtował się odpowiednio: wrzesień - 100,0%, październik - 100, 1%, listopad - 100,3%, grudzień - 100,0%. Po dokonaniu ponownego przerachowania odszkodowania o kolejne miesiące, tj. wrzesień, październik, listopad i grudzień 2009 r., w stosunku do poszczególnych uprawnionych, tj. J. R., A. P., W. K. i J. K., kwotę zwaloryzowanego odszkodowania określono odpowiednio: 16 142,83 zł, 2 701,24 zł, 1 350,62 zł, 1 350, 62 zł. Mając na uwadze fakt, iż na rzecz w/w osób, wypłacona już została kwota zwaloryzowanego odszkodowania w wysokości 21 523, 77 zł, zgodnie z "oświadczeniem" Prezydenta Miasta [...] z dnia [...], stosownie do przypadających im udziałów we współwłasności nieruchomości, organ wskazał, że do wypłaty pozostała różnica w wysokości 21,54 zł.
W odwołaniu od powyższej decyzji J. R. działając poprzez swojego pełnomocnika zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, art. 7, 8, 107 § 1 i 3 K.p.a., wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie kwoty prawidłowo zwaloryzowanego odszkodowania na podstawie opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, ewentualnie o uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ I instancji. Zdaniem strony organ dokonał wprawdzie waloryzacji, podał jeden sumaryczny wskaźnik, a także wszystkie poszczególne wskaźniki miesięczne oraz roczne, ale nie dokonał szczegółowego i precyzyjnego wyliczenia pod względem rachunkowym. Nie zawarł takiego wyliczenia w decyzji, co uniemożliwia stronie weryfikację poprawności takiego wyliczenia, ograniczając się jedynie do podania wskaźników, nie zaś do ich przerachowania. Organ podał nadto łączny wskaźnik za miesiące: wrzesień 1997 r. do sierpnia 2009 roku, nie podał zaś takiego łącznego wskaźnika za kolejne miesiące do grudnia 2009 roku. Strona wskazała, że każdy ze spadkobierców odebrał odszkodowanie w innym terminie, więc dla każdej z tych osób winno się dokonać przerachowania odszkodowania z osobna, biorąc pod uwagę okres od ustalenia odszkodowania do dnia kolejnych wypłat. Mając to na uwadze strona zarzuciła, że uzasadnienie decyzji całkowicie uniemożliwia jej weryfikację. Dodatkowo, zdaniem strony waloryzacja winna zostać dokonana przy zastosowaniu wskaźników zmian cen nieruchomości ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w drodze obwieszczeń, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Wskaźnik waloryzacji cen towarów i usług konsumpcyjnych nie odzwierciedla w sposób prawidłowy wzrostu cen nieruchomości, nadto strona wniosła o dopuszczenie dowodu z oszacowania wywłaszczonej nieruchomości, jednak organ nie uwzględnił tego wniosku, bez uzasadnienia swojej decyzji.
Decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. na podstawie art. 138 § 1 pkt 2, art. 139 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), art. 132 ust. 3 w zw. z art. 5, art. 227 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i orzekło o zwaloryzowaniu wysokości odszkodowania z tytułu wywłaszczenia na rzecz Gminy [...] części nieruchomości położonej w Ł. przy ul. A działka nr [...] przysługującego spadkobiercom właścicieli w ten sposób, iż:
- wysokość odszkodowania należnego J. R. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 6 października 2009 r., wynosi 16.142,83 zł
- wysokość odszkodowania należnego A. P. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 14 grudnia 2009 r., wynosi 2.595,25 zł;
- wysokość odszkodowania należnego W. K. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 4 stycznia 2010 r., wynosi 1.301,48 zł
- wysokość odszkodowania należnego J. K. po waloryzacji na dzień zapłaty, czyli 7 stycznia 2010 r., wynosi 1.301,48 zł.
Organ wyjaśnił, że w celu dokonania waloryzacji odszkodowania należy nadal stosować przepis art. 227 ustawy o gospodarce nieruchomościami aż do czasu ogłoszenia wskaźników przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Organ wyjaśnił, że ogólnikowa treść normy zawartej w art. 132 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami rodzi wątpliwości interpretacyjne i rozbieżności w orzecznictwie sądów. Zgodnie z jednym ze stanowisk podmiot zobowiązany do zapłaty odszkodowania dokonuje jego waloryzacji w formie zwykłej czynności obrachunkowej, zaś inny dominujący pogląd głosi, iż w tym przedmiocie niezbędne jest wydanie decyzji administracyjnej, poprzedzone przeprowadzeniem stosownego postępowania. Organ podniósł, że organ I instancji prawidłowo zbadał krąg stron postępowania, a wobec wyroku Sądu Administracyjnego właściwość organów orzekających w sprawie nie budzi wątpliwości. Ze względu na fakt, iż wypłata poszczególnym osobom uprawnionym do uzyskania odszkodowania kwot pieniężnych z tego tytułu nie nastąpiła w jednym czasie, lecz w różnych terminach, w których obowiązywały różne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych, brak jest możliwości dokonania waloryzacji odszkodowania łącznie w odniesieniu do nich wszystkich; czyni zaś niezbędnym przerachowanie wysokości odszkodowania odrębnie w stosunku do każdej z uprawnionych osób, przy uwzględnieniu przypadających im kwot pieniężnych odpowiadających udziałom w prawie do odszkodowania. Jednolitą podstawą waloryzacji odszkodowania powinny być wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszane co miesiąc przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (za błędne uznał kryteria waloryzacji przyjęte w pismach Urzędu Statystycznego w Ł. znajdujących się w aktach sprawy, a mianowicie łączne zastosowanie średniorocznych i miesięcznych wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych; są to bowiem dwie odrębne kategorie wskaźników, których zastosowanie nie prowadzi do jednakowych wyników - w pierwszym przypadku punktem odniesienia dla określenia zmian poziomu cen jest miesiąc jako jednostka czasu, co oznacza, że wysokość wskaźnika dla danego miesiąca oblicza się w stosunku do poziomu cen z poprzedniego miesiąca, zaś w drugim - rok; dodać przy tym należy, iż średnioroczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych służą waloryzacji emerytur oraz rent i są ogłaszane konkretnie do realizacji tego celu). Zdaniem organu pierwszym zastosowanym wskaźnikiem w odniesieniu do wszystkich osób uprawnionych do odszkodowania jest wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dotyczący września 1997 r.; z kolei ostatnie zastosowane wskaźniki są różne w odniesieniu do poszczególnych uprawnionych i stanowią odzwierciedlenie stanu prawnego istniejącego w dniu zapłaty odszkodowania na ich rzecz, mając na względzie, iż wskaźnik za dany miesiąc zaczyna obowiązywać z chwilą podania go do wiadomości w oficjalnym publikatorze, decydujące znaczenie należy przypisać dacie publikacji obwieszczeń lub komunikatów Prezesa GUS dotyczących tej kwestii. Organ przedstawił tabelarycznie szczegółowe dane oraz obliczenia matematyczne, w oparciu o które dokonał waloryzacji odszkodowania należnego poszczególnym stronom postępowania. Organ uznał za nieprawidłowe ustalenie zwaloryzowanego odszkodowania przez organ I instancji, bowiem zapłata odszkodowania na rzecz poszczególnych osób uprawnionych nastąpiła w różnych datach, co wiąże się z zastosowaniem w stosunku do nich różnych wskaźników waloryzacyjnych, co z kolei uniemożliwia prawidłowe ustalenie wysokości zwaloryzowanego odszkodowania odnoszącej się łącznie do wszystkich tych osób. Za błędne uznał też obliczenia matematyczne prowadzące do określenia kwoty odszkodowania po waloryzacji z uwagi na błędne kryteria, w oparciu o które ich dokonano. Organ dodał, że w sprawie nie zachodzi sytuacja z art. 139 K.p.a., bowiem związanie organu zasadą reformationis in peius dotyczy tylko sytuacji strony, która skutecznie wniosła odwołanie tj. J.R.. Jest to o tyle istotne, gdyż prawidłowo ustalone kwoty należne stronom tytułem zwaloryzowanego odszkodowania za wywłaszczoną część nieruchomości są niższe niż kwot, które wynikają z rozstrzygnięcia zawartego w decyzji Prezydenta Miasta [...]. Za bezwzględnie niedopuszczalne organ uznał dokonanie waloryzacji odszkodowania w oparciu o wartość rynkową wywłaszczonej nieruchomości, ustaloną przez rzeczoznawcę majątkowego według poziomu cen z dnia orzekania w przedmiocie waloryzacji (czy z innej daty późniejszej niż data wydania decyzji o wywłaszczeniu), co zdaniem organu zostało potwierdzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, który orzekał już w niniejszej sprawie.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi J. R. działając poprzez swojego pełnomocnika wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta [...], ewentualnie o stwierdzenie ich nieważności na podstawie art. 156 §1 pkt 2 K.p.a., a nadto o zasądzenie kosztów postępowania., w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Skarżący podtrzymał dotychczasowe zarzuty wskazane w odwołaniu od decyzji organu I instancji, a nadto naruszenie art. 75 § 1 w zw. z art. 77 § 1 K.p.a. poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Organ dokonał szczegółowej waloryzacji dla każdego z uprawnionych do odszkodowania, przy czym w ocenie skarżącego zaskarżona decyzja nie doprowadziła do usunięcia naruszenia przepisów prawa i powiela naruszenia przepisów prawa występujące w decyzji organu pierwszej instancji. Wyjaśnił, że wskaźniki zastosowane przez organy administracyjne nie odzwierciedlają w sposób prawidłowy wzrostu cen nieruchomości.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji własnej. W odniesieniu do zarzutów skargi wskazało, że żaden z nich nie dotyczy kwestii związanych z waloryzacją odszkodowania, lecz jedynie ustalenia odszkodowania, które zostało już ustalone w ostatecznej decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...].
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m.in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - zwanej dalej p.p.s.a. (t.j. Dz. U. z 2012 r. Nr 270) sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem tj. zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego obowiązujących w dacie wydania zaskarżonego aktu. Wady postępowania administracyjnego, skutkujące koniecznością: uchylenia decyzji, stwierdzenia jej nieważności bądź wydania decyzji z naruszeniem prawa, przewidziane są w przepisie art. 145 § 1 p.p.s.a. Natomiast w wypadku nieuwzględnienia skargi sąd w myśl art. 151 p.p.s.a. skargę oddala.
Zgodnie zaś z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działania, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia. Przepis ten ma zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, jako że wyrokiem z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie sygn. akt II SA/ Łd 986/10 tutejszy Sąd po rozpoznaniu skargi J. R. i A. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] w przedmiocie waloryzacji odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...].
Sąd w składzie rozpoznającym po raz kolejny skargę na decyzję w przedmiocie waloryzacji tego samego odszkodowania jest zatem z mocy powołanego przepisu związany oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w uzasadnieniu tego wyroku.
Materialnoprawną podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowią przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2004 roku, Nr 261, poz. 2603), dalej jako u.g.n., w szczególności art. 132 ust. 3 oraz art. 227.
Na wstępie należy wskazać, iż organem właściwym do wydania decyzji o ustaleniu odszkodowania jest, z mocy art. 129 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Art. 9a tej ustawy stanowi wyjątek od ogólnej zasady wynikającej z art. 17 pkt 1 K.p.a., określającej organy wyższego stopnia. Zgodnie z tym przepisem w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego organem wyższego stopnia są samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej. Właśnie art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi inaczej, gdyż stosownie do niego organem wyższego stopnia w sprawach określonych w tej ustawie, rozstrzyganych decyzją przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej jest wojewoda. Odwołania zatem od decyzji starostów ustalających odszkodowania z tytułu przejścia prawa własności nieruchomości na rzecz podmiotów publicznych rozpoznaje wojewoda. Jednak w niniejszym sporze przedmiotem decyzji jest waloryzacja odszkodowania.
Obowiązek waloryzacji odszkodowania, ustalonego przez starostę, wynika z art. 132 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, bowiem przepis ten nakazuje waloryzację odszkodowania na dzień jego zapłaty, zaś do jej dokonania zobowiązuje organ, osobę lub jednostkę organizacyjną zobowiązaną do wypłaty odszkodowania.
Waloryzacja odszkodowania, o której mowa w art. 132 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami jest niewątpliwie pochodną ustalonego przez starostę odszkodowania, niemniej jednak właściwym do tej czynności jest nie starosta ustalający odszkodowanie, ale podmiot zobowiązany do jej dokonania – w rozpoznawanej sprawie Prezydent Miasta [...], a organem wyższego stopnia w stosunku do niego jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. z mocy art. 17 pkt 1 K.p.a. Żaden bowiem przepis ustawy o gospodarce nieruchomościami nie stanowi inaczej, jeśli idzie o podmiot wskazany w jej art. 132 ust. 3. Odmienność, o której mowa w art. 9a dotyczy tylko starosty, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, wskazane w tej ustawie. Do nich waloryzacja odszkodowania nie jest zaliczona, zaś fakt, że jest ona związana z ustaleniem odszkodowania nie przenosi na wojewodę właściwości jako organu odwoławczego (postanowienie NSA z 29.02.2012 r. I OW 203/11 – LEX nr 1122897 ).
W świetle art. 132 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 102 poz. 651) wysokość odszkodowania podlega waloryzacji na dzień jego zapłaty, a waloryzacji dokonuje organ orzekający o zapłacie odszkodowania. Skoro ustalenie odszkodowania następuje w formie decyzji administracyjnej, to waloryzacja będąca uaktualnieniem wysokości odszkodowania również wymaga zachowania formy decyzji administracyjnej (patrz m.in. wyrok NSA z 20 stycznia 2009 r., I OSK 122/08, wyrok NSA z 17 października 2008 r., I OSK 1050/07, wyroki WSA w Lublinie z dnia 26 września 2008 r. II SA/Lu 440/08 i z dnia 16 kwietnia 2009 r. II SA/Lu 46/09).
W rozpoznawanej sprawie argumenty skargi sprowadzają się w istocie do jednego zarzutu związanego z niekonstytucjonalnością art. 227 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowiącego, iż do czasu ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wskaźników zmiany cen nieruchomości waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Zasadą jest, iż Sąd rozpoznający sprawę nie może odmówić zastosowania przepisu ustawy (aktu normatywnego) z powodu jego niezgodności z Konstytucją. Jeżeli poweźmie poważne wątpliwości w tym zakresie, może zwrócić się z odpowiednim pytaniem do Trybunału Konstytucyjnego.
Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podzielił stanowiska skarżącego co do niekonstytucyjności wskazanego w skardze przepisu prawa, tzn. jego niezgodności z powołanymi art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji R.P.
W rozpoznawanej sprawie mamy bowiem do czynienia z postępowaniem w przedmiocie waloryzacji odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość ustalonego ostateczną decyzją Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...], a nie z postępowaniem w przedmiocie ustalenia odszkodowania, co do którego przewidziany jest zgoła odmienny tryb postępowania. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami nie pozwalają wszak na stosowanie tego trybu do postępowania waloryzacyjnego.
Przepis art. 132 ust. 3 ustawy stanowi wyraźnie, iż wysokość odszkodowania ustalona w decyzji podlega waloryzacji na dzień jego zapłaty. Waloryzacji dokonuje organ, osoba lub jednostka organizacyjna zobowiązana do wypłaty odszkodowania.
Ustawodawca jednoznacznie zatem dokonał rozróżnienia dwóch trybów postępowania administracyjnego, zakończonych dwiema decyzjami administracyjnymi: trybu ustalenia odszkodowania i trybu jego waloryzacji, określając odmiennie ich zasady.
W pierwszym z nich, zgodnie z art. 130 ustawy wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw, a w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 i art. 106 ust. 1, według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Przepis art. 134 stosuje się odpowiednio. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości.
W postępowaniu o waloryzację odszkodowania nie jest dopuszczalne ponowne postępowanie zmierzające do ustalenia wartości nieruchomości przy ustaleniu aktualnych cen nieruchomości, czemu miałoby służyć dopuszczenie dowodu z opinii rzeczoznawcy majątkowego. Do tego zmierzają zaś rozważania zawarte w uzasadnieniu skargi podniesione na tle zarzutów naruszenia norm konstytucyjnych i przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.
W art. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami ustawodawca przewidział, iż waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych w ustawi dokonuje się przy uwzględnieniu wskaźników zmian cen nieruchomości ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w drodze obwieszczeń, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej " Monitor Polski". Powołany już art. 227 ustawy nakazuje natomiast do czasu ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wskaźników zmiany cen nieruchomości waloryzacji stosowanie wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przytoczone unormowanie nie pozostawia żadnych wątpliwości interpretacyjnych, podmiot zobowiązany do waloryzacji odszkodowania czyni to przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych.
W ocenie Sądu zarówno opisany powyżej tryb waloryzacji ustalonych odszkodowań, jak i regulacja art. 227 ustawy mająca charakter przepisu przejściowego nie narusza wskazanych w skardze norm Konstytucji.
Osobne zagadnienie stanowi natomiast wieloletnie i rażące w cenie Sądu opóźnienie w ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wskaźników zmiany cen nieruchomości. Opóźnienie to nie może jednak dyskwalifikować przepisów określających tryb waloryzacji odszkodowań i uzasadniać postępowania de facto zmierzającego do ponownego ustalenia wartości wywłaszczonej nieruchomości w oparciu o opinię rzeczoznawcy majątkowego, a zatem w trybie właściwym postępowaniu o ustalenie odszkodowania.
W wyroku z dnia 1 marca 2011 r. sygn. akt I OSK 621/10 ( LEX nr 1079787 ) NSA jednoznacznie stwierdził, iż waloryzacja oznacza przerachowanie wysokości odszkodowania. Waloryzacja dotyczy okresu między datą wydania decyzji o wywłaszczeniu, kiedy ustala się wysokość odszkodowania a datą wypłaty tego odszkodowania (14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna). Uregulowania zawarte w art. 132 ust. 3 u.g.n. stanowią lex specialis w stosunku do art. 358 ze zn. 1 § 3 K..c. i w tym zakresie wyłączają ich stosowanie.
W ocenie Sądu w zaskarżonej decyzji organ II Instancji wyjaśnił wszystkie istotne dla ostatecznego rozstrzygnięcia okoliczności sprawy, decyzja ta obejmuje waloryzację odszkodowania ustaloną oddzielnie dla każdej strony przy uwzględnieniu wskaźnika cen towarów i usług z różnych dat wypłaty zwaloryzowanego odszkodowania. Organ zatem w pełni wykonał wytyczne zawarte w uzasadnieniu wyroku tutejszego Sądu z dnia 13 grudnia 2010 r.
Mając na uwadze powyższe rozważania, stosownie do art. 151 p.p.s.a. skarga podlegała oddaleniu.
n.k-o.
