II SAB/Wa 388/12
Postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2012-11-14Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Janusz Walawski /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Janusz Walawski po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2012 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku W. S. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi W. S. na bezczynność Wójta Gminy [...] w przedmiocie rozpatrzenia wniosku z dnia 17 sierpnia 2012 r. o udostępnienie informacji publicznej postanawia - odmówić przyznania prawa pomocy -
Uzasadnienie
W. S. wnioskiem z dnia [...] października 2012 r. zwrócił się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, tj. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata z urzędu, w sprawie ze skargi na bezczynność Wójta Gminy [...] w przedmiocie rozpoznania wniosku z dnia [...] sierpnia 2012 r. o udostępnienie informacji publicznej.
W uzasadnieniu wniosku wskazał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną, czwórką małoletnich dzieci oraz ojcem i matką. Oświadczył, że na dochody rodziny składają się miesięcznie: emerytury rolnicze jego rodziców ([...] - 992,93 zł i [...] - 992,93 zł) oraz zasiłki rodzinne na dzieci w wysokości 524 zł, a łączny dochód w gospodarstwie domowym wynosi 2.509,86 zł brutto miesięcznie. Dodatkowo wskazał, że posiada dom o powierzchni 200 m² oraz nieruchomość rolną o powierzchni 10,8845 ha (5,1755 ha przeliczeniowego na potrzeby podatku gruntowego, w tym 1,6 ha lasu). Jednocześnie stwierdził, że gospodarstwo rolne, którym zajmuje się z żoną nie przynosi dochodu, a uzyskiwane plony przeznaczane są w całości na potrzeby rodziny. Również posiadany las nie zapewnia dodatkowych dochodów, ale jest z niego pozyskiwane drewno na opał. Wyjaśnił, że jego żona, jako jedyna z rodziny, posiada konto w banku, w celu otrzymywania zasiłków na dzieci. Podniósł też, że rodzina nie korzysta z sieci gazowej, a jedynie używa butli gazowych, co kosztuje 100 – 150 zł miesięcznie, opłaca również rachunki za energię elektryczną w kwocie około 400 zł miesięcznie, natomiast woda jest czerpana z własnej studni. Dodatkowo oświadczył, że jego obecny stan zdrowia nie pozwala mu na wykonywanie ciężkiej pracy na roli. Na powyższą okoliczność skarżący przedstawił zwolnienie lekarskie za okres od [...] października 2012 r. do [...] listopada 2012 r. oraz wystawione w dniu 10 października 2012 r. zaświadczenie lekarskie stwierdzające, iż W. S. "nie nadaje się do pracy fizycznej".
Postanowieniem z dnia 24 października 2012 r., sygn. akt II SAB/Wa 388/12 referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odmówił W. S. przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
W dniu [...] listopada 2012 r. W. S. wniósł sprzeciw od opisanego powyżej postanowienia referendarza sądowego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie referendarza sądowego, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Przedmiotem postępowania po złożeniu sprzeciwu nie jest więc ocena postanowienia wydanego przez referendarza sądowego, lecz ponowne rozpoznanie wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie wnioskowanym przez skarżącego.
Stosownie do treści art. 243 § 1 ppsa, prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania (...). Prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 244 § 1 określonej powyżej ustawy). Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym (art. 245 § 1 powołanej ustawy). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2 powyżej przytoczonego przepisu).
Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 1 powołanej ustawy, przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
Ustawodawca użył w tym przepisie określenia " gdy wykaże ", co oznacza, że wnioskodawca ma obowiązek udowodnić i przekonać Sąd, że znajduje się w sytuacji określonej w art. 246 § 1 i 2 powołanej ustawy (por. " Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym – komentarz" ; B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka – Medek; wydanie II – Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE 2006; str. 554).
Należy wskazać, iż przyznanie przez Sąd prawa pomocy w zakresie całkowitym powinno mieć charakter wyjątkowy i być stosowane w stosunku do osób żyjących w ubóstwie. Udzielenie bowiem prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno sprowadzać się jedynie do przypadków, w których strona nie posiada rzeczywiście środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym i wykaże to w sposób przekonywujący (por. postanowienie NSA z dnia 4 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FZ 103/11, postanowienie NSA z dnia 25 lutego 2011 r., sygn. akt I FZ 26/11).
Instytucja prawa pomocy jest zatem wyjątkiem od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania przez stronę i ma zastosowanie w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Obowiązek zagwarantowania skutecznego dostępu do sądu nie oznacza jednocześnie konieczności zagwarantowania stronom bezwarunkowego prawa do uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej, ani do zwolnienia od kosztów sądowych. Wymóg ponoszenia kosztów postępowania nie stanowi ograniczenia prawa do sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Jak wskazuje się w doktrynie oraz orzecznictwie sądów administracyjnych prawo pomocy powinno być udzielane przede wszystkim osobom bezrobotnym, samotnym, bez źródeł stałego dochodu i bez majątku. Jego celem jest bowiem zapewnienie dostępu do sądu osobom, którym brak środków finansowych ten dostęp uniemożliwia.
W ocenie Sądu wnioskodawca nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
W przedmiotowej sprawie podkreślenia wymaga fakt, że zarówno skarżący, jak i osoby z nim wspólnie zamieszkujące uzyskują stały dochód miesięczny w łącznej kwocie 2.509,86 zł brutto (2.314,19 zł netto). Wprawdzie dochód ten nie jest znaczny, jednakże nie można stwierdzić, aby W. S. był osobą, wobec której istnieje możliwość przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. Ponadto, jak wynika z oświadczenia zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy rodzina wnioskodawcy korzysta z plonów, jakie przynosi gospodarstwo rolne.
Oceniając możliwości finansowe wnioskodawcy należy uwzględnić posiadany przez niego majątek – gospodarstwo rolne o powierzchni 10,8845 ha, którym może gospodarować w sposób przynoszący mu dochody. Posiadanie majątku, w szczególności nieruchomości, wyklucza w zasadzie możliwość zwolnienia od kosztów sądowych (por. postanowienie NSA z dnia 20 października 2004 r., FZ 454/04, niepubl.), a na pewno w zakresie całkowitym. Wszak udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, gdy zdobycie przez stronę środków na koszty postępowania w inny sposób jest rzeczywiście (obiektywnie) niemożliwe. To, że strona korzysta z majątku nieruchomego w sposób nieprzynoszący dochodu, nie zmienia faktu, że może on być wykorzystany jako zabezpieczenie pożyczki czy kredytu, jeśli właścicielowi brakuje pieniędzy na koszty postępowania. Także strona, która dysponuje wolnymi od obciążeń składnikami majątku, takimi jak gospodarstwo rolne jest w stanie bez pomocy państwa pokryć wydatki związane ze swym udziałem w sprawie (por. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, s. 571).
Skarżący nie wykazał ponadto, niemożności podejmowania działalności zarobkowej - choćby dorywczej, w tym złego stanu zdrowia uniemożliwiającego mu aktywność zarobkową. Przedłożone przez wnioskodawcę dokumenty, w tym zwolnienie lekarskie za okres od [...] października 2012 r. do [...] listopada 2012 r., nie zezwalają na przyjęcie, iż jego obecny stan zdrowia uniemożliwia podjęcie jakiejkolwiek działalności zarobkowej, w szczególności jeżeli zważy się, iż w stosunku do skarżącego nie zostało wydane orzeczenie o całkowitej, czy też częściowej niezdolności do pracy.
Na marginesie zaznaczyć należy, iż skarżący od kilku lat realizuje prawo dostępu do informacji publicznej, jasno i precyzyjnie formułując swoje żądania w tym zakresie i uzasadniając je poprzez wskazanie przepisów prawa, do których organ winien się zastosować. Wnosząc do Sądu liczne skargi w przedmiocie udzielenia informacji publicznej, skarżący powinien liczyć się z kosztami postępowania sądowego i zabezpieczyć środki pieniężne na ich pokrycie. Fakt niezapewnienia sobie tych środków oraz subiektywne przekonanie skarżącego, że ich nie posiada, nie stanowią podstawy do uwzględnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy.
W świetle powyższego uznać należy, iż skarżący nie wypełnia ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy.
Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 w zw. z art. 254 § 1 oraz art. 260 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Skład sądu
Janusz Walawski /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Janusz Walawski po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2012 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku W. S. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi W. S. na bezczynność Wójta Gminy [...] w przedmiocie rozpatrzenia wniosku z dnia 17 sierpnia 2012 r. o udostępnienie informacji publicznej postanawia - odmówić przyznania prawa pomocy -
Uzasadnienie
W. S. wnioskiem z dnia [...] października 2012 r. zwrócił się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, tj. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata z urzędu, w sprawie ze skargi na bezczynność Wójta Gminy [...] w przedmiocie rozpoznania wniosku z dnia [...] sierpnia 2012 r. o udostępnienie informacji publicznej.
W uzasadnieniu wniosku wskazał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną, czwórką małoletnich dzieci oraz ojcem i matką. Oświadczył, że na dochody rodziny składają się miesięcznie: emerytury rolnicze jego rodziców ([...] - 992,93 zł i [...] - 992,93 zł) oraz zasiłki rodzinne na dzieci w wysokości 524 zł, a łączny dochód w gospodarstwie domowym wynosi 2.509,86 zł brutto miesięcznie. Dodatkowo wskazał, że posiada dom o powierzchni 200 m² oraz nieruchomość rolną o powierzchni 10,8845 ha (5,1755 ha przeliczeniowego na potrzeby podatku gruntowego, w tym 1,6 ha lasu). Jednocześnie stwierdził, że gospodarstwo rolne, którym zajmuje się z żoną nie przynosi dochodu, a uzyskiwane plony przeznaczane są w całości na potrzeby rodziny. Również posiadany las nie zapewnia dodatkowych dochodów, ale jest z niego pozyskiwane drewno na opał. Wyjaśnił, że jego żona, jako jedyna z rodziny, posiada konto w banku, w celu otrzymywania zasiłków na dzieci. Podniósł też, że rodzina nie korzysta z sieci gazowej, a jedynie używa butli gazowych, co kosztuje 100 – 150 zł miesięcznie, opłaca również rachunki za energię elektryczną w kwocie około 400 zł miesięcznie, natomiast woda jest czerpana z własnej studni. Dodatkowo oświadczył, że jego obecny stan zdrowia nie pozwala mu na wykonywanie ciężkiej pracy na roli. Na powyższą okoliczność skarżący przedstawił zwolnienie lekarskie za okres od [...] października 2012 r. do [...] listopada 2012 r. oraz wystawione w dniu 10 października 2012 r. zaświadczenie lekarskie stwierdzające, iż W. S. "nie nadaje się do pracy fizycznej".
Postanowieniem z dnia 24 października 2012 r., sygn. akt II SAB/Wa 388/12 referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odmówił W. S. przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
W dniu [...] listopada 2012 r. W. S. wniósł sprzeciw od opisanego powyżej postanowienia referendarza sądowego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie referendarza sądowego, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Przedmiotem postępowania po złożeniu sprzeciwu nie jest więc ocena postanowienia wydanego przez referendarza sądowego, lecz ponowne rozpoznanie wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie wnioskowanym przez skarżącego.
Stosownie do treści art. 243 § 1 ppsa, prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania (...). Prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 244 § 1 określonej powyżej ustawy). Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym (art. 245 § 1 powołanej ustawy). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2 powyżej przytoczonego przepisu).
Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 1 powołanej ustawy, przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
Ustawodawca użył w tym przepisie określenia " gdy wykaże ", co oznacza, że wnioskodawca ma obowiązek udowodnić i przekonać Sąd, że znajduje się w sytuacji określonej w art. 246 § 1 i 2 powołanej ustawy (por. " Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym – komentarz" ; B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka – Medek; wydanie II – Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE 2006; str. 554).
Należy wskazać, iż przyznanie przez Sąd prawa pomocy w zakresie całkowitym powinno mieć charakter wyjątkowy i być stosowane w stosunku do osób żyjących w ubóstwie. Udzielenie bowiem prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno sprowadzać się jedynie do przypadków, w których strona nie posiada rzeczywiście środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym i wykaże to w sposób przekonywujący (por. postanowienie NSA z dnia 4 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FZ 103/11, postanowienie NSA z dnia 25 lutego 2011 r., sygn. akt I FZ 26/11).
Instytucja prawa pomocy jest zatem wyjątkiem od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania przez stronę i ma zastosowanie w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Obowiązek zagwarantowania skutecznego dostępu do sądu nie oznacza jednocześnie konieczności zagwarantowania stronom bezwarunkowego prawa do uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej, ani do zwolnienia od kosztów sądowych. Wymóg ponoszenia kosztów postępowania nie stanowi ograniczenia prawa do sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Jak wskazuje się w doktrynie oraz orzecznictwie sądów administracyjnych prawo pomocy powinno być udzielane przede wszystkim osobom bezrobotnym, samotnym, bez źródeł stałego dochodu i bez majątku. Jego celem jest bowiem zapewnienie dostępu do sądu osobom, którym brak środków finansowych ten dostęp uniemożliwia.
W ocenie Sądu wnioskodawca nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
W przedmiotowej sprawie podkreślenia wymaga fakt, że zarówno skarżący, jak i osoby z nim wspólnie zamieszkujące uzyskują stały dochód miesięczny w łącznej kwocie 2.509,86 zł brutto (2.314,19 zł netto). Wprawdzie dochód ten nie jest znaczny, jednakże nie można stwierdzić, aby W. S. był osobą, wobec której istnieje możliwość przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. Ponadto, jak wynika z oświadczenia zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy rodzina wnioskodawcy korzysta z plonów, jakie przynosi gospodarstwo rolne.
Oceniając możliwości finansowe wnioskodawcy należy uwzględnić posiadany przez niego majątek – gospodarstwo rolne o powierzchni 10,8845 ha, którym może gospodarować w sposób przynoszący mu dochody. Posiadanie majątku, w szczególności nieruchomości, wyklucza w zasadzie możliwość zwolnienia od kosztów sądowych (por. postanowienie NSA z dnia 20 października 2004 r., FZ 454/04, niepubl.), a na pewno w zakresie całkowitym. Wszak udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, gdy zdobycie przez stronę środków na koszty postępowania w inny sposób jest rzeczywiście (obiektywnie) niemożliwe. To, że strona korzysta z majątku nieruchomego w sposób nieprzynoszący dochodu, nie zmienia faktu, że może on być wykorzystany jako zabezpieczenie pożyczki czy kredytu, jeśli właścicielowi brakuje pieniędzy na koszty postępowania. Także strona, która dysponuje wolnymi od obciążeń składnikami majątku, takimi jak gospodarstwo rolne jest w stanie bez pomocy państwa pokryć wydatki związane ze swym udziałem w sprawie (por. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, s. 571).
Skarżący nie wykazał ponadto, niemożności podejmowania działalności zarobkowej - choćby dorywczej, w tym złego stanu zdrowia uniemożliwiającego mu aktywność zarobkową. Przedłożone przez wnioskodawcę dokumenty, w tym zwolnienie lekarskie za okres od [...] października 2012 r. do [...] listopada 2012 r., nie zezwalają na przyjęcie, iż jego obecny stan zdrowia uniemożliwia podjęcie jakiejkolwiek działalności zarobkowej, w szczególności jeżeli zważy się, iż w stosunku do skarżącego nie zostało wydane orzeczenie o całkowitej, czy też częściowej niezdolności do pracy.
Na marginesie zaznaczyć należy, iż skarżący od kilku lat realizuje prawo dostępu do informacji publicznej, jasno i precyzyjnie formułując swoje żądania w tym zakresie i uzasadniając je poprzez wskazanie przepisów prawa, do których organ winien się zastosować. Wnosząc do Sądu liczne skargi w przedmiocie udzielenia informacji publicznej, skarżący powinien liczyć się z kosztami postępowania sądowego i zabezpieczyć środki pieniężne na ich pokrycie. Fakt niezapewnienia sobie tych środków oraz subiektywne przekonanie skarżącego, że ich nie posiada, nie stanowią podstawy do uwzględnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy.
W świetle powyższego uznać należy, iż skarżący nie wypełnia ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy.
Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 w zw. z art. 254 § 1 oraz art. 260 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.
