V SA/Wa 1623/12

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi wniesionej przez P. Sp. z o. o. w O. (zwanej dalej: ,,spółka’’ lub ,,skarżąca’’) jest postanowienie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z ... maja 2012 r., nr ..., którym utrzymano w mocy postanowienie Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z ... marca 2012 r., znak ... o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za grudzień 2011r.

Zaskarżone orzeczenie wydane zostało w następującym stanie faktycznym.

Wnioskiem z ... lutego 2013 r. spółka wystąpiła do Prezesa Zarządu PFRON o przywrócenie terminu do złożenia deklaracji SODiR dotyczącej dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za grudzień 2011 r. W uzasadnieniu podała, że z powodu awarii komputera nie miała możliwości przesłania powyższej deklaracji w wyznaczonym terminie tj. do 20 stycznia 2012 r. Spółka stwierdziła, że po usunięciu usterek w komputerze 2 lutego 2012 r. przesłała deklarację, która została odrzucona z powodu przekroczenia terminu. Do wniosku załączyła protokół przyjęcia oraz naprawy sprzętu komputerowego a także wydruk z SODiR wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za grudzień 2011 r.

Pismem z 14 lutego 2012 r. spółka podtrzymała powyższy wniosek i wyjaśniła, że uszkodzony komputer zawierał wszystkie niezbędne klucze i certyfikaty do programu SODiR, jak również dane kadrowe oraz, że z powodu braku dostępu do materiałów źródłowych nie miała możliwości przygotowania raportów ręcznie.

Postanowieniem z ... marca 2012 r. Prezes Zarządu PFRON odmówił przywrócenia terminu do złożenia wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za grudzień 2011 r. W podstawie prawnej rozstrzygnięcia powołał art. 123 § 1 w związku z art. 59 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm., zwanej dalej: ,,k.p.a.’’) oraz art. 45 ust. 3 a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 8, poz. 43 ze zm., zwanej dalej: ,,ustawa o rehabilitacji zawodowej’’).

W uzasadnieniu postanowienia Prezes Zarządu PFRON wskazał, powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych, że oceniając winę strony organ winien przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy oraz, że przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa. W ocenie organu przekazane przez spółkę wyjaśnienia pozostają bez wpływu na sposób rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Podkreślił, że ustawodawca wskazując termin do złożenia wniosku o wypłatę dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, zakreślił termin ostateczny umożliwiający złożenie dokumentów. Oznacza to, że w związku z wyjątkowym uprawnieniem w postaci możliwości uzyskania dofinansowania pracodawca winien dołożyć szczególnej staranności w dopełnieniu obowiązków, z którymi łączy się wypłata dofinansowania. W przedmiotowej sprawie przez zachowanie należytej staranności należałoby uznać przechowywanie dokumentacji dotyczącej każdego z pracowników w formie papierowej, tak by na wypadek awarii sprzętu komputerowego móc skorzystać z możliwości przewidzianej w art. 26c ust. 1a ustawy o rehabilitacji zawodowej i przesłać wniosek w formie dokumentu pisemnego.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia MPiPS stwierdził, że nie można potraktować wyjaśnień strony dotyczących awarii komputera, na którym zainstalowane zostały wszystkie klucze i certyfikaty potrzebne do logowania oraz przesyłania deklaracji, wszystkie dane kadrowe, płacowe, ZUS-owskie i księgowe jako uzasadnienie braku winy w dopełnieniu danej czynności procesowej. Strona w przypadku awarii systemu komputerowego powinna była wysłać wniosek w formie papierowej. Strona nie wprowadziła do SODiR wniosku za grudzień 2011 r. natomiast klucze/certyfikaty mogą być przeniesione na inny komputer na dowolnym nośniku, nie są na stałe przypisane do jednego komputera. W ocenie organu strona powinna zabezpieczyć dane osobowe pracowników, listy płac przed ich ewentualną utratą lub brakiem dostępu do nich poprzez tworzenie kopii zapasowych, czy to w formie elektronicznej czy papierowej. Przedstawiając powyższe organ odwoławczy stwierdził, że strona nie uprawdopodobniła, że powstała w terminie zwłoka nastąpiła bez jej winy a zarzuty podniesione w zażaleniu są niezasadne.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie podniesiono zarzuty:

1. naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 58 § 1 k.p.a. oraz § 5 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 stycznia 2009 r. w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych poprzez ich niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji błędne niezastosowanie wynikające z nieuzasadnionego przyjęcia, iż strona nie uprawdopodobniła, iż uchybienie terminu do złożenia wniosku nastąpiło bez jej winy.

2. naruszenia przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na wynik postępowania, a w szczególności:

• art. 7 i 77 k.p.a. poprzez niepodjęcie przez organy obu instancji czynności zmierzających do wszechstronnego wyjaśnienia istotnych dla sprawy okoliczności, nierozpatrzenie dowodów i okoliczności przedstawionych przez stronę istotnych dla niniejszego postępowania,

• art. 80 k.p.a. poprzez brak całościowego rozpatrzenia materiału dowodowego,

• art. 124 § 2 k.p.a. oraz art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 126 k.p.a. poprzez brak wyczerpującego uzasadnienia faktycznego zaskarżonego postanowienia, nieuzasadnienie na jakiej podstawie organ przyjął, iż strona mogła dysponować dokumentacją niezbędną dla potrzeb sporządzenia wniosku oraz załączników do niego w postaci papierowej.

• art. 136 k.p.a. poprzez brak przeprowadzenia przez organ II instancji dodatkowego postępowania wyjaśniającego w sprawie mogące wskazać czy faktycznie okoliczności przytoczone przez stronę zaistniały i czy były przez nią niezawinione.

Uzasadniając zarzuty podniesione w powyższym zakresie skarżąca podniosła, iż organ pominął fakt, że rozmiar jak i szybkość całkowitego wyłączenia sprzętu z użytkowania uniemożliwiły skarżącej przesłanie lub zapisanie danych czy choćby wydrukowanie, sporządzonego już formularza wniosku WN-D za grudzień 2011 r. Skarżąca nie miała fizycznej możliwości sporządzenia kopii zapasowej danych niezbędnych dla sporządzenia wniosku, gdyż ze względu na ilość pracowników, zarówno ogólną jak i pracowników niepełnosprawnych, wszystkie dane wprowadzane były na bieżąco zarówno do systemu kadrowego, jak i dokumentacji przesyłanej za pośrednictwem SODiR. Zdaniem skarżącej ilość pracowników zatrudnionych, jak i organizacja ich pracy wymagają znacznego zaangażowania czasowego celem wprowadzenia do systemu wszelkich danych niezbędnych dla ustalenia poszczególnych świadczeń pracowniczych, stąd też prowadzenie tychże ewidencji w formie papierowej jest wręcz fizycznie niemożliwe, a z pewnością nader utrudnione. Ponadto prowadzenie ewidencji w ten sposób zdecydowanie zwiększa ryzyko wystąpienia błędów i nieścisłości rachunkowych. Mając powyższe na względzie skarżąca wskazała, iż uchybienie terminu do wniesienia wniosku nastąpiło bez jej winy.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swe stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m. in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269, ze zm.) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270, ze zm., zwanej dalej: "p.p.s.a."), sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego. Stosownie do art. 134 p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Opierając się na przytoczonych wyżej przepisach p.p.s.a. Sąd uwzględnił skargę stwierdził bowiem, że Minister Pracy i Polityki Społecznej orzekając w następstwie rozpatrzenia zażalenia skarżącej dopuścił się naruszenia przepisów postępowania administracyjnego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy (145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.), a w konsekwencji nieprawidłowo (przedwcześnie) uznał, że rozstrzygnięcie organu I instancji – odmawiającego przywrócenia terminu do złożenia wniosku o wypłatę dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych – odpowiada prawu.

Z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że skarżąca nie przekazała do PFRON wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za grudzień 2011 r. w terminie przewidzianym w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 stycznia 2009 r. w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych (Dz. U. z 2009 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), tj. do 20 dnia następującego po miesiącu, którego wniosek dotyczył. Pismem z dnia 3 lutego 2012 r. skarżąca wystąpiła do Prezesa Zarządu PFRON o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o wypłatę dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za grudzień 2011r. W uzasadnieniu powołała się na brak możliwości przekazania wniosku, w wymaganym prawem terminie, z powodu awarii komputera. Do pisma skarżąca załączyła kopię protokołu przyjęcia komputera do serwisu z 18 stycznia 2012 r. oraz kopię protokołu naprawy sprzętu komputerowego z 2 lutego 2012 r. Wniosek o wypłatę dofinansowania został przekazany przez skarżącą do PFRON za pośrednictwem SODiR w dniu 2 lutego 2012 r.

Wobec tak sformułowanego wniosku skarżącej zastosowanie w sprawie miał art. 58 k.p.a., który reguluje instytucję przywrócenia terminu na prośbę zainteresowanego, w tym przesłanki przywrócenia terminu. W świetle art. 58 k.p.a. organ administracji publicznej jest obowiązany przywrócić termin, gdy zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki: po pierwsze gdy uchybienie terminu nastąpiło bez winy zainteresowanego i brak winy zostanie uprawdopodobniony, po drugie gdy zainteresowany złożył wniosek o przywrócenie terminu w ciągu siedmiu dni od ustania przyczyny uchybienia terminowi, po trzecie zainteresowany dopełnił czynności dla której określony był termin jednocześnie ze złożeniem wniosku o przywrócenie terminu.

W orzecznictwie sądów administracyjnych – co zostało również wskazane przez organ - powszechny jest pogląd wskazujący, że o braku winy zainteresowanego można mówić jedynie wówczas, gdy zainteresowany działał z najwyższą starannością, jednakże dopełnienie czynności w terminie stało się niemożliwe z powodu trudnej do przezwyciężenia przeszkody, niezależnej od osoby zainteresowanej. Obowiązkiem osoby ubiegającej się o przywrócenie terminu jest jedynie uprawdopodobnienie (uwiarygodnienie), a nie wykazanie istnienia okoliczności uzasadniających przywrócenie terminu. Stwierdzenie istnienia tych okoliczności powinno nastąpić w toku postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez organ właściwy do przywrócenia terminu. Ocena przesłanek zastosowania w sprawie art. 58 k.p.a. musi odbywać się z odwołaniem do wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności konkretnego przypadku, przy uwzględnieniu wszelkich koniecznych środków dowodowych z uwzględnieniem słusznego interesu strony, a wszelkie niejasności i niedopowiedzenia nie mogą być interpretowane na niekorzyść wnoszącego (patrz: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 21 lipca 2009 r., sygn. akt IV SA/Po 456/09, Lex nr 553455).

W rozpatrywanej sprawie poza sporem pozostaje okoliczność, że komputer skarżącej obsługujący programy ewidencji pracowniczych i księgowych uległ awarii w dniu 18 stycznia 2012 r. i został skutecznie naprawiony 2 lutego 2012 r. Niesporne jest także, że skarżąca złożyła wniosek o przywrócenie terminu w wymaganym przez art. 58 § 2 k.p.a. terminie oraz, że wraz z tym wnioskiem dopełniła czynności dla której określony był termin, tj. złożyła wniosek o dofinansowanie do PFRON za pośrednictwem SODiR. Istota sporu sprowadza się natomiast do kwestii czy ocena organu orzekającego - w zakresie nie spełnienia przez skarżącą przesłanki dotyczącej wykazania braku winy w uchybieniu terminu - jest uzasadniona i w związku z tym czy prawidłowe jest odmowne załatwienie wniosku skarżącej o przywrócenie terminu.

Zdaniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej skarżąca nie uprawdopodobniła, że naruszenie terminu do złożenie wniosku o wypłatę dofinansowania nastąpiło bez winy skarżącej. Podstawą takiego stanowiska organu jest przekonanie, że strona powinna prowadzić dokumentację w formie papierowej co pozwoliłoby na skorzystanie z możliwości przekazania wniosku w formie dokumentu pisemnego. Tak sformułowana ocena powinna jednak odnosić się konkretnie do sytuacji skarżącej i podnoszonych przez skarżącą argumentów.

Tymczasem Minister Pracy i Polityki Społecznej w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia nie odniósł się do argumentów skarżącej podniesionych w zażaleniu, a dotyczących braku możliwości zachowania terminu do wniesienia wniosku o wypłatę dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych – poprzez złożenie tego wniosku w formie papierowej. Organ orzekający nie wyjaśnił w ogóle – w kontekście stanowiska skarżącej, wskazującej na niemałą ilość zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych (88 osób) - dlaczego jego zdaniem skarżąca miała możliwość sporządzenia wniosku w formie papierowej, zwłaszcza, że awaria komputera, która była zdarzeniem nieprzewidywalnym i nagłym, nastąpiła 2 dni przed upływem terminu wymaganego dla wysłania wniosku o dofinansowanie. Organ, który wydał zaskarżone rozstrzygnięcie pominął także argumentację zawartą w oświadczeniu głównej księgowej, zatrudnionej w skarżącej spółce, które to oświadczenie załączone zostało do zażalenia. Treść tego oświadczenia wskazuje na to, że skarżąca posiada jedną licencję na oprogramowanie systemowe: kadry, handel i księgi handlowe. Organ nie przeanalizował - przy ocenie winy skarżącej w uchybieniu terminu - argumentów z zażalenia, że skarżąca do stycznia 2012 r. zawsze wysyłała wniosek Wn – D w terminie określonym przepisem prawa, co zdaniem skarżącej potwierdza dodatkowo, ze przekroczenie terminu wynikało z przyczyn od niej niezależnych.

Minister nie zbadał zatem obiektywnej możliwości skarżącej do sporządzenia i wysłania wniosku w formie papierowej o dofinansowanie wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych za grudzień 2011 r. w wymaganym prawem terminie, co stanowiłoby podstawę do dokonania prawidłowej oceny w zakresie uprawdopodobnienia przez skarżącą braku winy w uchybieniu terminu. W tej sytuacji lakoniczne (nie odnoszące się do sytuacji skarżącej) stwierdzenie organu wskazujące na powinność skarżącej prowadzenia pełnej dokumentacji pracowniczej w formie papierowej i wniesienia wniosku w formie papierowej nie mogą stanowić o prawidłowości zaskarżonego postanowienia. W ocenie Sądu uprawnienie do przekazania wniosku o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w formie papierowej, zgodnie z art. 25c ust. 4 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, nie wyłącza co do zasady możliwości przywrócenia terminu na podstawie art. 58 k.p.a. w sytuacji awarii komputera, na którym prowadzone są ewidencje pracownicze i księgowe oraz zainstalowane jest oprogramowanie do wysyłania wniosków w formie elektronicznej.

Rozstrzygnięcie sprawy, co jej istoty może nastąpić po dokładnym wyjaśnieniu stanu faktycznego. Ocena czy skarżąca wykazała, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy należy do organu administracji publicznej, jednakże powyższa ocena powinna być poprzedzona analizą całokształtu okoliczności faktycznych sprawy.

Uwzględniając wszystko powyższe, w ocenie Sądu, należało uznać, że postępowanie organu w rozpatrywanej sprawie narusza art. 7 k.p.a., który stanowi m. in., że w toku postępowania organy administracji publicznej z urzędu podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes publiczny i słuszny interes obywateli. Postępowanie to jest niezgodne z art. 77 § 1 k.p.a., którym obliguje organ administracji publicznej by w sposób wyczerpujący rozpatrzył cały materiał dowodowy. Nie sposób nie zauważyć, że zaskarżone postanowienie narusza art. 107 § 3 k.p.a. - mający, na mocy art. 126 k.p.a., odpowiednie zastosowanie do postanowień - który stanowi, że uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Minister Pracy i Polityki Społecznej ponownie rozpatrując zażalenie skarżącej zobligowany będzie do uwzględnienia stanowiska zaprezentowanego w uzasadnieniu wyroku. W szczególności - przy ocenie uprawdopodobnienia przez skarżącą braku winy w uchybieniu terminu - powinien odnieść się i przeanalizować argumenty skarżącej podniesione w zażaleniu, w tym dotyczące ilości zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych (związanymi z tym utrudnieniami w prowadzeniu ewidencji w formie papierowej), czasu wystąpienia awarii komputera w odniesieniu do daty upływu terminu na wysłanie wnioski, czy posiadanej licencji oprogramowania a także kluczy do SODiR. W ocenie Sądu niezbędne, w powyższym zakresie, będzie także rozważenie przez organ orzekający rodzaju prowadzonej przez skarżącą działalności, ilości osób zatrudnionych w biurze spółki, charakteru, miejsca i czasu wykonywania pracy przez pracowników niepełnosprawnych (ich dokumentowania) oraz zmian w ilości osób niepełnosprawnych - na które okoliczności zwrócił uwagę na rozprawie Prezes Zarządu skarżącej spółki.

Stwierdzone naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, spowodowały konieczność uchylenia zaskarżonego postanowienia, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.