IV SA/Gl 675/12

Uzasadnienie

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w C. decyzją z dnia [...]r. nr [...] odmówił stwierdzenia u A.Ś. choroby zawodowej - choroby opłucnej lub osierdzia wywołanej pyłem azbestu - wymienionej w pozycji 4 wykazu chorób zawodowych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869).

Decyzję wydano w oparciu o postępowanie wyjaśniające i orzeczenia lekarskie Poradni Chorób Zawodowych w S. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w K. z dnia [...]r. nr [...] i Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. z dnia [...]r. nr [...]. Obie jednostki orzecznicze nie stwierdziły u strony choroby zawodowej.

Organ zaznaczył w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, że w okresie od 3 marca 1992 r. do 4 listopada 2008 r. nie można wykluczyć ekspozycji strony na azbest, jednakże brak rozpoznania u niej chorób opłucnej lub osierdzia wywołanych pyłem azbestu nie daje podstawy do wydania decyzji stwierdzającej chorobę zawodową.

A.Ś. złożyła od decyzji odwołanie, zgłaszając zastrzeżenia co do oceny narażenia zawodowego. Podkreślała, że aktualnych dolegliwości zdrowotnych nabawiła się podczas 17 - letniej pracy zawodowej w zakładzie A S.A. w C..

[...] Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w K. decyzją z dnia [...]r. nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu Postępowania Administracyjnego, art. 2351 Kodeksu pracy oraz § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Za podstawę rozstrzygnięcia w przedmiocie podejrzenia choroby zawodowej organ odwoławczy przyjął warunki jakie powinny być spełnione do uznania zawodowej etiologii rozpoznanego schorzenia, biorąc pod uwagę definicję choroby zawodowej, określoną w art. 2351 Kodeksu pracy, który stanowi, iż za chorobą zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych " narażeniem zawodowym".

Organ na wstępie opisał przebieg postępowania wyjaśniającego, które wykazało, że odwołująca pracowała w latach 1992-2009 w zakładzie A S.A. w C. jako operator miejskiej sieci trakcyjnej wykonując czynności zawodowe (odbieranie i przekazywanie telefoniczne informacji) w dyżurce i hali podstacji (kontrola pracy urządzeń elektroenergetycznych), gdzie elementami urządzeń podstacyjnych były m.in. płyty azbestowo- cementowe. Pomiary stężeń pyłu azbestowego podczas konserwacji urządzeń nie wykazywały przekroczeń normy, natomiast obecność włókien azbestu określono jako poniżej wykrywalności metody. Organ odwoławczy w podsumowaniu stwierdził, że nie można wykluczyć ekspozycji A.Ś. na azbest w okresie od 1992 do 2008 roku.

Odwołująca była badana w Poradni Chorób Zawodowych w S. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w K. (orzeczenie lekarskie z dnia [...]r. nr [...]), gdzie lekarze specjaliści orzekli o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej - choroby opłucnej lub osierdzia wywołanej pyłem azbestu wymienionej w poz. 4 wykazu chorób zawodowych rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych. Orzeczenie wydano w oparciu o wywiad chorobowy, badania przedmiotowe oraz obraz rtg klatki piersiowej, w którym nie stwierdzono zmian przemawiających za obecnością rozległych zgrubień blaszek opłucnej lub osierdzia, wysięku opłucnowego i w związku z powyższym nie znaleziono podstaw do rozpoznania choroby opłucnej lub osierdzia wywołanej pyłem azbestu.

Następnie A.Ś. została przebadana w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S., gdzie lekarze specjaliści w orzeczeniu lekarskim z dnia [...]r. nr [...], w oparciu o wywiad, wykonane badania rtg oraz analizę charakterystyki narażenia zawodowego, również nie znaleźli podstaw do rozpoznania choroby opłucnej lub osierdzia wywołanej pyłem azbestu.

A.Ś. złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na decyzję organu odwoławczego domagając się ponownego zbadania sprawy. Zarzuciła organowi, że wydał decyzję w oparciu o niezgodne z prawdą dokumenty wydane przez A S.A., czyli kartę narażenia zawodowego. W ocenie skarżącej pracowała ona w latach 1992-2009 w bezpośrednim kontakcie z azbestem przez osiem godzin dziennie. Podkreśliła, że jej zdrowie i życie było narażone, natomiast pracodawca zatajał przed nią wyniki pomiarów stężenia azbestu w miejscu pracy.

W odpowiedzi na skargę organ przytoczył argumentację powołaną w uzasadnieniu skarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie należy podnieść, że po myśli art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270), zwanej dalej jako "P.p.s.a.", sądy administracyjne w zakresie swojej właściwości sprawują kontrolę działalności administracji publicznej stosując środki określone w ustawie. Zgodnie zaś z treścią art. 134 § 1 P.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związanym zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Z brzmienia art. 145 § 1 P.p.s.a. wynika natomiast, że w przypadku, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź wreszcie inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas w zależności od rodzaju naruszenia uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, albo stwierdza ich nieważność bądź niezgodność z prawem. Zaskarżona decyzja może zatem ulec uchyleniu wtedy, gdy organom administracji publicznej można postawić zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy też procesowego, jeżeli miało ono, bądź mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W tym kontekście uznano, że skarga w niniejszej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie. Sądowa kontrola legalności, przeprowadzona stosownie do wskazań zawartych w art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) wykazała bowiem, że zaskarżona decyzja odpowiada wymogom prawa.

Materialnoprawne przesłanki stwierdzenia choroby zawodowej określa definicja sformułowana w art. 235¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. nr 21 z 1998 r., poz. 94 ze zm.), zwanego dalej jako "K.p.", zgodnie z którą, za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".

Natomiast według art. 235² K.p. rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Wobec tego można zauważyć, że choroba zawodowa jest wyłącznie pojęciem prawnym oznaczającym schorzenie, które pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowym z pracą. Przyczyną ją wywołującą może być praca, jej rodzaj, charakter oraz warunki jej wykonywania.

Podsumowując, dla stwierdzenia choroby zawodowej konieczne jest spełnienie dwóch ustawowych przesłanek: rozpoznanie choroby wymienionej w wykazie chorób zawodowych, stanowiącym załącznik do cytowanego wyżej rozporządzenia z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych oraz stwierdzenie - przynajmniej z wysokim prawdopodobieństwem, że została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.

Stosownie przy tym do § 8 ust. 1 cytowanego rozporządzenia z dnia 30 czerwca 2009 r. podstawą wydania przez właściwego inspektora sanitarnego decyzji o stwierdzeniu lub odmowie stwierdzenia choroby zawodowej jest materiał dowodowy, a w szczególności dane zawarte w formularzu oceny narażenia zawodowego oraz w orzeczeniach lekarskich wyspecjalizowanych jednostek diagnostycznych powołanych do rozpoznawania chorób zawodowych, wymienionych w § 5 rozporządzenia.

Jak wynika z akt sprawy i karty oceny narażenia zawodowego skarżąca w latach 1992 - 2010 pracowała w spółce A S.A. w C. jako operator podstacji trakcyjnej, operator miejskiej stacji trakcyjnej oraz telefonistka, gdzie mogła mieć kontakt z azbestem. Wbrew zarzutom skarżącej wymaga zaakcentowania, że organy sanitarne obu instancji działając w oparciu o wyniki dochodzenia epidemiologicznego (w tym kartę oceny narażenia zawodowego), zgodnie przyjęły, że w miejscu pracy A.Ś. występowało źródło pyłu azbestowego, które mogło być uwalniane do powietrza. Tym samym pomimo, że pomiary w 2007 r. nie wykazały przekroczeń dopuszczalnej normy stężeń pyłu w miejscu pracy, to nie wykluczono ekspozycji skarżącej na ten czynnik w okresie od 3 marca 1992 r. do 4 listopada 2008 r. Organ uznał zatem za prawdopodobną i bezsporną okoliczność świadczenia przez nią pracy w warunkach szkodliwych, stwarzających potencjalne ryzyko powstania schorzenia określonego w pozycji 4 wykazu chorób zawodowych załącznika do rozporządzenia z dnia 30 czerwca 2009r. Jednakże wymaga podkreślenia, że skarżąca nie spełniła pozostałej drugiej przesłanki umożliwiającej stwierdzenie choroby zawodowej, którą jest jej rozpoznanie przez lekarzy orzeczników obu uprawnionych jednostek orzeczniczych (I i II stopnia).

Lekarze specjaliści Poradni Chorób Zawodowych w S. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w K. (orzeczenie lekarskie z dnia [...]r. nr [...]), jednoznacznie orzekli o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej. Orzeczenie wydano w oparciu o wywiad chorobowy, badania przedmiotowe oraz obraz rtg klatki piersiowej, w którym nie stwierdzono zmian przemawiających za obecnością rozległych zgrubień blaszek opłucnej lub osierdzia, wysięku opłucnowego i w związku z powyższym nie znaleziono podstaw do rozpoznania choroby opłucnej lub osierdzia wywołanej pyłem azbestu.

Orzeczenie analogicznej treści wydano w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S., gdzie biegli z zakresu medycyny pracy w orzeczeniu lekarskim z dnia [...]r. nr [...], w oparciu o wywiad, wykonane badania rtg oraz analizę charakterystyki narażenia zawodowego, również nie znaleźli podstaw do rozpoznania choroby opłucnej lub osierdzia wywołanej pyłem azbestu. Opisując badania rtg zaznaczono, że przepona wolna, płuca bez zmian naciekowych, sylwetka serca i dużych naczyń w normie.

Należy w tym miejscu podkreślić, że organ inspekcji sanitarnej, wydający decyzję w przedmiocie stwierdzenia choroby zawodowej, jest związany konkretnym orzeczeniem lekarskim i nie dysponując przeciwdowodami, które mogłyby orzeczenia te podważyć, nie ma podstaw do przyjęcia, że rzeczywisty stan zdrowia strony kształtuje się odmiennie od wyników badań stanowiących postawę orzeczeń lekarskich (vide wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 sierpnia 2011 r., sygn. akt II OSK 800/11 i powołane w nim orzecznictwo, dostępny w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Orzeczenia lekarskie, wydane w toku takiego postępowania przez jednostki medyczne, mają bowiem wartość dowodową opinii biegłego (vide wyrok NSA z dnia 18 maja 2011 r., sygn. II OSK 9/11, dostępny w internetowej bazie orzeczeń). Organ powinien jednak ocenić orzeczenie jako dowód w postępowaniu z zachowaniem zasad wyznaczonych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Zważyć należy, że oba orzeczenia lekarskie zostały sporządzone przez profesjonalne jednostki, które dysponują specjalistycznymi wiadomościami, a uzasadnienia obu orzeczeń są przekonujące. Na podstawie wykonanych badań rtg (zdjęcia rentgenowskie nie wykazały zmian w płucach i osierdziu) i oceny narażenia zawodowego wywiedziono w nich zgodnie, w sposób nie budzący wątpliwości, że nie rozpoznano u skarżącej choroby wywołanej pyłem azbestowym. Co więcej, skarżąca zarówno w toku postępowania administracyjnego, jak i sądowego nie kwestionowała ustaleń biegłych i nie zarzuciła im błędnej diagnozy.

Reasumując dokonane rozważania przyjdzie stwierdzić, że zaskarżona decyzja zapadła na skutek wyczerpującego wyjaśnienia sprawy, na podstawie zgromadzonych i potrzebnych do jej rozstrzygnięcia dowodów, właściwej ich oceny oraz prawidłowych rozważań faktycznych i prawnych. Została też prawidłowo uzasadniona i uwzględnia przepisy obowiązującego rozporządzenia z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Jest zatem zgodna z przepisami postępowania, w tym art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Dla ostatecznego wyniku sprawy nie ma znaczenia okoliczność podnoszona w skardze (potwierdzona defacto przez organy sanitarne), że skarżąca pracowała w warunkach narażenia na działanie czynnika szkodliwego, skoro występującemu u niej ewentualnemu schorzeniu nie można przypisać cech choroby zawodowej. Jak już wcześniej wskazano, aby dane schorzenie mogło być uznane za chorobę zawodową muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki, a mianowicie po pierwsze rozpoznane schorzenie musi odpowiadać chorobie ujętej w wykazie chorób zawodowych oraz po drugie winno być spowodowane czynnikami szkodliwymi dla zdrowia występującymi na stanowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.

Organy orzekające w sprawie prawidłowo zastosowały przepisy prawa materialnego w odniesieniu do ustalonego stanu faktycznego, a przede wszystkim do przedstawionych im jednomyślnych konkluzji orzeczeń lekarskich, które nie rozpoznały u skarżącej jednostki chorobowej wymienionej w pozycji 4 wykazu chorób zawodowych załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych, czyli choroby opłucnej lub osierdzia wywołanej pyłem azbestu.

W tym stanie rzeczy, skoro zaskarżona decyzja odpowiada prawu, na podstawie art. 151 P.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.