I OPP 52/14

Uzasadnienie

J. G., A. G. i S. W., pismem z dnia 18 marca 2014 r. (data stempla pocztowego 2 czerwca 2014 r.) wnieśli skargę na przewlekłość postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta L. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji w części dotyczącej odszkodowania oraz stwierdzenia wydania decyzji z naruszeniem prawa w części dotyczącej wywłaszczenia, żądając stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie oraz zasądzenia od Skarbu Państwa – Naczelnego Sądu Administracyjnego kwoty 10.000 zł tytułem odszkodowania za niezałatwienie sprawy w terminie i zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W skardze na przewlekłość skarżący podnieśli, że od dnia przekazania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie skargi kasacyjnej Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, tj. od stycznia 2013 r. nie zostały podjęte przez Naczelny Sąd Administracyjny jakiekolwiek czynności procesowe zmierzające do zakończenia postępowania.

Z akt sprawy wynika, że skarga Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta L. z dnia 10 października 2011 r. wraz z odpowiedzią na skargę i aktami sprawy została przekazana przez Ministra Infrastruktury do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w dniu 8 listopada 2011 r. Pismem z dnia 9 listopada 2011 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wezwał P. K. – kuratora nieobecnej S.W. do nadesłania dokumentu, z którego wynikałoby umocowanie do występowania przed sądami administracyjnymi jako kurator dla nieobecnej S. W. Z uwagi na zwrot przesyłki sądowej, wezwania do nadesłania dokumentu uprawniającego P.K. do działania przed sądami administracyjnymi w imieniu S. W. kierowano przy pismach Sądu z dnia 14 grudnia 2011 r. i 20 stycznia 2012 r. Pismem z dnia 20 lutego 20`2 r. P. K. poinformował, że stosowny dokument zostanie przedłożony niezwłocznie po jego wydaniu i otrzymaniu. Następnie przy piśmie z dnia 20 czerwca 2012 r. P. K. przedłożył postanowienie Sądu Rejonowego [...] w L. Wydział [...] upoważniające do reprezentowania interesów S. W. przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie i Naczelnym Sądem Administracyjnym. Wyrokiem z dnia 21 września 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną decyzję oraz stwierdził, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu. Pełnomocnik Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej pismem z dnia 5 grudnia 2012 r. wniósł skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2012 r., która wpłynęła do Naczelnego Sądu Administracyjnego w dniu 25 stycznia 2013 r.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Rozpoznając skargi J. G., A. G. i S. W. na naruszenie ich prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu sądowym toczącym się przed Naczelnym Sądem Administracyjny w sprawie o sygn. akt I OSK 166/13, Naczelny Sąd Administracyjny doszedł do wniosku, że prawo strony skarżącej nie zostało naruszone.

Skarga o stwierdzenie, że w postępowaniu przed sądem administracyjnym nastąpiła przewlekłość postępowania może być uwzględniona, jeśli są podstawy do przyjęcia, że na skutek działania lub bezczynności tego sądu naruszone zostało prawo strony do rozpoznania jej sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm. - dalej jako "ustawa"). Konieczne jest więc ustalenie, że wystąpiła zwłoka w postępowaniu sądowym (przewlekłość postępowania) oraz że zwłoka ta jest nieuzasadniona.

Ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, nie określa wprost, jaki okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy należy uznać za nieuzasadnioną zwłokę. Pewna wskazówka wynika jednak z art. 14 ustawy, który stanowi, że skarżący może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie po upływnie 12 miesięcy. Oznacza to, że ustawodawca uznał za przewlekłe takie postępowanie, które trwa dłużej niż 12 miesięcy (por. postanowienia NSA: z dnia 24 kwietnia 2008 r., I OPP 16/08, Lex 479698, z dnia 4 czerwca 2008 r., I OPP 20/08, Lex 479136, z dnia 24 lipca 2008 r., II OPP 20/08, Lex 493700).

Z kolei stosownie do art. 2 ustawy, o nieuzasadnionej zwłoce można mówić wówczas, jeśli postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne do jego zakończenia, uwzględniając ocenę terminowości i prawidłowości czynności sądowych, ale także zachowań stron, a w szczególności strony, która zarzuca przewlekłość postępowania.

Ocena powyższa nie może być oderwana od obowiązku sądu rozpoznawania wszystkich spraw wniesionych do sądu bez nieuzasadnionej zwłoki, przy zachowaniu zasady rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oraz uwzględnieniu przepisów nakazujących rozpoznawanie niektórych rodzajów spraw w ustawowo określonych terminach. W myśl bowiem do przepisu § 49 ust. 1 uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie regulaminu wewnętrznego urzędowania Naczelnego Sądu Administracyjnego (M. P. nr 86 poz. 1007; dalej jako: "uchwała") sprawy wpływające ze środkami odwoławczymi od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych należy rozpoznawać według kolejności ich wpływu do Sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zasada rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oznacza, że sprawa wniesiona później nie może być rozpoznana przed rozpoznaniem spraw, które zostały wniesione do Sądu wcześniej. Zauważyć należy, że istnieją jednak podstawy do szybszego rozpoznawania spraw wynikające, bądź to wprost z przepisów ustawy, które określają terminy rozpoznawania spraw przez sąd, bądź to z przepisów regulujących tryb postępowania umożliwiający rozpoznanie sprawy poza kolejnością. Ma to szczególne znaczenie w sprawach, w których stopień faktycznej i prawnej zawiłości nie jest znaczny, a ich charakter prawny i znaczenie dla strony przemawia za szybszym rozpoznaniem sprawy. Takie możliwości stwarza zarządzenie rozpoznania sprawy poza kolejnością, jeżeli strona przedstawi powody uzasadniające rozpoznanie sprawy poza kolejnością (§ 49 ust. 2 powołanej uchwały).

Postępowanie przez Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie o sygn. akt I OSK 166/13, w której strony skarżące zarzuciły przewlekłość trwa 18 miesięcy. Czas trwania tego postępowania przekroczył okres 12 miesięcy, jednakże nie można uznać, że zwłoka ta ma charakter nieuzasadniony.

Po pierwsze, w niniejszej sprawie wyznaczono już termin rozprawy na dzień 31 lipca 2014 r.

Po drugie, należy mieć na uwadze, że znaczna liczba spraw wpływających ze środkami odwoławczymi do Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowi przyczynę długiego oczekiwania na rozpoznanie sprawy według kolejności jej wpływu. Obecnie średni okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy w I Wydziale Izby Ogólnoadministracyjnej Naczelnego Sądu Administracyjnego wynosi około 20 miesięcy. Przy odniesieniu okresu oczekiwania stron na rozpoznanie sprawy przed NSA do ww. średniego czasu oczekiwania na rozpoznanie spraw, który wynika z liczby wpływających spraw i stosowania - zgodnie z wyżej powoływanymi wymogami prawa - zasady rozpoznawania spraw zgodnie z kolejnością ich wypływu, należy ocenić, że wniosek o stwierdzenie przewlekłości postępowania jest bezzasadny.

Po trzecie, w kategorii spraw, do której należy niniejsza sprawa przepisy szczególne nie nakładają na Sąd obowiązku rozpoznania sprawy poza kolejnością.

Po czwarte, żadna ze stron postępowania nie składała wniosku o przyśpieszenie rozpoznania sprawy (§ 49 ust. 2 powołanej uchwały).

Należy podkreślić, że szybkość orzekania nie może stanowić przeszkody we właściwym funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości. Ocena, czy wystąpiła przewlekłość postępowania jest dokonywana na podstawie obiektywnych i ustawowych kryteriów w odniesieniu do realiów faktycznych i prawnych danej sprawy (por. postanowienie NSA z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II FPP 11/11, oraz z dnia 8 maja 2012 r., sygn. akt II FPP 3/12, publ. CBOSA). O naruszeniu jednej z podstawowych zasad postępowania (rozpatrzenie sprawy w rozsądnym terminie), określonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP decyduje nie sam upływ czasu, ale nieuzasadnione przewlekanie procesu (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 stycznia 2003 r., sygn. akt II AKz 3/03, publ. Wokanda 2004/3/44), co w tej sprawie nie miało miejsca.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w sprawie nie nastąpiła przewlekłość postępowania. Z tych też względów, na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy, Naczelny Sad Administracyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.