I SA/Sz 621/12
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie
2012-10-24Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Anna Sokołowska /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Kazimierz Maczewski, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Kowalewska,, Sędzia WSA Anna Sokołowska (spr.), Protokolant Łukasz Górny, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 10 października 2012 r. sprawy ze skargi B. K. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w .K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek uchyla zaskarżaną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia [...] r. znak: [...]
Uzasadnienie
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] nr [...] Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. utrzymał w mocy wydaną w stosunku do B.K. decyzję tego organu z [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek.
Jak wynika z akt sprawy, B.K. (dalej: wnioskodawca) wnioskiem z 8 lutego 2012 r., powołując się na przepis art. 11 pkt 1a ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378, dalej: ustawa), wystąpił o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne z uwagi na ich przedawnienie.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z dnia 16 lutego 2012 r. zawiadomił wnioskodawcę o wszczęciu postępowania administracyjnego i zobowiązał do złożenia dokumentów dotyczących sytuacji majątkowej, finansowej, zdrowotnej i rodzinnej.
Decyzją z dnia [...] powołując się na przepisy art. 28 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) określające przesłanki umorzenia należności z tytułu składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych, odmówił umorzenia należności. Organ ten stwierdził w uzasadnieniu, że zadłużenie dotyczy składek na ubezpieczenia własne jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz że w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły przesłanki umożliwiające umorzenie długu.
Odnosząc się do wskazanych we wniosku przepisów ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, organ poinformował wnioskodawcę, że przepis ten nie reguluje zasad umarzania należności, a odnosi się do okresu przedawnienia należności z tytułu składek. Organ wyjaśnił, że przedawnione należności wygasają, a umarzane mogą być zobowiązania wymagalne.
Organ ten wskazał następnie, że przedawnieniu uległy zaległości wnioskodawcy za okres od listopada 2001 r. do lutego 2002 r. Dalej organ stwierdził, że zobowiązania wnioskodawcy za okres od marca 2002 r. do grudnia 2004 r. nie uległy przedawnieniu. Organ ten wyjaśnił, że zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2011 r. zaległe składki podlegają 10- letniemu okresowi przedawnienia. Od dnia 1 stycznia 2012 r. okres przedawnienia został skrócony do 5 lat, ale w odniesieniu do składek, których bieg przedawnienia rozpoczął się w dniu 1 stycznia 2012 r. lub później. Powołując dodatkowo przepisy przejściowe ustawy, organ ten stwierdził, że w odniesieniu do składek stanowiących przedmiot niniejszej decyzji, podstawowy okres przedawnienia wynosi 10 lat.
Wnosząc o ponowne rozpatrzenie wniosku, B.K., powołując się na przepisy ustawy stwierdził, że jego zaległości z okresu od marca 2002 r. do grudnia 2004 r. uległy przedawnieniu z dniem 1 stycznia 2010 r.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w wydanej na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa w związku z art. 83 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) decyzji, stwierdził, że powołane okoliczności nie dają podstaw do zmiany decyzji.
Organ ten stwierdził, że powołane przez wnioskodawcę okoliczności nie dają podstaw do zmiany decyzji. Wyjaśnił dalej, że ustawa, która wprowadziła od 01 stycznia 2012r. 5- letni okres przedawnienia należności z tytułu składek, wprowadziła również przepisy przejściowe, regulujące przedawnienie w przypadku, gdy jego bieg rozpoczął się przed dniem 01 stycznia 2012 r.
W myśl uregulowań wynikających z art. 27 ustawy do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed dniem 01 stycznia 2012r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 01 stycznia 2012r. (ust.1). Takie uregulowanie oznacza, że w odniesieniu do składek, których bieg terminu przedawnienia rozpoczął się przed wejściem w życie ustawy, stosuje się 5-letni okres przedawnienia, liczony jednakże nie wcześniej niż od dnia 01 stycznia 2012r. Natomiast w przypadku gdy przedawnienie rozpoczęte przed dniem 01 stycznia 2012r. nastąpiłoby zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 2011r. okresem przedawnienia wcześniej, wówczas przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (ust. 2). Wprowadzenie takiego zapisu w art. 27 ust. 2 pozwoliło w odniesieniu do zobowiązań wnioskodawcy zastosować wcześniejsze przepisy, według których zadłużenie do grudnia 2004r. ostatecznie przedawni się - jeżeli nie nastąpi przerwanie ani zawieszenie biegu terminu przedawnienia - w styczniu 2015r. Natomiast w przypadku liczenia terminu przedawnienia zgodnie z zapisem art. 27 ust. 1 - bez zawieszenia czy przerwania jego biegu -ostateczne przedawnienie mogłoby nastąpić 01 stycznia 2017r. Organ podkreślił, że Zakład nie może zastosować nowego, krótszego okresu przedawnienia do należności, które stały się wymagalne i ich termin przedawnienia zaczął biec według wcześniejszych zasad, gdyż prawo to nie działa wstecz.
W kierowanej do sądu skardze na wyżej opisaną decyzję, wnosząc o jej uchylenie i uznanie zaległości za przedawnione z mocy prawa, B.K., opisując okoliczności związane z powstaniem zaległości, po raz kolejny stwierdził, że jego zaległości z okresu od marca 2002 r. do grudnia 2004 roku, na podstawie przepisów ustawy, uległy przedawnieniu z dniem 1 stycznia 2010 r.
W odpowiedzi na skargę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., wnosząc o oddalenie skargi, podtrzymało argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sąd administracyjny kontroluje zaskarżone decyzje administracyjne w zakresie ich legalności, rozumianej jako zgodność tych aktów z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, zaś na podstawie art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270) zwanej dalej jako p.p.s.a, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Skarga zasługuje na uwzględnienie, ponieważ zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem prawa procesowego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).
Istota sporu między stronami sprowadza się do kwestii przedawnienia składek objętych wnioskiem o udzielenie ulgi.
Obowiązkiem organu rozpatrującego wniosek o umorzenie należności z tytułu składek w sytuacji, gdy minął podstawowy termin ustalony dla przedawnienia, to jest 5 lat - obowiązujący do końca 2002 r., 10 lat-obowiązujący od 1 stycznia 2003 r. do 1 stycznia 2012 r. kiedy to ponownie objęto składki pięcioletnim terminem przedawnienia na podstawie art. 24 ust. 4 ustawy systemie ubezpieczeń społecznych zmienionego przez art. 11 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. z 2011 r. Nr 232 poz. 1378), było ustalenie kwoty istniejących należności składkowych, wciąż obciążających skarżącego.
Nie może bowiem toczyć się postępowanie o przyznanie ulgi w stosunku do należności, które już wygasły. Takie bowiem postępowanie z chwilą przedawnienia należności z tytułu składek - staje się bezprzedmiotowe.
Postępowanie w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek unormowane w art. 28 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm., dalej jako "u.s.u.s."), dotyczyć może tylko i wyłącznie należności istniejących, do których uiszczenia płatnik jest zobowiązany. Niedopuszczalne jest natomiast objęcie postępowaniem należności, które wygasły na skutek przedawnienia. Dlatego jeżeli zobowiązany w swoim wniosku o umorzenie należności zasadnie wskazałby również składki, które uległy przedawnieniu, to w tym zakresie organ pierwszej instancji powinien umorzyć postępowanie jako bezprzedmiotowe (art. 105 k.p.a.). Jeżeli zaś przedawnienie należności stwierdzone zostanie dopiero w postępowaniu będącym skutkiem wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, to Zakład powinien uchylić zaskarżoną decyzję w części dotyczącej przedawnionych należności i w tym zakresie umorzyć postępowanie pierwszej instancji (art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a.).
Należy podkreślić, że w każdym przypadku wniosku o umorzenie zaległych składek niezbędne jest ustalenie ich wymagalności na dzień wydania decyzji. Tylko prawidłowe określenie kwoty należności pozwala na obiektywną ocenę możliwości ich wyegzekwowania lub dobrowolnej spłaty przez dłużnika.
Przechodząc od tych ogólnych rozważań na grunt niniejszej sprawy wskazać należy iż w decyzji z dnia [...] organ wskazał, że przedawnieniu uległy zaległości wnioskodawcy za okres od listopada 2001 r. do lutego 2002 r. Dalej organ stwierdził, że zobowiązania wnioskodawcy za okres od marca 2002 r. do grudnia 2004 r. nie uległy przedawnieniu. Organ ten prawidłowo wyjaśnił, że zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2011 r. zaległe składki podlegają 10- letniemu okresowi przedawnienia. Od dnia 1 stycznia 2012 r. okres przedawnienia został skrócony do 5 lat, ale w odniesieniu do składek, których bieg przedawnienia rozpoczął się w dniu 1 stycznia 2012 r. lub później. Powołując dodatkowo przepisy przejściowe ustawy, organ ten stwierdził, że w odniesieniu do składek stanowiących przedmiot niniejszej decyzji, podstawowy okres przedawnienia wynosi 10 lat.
Natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w decyzji z dnia [...] wydanej w związku z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
Organ ten stwierdził, że powołane przez wnioskodawcę okoliczności nie dają podstaw do zmiany decyzji. Wyjaśnił dalej, że ustawa, która wprowadziła od 01 stycznia 2012r. 5- letni okres przedawnienia należności z tytułu składek, wprowadziła również przepisy przejściowe, regulujące przedawnienie w przypadku, gdy jego bieg rozpoczął się przed dniem 01 stycznia 2012 r.
Organ ten nie wyjaśnił, okoliczności w odniesieniu do składek za miesiące marzec i kwiecień 2002r. A jak już Sąd wskazał powyżej jeżeli przedawnienie należności stwierdzone zostanie dopiero w postępowaniu będącym skutkiem wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, to Zakład powinien uchylić zaskarżoną decyzję w części dotyczącej przedawnionych należności i w tym zakresie umorzyć postępowanie pierwszej instancji (art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a.).
Należy jeszcze raz podkreślić, że w każdym przypadku wniosku o umorzenie zaległych składek niezbędne jest ustalenie ich wymagalności na dzień wydania decyzji. Tylko prawidłowe określenie kwoty należności pozwala na obiektywną ocenę możliwości ich wyegzekwowania lub dobrowolnej spłaty przez dłużnika.
Tym samym organ orzekający, ponownie rozpatrując sprawę, winien uwzględnić powyższe rozważania Sądu i stosownie uzupełnić materiał dowodowy. W pierwszej kolejności organ powinien zbadać, czy objęte decyzją składki nie uległy przedawnieniu, a jeżeli termin przedawnienia został przerwany, to kiedy i czy nastąpiło to skutecznie. Rozważania dotyczące zasadności prowadzonego postępowania wobec składek, których formalnie okres przedawnienia upłynął wymagają wskazania okoliczności, które ten bieg przerwały lub zawiesiły, winny znaleźć odzwierciedlenie w zaskarżonej decyzji nawet wówczas, jeżeli nie jest to okoliczność sporna a tym bardziej w sytuacji gdy jest to okoliczność na którą powołuje się Strona..
Zauważyć należy, że w przypadku decyzji uznaniowych, a do takich zaliczają się decyzje w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek, uzasadnienie decyzji stanowi tę jej część, która ma szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Wobec braków w ustaleniach stanu faktycznego nie można wywieść jednoznacznej oceny, czy decyzja organu jest prawidłowa w zakresie samego rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach strony, a zatem czy jest prawidłowa w aspekcie materialnym.
Podkreślić należy, że Sąd nie może zastępować organu i przesądzać kwestii przedawnienia składek. To organ obowiązany jest odnieść się do tego zagadnienia w uzasadnieniu decyzji i wskazać zdarzenia, które spowodowały przerwanie, bądź zawieszenie biegu terminu przedawnienia oraz wskazać termin, kiedy upływa przedawnienie. Sąd natomiast kontrolując decyzję oceni ustalenia organu w tej materii zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, w kontekście zebranego w sprawie materiału dowodowego. Nie została tym samym przesądzona kwestia, czy w rozpatrywanej sprawie nastąpiło, czy też nie nastąpiło przedawnienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie. Sąd wskazuje jednak, że zagadnienie to wymaga jednoznacznego wyjaśnienia.
Reasumując powyższe Sąd stwierdza, że wskazane mankamenty zgromadzonego materiału dowodowego i przyjętej przez organ argumentacji, nie przekonujące o słuszności decyzji zaważyły na rozstrzygnięciu sprawy. Należało tym samym stwierdzić, że zaskarżona decyzja narusza przepisy art. 7, 8, 11, 77 § 1 i art. 107 § 3 k.p.a. w stopniu, który mógł mieć istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
W konsekwencji powyższych ustaleń, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. orzekł jak w wyroku.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Anna Sokołowska /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Kazimierz Maczewski, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Kowalewska,, Sędzia WSA Anna Sokołowska (spr.), Protokolant Łukasz Górny, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 10 października 2012 r. sprawy ze skargi B. K. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w .K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek uchyla zaskarżaną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia [...] r. znak: [...]
Uzasadnienie
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] nr [...] Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. utrzymał w mocy wydaną w stosunku do B.K. decyzję tego organu z [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek.
Jak wynika z akt sprawy, B.K. (dalej: wnioskodawca) wnioskiem z 8 lutego 2012 r., powołując się na przepis art. 11 pkt 1a ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378, dalej: ustawa), wystąpił o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne z uwagi na ich przedawnienie.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z dnia 16 lutego 2012 r. zawiadomił wnioskodawcę o wszczęciu postępowania administracyjnego i zobowiązał do złożenia dokumentów dotyczących sytuacji majątkowej, finansowej, zdrowotnej i rodzinnej.
Decyzją z dnia [...] powołując się na przepisy art. 28 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) określające przesłanki umorzenia należności z tytułu składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych, odmówił umorzenia należności. Organ ten stwierdził w uzasadnieniu, że zadłużenie dotyczy składek na ubezpieczenia własne jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz że w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły przesłanki umożliwiające umorzenie długu.
Odnosząc się do wskazanych we wniosku przepisów ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, organ poinformował wnioskodawcę, że przepis ten nie reguluje zasad umarzania należności, a odnosi się do okresu przedawnienia należności z tytułu składek. Organ wyjaśnił, że przedawnione należności wygasają, a umarzane mogą być zobowiązania wymagalne.
Organ ten wskazał następnie, że przedawnieniu uległy zaległości wnioskodawcy za okres od listopada 2001 r. do lutego 2002 r. Dalej organ stwierdził, że zobowiązania wnioskodawcy za okres od marca 2002 r. do grudnia 2004 r. nie uległy przedawnieniu. Organ ten wyjaśnił, że zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2011 r. zaległe składki podlegają 10- letniemu okresowi przedawnienia. Od dnia 1 stycznia 2012 r. okres przedawnienia został skrócony do 5 lat, ale w odniesieniu do składek, których bieg przedawnienia rozpoczął się w dniu 1 stycznia 2012 r. lub później. Powołując dodatkowo przepisy przejściowe ustawy, organ ten stwierdził, że w odniesieniu do składek stanowiących przedmiot niniejszej decyzji, podstawowy okres przedawnienia wynosi 10 lat.
Wnosząc o ponowne rozpatrzenie wniosku, B.K., powołując się na przepisy ustawy stwierdził, że jego zaległości z okresu od marca 2002 r. do grudnia 2004 r. uległy przedawnieniu z dniem 1 stycznia 2010 r.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w wydanej na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa w związku z art. 83 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) decyzji, stwierdził, że powołane okoliczności nie dają podstaw do zmiany decyzji.
Organ ten stwierdził, że powołane przez wnioskodawcę okoliczności nie dają podstaw do zmiany decyzji. Wyjaśnił dalej, że ustawa, która wprowadziła od 01 stycznia 2012r. 5- letni okres przedawnienia należności z tytułu składek, wprowadziła również przepisy przejściowe, regulujące przedawnienie w przypadku, gdy jego bieg rozpoczął się przed dniem 01 stycznia 2012 r.
W myśl uregulowań wynikających z art. 27 ustawy do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed dniem 01 stycznia 2012r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 01 stycznia 2012r. (ust.1). Takie uregulowanie oznacza, że w odniesieniu do składek, których bieg terminu przedawnienia rozpoczął się przed wejściem w życie ustawy, stosuje się 5-letni okres przedawnienia, liczony jednakże nie wcześniej niż od dnia 01 stycznia 2012r. Natomiast w przypadku gdy przedawnienie rozpoczęte przed dniem 01 stycznia 2012r. nastąpiłoby zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 2011r. okresem przedawnienia wcześniej, wówczas przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (ust. 2). Wprowadzenie takiego zapisu w art. 27 ust. 2 pozwoliło w odniesieniu do zobowiązań wnioskodawcy zastosować wcześniejsze przepisy, według których zadłużenie do grudnia 2004r. ostatecznie przedawni się - jeżeli nie nastąpi przerwanie ani zawieszenie biegu terminu przedawnienia - w styczniu 2015r. Natomiast w przypadku liczenia terminu przedawnienia zgodnie z zapisem art. 27 ust. 1 - bez zawieszenia czy przerwania jego biegu -ostateczne przedawnienie mogłoby nastąpić 01 stycznia 2017r. Organ podkreślił, że Zakład nie może zastosować nowego, krótszego okresu przedawnienia do należności, które stały się wymagalne i ich termin przedawnienia zaczął biec według wcześniejszych zasad, gdyż prawo to nie działa wstecz.
W kierowanej do sądu skardze na wyżej opisaną decyzję, wnosząc o jej uchylenie i uznanie zaległości za przedawnione z mocy prawa, B.K., opisując okoliczności związane z powstaniem zaległości, po raz kolejny stwierdził, że jego zaległości z okresu od marca 2002 r. do grudnia 2004 roku, na podstawie przepisów ustawy, uległy przedawnieniu z dniem 1 stycznia 2010 r.
W odpowiedzi na skargę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., wnosząc o oddalenie skargi, podtrzymało argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sąd administracyjny kontroluje zaskarżone decyzje administracyjne w zakresie ich legalności, rozumianej jako zgodność tych aktów z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, zaś na podstawie art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270) zwanej dalej jako p.p.s.a, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Skarga zasługuje na uwzględnienie, ponieważ zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem prawa procesowego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).
Istota sporu między stronami sprowadza się do kwestii przedawnienia składek objętych wnioskiem o udzielenie ulgi.
Obowiązkiem organu rozpatrującego wniosek o umorzenie należności z tytułu składek w sytuacji, gdy minął podstawowy termin ustalony dla przedawnienia, to jest 5 lat - obowiązujący do końca 2002 r., 10 lat-obowiązujący od 1 stycznia 2003 r. do 1 stycznia 2012 r. kiedy to ponownie objęto składki pięcioletnim terminem przedawnienia na podstawie art. 24 ust. 4 ustawy systemie ubezpieczeń społecznych zmienionego przez art. 11 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. z 2011 r. Nr 232 poz. 1378), było ustalenie kwoty istniejących należności składkowych, wciąż obciążających skarżącego.
Nie może bowiem toczyć się postępowanie o przyznanie ulgi w stosunku do należności, które już wygasły. Takie bowiem postępowanie z chwilą przedawnienia należności z tytułu składek - staje się bezprzedmiotowe.
Postępowanie w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek unormowane w art. 28 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm., dalej jako "u.s.u.s."), dotyczyć może tylko i wyłącznie należności istniejących, do których uiszczenia płatnik jest zobowiązany. Niedopuszczalne jest natomiast objęcie postępowaniem należności, które wygasły na skutek przedawnienia. Dlatego jeżeli zobowiązany w swoim wniosku o umorzenie należności zasadnie wskazałby również składki, które uległy przedawnieniu, to w tym zakresie organ pierwszej instancji powinien umorzyć postępowanie jako bezprzedmiotowe (art. 105 k.p.a.). Jeżeli zaś przedawnienie należności stwierdzone zostanie dopiero w postępowaniu będącym skutkiem wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, to Zakład powinien uchylić zaskarżoną decyzję w części dotyczącej przedawnionych należności i w tym zakresie umorzyć postępowanie pierwszej instancji (art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a.).
Należy podkreślić, że w każdym przypadku wniosku o umorzenie zaległych składek niezbędne jest ustalenie ich wymagalności na dzień wydania decyzji. Tylko prawidłowe określenie kwoty należności pozwala na obiektywną ocenę możliwości ich wyegzekwowania lub dobrowolnej spłaty przez dłużnika.
Przechodząc od tych ogólnych rozważań na grunt niniejszej sprawy wskazać należy iż w decyzji z dnia [...] organ wskazał, że przedawnieniu uległy zaległości wnioskodawcy za okres od listopada 2001 r. do lutego 2002 r. Dalej organ stwierdził, że zobowiązania wnioskodawcy za okres od marca 2002 r. do grudnia 2004 r. nie uległy przedawnieniu. Organ ten prawidłowo wyjaśnił, że zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2011 r. zaległe składki podlegają 10- letniemu okresowi przedawnienia. Od dnia 1 stycznia 2012 r. okres przedawnienia został skrócony do 5 lat, ale w odniesieniu do składek, których bieg przedawnienia rozpoczął się w dniu 1 stycznia 2012 r. lub później. Powołując dodatkowo przepisy przejściowe ustawy, organ ten stwierdził, że w odniesieniu do składek stanowiących przedmiot niniejszej decyzji, podstawowy okres przedawnienia wynosi 10 lat.
Natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w decyzji z dnia [...] wydanej w związku z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
Organ ten stwierdził, że powołane przez wnioskodawcę okoliczności nie dają podstaw do zmiany decyzji. Wyjaśnił dalej, że ustawa, która wprowadziła od 01 stycznia 2012r. 5- letni okres przedawnienia należności z tytułu składek, wprowadziła również przepisy przejściowe, regulujące przedawnienie w przypadku, gdy jego bieg rozpoczął się przed dniem 01 stycznia 2012 r.
Organ ten nie wyjaśnił, okoliczności w odniesieniu do składek za miesiące marzec i kwiecień 2002r. A jak już Sąd wskazał powyżej jeżeli przedawnienie należności stwierdzone zostanie dopiero w postępowaniu będącym skutkiem wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, to Zakład powinien uchylić zaskarżoną decyzję w części dotyczącej przedawnionych należności i w tym zakresie umorzyć postępowanie pierwszej instancji (art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a.).
Należy jeszcze raz podkreślić, że w każdym przypadku wniosku o umorzenie zaległych składek niezbędne jest ustalenie ich wymagalności na dzień wydania decyzji. Tylko prawidłowe określenie kwoty należności pozwala na obiektywną ocenę możliwości ich wyegzekwowania lub dobrowolnej spłaty przez dłużnika.
Tym samym organ orzekający, ponownie rozpatrując sprawę, winien uwzględnić powyższe rozważania Sądu i stosownie uzupełnić materiał dowodowy. W pierwszej kolejności organ powinien zbadać, czy objęte decyzją składki nie uległy przedawnieniu, a jeżeli termin przedawnienia został przerwany, to kiedy i czy nastąpiło to skutecznie. Rozważania dotyczące zasadności prowadzonego postępowania wobec składek, których formalnie okres przedawnienia upłynął wymagają wskazania okoliczności, które ten bieg przerwały lub zawiesiły, winny znaleźć odzwierciedlenie w zaskarżonej decyzji nawet wówczas, jeżeli nie jest to okoliczność sporna a tym bardziej w sytuacji gdy jest to okoliczność na którą powołuje się Strona..
Zauważyć należy, że w przypadku decyzji uznaniowych, a do takich zaliczają się decyzje w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek, uzasadnienie decyzji stanowi tę jej część, która ma szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Wobec braków w ustaleniach stanu faktycznego nie można wywieść jednoznacznej oceny, czy decyzja organu jest prawidłowa w zakresie samego rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach strony, a zatem czy jest prawidłowa w aspekcie materialnym.
Podkreślić należy, że Sąd nie może zastępować organu i przesądzać kwestii przedawnienia składek. To organ obowiązany jest odnieść się do tego zagadnienia w uzasadnieniu decyzji i wskazać zdarzenia, które spowodowały przerwanie, bądź zawieszenie biegu terminu przedawnienia oraz wskazać termin, kiedy upływa przedawnienie. Sąd natomiast kontrolując decyzję oceni ustalenia organu w tej materii zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, w kontekście zebranego w sprawie materiału dowodowego. Nie została tym samym przesądzona kwestia, czy w rozpatrywanej sprawie nastąpiło, czy też nie nastąpiło przedawnienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie. Sąd wskazuje jednak, że zagadnienie to wymaga jednoznacznego wyjaśnienia.
Reasumując powyższe Sąd stwierdza, że wskazane mankamenty zgromadzonego materiału dowodowego i przyjętej przez organ argumentacji, nie przekonujące o słuszności decyzji zaważyły na rozstrzygnięciu sprawy. Należało tym samym stwierdzić, że zaskarżona decyzja narusza przepisy art. 7, 8, 11, 77 § 1 i art. 107 § 3 k.p.a. w stopniu, który mógł mieć istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
W konsekwencji powyższych ustaleń, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. orzekł jak w wyroku.
