II SA/Ke 519/12

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] znak: [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta K. decyzję z dnia [...] znak: [...] odmawiającą przyznania J. J. prawa do zasiłku pielęgnacyjnego.

Jak wynika z akt sprawy w dniu 29.11.2011r. J. J. złożył w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie wniosek (uzupełniony w dniu 19.12.2011r.) o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, przedkładając orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Organ I instancji odmawiając przyznania wnioskodawcy prawa do zasiłku pielęgnacyjnego powołał się na przepis art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych wykluczających z kręgu uprawnionych do zasiłku pielęgnacyjnego osoby uprawnione do dodatku pielęgnacyjnego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozpatrując odwołanie J.J. od powyższej decyzji podało, że jest on osobą uprawnioną do dodatku pielęgnacyjnego, co wynika z pisma ZUS z dnia 13.12.2011r, jednakże z uwagi na fakt przebywania w ponadgminnym domu pomocy społecznej, tj. DPS przy ul. J. 7, decyzją ZUS z dnia 9.04.2010r. wstrzymano mu wypłatę dodatku pielęgnacyjnego.

Organ wskazał, że w sytuacji gdy J. J. wstrzymano wypłatę dodatku pielęgnacyjnego lecz nie pozbawiono go prawa do niego, nie przysługuje mu z uwagi na dyspozycję art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych prawo do zasiłku pielęgnacyjnego.

W skardze na powyższe rozstrzygnięcie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach J. J. nie zgodził się ze stanowiskiem organu.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Zgodnie z art. 1, art. 2 i art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r., poz. 270), dalej p.p.s.a., wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania jeżeli miało lub mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd nie jest przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

Wychodząc z tak zakreślonych granic kognicji Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego oraz utrzymana nią w mocy decyzja organu I instancji zostały wydane z naruszeniem przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).

Materialnoprawną podstawę odmowy przyznania J. J. prawa do zasiłku pielęgnacyjnego stanowił przepis art. 16 ust. 6 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006r., nr 139, poz. 992 ze zm.), zgodnie z którym zasiłek pielęgnacyjny ( przyznawany w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji – art.16 ust.1) nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.

Dodatek pielęgnacyjny, przewidziany w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia (art. 75 ust. 1 ustawy). O przyznaniu tego świadczenia orzekają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej (art. 115 ust. 1 ustawy). Zgodnie z art. 75 ust.4 tej ustawy dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu. Do dnia wejścia w życie ustawy o pomocy społecznej świadczenie to nie należało się również pensjonariuszom domów pomocy społecznej, co wynikało z pierwotnego brzmienia art. 75 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach w pierwotnym brzmieniu.

Od dnia 1 stycznia 2004r. zgodnie z art.158 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r., nr 175, poz. 1362 ze zm.) omawiany dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobom przebywającym w ponadgminnym domu pomocy społecznej, skierowanym do domu pomocy społecznej, przed dniem 1 stycznia 2004r. chyba, że przebywają poza tym domem przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.

Z cytowanej wyżej treści art. 16 ust. 6 ustawy oświadczeniach rodzinnych wynika, że organy orzekające w przedmiocie wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego zobowiązane są do ustalenia, czy wnioskodawca jest uprawniony do dodatku pielęgnacyjnego. W ocenie Sądu tej okoliczności nie wyjaśniono w sposób umożliwiający wydanie końcowego rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie.

Organy w oparciu o pismo ZUS z dnia [...], z którego wynika, że J. J. uprawniony jest do dodatku pielęgnacyjnego od dnia 12.08.1997r. uznały, że skarżący jest uprawniony do dodatku pielęgnacyjnego. Powyższy fakt potwierdza również pismo ZUS z dnia 25.11.2011r. Ponadto z akt wynika, że z uwagi na fakt przebywania w ponadgminnym DPS, decyzją ZUS z dnia [...] skarżącemu wstrzymano wypłatę tego dodatku.

Wstrzymanie wypłaty dodatku pielęgnacyjnego, zdaniem organów świadczy o tym, że skarżący nie został pozbawiony uprawnienia do dodatku pielęgnacyjnego, lecz nie pobiera go z uwagi na pobyt w domu pomocy społecznej. Stanowiska tego nie sposób zaakceptować.

W ocenie Sądu powyższe dokumenty nie dawały podstaw do przyjęcia, że w dacie orzekania skarżący miał ustalone prawo do dodatku pielęgnacyjnego. Od wydania w 1997r. decyzji o przyznaniu dodatku pielęgnacyjnego, zmienił się stan prawny i jak wynika z uzasadnienia decyzji ZUS z dnia [...], organ wstrzymał wypłatę tego dodatku z uwagi na fakt przebywania skarżącego w DPS. Zauważyć należy, że w powołanej wyżej decyzji nie wskazano podstawy wstrzymania wypłaty dodatku pielęgnacyjnego.

W decyzji z dnia [...] wskazano jedynie na ustawę z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS bez podania konkretnego przepisu oraz ręcznie dopisano, że przyczyną wstrzymania wypłaty przedmiotowego dodatku jest fakt przebywania strony w ponadgminnym domu pomocy społecznej. Z treści tej decyzji nie sposób jednak ustalić, czy skarżący nadal ma ustalone prawo do dodatku pielęgnacyjnego, w szczególności w kontekście art. 134 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowiącego podstawę do wstrzymania wypłaty świadczeń. Z uwagi na dyspozycję przywołany przepis uprawnia do wstrzymania wypłaty świadczenia, gdy powstaną okoliczności uzasadniające ustanie tego prawa (pkt 1 ust. 1), a także, gdy okaże się, że prawo do świadczeń nie istniało (pkt 4 ust. 1).

Organ nie ustalił także kiedy skarżący został skierowany do domu pomocy społecznej. Ustalając sytuację skarżącego organ oparł się wyłącznie na piśmie organu rentowego, nie oceniając zawartych w nim informacji w aspekcie przesłanek z art. 158 ustawy o pomocy społecznej, obowiązującego od dnia 1.05.2004r., który uzależnia prawo do dodatku pielęgnacyjnego od daty skierowania osoby do domu pomocy społecznej, ewentualnie od czasu przebywania poza tym domem. W ocenie Sądu negatywna przesłanka przyznania dodatku pielęgnacyjnego określona w tym przepisie jest równoznaczna z brakiem uprawnień do tego dodatku (por. wyrok NSA z dnia 6 kwietnia 2011r., sygn. I OSK 2106/10).

Brak ustaleń organu w powyższym zakresie powoduje, że nie można stwierdzić, czy w sprawie spełniona została przesłanka z art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Nie wiadomo bowiem, czy w dacie wydawania przez organ zaskarżonej decyzji J. J. miał ustalone prawo do dodatku pielęgnacyjnego. Organ nie poczynił w ogóle rozważań w odniesieniu do art. 158 ustawy o pomocy społecznej. Z pisma ZUS z dnia [...] wynika, że skarżący jest uprawniony do dodatku pielęgnacyjnego od roku 1997. W tej sytuacji w ocenie Sądu konieczne było ustalenie, czy skarżący został skierowany do domu pomocy społecznej przed, czy po dacie 1 stycznia 2004r. W konsekwencji jednoznaczne stanowisko odmawiające skarżącemu ustalenia prawa do zasiłku pielęgnacyjnego z tego powodu, że jest on uprawniony do dodatku pielęgnacyjnego należy uznać za przedwczesne.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że organ wydając zaskarżoną decyzję dopuścił się naruszenia art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. w zw. z art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych, poprzez niewyjaśnienie okoliczności związanych z możliwością ustania prawa Jana Jarzyny do dodatku pielęgnacyjnego, a w tym kontekście także naruszenia art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nieodniesienie się w uzasadnieniu decyzji do regulacji zawartej w art. 134 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz w art. 158 ustawy o pomocy społecznej, co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organ I instancji przeprowadzi postępowanie administracyjne mając na uwadze przedstawione wyżej wywody i eliminując dotychczas popełnione uchybienia. W szczególności ustali, czy uprawnienie skarżącego do dodatku pielęgnacyjnego obecnie istnieje oraz jaki wpływ na uprawnienie do dodatku pielęgnacyjnego miała zmiana stanu prawnego oraz wstrzymanie wypłaty dodatku.

Dopiero poczynienie powyższych ustaleń umożliwi organowi rozstrzygnięcie czy w aspekcie przesłanek z art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych, obecnie zachodzi negatywna przesłanka do ustalenia J. J. prawa do zasiłku pielęgnacyjnego.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. i art. 135 p.p.s.a.

O wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji orzeczono na podstawie art. 152 p.p.s.a.