II SA/Po 527/12

Uzasadnienie

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 8 września 2010 r. sygn. akt II OSK 1366/09 oddalił skargę kasacyjną Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Poznaniu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3 czerwca 2009 r. sygn. akt IV SA/Po 206/09 stwierdzającego nieważność decyzji Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w P. z dnia [...] 2008 r. nr [...] i poprzedzającą ją decyzję Wojskowego Komendanta Uzupełnień w P. z dnia [...] 2008 r. nr [...] odmawiającą ponownego skierowania W. M. do Terenowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w celu ustalenia kategorii zdrowia.

W uzasadnieniu sąd odwoławczy potwierdził stanowisko sądu I instancji, zgodnie z którym organy administracji wojskowej orzekające w niniejszej sprawie pominęły przepis art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.), w myśl którego ostateczne orzeczenie o zdolności do czynnej służby wojskowej może być w każdym czasie zmienione przez powiatową komisję lekarską z urzędu lub na wniosek poborowego lub wojskowego komendanta uzupełnień, jeżeli w stanie zdrowia poborowego nastąpiły istotne zmiany. Przepis ten dotyczy każdej osoby, która jako poborowy stawała przed komisją lekarską, była jako strona adresatem decyzji tej komisji, bez względu na treść rozstrzygnięcia zawartego w decyzji, a więc także osoby, która z uwagi na zmianę okoliczności (zmiana stanu zdrowia) ubiega się o ponowne badanie w celu uzyskania prawa do odbywania służby wojskowej. Ponadto komisja lekarska jest umocowana do podejmowania także z urzędu czynności zmierzających do zmiany orzeczenia co do przyznanej kategorii zdolności do służby wojskowej.

W następstwie powyższego wyroku Powiatowa Komisja Lekarska w Z. postanowieniem z dnia [...] 2012 r. nr [...] na podstawie art. 61a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej: k.p.a., odmówiła wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie skierowania W. M. przed Powiatową Komisję Lekarską w Z. celem ponownego ustalenia kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej. W motywach rozstrzygnięcia organ wskazał, że w dniu 1 marca 2012 r. W. M. zwrócił się z wnioskiem celem orzeczenia kategorii zdrowia, powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2010 r. sygn. akt II OSK 1366/09. Organ ustalił, że wnioskodawca orzeczeniem Rejonowej Komisji Lekarskiej w Z. z dnia [...] 1996 r. otrzymał kategorię zdrowia E – trwale niezdolny do służby wojskowej w czasie pokoju oraz w czasie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny. Decyzja ta stała się ostateczna, a wnioskodawca ma uregulowany stosunek do służby wojskowej.

Organ stwierdził, że z punktu widzenia zasadności uwzględnienia wniosku o skierowanie W. M. na ponowne badania lekarskie i ponowną ocenę zdolności do służby wojskowej istotne znaczenie ma art. 28 ust. 4c ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP stanowiący, że do powiatowej komisji lekarskiej nie kieruje się osób, wobec których wydano ostateczne orzeczenie ustalające kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej D lub E. Powołany zaś przez wnioskodawcę wyrok wydano w czasie obowiązywania innego stanu prawnego – art. 28 ust. 4 ustawy.

W. M. wniósł zażalenie na powyższe postanowienie. Podniósł, iż wniosek o ponowne ustalenie kategorii zdolności do służby wojskowej złożył 1 kwietnia 2008 r., w brzmieniu ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, kiedy to przepis art. 28 ust. 4 ustawy dawał kompetencję do zmiany orzeczenia w zakresie przyznanej kategorii zdolności do służby wojskowej, bez wyjątków. Wniosek ten, mimo upływu prawie 4 lat, do dziś nie został rozpoznany przez organ, zatem Komisja powinna go rozpoznawać w oparciu o przepisy prawa materialnego w brzmieniu z dnia złożenia wniosku, a nie w brzmieniu aktualnym. Skarżący nie może bowiem ponosić skutków przewlekłego załatwiania sprawy przez organy administracyjne.

Wojewódzka Komisja Lekarska w P. postanowieniem z dnia [...] 2012 r. nr [...] utrzymała w mocy zaskarżone postanowienie. Uzasadniając postanowienie organ odwoławczy zważył, że zgodnie z art. 61 § 1 k.p.a. postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. W myśl art. 61a § 1 k.p.a. gdy żądanie to zostało wniesione przez osobę nie będącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Organ zaznaczył, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym ugruntował się pogląd, zgodnie z którym za "inne uzasadnione przyczyny" określone w art. 61a § 1 k.p.a. należy rozumieć takie sytuacje, które w sposób oczywisty stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania np. gdy w tej samej sprawie postępowanie administracyjne już się toczy albo w sprawie takie zapadło już rozstrzygnięcie lub gdy w przepisach prawa brak jest podstawy materialnoprawnej do rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnym. W niniejszej sprawie – zdaniem organu II instancji – brak jest podstawy materialnoprawnej do ponownego ustalenia kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej W. M.. Zgodnie bowiem z obowiązującym art. 28 ust. 4c ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP do powiatowej komisji lekarskiej nie kieruje się osób, wobec których orzeczono już kat. zdrowia D lub E. Odnosząc się do zarzutu w części dotyczącej uwzględnienia wniosku z kwietnia 2008 r. organ stwierdził, że z istoty prawa administracyjnego wynika zasada stosowania zawsze, także w II instancji, przepisów nowych, chyba że przepisy przejściowe stanowią inaczej, gdyż jedynie normy międzyczasowe mogą wprowadzać odstępstwo od reguły stosowania przepisów aktualnie obowiązujących. Wojewódzka Komisja Lekarska wyjaśniła, że art. 28 ust. 4c ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP został dodany przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 24 października 2008 r. (Dz. U. Nr 206, poz. 1288) zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 6 grudnia 2008 r. Od tego czasu przepis ten jest obowiązujący.

W. M. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu na powyższe postanowieniem Wojskowej Komisji Lekarskiej w P., żądając uchylenia zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego je postanowienia organu I instancji oraz zasądzenie od organu na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Skarżący zarzucił organom orzekającym naruszenie art. 28 ust. 4 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP oraz art. 61a § 1 k.p.a.

Skarżący przedstawił przebieg postępowania, a następnie przedstawił argumentację tożsamą z powołaną w zażaleniu na postanowienie organu I instancji. Dodał, że zastosowanie wobec niego przepisów obowiązujących w dacie ponownego rozpoznawania wniosku w sytuacji, gdy w dacie złożenia wniosku, jak i w dacie stwierdzenia przez sądy administracyjne obu instancji nieważności wydanych wcześniej decyzji organów rażąco narusza zasadę praworządności wyrażoną w art. 6 k.p.a. i art. 7 Konstytucji RP, a także zasadę demokratycznego państwa prawa wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP.

Skarżący wskazał, że postępowanie przed komisją lekarską w sprawie oceny zmian w jego stanie zdrowia jest elementem toczącego się przed Wojskowym Komendantem Uzupełnień postępowania administracyjnego w sprawie zmiany kwalifikacji jego stanu zdrowia. Nie istnieje więc potrzeba wszczęcia nowego postępowania i nie ma zastosowania art. 61a § 1 kpa. Skoro Wojskowy Komendant Uzupełnień skierował skarżącego na badania do komisji, a skarżący wniosek ten poparł, komisja nie może odmówić wszczęcia postępowania administracyjnego, bowiem postępowanie to zostało już skutecznie wszczęte i jest w toku od 8 marca 2008 r. Komisja winna zatem jedynie ocenić stan zdrowia skarżącego. Nie należy do kompetencji Komisji Lekarskiej ustalenie, czy osoba skierowana do niej przez Wojskowego Komendanta Uzupełnień ma legitymację stawać do kwalifikacji stanu zdrowia, bowiem jej kompetencji ograniczają się jedynie do oceny stanu zdrowia osoby skierowanej. Jeśli jednak Komisja Lekarska uważa, że osoba skierowana na badania z jakichś przyczyn ustawowych, np. art. 28 ust. 4c ustawy o powszechnych obowiązku obrony RP po nowelizacji z dnia 6 grudnia 2008 r. nie może być badana przez Komisję winna wszcząć spór kompetencyjny pomiędzy organami, zgodnie z art. 22 i następnymi k.p.a.

Ponadto skarżący podniósł, że odmowa wszczęcia postępowania przez Komisję narusza przepis art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., bowiem Wojskowy Komendant Uzupełnień zobowiązany był niezwłocznie w dniu 8 września 2008 r. wydać decyzję w sprawie skierowania skarżącego na badania przez Komisję, a Komisja zobligowana jest badanie przeprowadzić, a nie dokonywać własnej odmiennej od oceny sądu administracyjnego oceny przepisów prawa stanowiących podstawę wyrokowania (wyrok WSA w Poznaniu sygn. IV SA/Po 206/09 i wyrok NSA sygn. akt II OSK 1366/09).

W odpowiedzi Wojewódzka Komisja Lekarska w P. wniosła o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Skarga okazała się zasadna.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż organy orzekające w niniejszej sprawie – na podstawie art. 153 p.p.s.a. - związane były oceną prawną i wytycznymi co do dalszego postępowania wyrażonymi w wyrokach Naczelnego sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2010 r. sygn. akt II OSK 1366/09 oraz poprzedzającego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3 czerwca 2009 r. sygn. akt IV SA/Po 206/09. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wspomnianym wyrokiem stwierdził nieważność decyzji Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w P. z dnia [...] 2008 r. nr [...] i poprzedzającej ją decyzji Wojskowego Komendanta Uzupełnień w P. z dnia [...] 2008 r. nr [...] odmawiającej ponownego skierowania W. M. do Terenowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w celu ustalenia kategorii zdrowia. Co istotne w uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził w pierwszej kolejności, że dokonał oceny decyzji na podstawie stanu prawnego z dnia ich wydania, to jest w niniejszej sprawie z dnia 11 czerwca 2008 r., a tym samym Sąd nie mógł wziąć pod uwagę zmian wprowadzonych po tej dacie w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 206, poz.1288), a które weszły w życie 6 grudnia 2008 r. Z uwagi na powyższe treść nowych regulacji nie ma wpływu na ocenę dokonywaną w świetle stanu prawnego z dnia wydawania zaskarżonej decyzji. dokonał oceny decyzji na podstawie stanu prawnego z dnia ich wydania, to jest w niniejszej sprawie z dnia 11 czerwca 2008 r., a tym samym Sąd nie mógł wziąć pod uwagę zmian wprowadzonych po tej dacie w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 206, poz.1288), a które weszły w życie 6 grudnia 2008 r. Z uwagi na powyższe treść nowych regulacji nie ma wpływu na ocenę dokonywaną w świetle stanu prawnego z dnia wydawania zaskarżonej decyzji.

Dalej Sąd wyjaśnił, że przepis art. 26 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP stanowi, iż określenie zdolności poborowych do czynnej służby wojskowej należy do powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich. Od tej zasady wyjątek przewiduje art. 29 ust 1 ustawy, zgodnie z którym wojskowe komisje lekarskie są właściwe do orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej poborowych w okresie, kiedy nie urzęduje powiatowa komisja lekarska, żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, żołnierzy rezerwy. Zaś w myśl art. 28 ust. 4 ustawy ostateczne orzeczenie o zdolności do czynnej służby wojskowej może być w każdym czasie zmienione przez powiatową komisję lekarską z urzędu albo na wniosek poborowego lub wojskowego komendanta uzupełnień, jeżeli w stanie zdrowia poborowego nastąpiły istotne zmiany. W ocenie Sądu przepis ten dotyczy każdej osoby, która jako poborowy stawała przed komisją lekarską, była jako strona adresatem decyzji tej komisji, bez względu na treść rozstrzygnięcia zawartego w decyzji, a więc także osoby, która z uwagi na zmianę okoliczności (zmiana stanu zdrowia) ubiega się o ponowne badanie w celu uzyskania prawa do odbywania służby wojskowej. Ponadto z przepisu art. 28 ust. 4 ustawy wynika, że komisja lekarska jest umocowana do podejmowania także z urzędu czynności zmierzających do zmiany orzeczenia co do przyznanej kategorii zdolności do służby wojskowej. Przepis art. 28 ust. 4 ustawy nie odsyła do art. 29, w szczególności do tej jego części, w której mowa o uzależnieniu skierowania do wojskowej komisji lekarskiej od istnienia uzupełnionych potrzeb Sił Zbrojnych. Użyty w art. 28 ust. 4 ustawy o powszechnym obowiązku obrony zwrot - w każdym czasie - nie pozostawia wątpliwości, że powiatowa komisja w pierwszej instancji i wojewódzka komisja w drugiej instancji są kompetentne do orzekania w każdym czasie, gdy w stanie zdrowia poborowego nastąpiły istotne zmiany. Jednak warunkiem zmiany orzeczenia są istotne zmiany jakie nastąpiły w stanie zdrowia poborowego, natomiast istnienie uzupełnieniowych potrzeb Sił Zbrojnych nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia.

Zdaniem Sądu to powiatowa komisja lekarska była uprawniona i właściwa do rozpoznania skierowanego do niej wniosku strony. Jeżeli strona wyraźnie wskazuje, iż żąda rozpoznania sprawy, precyzując powody dla których wniosek złożyła w siedzibie wojskowej komendy uzupełnień, to korzysta niejako z pośrednictwa Komendy i takiemu wnioskowi wojskowy komendant uzupełnień winien nadać żądany przez stronę bieg. W tych okolicznościach Sąd uznał, iż wszczęcie postępowania i nadanie wnioskowi biegu niezgodne z jego dosłowną treścią i w konsekwencji wydanie decyzji z uchybieniem przepisów dotyczących właściwości rzeczowej przewidzianej w art. 19 i n. k.p.a. prowadzi w konsekwencji do nieważności wydanych w sprawie decyzji organów I i II instancji, a więc wystąpienia kwalifikowanej wady postępowania przewidzianej w art. 156 §1 pkt 1 k.p.a. Naruszenie każdego rodzaju właściwości przez organ administracji przy wydawaniu decyzji administracyjnej powoduje bowiem nieważność decyzji bez względu na trafność merytorycznego rozstrzygnięcia.

Powołany wyrok został zaaprobowany przez Naczelny Sąd Administracyjny, który wyrokiem z dnia 8 września 2010 r. sygn. akt II OSK 1366/09 oddalił skargę kasacyjną Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w P..

W związku z powyższym należy stwierdzić, że Komisje Lekarskie obu instancji orzekające w niniejszej sprawie zobowiązane było do rozpatrzenia wniosku skarżącego z dnia 1 kwietnia 2008 r., który to wniosek Wojskowy Komendant Uzupełnień w P. i Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w P. rozpatrzyli, będąc do tego niewłaściwi.

Tymczasem Komisje Lekarskie obu instancji błędnie stwierdziły, że sprawa dotyczy rozpoznania wniosku skarżącego z dnia 2 marca 2012 r. W rzeczywistości wniosek ten jest ponowieniem prośby o rozpoznanie pierwotnego wniosku z 1 kwietnia 2008 r. skarżący w piśmie z 2 marca 2012 r. wskazuje bowiem, że "zwraca się z prośbą o postawienie go przed Powiatową Komisją Lekarską celem orzeczenia kategorii zdrowia zgodnie z wyrokiem Naczelnego (podał błędnie "Najwyższego) Sądu Administracyjnego z 2010 r." Z samej treści pisma wynika zatem, że intencją skarżącego było rozpatrzenie jego sprawy z wniosku z 1 kwietnia 2008 r.

Zważywszy, że postępowanie z wniosku z 1 kwietnia 2008 r. zostało już wszczęte i prowadzone przez organy niewłaściwe Powiatowa Komisja Lekarska w Z., po stwierdzeniu nieważności decyzji Wojskowego Komendanta Uzupełnień w P. z dnia [...] 2008 r. oraz decyzji Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w P. z dnia [...] 2008 r. miał obowiązek zakończyć już wszczęte postępowanie, nie zaś na podstawie art. 61a § 1 k.p.a. rozważać, czy istnieją podstawy do jego wszczęcia.

Ponadto zważyć należy, że zgodnie z art. 61a § 1 k.p.a. gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 (żądanie wszczęcia postępowania), zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Przez "inne uzasadnione przyczyny", o których mowa w tym przepisie, a na które powołały się organ orzekające, należy rozumieć takie sytuacje, które w sposób oczywisty stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania, np. gdy w tej samej sprawie postępowanie administracyjne już się toczy albo w sprawie takiej zapadło już rozstrzygnięcie lub gdy w przepisach prawa brak jest podstawy materialnoprawnej do rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnym (por. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 13 grudnia 2011 r., sygn. akt II SA/Ol 893/11, Lex nr 1094438). Zaznaczyć przy tym należy, że w postanowieniu wydanym w trybie art. 61a § 1 k.p.a. organ nie może formułować wniosków i ocen dotyczących meritum żądania. Instytucja odmowy wszczęcia postępowania kończy się bowiem aktem formalnym, a nie merytorycznym (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 22 lutego 2012 r., sygn. akt II SA/Kr 1356/11, Lex nr 1138530). W piśmiennictwie wskazuje się, że przesłanka przedmiotowa odmowy wszczęcia postępowania ("z innych uzasadnionych przyczyn") pozostaje w związku z przedmiotem postępowania administracyjnego. Przedmiotem postępowania administracyjnego są sprawy rozstrzygane w formie decyzji. Wyznaczając podstawy odmowy wszczęcia postępowania z przyczyn przedmiotowych, należy wyróżnić dwie sytuacje prawne. Pierwsza sytuacja to złożenie żądania, które nie podlega rozstrzygnięciu w formie decyzji, a wymaga innej formy działania. Na przykład jednostka żąda zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, organ odmówi wszczęcia postępowania administracyjnego, ewentualnie gdy jednostka żąda załatwienia sprawy, która wymaga czynności cywilnoprawnej (np. sprzedaży nieruchomości). Druga sytuacja dotyczy żądania wszczęcia postępowania w sprawie przynależnej do drogi sądowej – właściwy jest sąd powszechny. W takim przypadku zastosowanie ma art. 66 § 3 k.p.a., organ administracji publicznej zwraca podanie wnoszącemu żądanie w formie postanowienia. Nie wydaje w tej sytuacji postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania (B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011, s. 297).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, abstrahując od okoliczności, że kontrolowane przez Sąd postanowienia wydano w postępowaniu administracyjnym, które zainicjowane było wnioskiem skarżącego z 1 kwietnia 2008 r., stwierdzić należy, że brak było podstaw do wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie skierowania W. M. przed Powiatową Komisję Lekarską w Z. celem ponownego ustalenia kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej. Stwierdzić należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy doszło w rzeczywistości do sporu merytorycznego, a nie formalnego. Dotyczył on bowiem kwestii, czy należało zastosować – jak uznały organy orzekające – przepisy ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP po nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku (...) oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 206, poz. 1288), czy przed tą nowelizacją. W powołanej ustawie zmieniającej ustawodawca nie zawarł przepisów przejściowych, które pozwalałyby przesądzić, jaki przepisy – dotychczasowe, czy nowe – należy stosować do spraw wszczętych przed datą wejścia w życie nowelizacji, a więc przed dniem 6 grudnia 2008 r.

W przypadku zastosowania przepisów nowych – zgodnie z tym co stwierdziły Komisje Lekarskie obu instancji – zastosowanie w sprawie powinien znaleźć przepis art. 28 ust. 4 c ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, zgodnie z którym do powiatowej komisji lekarskiej nie kieruje się osób, wobec których wydano ostateczne orzeczenie ustalające kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej D lub E. Tym samym, zważywszy na fakt, że skarżący orzeczeniem Rejonowej Komisji Lekarskiej w Z. z dnia [...] 1996 r. otrzymał kategorię E, brak byłoby podstaw do prowadzenia niniejszego postępowania. Gdyby jednak przyjąć, jak wskazuje skarżący, że organy powinny zastosować przepisy obowiązujące z dnia złożenia wniosku z 1 kwietnia 2008 r., a więc sprzed nowelizacji ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, Powiatowa Komisja Lekarska w Z. i Wojewódzka Komisja Lekarska w P. zobowiązane byłyby zastosować przepisy powołanej ustawy sprzed nowelizacji, która weszła w życie 6 grudnia 2008 r. i tym samym uwzględnić również ocenę prawną i wytyczne zawarte w wyroku sądów administracyjnych wydanych w niniejszej sprawie.

Reasumując rozważania na temat prawidłowości odmowy wszczęcia postępowania w oparciu na przepisie art. 61a § 1 k.p.a. Sąd stwierdza, że organy obu instancji dopuściły się tegoż przepisu, ponieważ rozstrzygnięciem o charakterze formalnym zamknęły skarżącemu drogę do postępowania administracyjnego jednocześnie dokonując merytorycznej oceny wniosku skarżącego.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) i a art. 135 p.p.s.a. orzekł jak w punkcie I. wyroku.

Sąd mając na uwadze granice niniejszej sprawy, które sprowadzają się do oceny prawidłowości odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego na podstawie art. 61a § 1 k.p.a. nie jest uprawniony do oceny zarzutów skargi, które dotyczą naruszenia przez organy orzekające przepisów art. 28 ust. 4 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP (sprzed nowelizacji, która weszła w życie 6 grudnia 2008 r.), jak i zastosowania się przez organy orzekające – na podstawie art. 153 p.p.s.a. do oceny prawnej i wytycznych sądów administracyjnych zawartych w wyrokach wydanych w niniejszej sprawie. Kwestie te mogą być przedmiotem oceny dopiero wówczas, gdy organy orzekające podejmą w sprawie decyzje administracyjne kończące postępowanie administracyjne.

Ponownie prowadząc postępowanie organy orzekające zobowiązane będą do oceny w jakim brzmieniu przepisy ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP (sprzed nowelizacji z 2008 r., czy po niej) powinny mieć zastosowanie w niniejszej sprawie. Sąd podzielając stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w uchwale z dnia 10 kwietnia 2006 r. (sygn. akt I OPS 1/06, dostępna na stronie internetowej: http://orzeczenia.nsa.gov.pl) pragnie wskazać, że gdy nowa ustawa nie reguluje kwestii intertemporalnych, "lukę" tę powinny wypełnić w drodze wykładni organy stosujące prawo. W tym zakresie prezentowany jest też pogląd, że brak jednoznacznego stanowiska ustawodawcy co do tego, jakie należy stosować przepisy do zdarzeń mających miejsce przed wejściem w życie nowych przepisów, nie oznacza istnienia luki w prawie (uchwała NSA z dnia 20 października 1997 r. FPK 11/97, ONSA z 1998 r., z. 1, poz. 10; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 maja 2004 r. SK 39/03, OTK ZU 2004, nr 5/A, poz. 40). Rozstrzygnięcie kwestii intertemporalnych przez ustawodawcę lub też w przypadku braku takiego rozstrzygnięcia w procesie stosowania prawa, polegać może na przyjęciu jednej z trzech zasad: po pierwsze - zasady bezpośredniego działania prawa (nowe prawo od momentu wejścia w życie reguluje wtedy także wszelkie zdarzenia z przeszłości); po drugie - zasady dalszego obowiązywania dawnego prawa, zgodnie z którą prawo to mimo wejścia w życie nowych regulacji ma zastosowanie do zdarzeń, które wystąpiły w przeszłości; po trzecie - zasady wyboru prawa, zgodnie z którą wybór reżimu prawnego mającego zastosowanie do zdarzeń zaistniałych przed wejściem w życie nowego prawa pozostawia się zainteresowanym podmiotom (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2005 r. P.9/04, OTK 2005, nr 1/A, poz. 9 odsyłający w uzasadnieniu do: J. Mikołajewicz, Prawo intertemporalne. Zagadnienia teoretycznoprawne, Poznań 2000, s. 62). W sytuacji, gdy sam ustawodawca wyraźnie nie rozstrzyga w ustawie problemów intertemporalnych, nie ma jednoznacznej reguły, mającej uniwersalne zastosowanie we wszystkich przypadkach. Z pewnością taką regułą nie może być też automatyczne stosowanie przepisów nowej ustawy do stanów prawnych (zdarzeń) mających miejsce i zakończonych przed datą wejścia w życie nowej ustawy. To, czy dać pierwszeństwo zasadzie dalszego działania przepisów dotychczasowych, czy też zasadzie bezpośredniego działania ustawy nowej, musi każdorazowo wynikać z konkretnej sprawy, charakteru przepisów podlegających zmianie, biorąc jednocześnie pod uwagę skutki, jakie może wywołać przyjęcie jednej lub drugiej zasady. Na bezpośrednie działanie ustawy nowej, do zdarzeń mających miejsce przed jej wejściem w życie, powinien zdecydować się ustawodawca tylko w sytuacji, gdy za tym przemawia ważny interes publiczny, którego nie można wyważyć z interesem jednostki (orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego K.9/92, OTK 1993, cz. I, s. 69i nast., K.14/92, OTK 1993, cz. II, s. 328i nast.). Poza tym, bezpośrednie działanie prawa nowego, chociaż wygodne dla ustawodawcy z punktu widzenia porządku prawnego, w praktyce niesie liczne zagrożenia w postaci naruszenia zasady zaufania obywatela do państwa, zasady ochrony praw nabytych, czy też zasady nieretroakcji prawa, które to zasady wynikają z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP). Przyjęte przez ustawodawcę ustalenia w zakresie przepisów intertemporalnych, czy też przyjęte przez organ w drodze wykładni reguły intertemporalne w przypadku braku regulacji ustawowych, nie mogą naruszać podstawowych zasad konstytucyjnych.

Na podstawie art. 200 p.p.s.a. w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a. i § 2 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 i § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349) zasądził na rzecz skarżącego od organu kwotę 457 zł (200 zł – wpis od skargi, 240 zł – wynagrodzenie pełnomocnika, 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd na podstawie art. 152 p.p.s.a. stwierdził, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu.