III SA/Wa 19/12

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie Wyrokiem z 4 września 2009 r (III SA/WA 519/09) uchylił postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. 17 lutego 2009 r. oraz poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w P.w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie z wniosku pana P. Ś. (Skarżący) o zwrot środków w wysokości 4113,02 złote, wyegzekwowanych w rybie egzekucji administracyjnej tytułem zaległości w podatku od towarów i usług, wskazując w uzasadnieniu, że organy odmówiły wszczęcia postępowania podatkowego nie wykazując braku podstaw prawnych do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, ale dokonując oceny żądania Skarżącego i uznając, że jest ono niezasadne. Zatem przyczyną odmowy wszczęcia postępowania podatkowego nie był brak podstaw prawnych do merytorycznego rozpatrzenia wniosku, które notabene istnieją (niektóre z nich wskazał sam organ), lecz ocena wniosku Skarżącego jako niezasadny.

Rozpoznając ponownie sprawę Naczelnik Urzędu Skarbowego W. (NUS Warszawa Bielany) decyzją z [...] sierpnia 2010 r. odmówił zwrotu podatku od towarów i usług za październik i grudzień 2004 r. waz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 3.853,62 złote. Po rozpoznaniu odwołania, Dyrektor Izby Skarbowej w W. (DIS) decyzją z [...] listopada 2010 r. uchylił w całości decyzję organu pierwszej instancji i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania, nakazując ustalenie przedmiotu żądania Skarżącego.

W toku ponownie prowadzonego postępowania przed organem pierwszej instancji Skarżący w piśmie z 3 grudnia 2010 r. wyjaśnił, że przedmiotem jego żądania jest zwrot wszelkich kwot zagarniętych przez Urząd Skarbowy poza kwotami podstawowymi podatku VAT za przedmiotowe miesiące, to jest kwota 1432,69 złotych powiększona o należne odsetki. Uzasadniając powyższe stanowisko Skarżący wskazał, że wyjaśnić należy, na jakiej podstawie prawnej Urząd Skarbowy w P. sam wystąpił z koncepcją istnienia nadpłaty na koncie Skarżącego w wysokości 2686,90 złotych i na jakiej podstawie pomimo istnienia na koncie zaległości za październik i grudzień 2004 r. w latach 2005-2007 otrzymywał zaświadczenia o niezaleganiu z podatkami.

Skarżący podtrzymał również stanowisko wyrażone w odwołaniu od decyzji NUS W. z [...] sierpnia 2010 r.

Decyzją z [...] maja 2011 r. NUS W. odmówił stwierdzenia nadpłaty w podatku od towarów i usług za 2004 r. w łącznej kwocie 1.432,69 złotych wraz z oprocentowaniem.

W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z pismem Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w G. z 5 stycznia 2007r.: nadpłata z tytułu PIT-36 za 2003r. w wysokości 8.813,90 zł została rozliczona w następujący sposób: VAT za 04.2004 w kwocie 1.596,00 zł, VAT za 05.2004 w kwocie 259,00 zł, PIT-5L za 02.2004 w kwocie 548,60 zł, PIT-5L za 04.2004 w kwocie 3.723,40 zł. Pozostała kwota w wysokości 2.686,90 zł została w dniu 11.10.2004r. przekazana do Urzędu Skarbowego w P., zgodnie z pismem Skarżącego z 05.10.2004r.

Jak wynika z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z 03.12.2010r. Skarżący zamieszkiwał w P. w okresie 24.09.2004r. - 11.09.2005r. W dniu 16.02.2005r. Skarżący złożył zeznanie PIT-36 za 2004r., z którego nie wynikała kwota do zapłaty, natomiast w dniu 17.02.2005r. zeznanie PIT-36L za 2004r., z którego wynikała nadpłata. Za okres styczeń- lipiec 2005r. Skarżący składał deklaracje PIT-5L, a kwoty do zapłaty z nich wynikające regulował w terminie. W związku z powyższym, w dniu 06.02.2006r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. skierował do Skarżącego wezwanie w sprawie nadpłaty na karcie kontowej podatku dochodowego. W odpowiedzi w dniu 16.02.2006r. do Urzędu Skarbowego w Płońsku wpłynął wniosek Skarżącego o przeniesienie kwoty 2.686,90 zł na rachunek podatku dochodowego od osób fizycznych Urzędu Skarbowego W.. Powyższa kwota, zgodnie z wnioskiem Skarżącego została przekazana do NUS W. w dniu 17.02.2006r. i rozliczona w następujący sposób: PIT-5L za 01.2006r. w kwocie 1.055,30 zł, VAT za 01.2006r. w kwocie 1.631,60 zł.

W ocenie NUS W. z powyższego wynika jednoznacznie, że w sprawie nadpłaty z tytułu podatku PIT-36 za 2003r. organy podatkowe postępowały zgodnie z wolą Skarżącego. Ponadto, wbrew twierdzeniom Skarżącego, przedmiotowa nadpłata nie została zwrócona, lecz zaliczona na poczet zobowiązań podatkowych

W dniu 17.11.2006r. Urząd Skarbowy w P. otrzymał deklaracje VAT-7 Skażącego za: październik, listopad, grudzień 2004r., przesłane zgodnie z właściwością miejscową przez Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w G.. Urząd Skarbowy w P. po otrzymaniu przedmiotowych deklaracji przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego zostały one zaksięgowane jak niżej za: 10.2004r.: kwota podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego: 1.845,00 zł, 11.2004r.: nadwyżka do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, 12.2004r.: kwota podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego: 1.210,00 zł.

Na poczet powyższych zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług, Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w G. przekazał kwotę 328,72 zł (polecenie przelewu z dnia 15.11,2006r.). Kwota ta została zaliczona na poczet zaległości w podatku od towarów i usług za październik 2004r. W związku z powyższym do zapłaty pozostały następujące kwoty za: 10.2004r.: 1.516,28 zł (1.845,00 zł-328,72 zł), 12.2004r.: 1.210,00 zł oraz odsetki za zwłokę od powyższych zaległości podatkowych.

Skarżący nie uregulował powyższych zaległości podatkowych, dlatego też w dniu 20.02.2007r. wystawiono upomnienie nr UP 505/07, wzywające do uregulowania powyższych należności. W dniu 27.02.2007r. Skarżący skierowała do Urzędu Skarbowego w P. e-mail, przy którym przesłano kserokopię potwierdzenia przelewu z dnia 24.01.2005r. na kwotę 1.200 zł tytułem podatku od towarów i usług za grudzień 2004r. Z dokumentu tego wynika, iż należność została przesłana na rachunek bankowy Urzędu Skarbowego w S.. Natomiast z pisma Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w G. z 5 stycznia 2007r. wynika, że ten Urząd otrzymał z Urzędu Skarbowego w S. jako nadpłatę kwotę 1.754,69 zł, która została zaliczona na następujące należności: VAT za 08.2004r. w kwocie 175,00 zł, VAT za 09.2004r. w kwocie 1.205,00 zł (należność główna) plus 45,97 zł (odsetki za zwłokę). Pozostałą kwotę, tj. 328,72 zł, Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w G. przekazał w dniu 15.11.2006r. na konto Urzędu Skarbowego w P. wraz z deklaracjami VAT-7 za miesiące od października do grudnia 2004r.

Z uwagi na nie pokrycie zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług za październik i grudzień 2004r., Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. w dniu 03.03.2008r. wystawił tytuł egzekucyjny nr [...] obejmujący powyższe zaległości i przesłał celem realizacji do Naczelnika Urzędu Skarbowego W.. W dniu 17.04.2008r. wyegzekwowano kwotę 4.083,02 zł, która w całości pokryła zobowiązania objęte tytułem wykonawczym wraz z kosztami egzekucyjnymi, tj. należności główne za 10 i 12.2004r. w wysokości 2.726,30 zł, odsetki za zwłokę w wysokości 1.118,52 zł, upomnienie 8,80 zł, koszty egzekucyjne 229,40 zł. Tutejszy organ podatkowy przekazał w dniu 17.04.2008r. na konto Urzędu Skarbowego w P. kwotę 3.853,62 zł wyegzekwowaną od Skażącego w trybie egzekucji administracyjnej.

Wyegzekwowana kwota 3.853,62 zł nie była kwotą "niesłusznie zagarniętą" jak twierdzi Strona, lecz stanowiła należności podatkowe wynikające z deklaracji VAT-7 złożonych przez Skarżącego, odzyskane przez Budżet Państwa w drodze prawidłowo przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego.

Z uwagi na powyższe w ocenie organu pierwszej instancji nie zaistniała nadpłata która winna by podlegać zwrotowi na rzecz Skarżącego.

W odwołaniu od powyższej decyzji Skarżący wskazał, że przedmiotem sporu nie jest nadpłata podatku ale koszy wyegzekwowania (bezpośrednie i pokrewne) tej kwoty z jego rachunku bankowego. Wskazał, że używanie przez organ określenia nadpłata w podatku od towarów i usług jest tym bardziej zaskakująca, że już na pierwszej stronie zacytowane zostało jego pismo z 1 października 2008 r., w którym wskazał, że koryguje żądanie i wnosi o zwrot całości kosztów/opłat egzekucyjnych. Skarżący podkreślił, że organy skarbowe nie muszą mu zwracać nadpłaty w podatku od towarów i usług, ale jedynie koszty windykowania powyższej kwoty z jego rachunku bankowego.

Decyzją z [...] listopada 2011 r. DIS utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji podzielając w pełni jego ustalenia faktyczne. DIS wskazał że w sprawie nadpłaty z tytułu rozliczenia PI 36 za 2003 r. organy postępowały zgodnie z wolą Skarżącego, powstała kwota nadpłaty nie została zwrócona ale zaliczona na poczet bieżących oaz przyszłych zobowiązań podatkowy, również zgodnie z wolą Skarżącego. DIS wskazał, że wniosek Skarżącego dotyczący zwrotu kosztów egzekucyjnych nie dotyczy zakresu rozpatrywanej spawy, której przedmiotem są okoliczności dotyczące istnienia nadpłaty w podatku od towarów i usług.

W skardze na powyższą decyzję Skarżący zarzucił :

1) stronniczy dobór przedstawionych treści - pod kątem przyjętej z góry tezy o braku winy po stronie organów skarbowych, wypaczając w ten sposób ideę dwuinstacyjnego postępowania i jeszcze raz potwierdzając pogląd, że nie można liczyć na obiektywizm podmiotu będącego sędzią de facto we własnej sprawie,

2) zdawkowe (jednozdaniowe) wspomnienie aspektów decydujących o zaistnieniu egzekucji

3) dezawuowanie kluczowych dokumentów potwierdzających skandaliczne wady postępowania po stronie US i najwyższą staranność po mojej stronie

4) błędne interpretowanie wiodącego motywu o "postępowaniu w sprawie stwierdzenia nadpłaty" jako wątku o nieuiszczeniu należności podatkowych, podczas gdy istotą sprawy jest wystąpienie US z inicjatywą istnienia nadpłaty i późniejsze skutki tego zabiegu

5) niewyjaśnienie źródłowej przyczyny zaistniałego zdarzenia egzekucji (i wiążących się z tym dla mnie kosztów), czyli powodu wystąpienia przez US P. z wnioskiem o istnienie nadpłaty podatku na koncie podatnika.

W uzasdnieniu Skażący wskazał, że otrzymywał zaświadczenia o braku zaległości w podatkach, w 2005. 2007 i 2008 r. Podkreślił, że w żadnym piśmie żadnego organu skarbowego nie wyjaśniono, jak doszło do tego, że kwotę 2689,90 zł rozdysponowano zgodnie z przekazanymi przez niego instrukcjami i deklaracjami VAT po czym jednak postanowiono mu je oddać. Podkreślił, że najpierw US w P. poinformował telefonicznie go o istnieniu nadpłaty, a następnie, po ponownym sprawdzeniu dokonanym na jego prośbę podtrzymał swoje stanowisko o istnieniu nadpłaty. Z tego powodu Skarżący poprosił o przekazanie tych środków do US Bielany na poczet regulowania bieżących zobowiązań podatkowych.

Skarżący podkreślił, że nawet po stwierdzeniu "zaległości" w piśmie US P. z dnia 20.02.2007 można było uniknąć sytuacji, w której został obciążony kosztami egzekucji, odsetkami i innymi opłatami stanowiącymi ogółem różnicę między kwotą 2689,90 zł a łącznie zapłaconą przez niego kwotą. Wystarczyło, aby zgodnie z telefonicznymi ustaleniami US P. w reakcji na jego maila z 27.02.2007 udzielił dalszych wyjaśnień w sprawie zaległości.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

W toku rozpawy Skarżący sprecyzował, że pod pojęciem zwrotu nadpłaty rozumiał przeksięgowanie kwoty 2.686,90 złotych z Urzędu Skarbowego w G. do Urzędu Skarbowego w P..

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje :

Wojewódzkie Sądy Administracyjne powołane zostały do sprawowania kontroli działalności administracji publicznej, przy czym zakres tej kontroli ograniczony jest do kontroli legalności działania organów administracji (art. 1 §1 i 2 ustawy 25 lipca 2002 roku prawo o ustroju sądów administracyjnych, Dz. U. nr 153 poz. 1269). Indywidualne akty administracyjne, takie jak akty wymienione w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a. podlegają uchyleniu w razie stwierdzenia przez Sąd ich niezgodności z prawem.

Skarga analizowana według powyższych kryteriów okazała się uzasadniona.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że decyzje obu organów wydane zostały po uchyleniu przez tutejszy sąd wyrokiem z 4 września 2009 r., postanowień o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nadpłaty. Z uwagi na powyższe, z mocy art. 153 p.p.s.a. ocena prawa oraz zalecenia zawarte w powyższym wyroku wiążą zarówno organ jak i sąd.

Z wyroku z 4 września 2009 r. wynika, że w ocenie sądu organy podatkowe niezasadnie odmówiły rozpatrzenia wniosku Skarżącego o zwrot środków w wysokości 4113,02 złote, wyegzekwowanych w rybie egzekucji administracyjnej tytułem zaległości w podatku od towarów i usług. Z uwagi na powyższe, organy podatkowe, ponownie rozpoznając sprawę zobowiązane były rozpoznać powyższy wniosek merytorycznie.

Wniosek ten rozpoznany został przez organy jako wniosek o zwrot nadpłaty w podatku od towarów i usług za październik i grudzień 2004 r. Pominięta jednak została przez organy obu instancji okoliczność, że Skarżący, już w piśmie z 3 grudnia 2010 r. wskazał wprost że przedmiotem jego żądania jest zwrot wszelkich kwot zagarniętych przez Urząd Skarbowy poza kwotami podstawowymi podatku VAT, to jest kwota 1432,69 złotych powiększona o należne odsetki. Oznacza to, że Skarżący nie wnosił o zwrot nadpłaty w podatku VAT ale o zwrot kwoty 1432,69 złotych jako kwoty "niesłusznie zagarniętej" w toku egzekucji, to jest kwoty odpowiadającej naliczonym w toku postępowania egzekucyjnego odsetkom i kosztom tegoż postępowania (jak wyjaśnione zostało w piśmie z 3 września 2010 r., stanowiącym odwołanie od decyzji NUS W. z [...] sierpnia 2010 r.). Stanowisko to podtrzymane zostało przez Skarżącego w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji, w którym Skarżący wprost wskazał, że przedmiotem sporu nie jest nadpłata w podatku do towarów i usług, ale "koszty zwindykowania (bezpośrednie i pośrednie) tej kwoty z mojego rachunku bankowego".

Wobec tak sformułowanego stanowiska Skarżącego nie budzi wątpliwości w ocenie sądu, że przedmiotem jego żądania nie było stwierdzenie nadpłaty, ale zwrot kwot, które w ocenie Skarżącego zostały niesłusznie pobrane w toku postępowania egzekucyjnego, to jest kwota odsetek oraz kosztów egzekucyjnych. Organ drugiej instancji nie dostrzegł tej okoliczności, co oznacza naruszenie art. 122 O.p., które w tym przypadku miało istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż DIS orzekł w sprawie stwierdzenia nadpłaty, pomimo braku wniosku podatnika w tym zakresie, przy czym w obrocie prawnym nie funkcjonuje postanowienie o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie stwierdzenia nadpłaty. Nie został natomiast rozpoznany wniosek Skarżącego o zwrot niesłusznie – w jego ocenie - wyegzekwowanych kwot odpowiadających odsetkom i kosztom postępowania egzekucyjnego.

Wobec powyższego, rozpoznając ponownie sprawę DIS rozpatrzy wniosek Skarżącego o zwrot niesłusznie wyegzekwowanych kwot odsetek oraz kosztów egzekucyjnych, biorąc pod uwagę wynikającą z akt administracyjnych okoliczność, że z wniosku Skarżącego toczyło się postępowanie w sprawie zwrotu kosztów egzekucyjnych w kwocie 229,40 złotych powstałych w wyniku zastosowania środka egzekucyjnego w postaci zajęcia rachunku bankowego.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., Sąd uchylił zaskarżoną decyzję. Zakres, w jakim uchylona decyzja nie podlega wykonaniu określono na podstawie art. 152 p.p.s.a. O zwrocie kosztów postępowania orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a. zasądzając zwrot uiszczonego przez Skarżącego wpisu sądowego.