II SA/Po 421/12

Uzasadnienie

Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia [...] r. znak: [...], po rozpatrzeniu odwołania Z. C., od decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia [...] 2011 r. sygn. [...] nakazującej Z.C. rozbiórkę obiektu budowlanego – budynku gospodarczego o konstrukcji mieszanej drewniano-stalowo-murowanej wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę na nieruchomości w S. przy ul. K., na działce nr [...], w granicy z sąsiednią nieruchomością M. H., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Decyzję tę organ odwoławczy wydał w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w K. (dalej: PINB) z urzędu prowadził postępowanie w sprawie samowolnej budowy przedmiotowego budynku gospodarczego. Postanowieniem z dnia [...] 2011 r. PINB zobowiązał Z. C. do wstrzymania, prowadzonych bez wymaganego pozwolenia na budowę, robót budowlanych przy budowie tego budynku oraz nałożył na adresata obowiązek dostarczenia dokumentów, o których mowa w art. 48 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) W związku z niewykonaniem obowiązku PINB decyzją z dnia [...] 2011 r. nakazał Z. C. rozbiórkę budynku gospodarczego. Z. C.wniósł odwołanie od tej decyzji.

Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego (dalej: WWINB) stwierdził, że inwestor w miejsce rozebranego starego budynku gospodarczego pobudował nowy obiekt o wymiarach 13,3 m (długość) x 4,35 m (szerokość) x 2,93 m (wysokość). Ustalił, że konstrukcja obiektu jest mieszana drewniano-stalowo-murowana. Obiekt nie posiada ściany zachodniej granicznej (oddzielenia przeciwpożarowego), a jedynie został przybudowany do ściany granicznej budynku sąsiedniego za pomocą trzech słupów stalowych rurowych zakotwionych w betonowych stopach fundamentowych. Fakt iż obiekt został przybudowany do budynku sąsiedniego nie stanowi, wbrew twierdzeniom skarżącego, o tym, że jest wiatą. Organ odwoławczy powołał się na wyrok WSA w Warszawie z dnia 18.03.2008 r., sygn. akt VII SA/Wa 15/08, w którym stwierdzono, że w sytuacji innego obiektu którego ściana południowa, zachodnia i wschodnia stanowią część innego budynku mieszkalnego lub gospodarczego istniejących przed wzniesieniem danego obiektu, nie można wywodzić, iż stał się częścią tego budynku, a stanowi odrębny obiekt budowlany. Organ II instancji dodał, że wbrew twierdzeniom odwołania, brak jednej ściany własnej obiektu nie powoduje zakwalifikowania tego obiektu jako wiata. Ustawodawca nie wprowadza definicji legalnej pojęcia wiata. Należy więc odwołać się do potocznego rozumienia terminu wiata. Słownik języka polskiego definiuje wiatę jako konstrukcję składającą się z dachu i wspierających go podpór, chroniąca od deszczu, śniegu i wiatru (M. Bańko (red.), Słownik języka polskiego. Tom 6 (Biblioteka Gazety Wyborczej), Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 18).

WWINB wyjaśnił następnie, że za obiekt budowlany trwale związany z gruntem należy uznać taki obiekt, którego nie można przenieść w całości w inne miejsce, bez dokonania rozbiórki tego obiektu. Dla przyjęcia trwałego związania z gruntem istotne jest czy posadowienie obiektu jest na tyle trwałe, że opiera się czynnikom mogącym zniszczyć ustawioną na nim konstrukcję, uniemożliwiające jej przesunięcie w inne miejsce czy zniszczenie przy silnych wiatrach. Trwałe związanie obiektu z gruntem to posadowienie obiektu na tyle trwale, by zapewnić mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie na inne miejsce.

Z ustaleń organów wynika, że obiekt jest użytkowany, składowane są w nim opony samochodowe, deski, drewno opałowe, wyposażenie lokalu gastronomicznego, narzędzia i sprzęt gospodarczy. Z zeznań M. H. - byłego właściciela nieruchomości sąsiedniej wynika, iż obiekt powstał w 2006r. Natomiast w 2005r. Z. C. pytał M. H. "czy może zabudować lukę pomiędzy kurnikiem a stodołą". Obecny właściciel nieruchomości nr 2296 – M. H. zeznał, iż "budynek około 2006 r. był już wykonany". W. J., były mieszkaniec nieruchomości przy ul. K. zeznał, iż do dnia 31 października 1999r. na nieruchomości tej nie było przedmiotowego obiektu o konstrukcji drewniano-stalowo-murowanej. Ponadto istnienie obiektu PINB stwierdził w protokole oględzin nieruchomości w dniu 20 czerwca 2006r. Istnienia obiektu nie stwierdzono w trakcie kontroli w dniu 18 grudnia 2000r. Obiekt powstał więc w czasie gdy obowiązywała ustawa Prawo budowlane z 1994r. Niewątpliwie istniał już w dniu 20 czerwca 2006r.

Organ II instancji wyjaśnił, że pełnomocnik Z. C. został wezwany do podania terminu prowadzenia robót budowlanych przy przedmiotowym budynku. Wezwanie zostało skierowane także do samego inwestora. Każdy z wezwanych pismo odebrał osobiście i nie odpowiedział na wezwanie. Tymczasem w odwołaniu z dnia 19 lipca 2011 r. skarżący zarzuca organowi nieustalenie daty zakończenia budowy obiektu. W związku z powyższym organ odwoławczy stwierdził, iż nałożenie na organy prowadzące postępowanie administracyjne obowiązku wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego nie zwalnia strony od współudziału w realizacji tego obowiązku. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy nieudowodnienie określonej czynności faktycznej może prowadzić do rezultatów dla niej niekorzystnych. Z treści przepisów nakładających wspomniane wyżej obowiązki (art. 7 i 77 Kpa) nie daje się w szczególności wyprowadzić konkluzji, iż organy administracji zobowiązane są do poszukiwania dowodowych służących poparciu twierdzeń strony w sytuacji gdy ostatnia mimo wezwania środków takich nie przedstawia. Nie można bowiem w takim przypadku założyć, że przy bierności strony, cały ciężar dowodzenia faktów mających przemawiać przeciwko ustaleniom poczynionym przez organy administracji spoczywa na tych organach. Tym samym w interesie odwołującego, a nie organu nadzoru budowlanego I instancji, jest aktywnie uczestniczyć w prowadzonym postępowaniu administracyjnym celem doprowadzenia przedmiotowego obiektu do stanu zgodnego z prawem.

W świetle zeznań M. H. i M. H. oraz protokołu oględzin nieruchomości z dnia 20 czerwca 2006r. WWINB uznał, iż obiekt powstał w 2006r., a roboty zakończono przed 20 czerwca 2006r. Zeznania byłego i obecnego właściciela nieruchomości sąsiedniej nr ewid. [...] są zbieżne i spójne. Ponadto osoby te nie występują otwarcie w postępowaniu z żądaniem rozbiórki przedmiotowego obiektu, ani nie prowadzą sporu z inwestorem o istnienie przedmiotowego obiektu. Pozwala to uznać, iż ich zeznania są zgodne prawdą i nie były składane z ewentualnym zamiarem wywołania negatywnych skutków wobec inwestora Z. C..

W związku z powyższym przedmiotowy obiekt o konstrukcji mieszanej (drewniano-stalowo-murowanej) organ odwoławczy uznał za budynek (posiada stopy fundamentowe, dach, ściany i jest trwale związany z gruntem) gospodarczy, na pobudowanie którego wymagana była decyzja o pozwoleniu na budowę. Inwestor decyzji takiej nie posiada, nie dokonał także zgłoszenia zamiaru pobudowanie takiego obiektu. Obiekt powstał więc w warunkach samowoli budowlanej, a PINB prawidłowo zastosował procedurę określoną przepisami art. 48 - 49 ustawy Prawo budowlane.

Wyjaśnił, iż zgodnie z art. 48 ust. 1 Prawa budowlanego właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. W myśl art. 48 ust. 2 ustawy jeżeli budowa, o której mowa w ust. 1 jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem właściwy organ wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych. W postanowieniu tym nakłada się obowiązek przedstawienia, w wyznaczonym terminie zaświadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego oraz dokumentów, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 i 4 oraz ust. 3. Zgodnie z art. 48 ust. 4 Prawa budowlanego w przypadku niespełnienia w wyznaczonym terminie obowiązków nałożonych postanowieniem organ stosuje przepis art. 48 ust. 1 Prawa budowlanego i nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części.

Legalizacja samowoli budowlanej nie jest obowiązkiem, a uprawnieniem inwestora. W związku z tym organ odwoławczy wskazał, iż nałożenie na organy prowadzące postępowanie administracyjne obowiązku wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego nie zwalnia strony od współudziału w realizacji tego obowiązku. Tym samym w interesie odwołującego, a nie organu nadzoru budowlanego I instancji, jest aktywnie uczestniczyć w prowadzonym postępowaniu administracyjnym celem zalegalizowania przedmiotowego obiektu budowlanego.

Odnosząc się do zarzutów odwołania WWINB wskazał, iż opłata legalizacyjna wymierzana jest postanowieniem przez organ nadzoru budowlanego po dostarczeniu przez zobowiązanego dokumentów wymaganych do legalizacji i analizie tych dokumentów przez organ nadzoru budowlanego. Zgodnie z art. 49 ust. 1 Prawo budowlanego organ, przed wydaniem decyzji w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na wznowienie robót budowlanych, bada: zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń; wykonanie projektu budowlanego przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane oraz, w drodze postanowienia, ustala wysokość opłaty legalizacyjnej. Ustawodawca wskazał więc, że opłatę legalizacyjną ustala się (określa się jej kwotę) po dostarczeniu przez zobowiązanego dokumentów wymaganych do legalizacji i ich analizie przez organ nadzoru budowlanego. Inwestor może zwrócić się do organu nadzoru budowlanego o informację w sprawie opłaty legalizacyjnej lecz informacja taka nie jest elementem postanowienia wydanego na podstawie art. 48 ust. 2 i 3 ustawy Prawo budowlane.

Z. C. wniósł do tutejszego Sądu skargę na powyższą decyzję WWINB. Zażądał wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji, uchylenie jej lub stwierdzenie jej nieważności i poprzedzającej ją decyzji PINB z dnia [...] 2011 r., a także zasądzenie od organu na rzecz skarżącego niezbędnych kosztów postępowania w kwocie 757 zł (240 zł – wynagrodzenie pełnomocnika, 500 zł – wpis od skargi, 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Skarżący zarzucił organowi odwoławczemu naruszenie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 3 pkt 2 Prawa budowlanego polegające na niewłaściwym uznaniu, że przedmiotowy obiekt budowlany jest budynkiem, gdy tymczasem nie jest budynkiem tylko wiatą, co ma istotne znaczenie choćby z uwagi na przepis art. 121 § 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

W odpowiedzi WWINB wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2012 r. Sąd wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Skarga okazała się bezzasadna.

Przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie sądowoadministracyjnej jest decyzja WWINB z dnia [...] 2012 r. utrzymująca w mocy decyzję organu I instancji, którą nakazano skarżącemu rozbiórkę wybudowanego w warunkach samowoli budowlanej na terenie działki nr [...] w S. przy ul. K. obiektu budowlanego – budynku gospodarczego o konstrukcji mieszanej drewniano-stalowo-murowanej.

Jak wynika z prawidłowo ustalonego przez organy nadzoru budowlanego stanu faktycznego sprawy, inwestorem w zakresie budowy ww. obiektu budowlanego był skarżący. Obiekt ten został wybudowany w 2006 r., w warunkach samowoli budowlanej, bowiem inwestor nie udokumentował faktu uzyskania decyzji o pozwoleniu na jego budowę, a z informacji uzyskanej od Starosty Powiatowego w K. wynika, że w latach 1999-2006 r. Z. C. nie złożył żadnego wniosku, czy też zgłoszenia na jakąkolwiek inwestycję, która mogłaby zostać zlokalizowana na działce przy ul. K. w S. (k. 6 akt adm. I instancji). Również załączona do akt sprawy dokumentacja w postaci protokołu oględzin robót budowlanych sporządzonego przez PINB w dniu 20 czerwca 2006 r. wskazuje, że w miejsce rozebranego starego budynku gospodarczego po lewej stronie przedmiotowej nieruchomości (od strony podwórza) został wybudowany nowy obiekt o wymiarach ok. dł. 13,30 m, szer. 4,35 m i wys. 2,93-3,25 m, o konstrukcji: ściana szczytowa lekkiej konstrukcji, elementy nośne słupy stalowe i drewniane oraz częściowo ściany, dach konstrukcji drewnianej, krokwiowy pokryty papą na deskowaniu (k. 1 akt adm. I instancji). Ustalenia te potwierdzają spójne zeznania świadków M. H. (byłego właściciela nieruchomości sąsiedniej) [k. 72 i 73 akt adm. II instancji] oraz M. H. – aktualnego właściciela nieruchomości sąsiedniej o nr [...] przy ul. K. w S. [k. 68 akt adm. II instancji].

W świetle powyższego zasadne jest stanowisko organów nadzoru budowlanego, iż obiekt ten powstał w warunkach samowoli budowlanej pod rządami ustawy – Prawo budowlane z 1994 r. Z akt sprawy (protokołów oględzin z 2006 r. i kontroli z 2009 r. oraz załączonych do nich zdjęć) wynika, że obiekt ma konstrukcję drewniano-stalowo-murowaną, zlokalizowany jest w granicy z sąsiednią działką i nie posiada ściany oddzielenia przeciwpożarowego oraz muru ogniowego wyprowadzonego ponad dach o pokryciu palnym o wys. 30 cm powyżej jego pokrycia.

Zgodnie z treścią art. 3 pkt 2 Prawa budowlanego budynkiem jest tylko taki obiekt budowlany, który łącznie spełnia następujące warunki: jest trwale związany z gruntem, jest wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych (ścian), a także posiada fundamenty i dach. W orzecznictwie sądów administracyjnych cecha "trwałego związania z gruntem" sprowadza się do posadowienia obiektu budowlanego na tyle trwale, aby zapewnić jemu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie w inne miejsce (wyrok NSA z 1 października 2009 r., II OSK 1461/2008, LexPolonica nr 2094095; wyrok NSA z 5 stycznia 2011 r., II OSK 25/2010, LexPolonica nr 2459510; wyrok NSA z 29 kwietnia 2011 r., II OSK 773/2010, LexPolonica nr 2578136). Wydzielenie budynku z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych tworzy w budynku przestrzeń zamkniętą, będąc jednocześnie osłoną przed szkodliwym działaniem czynników klimatycznych, zabezpieczeniem przed wejściem niepowołanych osób oraz takimi czynnikami zewnętrznymi jak hałas czy zapach. Właściwości tej nie ma drewniana wiata ogrodowa (wyrok WSA w Gliwicach z 10 stycznia 2011 r., II SA/Gl 1267/2010, LexPolonica nr 2511376). Fundament jest natomiast elementem konstrukcyjnym, którego zadaniem jest przenoszenie obciążeń na grunt. Może być on wykonany z różnych materiałów budowlanych. Parametry fundamentu oraz głębokość jego posadowienia w gruncie zależą od wielkości przenoszonych obciążeń, które zależą od wielkości i rodzaju konstrukcji (wyrok NSA z 25 marca 2011 r., II OSK 547/10, niepubl.) [za: W. Piątek, Komentarz do art. 3 Prawa budowlanego [w:] A. Despot-Mładanowicz, A. Gliniecki Andrzej, A. Ostrowska, Z. Kostka, W. Piątek, Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2012, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2012).

Z kolei art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego stanowiący, iż budowlą jest każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, zawiera jedynie przykładowe wyliczenie obiektów budowlanych stanowiących budowle. Zakresem tego pojęcia objęte są zatem również inne, niewymienione przez ustawodawcę obiekty budowlane, nie będące budynkiem lub obiektem małej architektury. Dlatego do budowli należy co do zasady zaliczyć wiaty. Przy wykładni pojęć z zakresu Prawa budowlanego, w tym także rozróżnienia budynku, budowli i obiektu małej architektury można, w ramach wykładni systemowej, sięgnąć do przepisów art. 29 Prawa budowlanego. Przepis art. 29 ust. 1 pkt 2 tej ustawy zwalnia od obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę wolno stojące budynki gospodarcze, wiaty i altany o powierzchni zabudowy do 25 m. Zatem w świetle art. 3 pkt 2 i 3 oraz art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego wiata wsparta na betonowych bloczkach, składająca się dachu posadowionego na słupach trwale zakotwiczonych do tych bloczków i nieposiadająca ścian jest budowlą. Za podstawowe cechy wiaty należy bowiem uznać wsparcie danej budowli na słupach, stanowiących podstawowy element konstrukcyjny, wiążący budowlę trwale z gruntem (tak WSA w Warszawie w wyroku z dnia 26 sierpnia 2008 r., sygn. sprawy II SA/Wa 800/08, LEX nr 526537).

Opis i zdjęcia znajdujące się w aktach wskazują, iż sporny obiekt stanowi obiekt budowlany w rozumieniu art. 3 pkt 2 Prawa budowlanego. Tym samym nie można zgodzić się z twierdzeniami skargi, jakoby okoliczność, iż przedmiotowy obiekt budowlany nie posiadał wszystkich cech, które charakteryzują budynek, a mianowicie jednej ze ścian (od strony zachodniej) nakazuje uznać go za budowlę w rozumieniu art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego.

Bezsporne jest, że przedmiotowy obiekt budowlany – budynek gospodarczy jest trwale związany z gruntem, posiada dach o konstrukcji drewnianej pokryty papą i składa się z trzech ścian. Brak jednej ze ścian (od strony zachodniej, w granicy z działką i budynkiem na niej posadowionym) wynika jedynie z faktu, że na działce sąsiedniej, w granicy której skarżący usytuował przedmiotowy budynek gospodarczy istnieje obiekt budowlany. Wybudowanie zatem w zwartej zabudowie trzech ścian trwale związanych z gruntem, połączonych dachem oznacza właśnie, co skarżący nie omieszkał podnieść w skardze, "stworzenie przestrzeni zamkniętej jako osłony przed szkodliwym wpływem czynników klimatycznych, zabezpieczenie przed wejściem niepowołanych osób, przed hałasem i drganiami oraz ogniem, piorunami i innymi czynnikami niszczącymi, zapewnienie bezpieczeństwa wewnątrz i w otoczeniu oraz stworzenie warunków do racjonalnej i ekonomicznej eksploatacji". Z kolei fakt, iż budynek ten nie spełnia wszystkich warunków technicznych (w tym zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego) nie może prowadzić do uznania go za wiatę. Pozostaje on budynkiem, jednakże wybudowanym nie tylko bez wymaganego pozwolenia na budowę, ale również niezgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.).

Kontrolując w świetle powyższych kryteriów zaskarżoną decyzję organu II instancji Sąd stwierdza, iż nie narusza ona prawa, w szczególności zaś przepisów postępowania w sposób, który miałby istotny wpływ na wynik sprawy, a także przepisów prawa materialnego, w sposób mający wpływ na wynik sprawy. Zdaniem Sądu, ustalenia organu odwoławczego zostały dokonane zgodnie z wymogami określonymi w art. 7 i art. 77 k.p.a., ocena zebranych dowodów nie narusza normy wynikającej z art. 80 k.p.a., a uzasadnienie zaskarżonej decyzji odpowiada warunkom określonym w art. 107 § 3 k.p.a.

Samowolą budowlaną, w rozumieniu obowiązujących w dacie rozstrzygnięcia przepisów ustawy - Prawo budowlane, jest zarówno wybudowanie lub budowa obiektu lub jego części bez wymaganego pozwolenia na budowę jak i bez wymaganego zgłoszenia lub pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ.

Podmiot dopuszczający się samowoli budowlanej musi liczyć się z tym, że powołane organ administracji nie będą respektować bezprawnie dokonanych faktów. Naruszającego prawo obciąża ryzyko skutków w postaci przywrócenia stanu poprzedniego, czyli stanu poprzedzającego naruszenie prawa. W wyroku z dnia 26 marca 2002 r. SK 2/01 OTK - A 2002/2/15 Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż nakaz rozbiórki jest środkiem nadzoru rozumianym jako instytucja materialnego prawa administracyjnego, gwarantująca poszanowanie porządku prawnego i przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Nakaz rozbiórki jest sankcją prawną najdalej idącą w ramach przepisów Prawa budowlanego, rodzącą nieodwracalne bądź trudne do odwrócenia skutki. Z tego względu nie można nadużywać tego przepisu bądź stosować go w sytuacjach, w których istnieje możliwość doprowadzenia robót do stanu zgodnego z prawem. W aktualnym stanie prawnym zasadą jest poprzedzenie obowiązku rozbiórki w przypadku wybudowania (budowy) obiektu budowlanego bez wymaganego pozwolenia na budowę oceną możliwości jego legalizacji, po ustaleniu, że budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz nie narusza innych przepisów, w tym techniczno-budowlanych. Nakaz rozbiórki może być bowiem orzeczony dopiero wówczas, gdy okaże się, że nie ma prawnych możliwości legalizacji. Oczywiście, legalizacja nie jest obowiązkiem, a uprawnieniem inwestora. Takie postępowanie legalizacyjne zostało zainicjowane przez organ I instancji w niniejszym stanie faktycznym.

W kontekście powyższych rozważań prawidłowo także organ wskazał jako materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia nakazu rozbiórki w niniejszej sprawie przepis art. 48 ust. 1 Prawa budowlanego. Wydanie nakazu rozbiórki stosownie do dalszych postanowień tego przepisu, o czym zresztą mowa była powyżej, musi być poprzedzone postępowaniem legalizacyjnym, którego skutkiem może być prawna aprobata dla samowoli budowlanej, pod warunkiem spełnienia określonych ustawowych wymogów. Nakaz rozbiórki orzeczony decyzją organu I instancji poprzedzony został opisanym wyżej postanowieniem tego organu z dnia [...] 2011 r., wydanym na podstawie art. 48 ust. 2 i 3 Prawa budowlanego, w brzmieniu uwzględniającym wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2007 r. sygn. akt P 37/06 (Dz. U. Nr 247, poz. 1844).

Jak stanowi o tym przepis art. 48 ust. 1 w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania obu decyzji, właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. Stosownie zaś do art. 48 ust. 2 Prawa budowlanego jeżeli budowa, o której mowa w ust. 1:

1) jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności:

a) ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo

b) ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

2) nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem

- właściwy organ wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych.

W postanowieniu, o którym mowa w ust. 2, ustala się wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń budowy oraz nakłada obowiązek przedstawienia, w wyznaczonym terminie:

1) zaświadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego;

2) dokumentów, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 i 4 oraz ust. 3; do projektu architektoniczno-budowlanego nie stosuje się przepisu art. 20 ust. 3 pkt 2.

W przypadku niespełnienia w wyznaczonym terminie obowiązków, o których mowa w ust. 3, stosuje się przepis ust. 1 (art. 48 ust. 4 Prawa budowlanego).

Przedłożenie w wyznaczonym terminie dokumentów, o których mowa w ust. 3, traktuje się jak wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i pozwolenie na wznowienie robót budowlanych, jeżeli budowa nie została zakończona.

W świetle przytoczonych wyżej przepisów prawa zasadą jest poprzedzenie obowiązku rozbiórki w przypadku wybudowania (budowy) obiektu budowlanego bez wymaganego pozwolenia na budowę, oceną możliwości jej legalizacji, po ustaleniu, że budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz nie narusza innych przepisów, w tym techniczno-budowlanych. Nakaz rozbiórki obiektu może być orzeczony dopiero wówczas, gdy okaże się, że nie ma prawnych możliwości jego legalizacji, z tym że legalizacja samowoli budowlanej nie jest obowiązkiem, a uprawnieniem inwestora (por. wyrok NSA z dnia 20 stycznia 2009 r., sygn. akt II OSK 1879/07, LEX nr 478287).

Ponieważ strona nie wypełniła obowiązków nałożonych opisanym wyżej postanowieniem PINB z dnia [...] 2011 r., przedstawione okoliczności sprawy nakładały na organ nadzoru budowlanego obowiązek wydania nakazu rozbiórki przedmiotowego obiektu. W rezultacie powyższych rozważań Sąd doszedł do przekonania, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu. Prawidłowe były bowiem ustalenia organu odwoławczego co do charakteru obiektu podlegającego rozbiórce jak i to, że zasadnicze warunki legalizacji określone w postanowieniu z dnia 28 stycznia 2011 r. nie zostały spełnione, co uzasadniało w świetle przepisu art. 48 ust. 1 w związku z ust. 4 Prawa budowlanego, nakaz rozbiórki. Zauważyć trzeba przy tym, że o skutkach niedopełnienia wyznaczonych obowiązków inwestor został pouczony w opisanym wyżej postanowieniu organu I instancji.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 151 pustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270) skargę jako niezasadną oddalił.