IV SA/Po 474/12
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
2012-09-13Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Bożena Popowska
Maciej Dybowski /przewodniczący/
Tomasz Grossmann /sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maciej Dybowski Sędziowie WSA Bożena Popowska WSA Tomasz Grossmann (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Justyna Hołyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 września 2012 r. sprawy ze skargi Pogotowia [...] na postanowienie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii z dnia [...] kwietnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udziału w postępowaniu 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. zasądza od Wielkopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii na rzecz skarżącego "Pogotowia [...] kwotę 100 złotych (sto) tytułem zwrotu kosztów postępowania
Uzasadnienie
Pismem z dnia [...] lutego 2011 r. (data wpływu do siedziby organu: [...] lutego 2011 r.) Stowarzyszenie "[...]" w [...] (dalej: "Wnioskodawca", "Stowarzyszenie" lub "Skarżący") zwróciło się z wnioskiem do Powiatowego Lekarza Weterynarii w [...] o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, którego stroną jest B. W. Wnioskodawca podkreślił, że wykonuje prawa pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, którego stroną jest ww. osoba.
Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2011 r., znak: [...], Powiatowy Lekarz Weterynarii w [...] (dalej: "PLW") – działając na podstawie art. 31 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm., dalej: "k.p.a.") – odmówił Wnioskodawcy udziału w postępowaniu.
W uzasadnieniu organ wskazał, że w toku postępowania Stowarzyszenie sprecyzowało wniosek, żądając dopuszczenia do udziału w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a.) i podając, że jego celem (statutowym) jest współdziałanie w prowadzeniu nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem przepisów i praw w dziedzinie ochrony zwierząt; w niniejszej sprawie – z PLW. Organ I instancji stwierdził, że Stowarzyszenie nie sprecyzowało, jakie konkretnie czynności w wykonaniu tego celu oraz w interesie społecznym zamierza realizować w przedmiotowym postępowaniu, dotyczącym kontroli warunków, w jakich utrzymywane były zwierzęta znajdujące się w posiadaniu strony postępowania. PLW ocenił, że taki przedmiot kontroli może wprawdzie zostać uznany za objęty statutowym zadaniem współdziałania Stowarzyszenia, jednak nie można stwierdzić, że interes społeczny przemawia za dopuszczeniem Stowarzyszenia do udziału w sprawie, która jego nie dotyczy. Zauważył, że Wnioskodawca zajmuje wobec strony pozycję przeciwstawną – co objawia się szczególnie wtedy, kiedy twierdzi, iż strona dopuściła się występków i wykroczeń przeciwko prawom posiadanych zwierząt – oraz że zarazem nie zaprzecza temu, iż zdarzenia mające cechy występku albo wykroczenia, których dotyczyła kontrola PLW, zostały już wyjaśnione w toku prawomocnie umorzonego śledztwa. Organ zaznaczył, że możliwość dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w sprawie nie jest obojętna dla strony postępowania, narażonej na upublicznienie swojej sprawy, tym bardziej że uprzednio Stowarzyszenie upubliczniło dane objęte kontrolą w niniejszej sprawie za pośrednictwem środków masowego przekazu o zasięgu krajowym. Ponieważ nie ustalono, jakie czynności zamierza wykonać Wnioskodawca we współdziałaniu z PLW, to, zdaniem organu I instancji, nie ma w związku z tym podstaw do ustalenia, aby interes społeczny przemawiał za dopuszczeniem Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu.
Na opisane postanowienie zażalenie złożył Wnioskodawca – który podnosząc zarzuty: przewlekłości postępowania w sprawie uznania Stowarzyszenia za uczestnika postępowania na prawach strony; bezczynności organu w zakresie wydania orzeczenia o uznaniu Stowarzyszenia za uczestnika postępowania na prawach strony; łamania przepisów k.p.a.; a także podawania nieprawdy w uzasadnieniu orzeczenia – wniósł o uchylenie postanowienia organu I instancji, względnie podjęcie za ten organ decyzji w przedmiocie uznania Stowarzyszenia za uczestnika postępowania na prawach strony.
W uzasadnieniu Skarżący obszernie zrelacjonował dotychczasowy przebieg postępowania oraz wskazał, że zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z późn. zm.; dalej: "ustawa o ochronie zwierząt", w skrócie: "u.o.z.") w celu realizacji przepisów ustawy Inspekcja Weterynaryjna (dalej: "Inspekcja") oraz inne właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego współdziałają z samorządem lekarsko-weterynaryjnym oraz z innymi instytucjami i organizacjami społecznymi, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Podał, że Stowarzyszenie dokonywało kontroli w zakresie utrzymania zwierząt na terenie posesji B. W., a w lutym 2011 r. złożyło zawiadomienie o przestępstwie z ustawy o ochronie zwierząt, w tym zażądało zabezpieczenia zwierząt jako dowodów rzeczowych w postępowaniu karnym, co zostało wykonane. Wyjaśnił, że na podstawie art. 39 u.o.z. Stowarzyszenie w postępowaniu karnym jest stroną i wykonuje prawa pokrzywdzonego. Ponieważ organ I instancji również prowadził kontrole na terenie posesji B. W., Stowarzyszenie złożyło przedmiotowy wniosek chcąc zapoznać się z dokumentami, jakie powstały podczas tej kontroli, celem ewentualnego uznania tych dokumentów jako materiału dowodowego w postępowaniu karnym. Polskie prawo nie daje bowiem Inspekcji statusu pokrzywdzonego w tego typu sprawach. Nadto Stowarzyszenie zaznaczyło, że nigdy nie ujawniało materiałów z prowadzonego postępowania za pomocą środków masowego przekazu.
Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2012 r., znak sprawy: ChZ.912.5.13.2012, Wielkopolski Wojewódzki Lekarz Weterynarii (dalej: "WWLW") – działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 w zw. z art. 144 k.p.a. – uchylił zaskarżone postanowienie i umorzył postępowanie pierwszej instancji w całości.
W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że skoro organ I instancji wydał uprzednio decyzję kończącą postępowanie w pierwszej instancji, to nie może wydawać kolejnych aktów. Stwierdził, iż zaskarżone postanowienie "jako, że wydane poza ramami czasowymi toczącego się uprzednio postępowania winno zostać uchylone a postępowanie wszczęte w wyniku złożonego zażalenia umorzone w całości". WWLW ocenił, że skoro celem Stowarzyszenia jest zebranie materiału dowodowego mającego ewentualnie służyć w innych postępowaniach, to winno ono wnioskować do właściwych organów o przeprowadzenie dowodu z akt sprawy administracyjnej prowadzonej przez PLW. Nie zachodzi zaś podstawa do składania wniosku bezpośrednio do Inspekcji o uznanie organizacji społecznej za uczestnika na prawach strony celem przekazania innym organom oczekiwanych informacji. Działanie w odmienny sposób doprowadzić mogłoby do bezprawnego, niekontrolowanego przepływu informacji, na skutek czego uszczerbku mogłaby doznać prywatność podmiotu, u którego był sporządzony protokół. Organ odwoławczy podkreślił, że udział danej organizacji nie może służyć partykularnym interesom samej organizacji społecznej, lecz musi odpowiadać wymaganiom racjonalnie pojmowanej kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym w sprawach indywidualnych i działaniem w nim organów administracji. Jednocześnie udział ten nie może powodować naruszenia sfery prywatności strony postępowania przez nadmierne poszerzenie kręgu jego uczestników.
Na opisane postanowienie skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniosło Stowarzyszenie. Z powołaniem się na zarzut błędnej interpretacji art. 28 i art. 31 k.p.a., która doprowadziła WWLW do wniosku, że Stowarzyszeniu jako organizacji pozarządowej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, nie przysługuje udział w postępowaniu na prawach strony, Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania drugiej instancji względnie uznania, że Stowarzyszeniu przysługiwało prawo uczestnictwa w postępowaniu na prawach strony.
W uzasadnieniu Skarżący ocenił, że za jego udziałem w postępowaniu przemawiał i nadal przemawia interes społeczny (publiczny). Podkreślił, że kierował się nie tylko poczuciem praworządności, ale i odpowiedzialności tak za stan zwierząt, które miały rażące warunki utrzymania, jak i ich dalszy los. W interesie społecznym leży bowiem sprawowanie przez organizacje pozarządowe, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, kontroli nad prawidłowością działań nie tylko organów administracyjnych prowadzących w tym zakresie postępowania, ale również i zachowań społecznych, które niejednokrotnie noszą znamiona przestępstwa znęcania. Wynika to nie tylko z przepisów k.p.a., ale również ustawy o ochronie zwierząt. Skarżący wyjaśnił, że od 2010 r. prowadzi kontrole w gospodarstwie strony postępowania, które skutkowały zawiadomieniami o możliwości popełnienia przestępstwa. Podkreślił, że w związku z toczącym się powiatowym inspektoracie postępowaniem, pismem z dnia [...] lutego 2011 r. wnosił o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i składał wyjaśnienia, zaś po otrzymaniu decyzji umarzającej postępowanie wniósł odwołanie. Zaznaczył, że zanim została wydana decyzja o umorzeniu postępowania, organ I instancji nie wydał postanowienia o dopuszczeniu lub odmowie dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu na prawach strony.
W odpowiedzi na skargę organ administracji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumenty zawarte w zaskarżonym postanowieniu. Podkreślił, że okoliczność wydania decyzji administracyjnej przez organ I instancji jest bezsporna, zaś Powiatowy Lekarz Weterynarii doręczył tę decyzję Stowarzyszeniu. Wydanie w postępowaniu decyzji administracyjnej kończy postępowanie w danej instancji. Skoro organ I instancji zakończył postępowanie, to nie był uprawniony do wydania z datą późniejszą postanowienia dotyczącego uprzednio rozstrzygniętej sprawy. Tak wydane postanowienie PLW jest nieważne, a postępowanie w tej sprawie nie powinno się toczyć.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, z późn. zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sądy administracyjne, kierując się wspomnianym kryterium legalności, dokonują oceny zgodności treści zaskarżonego aktu oraz procesu jego wydania z normami prawnymi – odpowiednio: ustrojowymi, proceduralnymi i materialnymi – przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu prawnego i zasadniczo na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. W świetle art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.; dalej: "p.p.s.a.") kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie, albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty. Stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze – w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.
Przedmiotem tak rozumianej kontroli Sądu w niniejszej sprawie było postanowienie WWLW z dnia [...] kwietnia 2012 r., mocą którego uchylono postanowienie PLW z dnia [...] grudnia 2011 r. w przedmiocie odmowy dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu i umorzono postępowanie pierwszej instancji. W ocenie Sądu zaskarżone postanowienie nie mogło się ostać, gdyż zostało wydane z naruszeniem procedury w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).
W toku postępowania Sąd ustalił, że po złożeniu przez Stowarzyszenie przedmiotowego wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, organ I instancji pismem z dnia [...] lutego 2011 r. wezwał Wnioskodawcę o uzupełnienie wniosku. Stowarzyszenie udzieliło odpowiedzi pismem z dnia [...] marca 2011 r. W dniu [...] czerwca 2011 r. organ I instancji wydał decyzję nr [...], mocą której: (1) zawiesił na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. postępowanie, (2) umorzył postępowanie. W rozdzielniku tej decyzji wskazano jako stronę B. W., a jako adresata "do wiadomości" – m.in. Stowarzyszenie. Pismem z dnia [...] czerwca 2011 r. Stowarzyszenie złożyło odwołanie od ww. decyzji. Pismem z dnia [...] czerwca 2011 r. organ I instancji wezwał Stowarzyszenie do sprecyzowania "czy zgłaszająca się organizacja społeczna żąda uznania jej za stronę postępowania (art. 28 k.p.a.), czy też żąda dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a.)". Pismem z dnia [...] lipca 2011 r. Stowarzyszenie wskazało na art. 31 § 3 k.p.a. Na rozprawie przed tut. Sądem pełnomocnik organu poinformował, że odwołanie Stowarzyszenia z dnia [...] czerwca 2011 r. nie zostało dotychczas przekazane organowi II instancji (k. 45 akt sądowych).
Zgodnie z art. 31 § 1 k.p.a. organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem:
1) wszczęcia postępowania,
2) dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,
jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. W myśl art. 31 § 2 k.p.a. organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 3 k.p.a.).
Powszechnie przyjmuje się, że uprawnienie z art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. o dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu w danej sprawie istnieje wówczas, jeżeli postępowanie to jest w toku, bowiem instytucja ta nie funkcjonuje samodzielnie, abstrakcyjnie w oderwaniu od konkretnej sprawy. Zatem nie bez racji podnosi pełnomocnik organu w odpowiedzi na skargę, że wydanie w postępowaniu administracyjnym decyzji administracyjnej kończy postępowanie w danej instancji, co oznacza brak formalnej możliwości następczego rozstrzygania przez ten organ o ewentualnych uprawnieniach do występowania w charakterze strony w zakończonym postępowaniu. Jest to pogląd ogólnie słuszny, aczkolwiek tylko co do zasady. Musi być on bowiem – jak trafnie wskazano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2008 r. (II OSK 1388/07, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej: "CBOSA") –konfrontowany z okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy. Nie może być bowiem rozumiany w sposób, który w danej sprawie prowadzić może do zniweczenia celu i funkcji przepisu art. 31 k.p.a. – wprowadzającego proceduralną formę kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym w indywidualnej sprawie i działaniem organów administracji w tym postępowaniu, będąc jedną z procesowych gwarancji realizowania w konkretnej sprawie zasady ogólnej postępowania administracyjnego: uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu strony (art. 7 k.p.a.) – oraz do uczynienia przepisu art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. w danej sprawie przepisem w istocie martwym. Na konieczność odnoszenia ogólnego i abstrakcyjnie słusznego poglądu prawnego o związku wniosku organizacji społecznej o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu z tym postępowaniem wszczętym z inicjatywy innego podmiotu, do okoliczności konkretnej indywidualnej sprawy, wskazują także inne przykłady z orzecznictwa sądów administracyjnych (zob. np. wyroki NSA: z dnia 23.11.1999 r., II SA/Kr 1191/99, OSP 2000, nr 7–8, poz. 112; z dnia 20.01.2005 r., OSK 1755/04, ONSAiWSA 2005, nr 6, poz. 111; z dnia 12.06.2007 r., II GSK 20/07, CBOSA; z dnia 22.10.2008 r., II OSK 1239/07, CBOSA).
Z tych względów Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela wniosku, jaki z powyższego ogólnego poglądu wyprowadził organ II instancji wydając zaskarżone postanowienie. W niniejszej sprawie zwraca bowiem uwagę – oprócz niezasadnie długotrwałego postępowania – fakt, że organ I instancji wydał swoją decyzję "merytoryczną" (umarzającą postępowanie, o udział w którym ubiegało się Stowarzyszenie) bez uprzedniego rozpoznania wniosku Stowarzyszenia. Tymczasem, skoro wniosek został złożony w toku postępowania, to powinien zostać niezwłocznie rozpatrzony i rozstrzygnięty. Jeżeli zaś organ miał jakiekolwiek wątpliwości, to winien bez zbędnej zwłoki dążyć do ich usunięcia, w szczególności domagając się od Wnioskodawcy uzupełnienia wniosku lub stosownych wyjaśnień – tak, aby móc szybko załatwić wniosek przez wydanie odpowiedniego postanowienia. Co więcej, po jego wydaniu organ I instancji powinien, w miarę możliwości, wstrzymać się z wydaniem decyzji merytorycznej aż postanowienie to stanie się ostateczne.
W tym kontekście Sąd ocenia analizowane działanie organu I instancji jako niedopuszczalne i mające de facto na celu uniemożliwienie Stowarzyszeniu wzięcia udziału w postępowaniu, zaś samo postanowienie – jako stanowiące w istocie obejście prawa. W takim stanie rzeczy nie można uznać, że wygasło uprawnienie Stowarzyszenia z art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. do domagania się dopuszczenia do udziału w postępowaniu. Stowarzyszenie nie miało procesowego wpływu na to, kiedy zostanie rozpatrzony wniosek. W szczególności nie mogło wyegzekwować tego, aby wniosek został rozpatrzony we właściwym dla tej czynności procesowej czasie, tj. przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie. W konsekwencji – nie uzyskawszy uprawnień strony w postępowaniu – decyzji tej nie mogło zaskarżyć przed rozstrzygnięciem wniosku, a uznanie wniosku za bezprzedmiotowy uniemożliwia Stowarzyszeniu z tego tylko powodu skuteczne podejmowanie jakichkolwiek czynności procesowych zmierzających do zweryfikowania decyzji. Nie można zatem mówić o niezasadności – z powodu bezprzedmiotowości – wniosku Stowarzyszenia o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu, złożonego w toku tego postępowania.
W świetle powyższego organ odwoławczy wskazując, że postanowienie o odmowie dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu zostało wydane już po wydaniu decyzji o umorzeniu postępowania, a więc poza ramami czasowymi toczącego się uprzednio postępowania, i z tego powodu umarzając postępowanie, doprowadził w istocie do zniweczenia celu i funkcji art. 31 ust. 1 pkt 2 k.p.a. W świetle konstytucyjnej zasady praworządności, obowiązującej w demokratycznym państwie prawnym (art. 7 w zw. z art. 2 Konstytucji RP), niedopuszczalne jest uznanie, że z uwagi na błąd organu I instancji w procedowaniu, wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie może zostać rozpatrzony. Jest to przykład doprowadzania stosowania prawa do absurdu, gdy tymczasem praworządność działania organu administracji oznacza w szczególności racjonalność w stosowaniu prawa (por. wyrok NSA z dnia 22.10.2008 r., II OSK 1239/07, CBOSA).
Ponadto godzi się zauważyć, że wbrew stanowisku organu II instancji, pomimo wydania decyzji przez organ I instancji postępowanie główne przed tym organem (o udział w którym ubiegało się Stowarzyszenie) nie zostało jeszcze definitywnie zakończone, skoro organ I instancji dotychczas nie przesłał organowi II instancji odwołania Stowarzyszenia wraz z aktami sprawy, jak tego wymaga art. 133 k.p.a. Teoretycznie zatem cały czas jest jeszcze możliwe podjęcie przez organ I instancji rozstrzygnięcia w trybie tzw. autokontroli (art. 132 k.p.a.). Zależy to jednak od uprzedniego stwierdzenia, że odwołanie zostało złożone przez stronę postępowania. Także z tego względu nie sposób przyjąć, że rozstrzyganie o wniosku Stowarzyszenia stało się bezprzedmiotowe, gdyż od tego rozstrzygnięcia zależeć będzie procesowy los wspomnianego odwołania – odwołanie wniesione przez stronę w rozumieniu art. 28 k.p.a. (odpowiednio: uczestnika na prawa strony) podlega bowiem merytorycznemu rozpoznaniu (także w ramach tzw. autokontroli), a złożone przez podmiot, któremu nie przysługują prawa strony, może zostać skwitowane przez organ II instancji postanowieniem o niedopuszczalności odwołania (art. 134 k.p.a.).
Wobec powyższego, ponownie rozpoznając sprawę WWLW rozpozna merytorycznie zażalenie Stowarzyszenia, zadbawszy uprzednio o skompletowanie akt sprawy. Weźmie przy tym pod uwagę, że ocena interesu prawnego organizacji społecznej musi być powiązana z badaniem zarówno jej statutowych, jak i ustawowych zadań i kompetencji – tym bardziej w przypadku, gdy chodzi o ochronę zwierząt, które, co oczywiste, same swojego interesu prawnego i uprawnień bronić nie mogą, oraz że z przepisów ustawy o ochronie zwierząt wynika szczególna rola organizacji społecznych, których statutowym celem jest ochrona zwierząt (zob. wyrok NSA z dnia 12.06.2007 r., II OSK 339/07, CBOSA), a zarazem brak podstaw prawnych do żądania od organizacji społecznej wykazywania, jakie konkretnie czynności zamierza podjąć w postępowaniu, do którego zamierza przystąpić.
W przypadku pozytywnego załatwienia wniosku Stowarzyszenia, organ odwoławczy przekaże swoje postanowienie wraz z aktami sprawy organowi I instancji, w celu rozważenia przez ten organ, czy skorzysta on z możliwości autokontroli, jaką daje art. 132 k.p.a., w związku z zalegającym w aktach sprawy odwołaniem Stowarzyszenia, oraz podjęcia, w zależności od wyniku tej analizy, dalszych stosownych kroków procesowych. Ewentualne negatywne załatwienie wniosku Stowarzyszenia przez organ odwoławczy winno natomiast skutkować niezwłocznym wezwaniem organu I Instancji do przekazania odwołania Stowarzyszenia zgodnie z art. 133 k.p.a.
Sąd z naciskiem wskazuje na konieczność przestrzegania terminów załatwiania spraw oraz związane z tym obowiązki organów obu instancji (art. 35–art. 38 k.p.a.). Podkreśla, że w świetle przywołanych przepisów nie do zaakceptowania jest w szczególności sytuacja, w której wniosek Stowarzyszenia o dopuszczenie do udziału w postępowaniu został załatwiony dopiero 10 miesięcy po jego złożeniu.
Mając wszystko to na uwadze Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., uchylił zaskarżone postanowienie (pkt 1 sentencji wyroku). O kosztach (pkt 2 sentencji wyroku) orzekł na podstawie art. 200 i art. 205 § 1 p.p.s.a., uwzględniając poniesiony przez Skarżącego koszt wpisu (100 zł).
MZ
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Bożena PopowskaMaciej Dybowski /przewodniczący/
Tomasz Grossmann /sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maciej Dybowski Sędziowie WSA Bożena Popowska WSA Tomasz Grossmann (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Justyna Hołyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 września 2012 r. sprawy ze skargi Pogotowia [...] na postanowienie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii z dnia [...] kwietnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udziału w postępowaniu 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. zasądza od Wielkopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii na rzecz skarżącego "Pogotowia [...] kwotę 100 złotych (sto) tytułem zwrotu kosztów postępowania
Uzasadnienie
Pismem z dnia [...] lutego 2011 r. (data wpływu do siedziby organu: [...] lutego 2011 r.) Stowarzyszenie "[...]" w [...] (dalej: "Wnioskodawca", "Stowarzyszenie" lub "Skarżący") zwróciło się z wnioskiem do Powiatowego Lekarza Weterynarii w [...] o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, którego stroną jest B. W. Wnioskodawca podkreślił, że wykonuje prawa pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, którego stroną jest ww. osoba.
Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2011 r., znak: [...], Powiatowy Lekarz Weterynarii w [...] (dalej: "PLW") – działając na podstawie art. 31 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm., dalej: "k.p.a.") – odmówił Wnioskodawcy udziału w postępowaniu.
W uzasadnieniu organ wskazał, że w toku postępowania Stowarzyszenie sprecyzowało wniosek, żądając dopuszczenia do udziału w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a.) i podając, że jego celem (statutowym) jest współdziałanie w prowadzeniu nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem przepisów i praw w dziedzinie ochrony zwierząt; w niniejszej sprawie – z PLW. Organ I instancji stwierdził, że Stowarzyszenie nie sprecyzowało, jakie konkretnie czynności w wykonaniu tego celu oraz w interesie społecznym zamierza realizować w przedmiotowym postępowaniu, dotyczącym kontroli warunków, w jakich utrzymywane były zwierzęta znajdujące się w posiadaniu strony postępowania. PLW ocenił, że taki przedmiot kontroli może wprawdzie zostać uznany za objęty statutowym zadaniem współdziałania Stowarzyszenia, jednak nie można stwierdzić, że interes społeczny przemawia za dopuszczeniem Stowarzyszenia do udziału w sprawie, która jego nie dotyczy. Zauważył, że Wnioskodawca zajmuje wobec strony pozycję przeciwstawną – co objawia się szczególnie wtedy, kiedy twierdzi, iż strona dopuściła się występków i wykroczeń przeciwko prawom posiadanych zwierząt – oraz że zarazem nie zaprzecza temu, iż zdarzenia mające cechy występku albo wykroczenia, których dotyczyła kontrola PLW, zostały już wyjaśnione w toku prawomocnie umorzonego śledztwa. Organ zaznaczył, że możliwość dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w sprawie nie jest obojętna dla strony postępowania, narażonej na upublicznienie swojej sprawy, tym bardziej że uprzednio Stowarzyszenie upubliczniło dane objęte kontrolą w niniejszej sprawie za pośrednictwem środków masowego przekazu o zasięgu krajowym. Ponieważ nie ustalono, jakie czynności zamierza wykonać Wnioskodawca we współdziałaniu z PLW, to, zdaniem organu I instancji, nie ma w związku z tym podstaw do ustalenia, aby interes społeczny przemawiał za dopuszczeniem Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu.
Na opisane postanowienie zażalenie złożył Wnioskodawca – który podnosząc zarzuty: przewlekłości postępowania w sprawie uznania Stowarzyszenia za uczestnika postępowania na prawach strony; bezczynności organu w zakresie wydania orzeczenia o uznaniu Stowarzyszenia za uczestnika postępowania na prawach strony; łamania przepisów k.p.a.; a także podawania nieprawdy w uzasadnieniu orzeczenia – wniósł o uchylenie postanowienia organu I instancji, względnie podjęcie za ten organ decyzji w przedmiocie uznania Stowarzyszenia za uczestnika postępowania na prawach strony.
W uzasadnieniu Skarżący obszernie zrelacjonował dotychczasowy przebieg postępowania oraz wskazał, że zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z późn. zm.; dalej: "ustawa o ochronie zwierząt", w skrócie: "u.o.z.") w celu realizacji przepisów ustawy Inspekcja Weterynaryjna (dalej: "Inspekcja") oraz inne właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego współdziałają z samorządem lekarsko-weterynaryjnym oraz z innymi instytucjami i organizacjami społecznymi, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Podał, że Stowarzyszenie dokonywało kontroli w zakresie utrzymania zwierząt na terenie posesji B. W., a w lutym 2011 r. złożyło zawiadomienie o przestępstwie z ustawy o ochronie zwierząt, w tym zażądało zabezpieczenia zwierząt jako dowodów rzeczowych w postępowaniu karnym, co zostało wykonane. Wyjaśnił, że na podstawie art. 39 u.o.z. Stowarzyszenie w postępowaniu karnym jest stroną i wykonuje prawa pokrzywdzonego. Ponieważ organ I instancji również prowadził kontrole na terenie posesji B. W., Stowarzyszenie złożyło przedmiotowy wniosek chcąc zapoznać się z dokumentami, jakie powstały podczas tej kontroli, celem ewentualnego uznania tych dokumentów jako materiału dowodowego w postępowaniu karnym. Polskie prawo nie daje bowiem Inspekcji statusu pokrzywdzonego w tego typu sprawach. Nadto Stowarzyszenie zaznaczyło, że nigdy nie ujawniało materiałów z prowadzonego postępowania za pomocą środków masowego przekazu.
Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2012 r., znak sprawy: ChZ.912.5.13.2012, Wielkopolski Wojewódzki Lekarz Weterynarii (dalej: "WWLW") – działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 w zw. z art. 144 k.p.a. – uchylił zaskarżone postanowienie i umorzył postępowanie pierwszej instancji w całości.
W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że skoro organ I instancji wydał uprzednio decyzję kończącą postępowanie w pierwszej instancji, to nie może wydawać kolejnych aktów. Stwierdził, iż zaskarżone postanowienie "jako, że wydane poza ramami czasowymi toczącego się uprzednio postępowania winno zostać uchylone a postępowanie wszczęte w wyniku złożonego zażalenia umorzone w całości". WWLW ocenił, że skoro celem Stowarzyszenia jest zebranie materiału dowodowego mającego ewentualnie służyć w innych postępowaniach, to winno ono wnioskować do właściwych organów o przeprowadzenie dowodu z akt sprawy administracyjnej prowadzonej przez PLW. Nie zachodzi zaś podstawa do składania wniosku bezpośrednio do Inspekcji o uznanie organizacji społecznej za uczestnika na prawach strony celem przekazania innym organom oczekiwanych informacji. Działanie w odmienny sposób doprowadzić mogłoby do bezprawnego, niekontrolowanego przepływu informacji, na skutek czego uszczerbku mogłaby doznać prywatność podmiotu, u którego był sporządzony protokół. Organ odwoławczy podkreślił, że udział danej organizacji nie może służyć partykularnym interesom samej organizacji społecznej, lecz musi odpowiadać wymaganiom racjonalnie pojmowanej kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym w sprawach indywidualnych i działaniem w nim organów administracji. Jednocześnie udział ten nie może powodować naruszenia sfery prywatności strony postępowania przez nadmierne poszerzenie kręgu jego uczestników.
Na opisane postanowienie skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniosło Stowarzyszenie. Z powołaniem się na zarzut błędnej interpretacji art. 28 i art. 31 k.p.a., która doprowadziła WWLW do wniosku, że Stowarzyszeniu jako organizacji pozarządowej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, nie przysługuje udział w postępowaniu na prawach strony, Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania drugiej instancji względnie uznania, że Stowarzyszeniu przysługiwało prawo uczestnictwa w postępowaniu na prawach strony.
W uzasadnieniu Skarżący ocenił, że za jego udziałem w postępowaniu przemawiał i nadal przemawia interes społeczny (publiczny). Podkreślił, że kierował się nie tylko poczuciem praworządności, ale i odpowiedzialności tak za stan zwierząt, które miały rażące warunki utrzymania, jak i ich dalszy los. W interesie społecznym leży bowiem sprawowanie przez organizacje pozarządowe, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, kontroli nad prawidłowością działań nie tylko organów administracyjnych prowadzących w tym zakresie postępowania, ale również i zachowań społecznych, które niejednokrotnie noszą znamiona przestępstwa znęcania. Wynika to nie tylko z przepisów k.p.a., ale również ustawy o ochronie zwierząt. Skarżący wyjaśnił, że od 2010 r. prowadzi kontrole w gospodarstwie strony postępowania, które skutkowały zawiadomieniami o możliwości popełnienia przestępstwa. Podkreślił, że w związku z toczącym się powiatowym inspektoracie postępowaniem, pismem z dnia [...] lutego 2011 r. wnosił o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i składał wyjaśnienia, zaś po otrzymaniu decyzji umarzającej postępowanie wniósł odwołanie. Zaznaczył, że zanim została wydana decyzja o umorzeniu postępowania, organ I instancji nie wydał postanowienia o dopuszczeniu lub odmowie dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu na prawach strony.
W odpowiedzi na skargę organ administracji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumenty zawarte w zaskarżonym postanowieniu. Podkreślił, że okoliczność wydania decyzji administracyjnej przez organ I instancji jest bezsporna, zaś Powiatowy Lekarz Weterynarii doręczył tę decyzję Stowarzyszeniu. Wydanie w postępowaniu decyzji administracyjnej kończy postępowanie w danej instancji. Skoro organ I instancji zakończył postępowanie, to nie był uprawniony do wydania z datą późniejszą postanowienia dotyczącego uprzednio rozstrzygniętej sprawy. Tak wydane postanowienie PLW jest nieważne, a postępowanie w tej sprawie nie powinno się toczyć.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, z późn. zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sądy administracyjne, kierując się wspomnianym kryterium legalności, dokonują oceny zgodności treści zaskarżonego aktu oraz procesu jego wydania z normami prawnymi – odpowiednio: ustrojowymi, proceduralnymi i materialnymi – przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu prawnego i zasadniczo na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. W świetle art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.; dalej: "p.p.s.a.") kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie, albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty. Stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze – w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.
Przedmiotem tak rozumianej kontroli Sądu w niniejszej sprawie było postanowienie WWLW z dnia [...] kwietnia 2012 r., mocą którego uchylono postanowienie PLW z dnia [...] grudnia 2011 r. w przedmiocie odmowy dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu i umorzono postępowanie pierwszej instancji. W ocenie Sądu zaskarżone postanowienie nie mogło się ostać, gdyż zostało wydane z naruszeniem procedury w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).
W toku postępowania Sąd ustalił, że po złożeniu przez Stowarzyszenie przedmiotowego wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, organ I instancji pismem z dnia [...] lutego 2011 r. wezwał Wnioskodawcę o uzupełnienie wniosku. Stowarzyszenie udzieliło odpowiedzi pismem z dnia [...] marca 2011 r. W dniu [...] czerwca 2011 r. organ I instancji wydał decyzję nr [...], mocą której: (1) zawiesił na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. postępowanie, (2) umorzył postępowanie. W rozdzielniku tej decyzji wskazano jako stronę B. W., a jako adresata "do wiadomości" – m.in. Stowarzyszenie. Pismem z dnia [...] czerwca 2011 r. Stowarzyszenie złożyło odwołanie od ww. decyzji. Pismem z dnia [...] czerwca 2011 r. organ I instancji wezwał Stowarzyszenie do sprecyzowania "czy zgłaszająca się organizacja społeczna żąda uznania jej za stronę postępowania (art. 28 k.p.a.), czy też żąda dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a.)". Pismem z dnia [...] lipca 2011 r. Stowarzyszenie wskazało na art. 31 § 3 k.p.a. Na rozprawie przed tut. Sądem pełnomocnik organu poinformował, że odwołanie Stowarzyszenia z dnia [...] czerwca 2011 r. nie zostało dotychczas przekazane organowi II instancji (k. 45 akt sądowych).
Zgodnie z art. 31 § 1 k.p.a. organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem:
1) wszczęcia postępowania,
2) dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,
jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. W myśl art. 31 § 2 k.p.a. organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 3 k.p.a.).
Powszechnie przyjmuje się, że uprawnienie z art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. o dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu w danej sprawie istnieje wówczas, jeżeli postępowanie to jest w toku, bowiem instytucja ta nie funkcjonuje samodzielnie, abstrakcyjnie w oderwaniu od konkretnej sprawy. Zatem nie bez racji podnosi pełnomocnik organu w odpowiedzi na skargę, że wydanie w postępowaniu administracyjnym decyzji administracyjnej kończy postępowanie w danej instancji, co oznacza brak formalnej możliwości następczego rozstrzygania przez ten organ o ewentualnych uprawnieniach do występowania w charakterze strony w zakończonym postępowaniu. Jest to pogląd ogólnie słuszny, aczkolwiek tylko co do zasady. Musi być on bowiem – jak trafnie wskazano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2008 r. (II OSK 1388/07, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej: "CBOSA") –konfrontowany z okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy. Nie może być bowiem rozumiany w sposób, który w danej sprawie prowadzić może do zniweczenia celu i funkcji przepisu art. 31 k.p.a. – wprowadzającego proceduralną formę kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym w indywidualnej sprawie i działaniem organów administracji w tym postępowaniu, będąc jedną z procesowych gwarancji realizowania w konkretnej sprawie zasady ogólnej postępowania administracyjnego: uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu strony (art. 7 k.p.a.) – oraz do uczynienia przepisu art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. w danej sprawie przepisem w istocie martwym. Na konieczność odnoszenia ogólnego i abstrakcyjnie słusznego poglądu prawnego o związku wniosku organizacji społecznej o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu z tym postępowaniem wszczętym z inicjatywy innego podmiotu, do okoliczności konkretnej indywidualnej sprawy, wskazują także inne przykłady z orzecznictwa sądów administracyjnych (zob. np. wyroki NSA: z dnia 23.11.1999 r., II SA/Kr 1191/99, OSP 2000, nr 7–8, poz. 112; z dnia 20.01.2005 r., OSK 1755/04, ONSAiWSA 2005, nr 6, poz. 111; z dnia 12.06.2007 r., II GSK 20/07, CBOSA; z dnia 22.10.2008 r., II OSK 1239/07, CBOSA).
Z tych względów Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela wniosku, jaki z powyższego ogólnego poglądu wyprowadził organ II instancji wydając zaskarżone postanowienie. W niniejszej sprawie zwraca bowiem uwagę – oprócz niezasadnie długotrwałego postępowania – fakt, że organ I instancji wydał swoją decyzję "merytoryczną" (umarzającą postępowanie, o udział w którym ubiegało się Stowarzyszenie) bez uprzedniego rozpoznania wniosku Stowarzyszenia. Tymczasem, skoro wniosek został złożony w toku postępowania, to powinien zostać niezwłocznie rozpatrzony i rozstrzygnięty. Jeżeli zaś organ miał jakiekolwiek wątpliwości, to winien bez zbędnej zwłoki dążyć do ich usunięcia, w szczególności domagając się od Wnioskodawcy uzupełnienia wniosku lub stosownych wyjaśnień – tak, aby móc szybko załatwić wniosek przez wydanie odpowiedniego postanowienia. Co więcej, po jego wydaniu organ I instancji powinien, w miarę możliwości, wstrzymać się z wydaniem decyzji merytorycznej aż postanowienie to stanie się ostateczne.
W tym kontekście Sąd ocenia analizowane działanie organu I instancji jako niedopuszczalne i mające de facto na celu uniemożliwienie Stowarzyszeniu wzięcia udziału w postępowaniu, zaś samo postanowienie – jako stanowiące w istocie obejście prawa. W takim stanie rzeczy nie można uznać, że wygasło uprawnienie Stowarzyszenia z art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. do domagania się dopuszczenia do udziału w postępowaniu. Stowarzyszenie nie miało procesowego wpływu na to, kiedy zostanie rozpatrzony wniosek. W szczególności nie mogło wyegzekwować tego, aby wniosek został rozpatrzony we właściwym dla tej czynności procesowej czasie, tj. przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie. W konsekwencji – nie uzyskawszy uprawnień strony w postępowaniu – decyzji tej nie mogło zaskarżyć przed rozstrzygnięciem wniosku, a uznanie wniosku za bezprzedmiotowy uniemożliwia Stowarzyszeniu z tego tylko powodu skuteczne podejmowanie jakichkolwiek czynności procesowych zmierzających do zweryfikowania decyzji. Nie można zatem mówić o niezasadności – z powodu bezprzedmiotowości – wniosku Stowarzyszenia o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu, złożonego w toku tego postępowania.
W świetle powyższego organ odwoławczy wskazując, że postanowienie o odmowie dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu zostało wydane już po wydaniu decyzji o umorzeniu postępowania, a więc poza ramami czasowymi toczącego się uprzednio postępowania, i z tego powodu umarzając postępowanie, doprowadził w istocie do zniweczenia celu i funkcji art. 31 ust. 1 pkt 2 k.p.a. W świetle konstytucyjnej zasady praworządności, obowiązującej w demokratycznym państwie prawnym (art. 7 w zw. z art. 2 Konstytucji RP), niedopuszczalne jest uznanie, że z uwagi na błąd organu I instancji w procedowaniu, wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie może zostać rozpatrzony. Jest to przykład doprowadzania stosowania prawa do absurdu, gdy tymczasem praworządność działania organu administracji oznacza w szczególności racjonalność w stosowaniu prawa (por. wyrok NSA z dnia 22.10.2008 r., II OSK 1239/07, CBOSA).
Ponadto godzi się zauważyć, że wbrew stanowisku organu II instancji, pomimo wydania decyzji przez organ I instancji postępowanie główne przed tym organem (o udział w którym ubiegało się Stowarzyszenie) nie zostało jeszcze definitywnie zakończone, skoro organ I instancji dotychczas nie przesłał organowi II instancji odwołania Stowarzyszenia wraz z aktami sprawy, jak tego wymaga art. 133 k.p.a. Teoretycznie zatem cały czas jest jeszcze możliwe podjęcie przez organ I instancji rozstrzygnięcia w trybie tzw. autokontroli (art. 132 k.p.a.). Zależy to jednak od uprzedniego stwierdzenia, że odwołanie zostało złożone przez stronę postępowania. Także z tego względu nie sposób przyjąć, że rozstrzyganie o wniosku Stowarzyszenia stało się bezprzedmiotowe, gdyż od tego rozstrzygnięcia zależeć będzie procesowy los wspomnianego odwołania – odwołanie wniesione przez stronę w rozumieniu art. 28 k.p.a. (odpowiednio: uczestnika na prawa strony) podlega bowiem merytorycznemu rozpoznaniu (także w ramach tzw. autokontroli), a złożone przez podmiot, któremu nie przysługują prawa strony, może zostać skwitowane przez organ II instancji postanowieniem o niedopuszczalności odwołania (art. 134 k.p.a.).
Wobec powyższego, ponownie rozpoznając sprawę WWLW rozpozna merytorycznie zażalenie Stowarzyszenia, zadbawszy uprzednio o skompletowanie akt sprawy. Weźmie przy tym pod uwagę, że ocena interesu prawnego organizacji społecznej musi być powiązana z badaniem zarówno jej statutowych, jak i ustawowych zadań i kompetencji – tym bardziej w przypadku, gdy chodzi o ochronę zwierząt, które, co oczywiste, same swojego interesu prawnego i uprawnień bronić nie mogą, oraz że z przepisów ustawy o ochronie zwierząt wynika szczególna rola organizacji społecznych, których statutowym celem jest ochrona zwierząt (zob. wyrok NSA z dnia 12.06.2007 r., II OSK 339/07, CBOSA), a zarazem brak podstaw prawnych do żądania od organizacji społecznej wykazywania, jakie konkretnie czynności zamierza podjąć w postępowaniu, do którego zamierza przystąpić.
W przypadku pozytywnego załatwienia wniosku Stowarzyszenia, organ odwoławczy przekaże swoje postanowienie wraz z aktami sprawy organowi I instancji, w celu rozważenia przez ten organ, czy skorzysta on z możliwości autokontroli, jaką daje art. 132 k.p.a., w związku z zalegającym w aktach sprawy odwołaniem Stowarzyszenia, oraz podjęcia, w zależności od wyniku tej analizy, dalszych stosownych kroków procesowych. Ewentualne negatywne załatwienie wniosku Stowarzyszenia przez organ odwoławczy winno natomiast skutkować niezwłocznym wezwaniem organu I Instancji do przekazania odwołania Stowarzyszenia zgodnie z art. 133 k.p.a.
Sąd z naciskiem wskazuje na konieczność przestrzegania terminów załatwiania spraw oraz związane z tym obowiązki organów obu instancji (art. 35–art. 38 k.p.a.). Podkreśla, że w świetle przywołanych przepisów nie do zaakceptowania jest w szczególności sytuacja, w której wniosek Stowarzyszenia o dopuszczenie do udziału w postępowaniu został załatwiony dopiero 10 miesięcy po jego złożeniu.
Mając wszystko to na uwadze Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., uchylił zaskarżone postanowienie (pkt 1 sentencji wyroku). O kosztach (pkt 2 sentencji wyroku) orzekł na podstawie art. 200 i art. 205 § 1 p.p.s.a., uwzględniając poniesiony przez Skarżącego koszt wpisu (100 zł).
MZ
