II SA/Kr 264/12

Uzasadnienie

W dniu 9 lipca 2012 r. wpłynął do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wniosek W.K. o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, uzupełniony pismem z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. 7 października 2011 r.

We wniosku tym skarżący oświadczył, iż prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną oraz trójką małoletnich dzieci.

Ich miesięczny dochód wynosi 3.240,27 zł i stanowi go wynagrodzenie za pracę żony skarżącego.

W składa majątku skarżącego wchodzi nieruchomość rolna o pow. 2,56 ha. Innego majątku ruchomego ani nieruchomości skarżący nie wykazał.

W uzasadnieniu wniosku skarżący podniósł, iż w obecnej chwili nie stać go na ustanowienie pełnomocnika z wyboru, gdyż w miesiącu czerwcu 2012 roku był on zmuszony zawiesić działalność gospodarczą. Ma on do opłacenia zaległe składki na KRUS, US i ratę do banku. Poinformował także, że w dniu 21 sierpnia 2011 r. ustanowił z żoną rozdzielność majątkową.

W ocenie referendarza informacje przedstawione przez skarżącego we wniosku o przyznanie prawa pomocy były niewystarczające do oceny jego rzeczywistej sytuacji majątkowej i finansowej, w związku z czym działając na zasadzie art. 255 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, pismem z dnia 16 lipca 2012 r. wezwano go do przekazania w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania następujących informacji :

- potwierdzenia wysokości dochodów uzyskiwanych przez skarżącego z prowadzonej działalności gospodarczej poprzez odpis zeznania podatkowego za rok 2011 oraz kopie deklaracji podatkowych za ostatnie trzy miesiące bieżącego roku, jeżeli były składane;

- potwierdzenie stosownymi zaświadczeniami informacji o zawieszeniu wykonania działalności gospodarczej;

- oświadczenie czy z nieruchomości rolnej o areale 2,58 ha wnioskodawca uzyskuje jakikolwiek dochód- jeśli tak, jaki jest jego wysokość, a także czy pobiera dopłaty unijne do gruntów jeśli tak, należy załączyć kopię ostatniej decyzji ) ;

- wykazanie stanu majątkowego oraz dochodów uzyskiwanych przez żonę skarżącego – E.K. ( zaświadczenie od pracodawcy o wysokości uzyskiwanych dochodów oraz kopia zeznania podatkowego za rok 2011)

- oświadczenie czy rodzina skarżącego korzysta z pomocy opieki społecznej- jeśli tak to w jakiej formie i z jaka częstotliwością;

- przedłożenie wykazów wszystkich posiadanych przez wnioskodawcę i jego żonę rachunków bankowych ( osobistych i firmowych) i wyciągów obrazujących ich historię z okresu ostatnich trzech miesięcy;

- udokumentowanie aktualnymi rachunkami / fakturami ( za ostatni okres rozliczeniowy) wysokości wydatków związanych z utrzymaniem rodziny ( prąd, gaz, opał, woda, wywóz nieczystości, śmieci), a także opłat za telefon

W odpowiedzi na powyższe wezwanie skarżący do pisma z dnia 10 sierpnia 2012 r., uzupełniającego wniosek dołączył następujące dokumenty :

Kserokopię zeznania podatkowego swojego i żony za rok 2011, wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej z dnia 30 maja 2012 r. potwierdzający zawieszenie działalności firmy [....] oświadczenie, iż skarżący nie uzyskuje dochodu z nieruchomości rolnej, która posiada i nie pobiera dopłat unijnych do gruntów o areale 2,58 ha, oświadczenie, iż rodzina skarżącego nie korzysta pomocy opieki społecznej, kopię aktu notarialnego z dnia 23 sierpnia 2011 r. o ustanowieniu rozdzielności majątkowej między małżonkami Krok, odcinki wpłat za energię elektryczną – ostatni z dnia 2 sierpnia 2012 r. na kwotę 178,52 zł, faktury VAT za usługi telefonii cyfrowej ostatnia z dnia 16 sierpnia 2012 r, na kwotę 144,28 zł, decyzje o wysokości opłat za odpady komunalne- 43,80 zł, decyzję w sprawie podatku rolnego i leśnego w łącznej kwocie 237 zł., oświadczenie żony skarżącego, iż utrzymanie 5- osobowej rodziny ( wyżywienie, ubranie, sroki czystości, lekarstwa) wynosi 2.000 zł. W miesiącu sierpniu i września 2012 r, wzrosną one ze względu na zakup podręczników szkolnych dla dzieci. Ponadto skarżący zgodnie z wezwaniem dołączył wyciągi z kont bankowych swoich i żony za okres od kwietnia do czerwca 2012 r.

Stosownie do treści art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,( Dz. U. nr 153, poz.1270) prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowaniu lub w jego toku. Prawo to obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego ( art. 244 § 1 cyt. ustawy). W myśl art. 245 § 1 powołanej ustawy, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. W przedmiotowej sprawie skarżący wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Rozpatrując na podstawie art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a. wniosek o przyznanie prawa pomocy referendarz zważył co następuje:

Zgodnie zaś z treścią art.. 246 § 1 pkt 2 cyt. ustawy przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Należy zwrócić uwagę czym jest instytucja prawa pomocy. Prawo pomocy to inaczej prawo ubogich. Instytucja ta ma charakter wyjątkowy co oznacza, że może być stosowana tylko w przypadku osób charakteryzujących się trudną sytuacją materialną ( do takich osób zalicza się bezrobotnych, osoby pozbawione środków do życia), bądź gdy środki te są bardzo ograniczone i zaspakajają tylko niezbędne potrzeby egzystencjonalne ( vide postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2005 r. I GZ 107/05, niepubl.). Z kolei przez uszczerbek dla siebie, bądź rodziny należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych ( vide postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2005 r. sygn. akt FZ 794/04, niepubl.).

W przedmiotowej sprawie po dokonaniu analizy informacji wynikających z oświadczeń skarżącego jak i przedłożonych przez niego dokumentów, referendarz sądowy uznał, iż nie zachodzą szczególne okoliczności, określone w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. . pozwalające na skuteczne ubieganie się o przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Skarżący oświadczył, iż zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej w czerwcu 2012 roku. Tymczasem jak wynika z przedstawionego elektroniczny wydruk korespondencji z Centralną ewidencją i Informacja o Działalności Gospodarczej natopiło to z dniem 30 maja 2012 r. Jednakże jak wynika z przedłożonych do akt wyciągów bankowych z konta firmowego skarżącego m in. za miesiąc czerwiec 2012 roku, skarżący dokonywał wysokich wpłat własnych w dniu 19 czerwca 2012 – 2.300 zł oraz 26 czerwca 2012 r. – 3.600 zł. Oznacza to, iż obroty na koncie formowym skarżącego w miesiącu czerwcu wyniosły 5.900 zł. Jak to się ma do zawieszenia działalności oraz źródła pochodzenia owych pieniędzy tego skarżący nie wyjaśnił. Tym bardziej, że korzysta z konta firmy, której działalność został zawieszona w sytuacji, gdy dysponuje on kontami osobistymi. Sytuacja ta rodzi poważne wątpliwości co do faktycznego zaprzestanie prowadzenia przez niego tejże działalności. Ponadto po dokonaniu analizy przedstawionych przez żonę skarżącego wyciągów z konta osobistego za okres od maja do lipca 2012 r. wynika, iż w dniu 12 czerwca 2012 r. na konto żony wpłynęła kwota 4.000 zł będącą pożyczką z KZP. Biorąc pod uwagę okres rozliczeniowy od 28 czerwca do 27 lipca 2012r. z salda jaki widnieje na wyciągu właśnie z dnia 28 czerwca 2012 r. 4.819,18 zł w dniu 27 lipca 2012 r, na konie pozostało 3.390, 34 zł. Oznacza to, iż w okresie miesiąc wygenerowano z konta kwotę 1.428,84 zł. Biorąc pod uwagę czasokres (1miesiac), brak dochodów ze strony skarżącego, pozostawanie na utrzymaniu 3 małoletnich dzieci oraz domu, w ocenie orzekającego oświadczenie jakoby jedynym dochodem rodziny jest wynagrodzenie za pracę żony skarżącego nie jest zgodne z prawdą. Analiza przedstawionych dokumentów w tym wyciągów bankowych jednoznacznie wskazują, iż skarżący nie ujawnił wszystkich źródeł swojego dochodu. Nawet w przypadku najbardziej oszczędnej gospodyni nie jest możliwe , aby utrzymanie miesięczne rodziny zamykało się kwotą 1.428,84 zł kiedy w aktach znajduje się oświadczenie żony skarżącego, iż tylko na wyżywienie, środki czystości, lekarstwa przeznacza kwotę 2.000 zł. Poza tym pisząc składnikach majątku skarżący nie ujawnił, iż jest właścicielem domu o pow. 160 m2, który jak wskazywał w sprawie do sygn. akt II SA/ Kr 514/10 był w budowie. Jeżeli wyzbył się on tej nieruchomości to za jaką kwotę i na co przeznaczył uzyskane pieniądze. Co do poruszanej przez skarżącego kwestii rozdzielności majątkowej – po pierwsze zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. ( Dz. U. Nr 9, poz. 59 z p.z.) Kodeks Rodzinny i opiekuńczy małżonkowie sa zobowiązani do wzajemnej pomocy i z tego obowiązku nie zwalnia pozostawanie w rozdzielności majątkowej ( postanowienie NSA z dnia 6 października 2004 r., sygn. akt GZ 71/04, ONSAi WSA 2005 ). Obowiązek ten rozszerza się także na partycypowanie w kosztach zaistniałych procesów sądowych( por. postanowienie NSA z dnia 4 grudnia 2008 r., sygn. akt I FZ 460/08). Po drugie trzeba podkreślić, iż rozdzielność majątkowa małżeńska w świetle przepisów prawa rodzinnego odnosi się , do majątku małżonków, a nie do ich wzajemnych obowiązków. Błędnym jest zatem założenie, iż rozdzielność majątkowa małżeńska zwalnia jednego małżonka z pomocy finansowej na rzecz drugiego w zakresie prowadzonego postępowania sądowego ( por. postanowienie NSA z dnia 29 czerwca 2010 r., sygn. akt I Fz 229/09).

Należy mieć na względzie, iż udzielenie stronie prawa pomocy dotyczy wyłącznie osób na tyle ubogich, iż ich rzeczywiste zdolności płatnicze uniemożliwiają wywiązanie się z obowiązku partycypowania w kosztach postępowania sądowo - administracyjnego. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to, sprowadzać się powinno do przypadków, w których zdobycie środków na sfinansowanie jej udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. Dlatego może być stosowane tylko w tych przypadkach, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pieniężnych pochodzą dochody budżetu państwa, z którego pokrywane są koszty postępowania sądowego razie zwalniania strony od obowiązku ich ponoszenia. W przedmiotowej sprawie skarżący nie wykazał skutecznie, iż nie jest w stanie ponieść kosztów ustanowienie pełnomocnika z wyboru.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie

art. 243 § 1, art. 246 § 1 pkt 2 w zw. z art. 258 § 2 pkt 7 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ).