II GSK 781/11

Uzasadnienie

Zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt VI SA/Wa 1881/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W., po rozpoznaniu skargi B. Spółka z o.o. z siedzibą w B. B. (dalej, jako Spółka), uchylił decyzję Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia [...] czerwca 2010 r., w przedmiocie ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz poprzedzającą ją decyzję Dyrektora Ś. Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach z dnia 6 kwietnia 2010 r., stwierdził, że uchylone decyzje nie podlegają wykonaniu oraz zasądził od organu na rzecz Spółki 440 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie faktycznym.

Decyzją z dnia 13 października 2009 r., Dyrektor Ś. OW NFZ ustalił, na wniosek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. B. (dalej, jako ZUS), okres podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu K. G. z tytułu wykonywania umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu u płatnika (Spółki) na rzecz B.-P. S.A. w następujących okresach: od 18 kwietnia 2006 r. do 18 sierpnia 2006 r., od 18 września 2006 r. do 30 grudnia 2006 r. oraz od 6 stycznia 2007 r. do 31 lipca 2007 r.

Spółka wystąpiła z wnioskiem o wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 w związku z art. 28 i art. 61 § 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej, jako k.p.a.).

W uzasadnieniu Spółka wskazała, iż w przedmiotowym postępowaniu przysługiwał jej status strony, ponieważ w wyniku wydania decyzji Dyrektora Ś.OW NFZ z dnia 13 października 2009 r. ustalającej okres podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu K. G., na Spółkę został nałożony (na podstawie decyzji ZUS) obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz sporządzenie dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych wraz z miesięcznymi deklaracjami ZUS DRA.

Spółka podniosła również, iż nie została powiadomiona o wszczęciu postępowania w przedmiotowej sprawie.

Dyrektor Ś. OW NFZ decyzją z dnia 6 kwietnia 2010 r., wydaną na podstawie art. 151 § 1 pkt 1 k.p.a., art. 107 ust. 5 pkt 16 i art. 109 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.; dalej, jako u.ś.o.z.) odmówił uchylenia decyzji z dnia 13 października 2009 r. Dyrektora Ś. OW NFZ.

Organ wskazał, iż Spółka nie miała statusu strony w postępowaniu zakończonym decyzją z dnia 13 października 2009 r., gdyż decyzja ta nie dotyczyła uprawnień lub obowiązków Spółki, a jedynie obowiązków K. G. w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego.

Organ podniósł, iż na mocy art. 109 ust. 2 u.ś.o.z. sprawy z zakresu wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenia zdrowotne zostały wyłączone ze spraw rozpatrywanych indywidualnie przez Dyrektora OW NFZ i przekazane do wyłącznej właściwości organów ZUS.

Organ argumentował, że nałożenie na Spółkę obowiązków decyzją ZUS nie dawało jej praw strony w postępowaniu o ustalenie obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego prowadzonego przez Dyrektora OW NFZ.

Od tej decyzji Spółka złożyła odwołanie.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2010 r. Prezes NFZ utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, podtrzymując dotychczasowe stanowisko, że decyzja z dnia 13 października 2009 r. nie nakładała na płatnika składek (Spółkę) żadnych obowiązków, ani nie dawała mu żadnych uprawnień, inaczej niż decyzja wymiarowa wydana przez ZUS. Stąd też Spółka nie miała, w rozumieniu art. 28 k.p.a., interesu prawnego w postępowaniu prowadzonym przez Dyrektora Ś. OW NFZ w sprawie stwierdzenia objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym osoby będącej stroną umowy zawartej przez Spółkę.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. Spółka wniosła o uchylenie decyzji Prezesa NFZ oraz decyzji organu pierwszej instancji.

Uzasadniając swoje stanowisko Spółka wskazała, że decyzja ustalająca obowiązek ubezpieczeniowy wywiera skutki w stosunku do płatnika, którym jest Spółka. Płatnik jest bowiem zobowiązany do uiszczenia składek i do sporządzenia dokumentów ubezpieczeniowych i bez znaczenia jest fakt, że to ZUS wydaje decyzję o wymiarze składek.

W odpowiedzi na skargę Prezes NFZ podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. uwzględniając skargę Spółki wskazał, że zgodnie z art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie. Wymaga zatem ustalenia, czy omawiane postępowanie administracyjne dotyczyło interesu prawnego lub obowiązku Spółki. Oceniając interes prawny Spółki w postępowaniu dotyczącym objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym kontrahenta umów zawartych przez Spółkę należy brać pod uwagę przepisy prawa materialnego określające status prawny Spółki w zakresie podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu kontrahenta, z którą zawarła ona umowy. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) u.ś.o.z. obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia. W myśl natomiast art. 69 ust. 1 cyt. ustawy obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych. Za osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia, składkę jako płatnik oblicza i pobiera z dochodu ubezpieczonego zamawiający (art. 85 ust. 4 u.ś.o.z). Zgodnie zaś z art. 87 ust. 1 u.ś.o.z. płatnicy są obowiązani bez uprzedniego wezwania opłacić i rozliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy. Składki na ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia są opłacane i ewidencjonowane w ZUS, który następnie, zgodnie z art. 87 ust. 6 u.ś.o.z., przekazuje je do centrali Funduszu (art. 87 ust. 4 pkt 1 u.ś.o.z.). Zgodnie z art. 93 ust. 1 omawianej ustawy składki na ubezpieczenie zdrowotne podlegają ściągnięciu na zasadach określonych w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl zaś art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c) i d) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.; dalej, jako u.s.u.s.) wymierzanie, pobieranie składek na ubezpieczenie zdrowotne i prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek należy do ZUS.

Tak więc, zdaniem Sądu pierwszej instancji ustalenie w toku postępowania administracyjnego prowadzonego przez NFZ, iż badana umowa ma charakter umowy zlecenia, skutkuje stwierdzeniem (w drodze decyzji), że osoba wykonująca pracę na podstawie tej umowy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wydanie decyzji administracyjnej o podleganiu zleceniobiorcy obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu powoduje więc, iż zleceniodawca uzyskuje status płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorcy. Rozstrzygnięcie o podleganiu zleceniobiorcy obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu wpływa zatem wprost na sferę prawną zleceniodawcy, gdyż nakłada na niego obowiązki płatnika składek za okres objęty umową i ubezpieczeniem. Sąd podkreślił, że fakt, iż wysokość zaległości zostanie określona później odrębną decyzją wydaną w odrębnym postępowaniu prowadzonym przez ZUS, z udziałem płatnika, nie zmienia faktu, że to w postępowaniu decydującym o statusie ubezpieczonego rozstrzyga się jednocześnie status płatnika. Ma on własny, bezpośredni i aktualny interes prawny do uczestnictwa w tym postępowaniu. Sąd zauważył również, że jedynie w postępowaniu o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym badany jest charakter umowy, która jest źródłem ubezpieczenia. Na dalszym etapie postępowania kwestię tę uznaje się za przesądzoną. Ustalenie, że chodzi o umowę, z którą wiąże się obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, pociąga za sobą wydanie decyzji o objęciu strony tej umowy (zleceniobiorcy) ubezpieczeniem zdrowotnym. Stąd też zdaniem Sądu pierwszej instancji wydanie decyzji o podleganiu obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu wpływa na sferę prawną dwóch podmiotów: zleceniodawcy statuując go jako płatnika składek i zleceniobiorcy jako ubezpieczonego. Obie strony umowy mają więc interes prawny do uczestnictwa w postępowaniu rozstrzygającym o charakterze łączącej je umowy i stwierdzającym podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Tym samym Sąd pierwszej instancji uznał, że organy wadliwie oceniły brak interesu prawnego Spółki do występowania w charakterze strony w postępowaniu dotyczącym objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym jej kontrahenta.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył Prezes NFZ wnosząc o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i oddalenie skargi, bądź o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi Prezes NFZ zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 109 ust. 1 i 5 i art. 110 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, poprzez ich nieuwzględnienie, a z których jednoznacznie wynika, że organy Funduszu rozpatrują indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego, do których zalicza się sprawy dotyczące objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i ustalenia prawa do świadczeń, a tym samym, że czym innym jest kwestia objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, a czym innym obowiązek płacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Zaskarżonemu wyrokowi organ zarzucił także naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz art. 1 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych i uchylenie zaskarżonej decyzji Prezesa NFZ w oparciu o niezgodne ze stanem faktycznym i prawnym ustalenie wyroku w zakresie pominięcia przez organ przepisów art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e), art. 69 ust. 1, art. 85 ust. 4, art. 87 ust. 1 i 4 pkt 1 i art. 93 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej oraz art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c) i d) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, skutkujących naruszeniem art. 28 k.p.a. i błędnym przyjęciu, że skarżąca miała interes prawny do występowania w charakterze strony w toczącym się przed Prezesem NFZ postępowaniem dotyczącym objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jej kontrahenta.

W uzasadnieniu wnoszący skargę kasacyjną podniósł, że o ile w postępowaniu prowadzonym w trybie art. 38 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych decyzje ZUS są wydawane osobie zainteresowanej oraz płatnikowi składek, to w postępowaniu przed organami NFZ płatnik, w tym przypadku Spółka nie jest stroną prowadzonego postępowania.

Powołując się na stanowisko wyrażone w orzecznictwie sądowym ((v. wyroki NSA: z dnia 2 czerwca 1998 r., sygn. akt IV SA 2164/97, LEX nr 43262; z dnia 15 grudnia 1998 r., sygn. akt II SA 1351/98, LEX nr 41827; z dnia 7 lutego 2002 r., sygn. akt 1710/2000, LEX nr 82813 i z dnia 25 października 2006 r., sygn. akt II GSK 163/06, LEX 274855), wnoszący skargę kasacyjną podniósł, że pojęcie strony, a więc podmiotu, któremu w postępowaniu administracyjnym przysługuje szczególna pozycja procesowa i związana z tym ochrona, zostało określone w art. 28 k.p.a., w myśl którego stroną postępowania jest wyłącznie osoba, której interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo która żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. O istnieniu interesu prawnego decydują przepisy prawa materialnego przyznające stronie konkretne, indywidualne i aktualne korzyści. Możliwość zastosowania normy prawa materialnego w konkretnej sytuacji danego podmiotu powinna istnieć aktualnie, a nie w przyszłości wywołanej odrębnym zdarzeniem prawnym. Nie jest legitymowany do występowania w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony ten, kto uzasadnia swój interes prawny zdarzeniami i okolicznościami przewidywanymi, takimi, które według jego zamiarów wystąpią dopiero w przyszłości.

W świetle powyższych rozważań wnoszący skargę kasacyjną wyraził stanowisko, że Spółka nie ma przymiotu strony postępowania, w rozumieniu art. 28 k.p.a., gdyż postępowanie nie dotyczy jej interesu prawnego lub obowiązku, a przepisy prawa materialnego nie wymieniają jej wśród podmiotów, które mogą żądać podjęcia przez organ określonej czynności. Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną Sąd pierwszej instancji pominął w zaskarżonym orzeczeniu normy zawarte art. 109 ust. 1 i 5 oraz art. 110 u.ś.o.z., z których jednoznacznie wynika, że organy Funduszu rozpatrują indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego, do których zalicza się sprawy dotyczące objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i ustalenia prawa do świadczeń. Ewidentnie wynika z tego, że czym innym jest kwestia objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, a czym innym obowiązek płacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Spółka wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Zakres kontroli sądu odwoławczego w stosunku do zaskarżonego orzeczenia jest zdeterminowany, poza przypadkami nieważności postępowania, które w niniejszej sprawie nie występują, granicami środka zaskarżenia. Stosownie bowiem do art. 183 § 1 zd. pierwsze ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 270; dalej, jako p.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania.

Wnoszący skargę kasacyjną zarzucił Sądowi pierwszej instancji wydanie wyroku z naruszeniem przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Treść zarzutów jak i towarzysząca im argumentacja wskazuje, iż zamiarem wnoszącego skargę kasacyjną było podważenie zajętego przez Sąd stanowiska w kwestii posiadania przez Spółkę (zleceniodawcę) interesu prawnego w tym, aby być stroną w postępowaniu o ustalenie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego K. G. (zleceniobiorcy).

Wnoszący skargę kasacyjną podniósł, iż postępowanie o ustalenie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego K. G. nie dotyczyło interesu prawnego lub obowiązku Spółki.

Poglądu tego nie można podzielić.

Przede wszystkim należy zauważyć, iż kwestia bycia stroną postępowania administracyjnego wiąże się z prawem do procesu, wywodzonym z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, co oznacza, że jednostka wnosząca o udzielenie ochrony prawnej nie może być pozbawiona możliwości przedstawienia i obrony w procesie swoich racji.

Na drodze administracyjnej prawo do procesu wyznacza art. 1 pkt 1 k.p.a., przy czym przez postępowanie administracyjne należy rozumieć "procedurę związaną ze stosowaniem norm prawa administracyjnego, skutkiem czego dochodzi do wydania decyzji administracyjnej kształtującej uprawnienia i/lub obowiązki podmiotów niepodporządkowanych organizacyjnie organom administracji publicznej, a więc przede wszystkim obywateli i ich organizacji" (E. Bojanowski (w: E. Bojanowski, Z. Cieślak, J. Lang, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądem administracyjnym, Warszawa 2008, s. 11; W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989, s. 9). Celem postępowania administracyjnego jest zatem dokonanie wiążącego ustalenia przez właściwy organ administracji publicznej konsekwencji norm prawa materialnego, w odniesieniu do konkretnie oznaczonego adresata w jego indywidualnej sprawie, w formie decyzji.

Postępowanie z zakresu ubezpieczeń zdrowotnych (objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i ustalenia prawa do świadczenia) zostało objęte procedurą szczególną.

Stosownie bowiem do art. 109 ust. 6 u.ś.o.z. do postępowań w sprawach, o których mowa, przepisy k.p.a. stosuje się jedynie w zakresie nieuregulowanym w u.ś.o.z.

Wprowadzenie odmiennych procedur jest związane nie tylko z przyjęciem innych rozwiązań prawnych niż w postępowaniu ogólnym, ale również może mieć wpływ na sposób określania stron tego postępowania.

Decyzje w sprawie o ustalenie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, jak wynika z treści art. 109 ust. 1 u.ś.o.z., są wydawane przez Dyrektora OW NFZ. Jednak, co do zasady objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym osoby podlegającej obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu nie wymaga wydania decyzji. Decyzje w tym zakresie są podejmowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach wówczas, gdy objęcie ubezpieczeniem wymaga wyjaśnienia wątpliwości z tym związanych.

Wnoszący skargę kasacyjną opowiada się za przyjęciem stanowiska, że stroną postępowania jest wyłącznie osoba, na której spoczywa z mocy prawa obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. Pozbawiając tym samym takiego przymiotu podmiot, który jako płatnik jest zobowiązany z mocy prawa do opłacenia i rozliczenia z tego tytułu składek.

Zatem zagadnieniem o kluczowym znaczeniu w niniejszej sprawie jest ustalenie kryteriów, na podstawie których dany podmiot jest kwalifikowany jako strona postępowania.

Zgodnie z art. 28 k.p.a., w postępowaniu administracyjnym, stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Uwzględniając poglądy wyrażone w piśmiennictwie jak i orzecznictwie sądowym na temat cech jakimi powinien charakteryzować się interes prawny (obejmujący swym zakresem także obowiązek) można przyjąć, że powinien on być indywidualny, konkretny, aktualny i sprawdzalny obiektywnie, a jego istnienie winno znajdować potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, będących przesłankami zastosowania przepisu prawa materialnego lub wyjątkowo – procesowego, lub też wyprowadzany z całokształtu danej regulacji prawnej, nie zapominając przy tym o wykładni z uwzględnieniem zasad przyjętych w Konstytucji RP (v. wyrok NSA z dnia 25 stycznia 2010 r., sygn. akt II OSK 1865/09; M. Jaśkowska, A. Wróbel Kodeksu postępowania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2005, s. 257). Zatem interes prawny, o jakim mowa w art. 28 k.p.a., to innymi słowy prawna możliwość ukształtowania sytuacji prawnej konkretnego podmiotu na gruncie administracyjnego prawa materialnego (ewentualnie prawa finansowego, prywatnego, ubezpieczeń społecznych, gospodarczego publicznego, europejskiego), zaś owo "ukształtowanie sytuacji prawnej" obejmuje ustanowienie i/lub zniesienie uprawnień i/lub obowiązków (W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989, s. 7-8).

Zatem jak wskazano powyżej przepis art. 28 k.p.a. status strony wiąże z interesem prawnym. Podstawą do wyprowadzenia interesu prawnego przy określaniu strony postępowania są przede wszystkim przepisy prawa materialnego, które regulują poszczególne sprawy administracyjne. Stąd też wskazanie strony postępowania wymaga nie tylko wyjaśnienia treści art. 28 k.p.a., ale również, a może przede wszystkim, treści przepisów regulujących dany stosunek administracyjnoprawny. Normy prawa materialnego jednak nie zawsze expressis verbis wskazują krąg podmiotów, co w praktyce rodzi niekiedy poważne wątpliwości, w konsekwencji wymagające złożonego procesu wykładni.

Mając powyższe na względzie należy uznać, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo wskazał przepisy prawa materialnego, z których wynika interes prawny Spółki uprawniający ją do udziału w charakterze strony w postępowaniu o ustalenie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego K. G. Z przepisów u.ś.o.z. (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e), art. 85 ust. 4, art. 87 ust. 1 i ust. 4 pkt 1 oraz art. 93 ust. 1) wynika, że rozstrzygnięcie o podleganiu zleceniobiorcy obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu wpływa wprost na sferę prawną zleceniodawcy, powodując, że staje się on płatnikiem składek za okres objęty umową i ubezpieczeniem. Tak więc ustalenie przez Dyrektora Ś. OW NFZ w decyzji z dnia 13 października 2009 r., że K. G. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywania umowy cywilnoprawnej o charakterze zlecenia automatycznie spowodowało, że po stronie Spółki jako płatnika powstał obowiązek opłacenia i rozliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 87 ust. 1 u.ś.o.z.). Z kolei brak ich opłacenia powoduje naliczenie odsetek za zwłokę (art. 87 ust. 3 u.ś.o.z.), a w dalszej kolejności wdrożenie postępowania w celu przymusowego ściągnięcia zaległych składek (art. 93 ust. 1 u.ś.o.z.). W świetle art. 1a pkt 20 i art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) w zw. z art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.- dalej jako u.s.u.s.), podmiotem zobowiązanym do zapłacenia składki m.in. na ubezpieczenie zdrowotne wraz z odsetkami jest płatnik.

Zatem za prawidłowy należy uznać wyrażony w zaskarżonym orzeczeniu pogląd, w myśl którego Spółka jako płatnik składek z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego ma interes prawny w postępowaniu prowadzonym w stosunku do jej kontrahenta, albowiem wynik tego postępowania "oddziałuje" na sytuację prawną Spółki. Wydanie decyzji o objęciu strony umowy (zleceniobiorcy) ubezpieczeniem zdrowotnym powoduje, że w razie powstania sporu ZUS wydaje decyzję, w trybie art. 38 u.s.u.s., w stosunku do płatnika (zleceniodawcy) składek. Zatem obie strony umowy - ubezpieczony i płatnik składek mają interes prawny w tym, aby być stroną postępowania o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym. Okoliczność, że podmiotem finansującym składki jest sam ubezpieczony nie ma tutaj decydującego znaczenia, gdyż wykonawcą obowiązku nałożonego na mocy art. 69 ust. 1 w zw. z art. 85 ust. 4 i art. 87 ust. 1 i ust. 3 u.ś.o.z. jest płatnik. Co ważniejsze w przedmiotowym postępowaniu badana jest treść umowy będącej źródłem obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, a jego wynik w tym zakresie ma przesądzający charakter dla dalszego postępowania. Stąd też sytuacji prawnej płatnika jako strony w postępowaniu o objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym nie zmienia fakt, że zgodnie z powołanym w uzasadnieniu skargi kasacyjnej art. 38 ust. 1 u.s.u.s. ZUS wydaje decyzję osobie zainteresowanej oraz płatnikowi składek, skoro kwestia objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym ma znaczenie "przesądzające" o obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne. Poza tym decyzja, o której stanowi art. 38 ust. 1 powołanej ustawy, wydawana jest przez ZUS i jak wynika z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c) tej ustawy dotyczy ona wymierzania, pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne i prowadzenia rozliczeń z płatnikiem składek. Oznacza to, że decyzja ta, zgodnie z art. 83 ust. 2 tej ustawy, może być zaskarżana tylko w zakresie wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Do kompetencji ZUS nie należą bowiem sprawy dotyczące samego objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym.

Zaprezentowane powyżej stanowisko jest zgodne z ukształtowaną w ostatnim okresie linią orzeczniczą Naczelnego Sądu Administracyjnego (v. wyroki NSA: z dnia 12 lipca 2012 r., sygn. akt II GSK 748/11; z dnia 14 marca 2012 r., sygn. akt II GSK 62/11; z dnia 31 stycznia 2012 r., sygn. akt II GSK 1418/10; z dnia 11 października 2011 r., sygn. akt II GSK 68/11; z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt II GSK 311/11, publ. CBOSA, orzeczenia.nsa.gov.pl).

Odnosząc się natomiast do przedstawionego w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 109 ust. 1 i 5 oraz art. 110 u.ś.o.z., poprzez ich niezastosowanie, należy stwierdzić, że jest on chybiony.

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie jest zagadnienie, czy płatnikowi składek przysługuje przymiot strony w postępowaniu przed organami NFZ.

Tymczasem art. 109 ust. 1 ma charakter przepisu kompetencyjnego, regulującego kwestie uprawnień dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ do wydawania decyzji w sprawach w nim wymienionych, zaś przepisy art. 109 ust. 5 i art. 110 powołanej ustawy określają tryb odwoławczy od takich decyzji.

Reasumując, należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, z którego wynika, że organy NFZ nie dopuszczając Spółki do udziału w postępowaniu o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego K. G. naruszyły zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym, określoną w k.p.a., a tym samym została spełniona przesłanka wznowieniowa z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Nie ma przy tym znaczenia fakt, iż potrzeba ochrony interesu zleceniodawcy jest konsekwencją uruchomienia postępowania w celu ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu zleceniobiorcy. Nie ma w tym wypadku istotnego znaczenia również fakt, iż interes prawny zleceniodawcy wypływa z innej normy prawnej niż zleceniobiorcy, skoro wywodzi się z tego samego stanu faktycznego.

Podsumowując, skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 204 pkt 2 p.p.s.a.